Donderdag ]9
November 1914.
IIEBSFOOBTSCHE COURANT.
No 8494.
64e Ja&.-„ang.
z rdz -
Uitgave van de Naainlooze Vennootschap „De Aniersfoortsche Courant, voorheen Firma A. H. van Cleeff'1
HOOFD REDACTEUR
F. J. FREDSRIES.
AMERSFOORT.
Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond, Abonnement per 3 maanden f 1.
franco per post ƒ1.15. Advertentien 16 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Bijregel
abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. Legale, offieieële- en onteigenlngs-
advertentiën per regel 15 cent Reclames 15 regels 1.25. Bewijsnummers naar huiten
worden in rekening gebracht en kosten evenals afzonderlijke nummers 10 cent.
Bij advërtentien van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht.
BUREAU:
2ZORT&GHAC2T 9.
K Jt N N I 8 G E V 1 N U B N.
GROENTEN- en FRUITVEILING
Amersfoort en omstreken.
Dinsdag 17 November 1914.
Spruiten 30 a 51 cent per ben. Snijboo-
nen 37 cent per 100 stuks. Pronkers ij cent
per 100 stuks. Bloemkool f 4.50 a f 7.50 per
100 stuks. Witte kool f 4.00 a f 8.00 per
100 stuks. Roode kool f 2.00 a f 4.00 per
100 stuks. Savoye kool f 3.00 a f 4.00 per
100 stuks. Prei 16 a 20 cent per bos. Bleek
selderij 13.5 cent per bos. Knolselderij 6 a
13.5 cent per bos. Andijvie 45 a 50 cent per
100 bos. Mispels 5 cent per pond. Appelen
(zuur) 5.5 a 6.5 cent per pond.
De Burgemeester van Amersfoort
hrengt ter kennis van belanghebbenden, dnt,
blijkens schrijven van den Commissaris der Ko
ningin in deze Provincie van 1G November
l'JM, 4e Al'deeling, no. 8067, in de Gemeente
Mijdrecht een geval van miltvuur is voorge
komen.
Amersfoort, 18 November 161-1.
De Burgemeester voornoemd,
Van RANDWIJCK.
Zijn we wel zoo rijk?
Wie in het buitenland over Nederland
hoort spreken, verneemt altijd weer de
meening. dat ons land onder de rijkste
landen der wereld beuoort.
Nog onlangs, toen honderdduizenden vluch
telingen onze grenzen overtrokken om hier
hulp en steun te zoeken, redeneerde men
wel over het mooie, dat Nederland zooveel
barmhartigheid bewees, maar dadelijk voegde
men er dan aan toe: »Maar Nederland is
ook zóo rijk, dat geen land ter wereld het
beter zou kunnen doen«.
Hot werkt natuurlijk tamelijk ontnuchte
rend als men bemerkt, dat Nederland niet
zoo rijk is, integendeel eerst heel wat later
komt in de rij der Staten, als ze naar hun
rijkdommen worden gerangschikt.
Dr. Blink heeft in Vragen van den
dag' een opgave gedaan van de rijkdommen
der verschillende landen en tevens de cijfers
gepubliceerd van de nationale schuld.
Ken onzer groote bladen bracht die cijfers
onder de oogen van het publiek en zei hoe,
in Hagranten strijd met de waarheid het is,
nog maar steeds te spreken van het »stein-
reiclie* Nederland en het te doen voorkomen,
al ware ons land een der rijkste van Europa.
De gegevens komen hierop neer, dat naar
verhouding, onder de rijkste landen eerst
komt
1. België met een bezit van per hoofd,
voor alle inwoners, groot f8500. Alzoo, het
gezin op 5 leden gerekend, voor alle gezin
nen door elkander van f42,500;
2. Engeland met een bezit van per hoofd,
voor alle inwoners, groot f9500. Alzoo, het
gezin op 5 leden gerekend, voor alle gezin
nen door elkander van f32500;
3. Frankrijk met een bezit van per hoofd,
voor alle inwoners, groot f5400. Alzoo, het
gezin op 5 leden gerekend, voor alle gezin
nen door elkander van f27000;
4. Duitschland met een bezit van per
hoofd, voor alle inwoners, groot f3000. Al
zoo, het gezin op 5 leden gerekend, voor alle
gezinnen door elkander van f15000;
5. Oostenrijk-Hongarije met een bezit van
per hoofd, voor alle inwoners, f 2000. Alzoo,
het gezin op 5 leden gerekend, voor alle
gezinnen door elkander van f 10000;
en 0. Nederland met een bezit van per
hoofd, voor alle inwoners, groot f 1300. Alzoo,
het gezin op 5 leden gerekend, voor alle
gezinnen door elkander van f 6500.
I De schuld, die hier tegenover staat, maakt
I deze ongunstige verhouding voor ons aller-
k minst goed.
België, met een bezit per inwoner van
f f8500, heeft aan schuld f245 per inwoner.
Engeland, met een bezit per inwoner van
f 5400, heeft aan schuld f 185 per inwoner.
Frankrijk, met een bezit per inwoner van
f5400, heeft aan schuld f400 per inwoner.
Duitschland, met een bezit per inwoner
van f3000, heeft aan schuld f50 per inwo
ner.
Oostenrijk-Hongarije, met een bezit per
inwoner van f 1300, heeft aan schuld f 190
per inwoner.
En Nederland, met een bezit per inwoner
van 1300, heeft aan schuld f 140 per inwoner.
Er is dan ook geen quaestie van, of het
historisch gerucht, dat vooral in Duitsch
land nog steeds opgeld doet, als waren wij,
na Engeland, naar verhouding, het rijkste
land ter wereld, is wel waar geweest,
maar is 't lang niet meer. Althans zoo dr.
Blink deze cijfers juist gafen dat deed hij,
de nauwkeurige werken, natuurlijk.
Naar verhouding 't rijkst is thans België.
Dan komt Engeland. Na Engeland komt
Frankrijk. Na Frankrijk Duitschlar.d. En eerst
als daarna nog Oostenrijk-Hongarije de
bedroeg die achterstand nog f365 240. Kr I
wordt veel te veel gebruik gemaakt van
vrijdom van port aan en door militairen, óok
door hen die het stuivertje voor een brief I
I best kunnen missen. Dat wreekt zich.
I De raming over éen maand, die f 16 635 416
Katholicisme en
Protestantisme.
Dr. II. J. Toxopeus, die Dinsdagavond in
de plaatselijke afdeeling van den Ned. Pr
tcstantcn Bond een rede hield over »Hct
bedraagt, overtreft in October f263615 het
cijfer der ontvangsten; meer ie Augiitiu,» vcrscbilll!nd k„aktM va0 hct Katholicl.tn.
.va,de achter.,and f 3 907 J,0 en Sep. he, prote„antllra<1 leidde deze In me.
.ember f5546345, en du. i. er betrekkelijk kor( w wf| beur, dat
een belangrijke voorn,.gacd hoorder» en ap.eker me, geheel verechillende
De opbrengst van de middelen October dachK„ olka„ kogm het ,eidt
was f,637, 80, dat f, 74, 66, mmder teIcur.telli,,K. en zeideal aanstonds, dat
1 dan in Wijnmaand .„j maar ,n Augustus j J,erlei ds va„ hat pr01„.
bedroeg dat nadcchg verschil f 140=135 en en ,|cUJk| van het K„.
,n September f3 =74 046, zooda, alweder een thollcilm. wildo omdat men er
verblijdende vooruitgang valt te con. ateeren. aan hec( h,"t«„n hemolh vor.
Gaan wij nu de onderdeelen na dan blijk I heff mer ama^kc
n bel"ü,,«c" t,ltlnaal ™ot omdat geen wanklank mag gehoord In dezen
f,066 achter bteven tegenover een surplus algemeen verbroedering door de
I vin f464618 in September. De opbrengst 6
'Ine Cen.irlUntnnli.... ,1 inliln mnt e,, ii.fi. itn
der Grondbelasting daalde met f59916: do
revue gepasseerd is, komt pas op de zesde Bedrijfsbelasting (hoofdsom en opcenten)gaf
plaats Nederland, en zulks met een nog ta
melijk zware schuld.
Het is goed, hierop eens te wijzen, vooral
thans, want 't is altijd gevaarlijk voor vol
te worden aangezien.
Vooral nu in deze slechte tijden, nu we
als neutrale Staat onze positie moeten be
waren tusschen de oorlogvoerenden en men
geneigd is, veel op onze rekening te schui-
f109591 minder. Daarentegen wijzen het
Personeel f45911 en de Vermogensbelasting
(hoofdsom* en opeenten) f93 114 meer aan.
Bij de accijnzen werd het reeds gemelde
hoogere cijfer verkregen doordien de suiker
f 75 048 meer opbracht, het gedistilleerd
met f37529 steeg, de bieren en .azijncn
f 17 35S meer gaven en ook de geslacht-accijns
met f38054 klom, waartegenover op de
ven. En óok omdat velen in eigen-land nog wijnaccijns f 13-154 minder werd ontvangen
meenen, dat er hier zulke enorme kapitalen en het zout f 25 487 minder opbracht. 1 )it
zitten, dat we verschillende zaken best kun- alles geeft een zuiver beeld van don toestand
nen doen, en dat onze lasten zonder bezwaar
nog heel wat grooter zouden kunnen wezen.
Men is er licht op uit, onze gegoede in
gezetenen als financieel schier alvermogend
voor te stellen en bovendien is het niet wen-
schelijk, dat men meent, dat we zóo rijk zijn,
omdat het zeer op onze schade zou kunnen
uitloopen bijaldien in het buitenland de ver
keerde dunk omtrent onzen rijkdom stand
hield en omdat het bij de regeling van onzen
economischcn toestand zaak wordt, nu toch
eindelijk eens op te nierken, hoe Nederland,
altoos vergeleken bij andere Staten, naar
verhouding achteruit gaat cti dus zijn draag
kracht vermindert.
aan gene zijde van onze grenzen.
Spr. wilde trachten, zooveel mogelijk een
I eerlijke schets te geven van het Protestan-
j lisme en het Katholicisme; hij wilde dit
I trachten, omdat hij, als Protestant, bevoor-
j oordeeld is en dus heel moeilijk onpartijdig
i kan zijn, al zou hij ook zooveel mogelijk
«kregen aoorainn be suiker lrach,;'„ tóJb,ijïe„.
Uit den aard der raak ral een reer groote
plaats worden ingeruimd aan het Katholi
cisme en een kleine aan het Protestantisme,
Immers de leden van den Protestanten Bond
hebben altaus veilige notie van het laatst'*,
terwijl zij veelal van het eerste al bitter
weinig weten.
De kerktaal, die haar eigen manier van
spreken heeft, mankt liet gebruik van vreemde
woorden noodigspr. zal trachten, die te
vertalen.
waarin wij ons thans bevinden,
liet totaal-cijfer der indirecte belastingen
wijst een lager bedrag van f726487 aan.
Feitelijk kan daarop f229 247 in credit wor-
den gebracht als mindere opbrengst van
1 de successiebelasting, die f 229 247 ten
J achter bleef in October, terwijl dat tekort
in September f439940 bedroeg. Doch ook
I dit houdt verband met den oorlogstoestand,
1 immers mot de lagere koersen der effecten.
Overigens hebben tot het totaal-tekort op
de rubriek der indirecte belastingen bijge
dragen de zegclbelasting met f196302.de
registratierechten met f 269 060, de hypo-
lilt dc omstandigheid, dat de Christenen
van het Westen behooren óf tot de Koomsch-
Katholleke kerk óf tot de Protestantsche
kerkgenootschappen, volgt de mogelijkheid
eu het recht om Katholicisme en Protestan
tisme te vegelljkcn. Hiermee is tevens reeds
een groot punt van verschil genoemd; want
er werd gesproken van de Katholieke kerk
en van Protestantsche kerkgenootschappen.
Die kerk is éen, in alle deelen der wereld
O j I 1 'IC Ml A It, L.t-II, II .till 1tt-L.lk.lt tit.I tVDtCItt
theekrechten met f 31 456. Dft wijst op den (|oor <)ft illtlividunlistische werking van het
De Rijksmiddelen.
Ook de derde maand van het oorlogsjaar
is zeer nadeelig geweest voor 's Rijks-schat-
kist en was f 1 742 661 minder dan in j
October 1913, doch geeft, betrekkelijk ge- 1
sproken, wel eenige reden tot tevredenheid,
"ipefl fleii achterstand zelfs vrii
stilstand in allerlei transactiën,
De toestand teekent zich wel het scherpst
i af bij dc belasting op gouden en zilveren
I werken, die gemiddeld f 50000 per maand
j opbrengt, maar in October van dit jaar
I slechts f 10128. Bij 1913 is deze belasting
ruim f 110000 achter.
I)e domein-opbrengst verminderde met
f 26002, Ook bij de Staatsloterij was er nog
teruggang van f 133 809, doordien slechts
want m heeft den achterwand teil» vnj f k„s-"wsrd o,,,™,,; plaat,
bew?r2 Jerm"'-C' u f 16; veris, lrt, jaa? October. Dc vtech-
Wc, hebben wij cm lc October, na verloop 'htaktri, brachten ,lcsht» f .,'40 op,
leden jaar op dat tijdstip mochten hoeken b f „ntra„gbn, v"".Je."
(dat overschot is thans veranderd in een Eindclijkde Invoerrechten en de lood-
tekort van f 5*8 =70) en wel is het eind- j belangrijke factoren in
cijfer teruggegaan, want de tekorten van <ertwM> gavc„ onderschei,lijk
Augustus en September hebben rjch opeen- j (M„1;1 en f ,8 minder dan in October
1913; maar ook hier is toch betrekkelijk
gehoopt. Einde Augustus was de totale
achterstand f i 121 516 en einde September
f 1 148613. Ook bij de raming is de achter
een verblijdende vooruitgang, wantin Septeni- I
ber werd op de invoerrechten f 722 705
Protestantisme ontstond de schier hope-
loozc verdeeldheid in tallooze kerkgenoot
schappen.
Van de beginne af heeft het Christendom
zich geopenbaard in kerkdijken levensvorm
(een objectief heils-instiiuut met sacramenten)
eti secte-vereenigingen (groepen menschen,
die vrijwillig zich samenvoegden om een
Chr. leven te leiden). In de Katholieke
kerk heersoht het gezag en treedt op den
voorgrond de eereüienst, die geen rekening
houdt met het individuhet Protestantisme,
en vooral liet vrijzinnig Protestantisme, is in
hooge mate individueel, want het is de vrij
making van den menschelijken geest en kan
daarom nooit leiden tot de vorming van
éen algem *cne kerk. Dat is zijn glorie, maar
tevens zijn zwakheid, want dit individualisme
I geeft ook aanzijn lot groote verdeeldheid,
1 waartegenover de Katholieke kerk staat ala
eenheid.
En terwijl in de Katholieke kerk de cultus,
tiitoincr tóeorenomen Finde Augustus hadden uer wcr<* n.P invoerfecbten - <ie eeredienst, met zijn altaar, zulk een groote
wfi f450 4^2 en^inde Septmnber fT 10 85 '«vangen, thans „3= 0=8, on „p de lootte- hLt, de 1-ntewu.uchc
y .4 459 43= en einde september 5 =40,52 geldan f 6to, than, f j 5echtt haar^vr(j prolai„he„ preekutoel,
minder ontvangen dan waaroo trerekend was 1 //u,u' ",a,,a slechts haar*» vrij prozaischen prcektstoel,
"S i doch biedt te gètijk meer plaats voor jihantasie.
en thans bedraagt het nadeelig verschil reeds
18631068. Maar de overige cijfers zijn
betrekkelijk gunstig. Er zijn zelfs twee
rubrieken, waarvan het eindcijfer is vooruit
gegaan; de accijnzen hebben f 129 248 meer
opgebracht en de telegrafen hebben een
voorsprong van f 311 828 op het cijfer van
October 1913. Wij moeten er echter dade
lijk bijvoegen, dat ook deze gunstige uitzon
deringen met den oorlogstoestand nauw ver
band houden. Er zijn, door den toevloed
van vluchtelingen, zooveel magen meer te
vullen en de telegraaf en de telefoon staan
in deze dagen niet stil. Ook ditmaal geven
de posterijen een tegenhanger; zij leverden
i 291 137 minder op, doch de vorige maand
werkelijk nog reden van tevredenheid,
j Wij zijn nu over het tot dusver verloopen
1 jaar gekomen tot een eindcijfer van
f 157 722 79,8 er moet over de laatste twee
maanden nog f 41 9°2 202 ontvangen wor
den om tot het volle ramingscijfer van
f 199625000 over het volle jaar te komen.
Er wordt in November en December steeds
nog heel wat binnengehaald, doch wij kunnen
nu al wel vaststellen, dat 1914 met een
belangrijk tekort zal sluiten.
De macht van het woord is wel heel groot,
I omdat daaruit spreekt het geloof, dar een
vuur is, waaraan men zich kan koesteren
maar óok schroeien doch in do Katholieke
eeredienst moet wezen een zeer sterke ge-
dachtenkracht, welke niet kan bestaan bij
den Protestantschen eeredienst, omdat men
liicr niet kan weten hetgeen zal volgen,
i In 't kort: in het Protestantisme is be
1 lichaamd als lieorschende gedachte dc per
soonlijke gedachte van Gods heilswilhet
Katholicisme brengt meer naar voren Gods
koningschap op aarde, De Katholieke moraal
I is, ala sedert haar ontstaan in omstreeks 180
van onze jaartelling, de leer der verdiensten