Dinsdag 'iït December 1914.
No 8499.
64e Jaargang
Stadsnieuws
JJERSFOORTSCHE COURANT
de Nnamlnozo Vennootschap „De Amerst'oortsche Courant, voorheen Firma A. H. van Cleeff",
MOOFD-RKDACTEUR
pS. jr RED ES. IS a
AMERSFOORT.
Na drie maanden.
(INGEZONDEN.)
Verachijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond. Abonnement per 3 maanden f 1.—
franco per post /i ,5. Advertentien 1-6 regel. 60 cent; elke regel meer .0 cent. Bij regel-
reduct'e, waarvan tarief op aanvraag koateloo». Legale, officieêle- en ontelgeninge-
«.nrftAn"} iferi feg u '5uCent Reclam08 ,_~3 regela 1.25. Bewijanummers naar buiten
worden in rekening gebracht en ko»ten evenal» afzonderlijke nummer» 10 cent.
1 ij advertentien van buiten de stad worden de incasseerkoaten in rekening gebracht.
BUREAU:
EORTZGRACHT 9.
Poatbu» 9. Telefoon
veel langer dan de zon scheen. Hoeveel
nachtrust is toen en de geheele volgende
In den avond van a week °Pgeofferd, ook al was men nóg zoo
sprake trebraoht nt L»"9 - ^U ls werd ter mne' om a 11 e s in orde te hebben.
was, naast het Plaatse iikest gen^ "OOClig J°ft,,hebben onw dames gezwoegd en
richten een Cnm2 1 steun-comite op te gesloofd om de villa «Gretha» en het huis
landsche slachtoffer» Va" buiten" ?an den Liendertschenweg en dat aan het
loop dervebe^re ,Va" 1°orlo8- De Juliana"Plftin e" dat aan d! Kampstraat zoo
rijzen of nie^ afh! f r VTaag g°ed mogeliik in te "chten. Daar zat heel
zou zoeken in\u r aP°*dl8 men toevlucht wat aan vast om de honderden stukken
'/onniu ;age landen aa" «le zee. meubelen en huisraad saam te voegen tot
het' kleine J g?t' waren er een Prettig geheel, waarvan zelfs geen vak-
hesorak nnilrl f mogelijkheid man zou hebben gezegd, dat de samenatel-
P,1 °pbmisten en pessimisten; de lende deelen kwamen uit wie weet hoeveel
atste verre in de minderheid. j huishoudens. Maar óok hoe goed deed het
werd n.>g eens over gesproken en hun als zij hoorden en zagen, dat de arme
"!lg Cn al sP?edig werd besloten verjaagden, die weinige weken te voren in
pieren hllic An met pitran n,AiiKAl».'A.
maar te wagen. Ieder wist hoe ont
zaglijk veel reed» was gevraagd en hoe
heel veel reeds werd gegeven voor de stadge-
nooten, die te avond of morgen óok de
gevolgen van den oorlog zouden gevoelen;
maar allen meenden, dat éen kwartje er
nog wel bij zou kunnen.
Hoe heel veel er met dat éene kwartje
is tot stand gebracht, willen we hier schetsen,
ook als voorloopige verantwoording, maar
niet minder om wat meer bekendheid te
geven aan ons goed en nuttig werk, dat
uit den aard der zaak niet zoozeer naar
buiten werd opgemerkt.
Er werden nog een paar samensprekingen
gehouden den 3 October werd een oproep
geplaatst in de plaatselijke pers en 0 October
had een openbare vergadering plaats in
>Ons Huis». Het stukje »Het moet had
ingeslagende zaal was overvol en we
kregen niet alleen veel kwartjes, maar ook
allerlei persoonlijke hulp en toezegging van
velerlei, dat we noodig hadden.
't Allereerst hielp ons de heer Joh. G.
F. van Achterbergh, die zijn villa »Gretha«,
gedeeltelijk gemeubeld, met een Hinken
voorraad winterprovisie, zijn waakhond, en
nog veel meer, te onzer beschikking stelde
nog wel voor den duur van den oorlog.
De hartelijke ovatie welke hem, die zich bij
den ingang der zaal achteraf hield, in de
vergadering van 6 October werd gebracht,
toen men hem letterlijk dwong zijn schuil
hoek te verlaten, was welverdiend.
En hoe heerlijk heeft zijn voorbeeld na
volging gevonden. De heer H. Jonker stelde
een zijner huizen aan het Juliana-plein ter
beschikking; men wedijverde in het aan
werven van contribuanten en het ter bruik
leen geven van meubelen en huisraad.
Hoe gaarne zouden we hier enkele namen
noemen van hen, die een hartig woordje
spraken met vrienden en kennissen en die
een aantal jongemeisjes wisten mobiel te
maken om, iedere week weer aan. den
Penningmeester behulpzaam te zijn bij het
innen der kwartjes; maar we zouden som
migen vergeten en dus ontstemming wekken.
Ons doel was, de uitgewekenen, die om
velerlei redenen niet konden onderge
bracht in het pakhuis van den heer (ierritsen
en in schoollokalen en andere groote zalen,
zooveel mogelijk in eigen kring* onder te
brengen in zoo goed mogelijk gemeubelde
huizen.
Dat werd in de openbare vergadering van
9 October delinjtief besloten.
En eer we een etmaal verder waren,
kwam de stroom van Belgische uitwijkelingen
ook over Amersfoort.
In den ochtend van Zaterdag 10 October
werd, heel onverwacht, het Gemeentebestuur
gealarmeerd door het telegram, dat dé
komst van het eerste convooi aankondigde
tegen 8 uur 's avonds. Zij kwamen eerst
na middernacht en vonden allen, dank zij
de edelmoedigheid der burgerij, de krachtige
organisatie door de zoogenaamd groote
commissie en den ijver van zóo veel dames
handen, een flink avondmaal en een goed
nachtleger.
Al aanstonds werd er «gesorteerd»; maar
dien nacht vonden we er geen voor onze
huizen; ook niet den volgenden laugen
Zondag, toen heel ons comité in touw was
eigen huis en met eigen meubeltjes zaten, in
hun tijdelijk tehuis zich recht op hun gemak
gevoelden, en hoe volkomen juist wa3 het
zeggen van een der heeren, die in opdracht
van het comité een soort inspectie-tocht
hadden ondernomen naar onze huizen: «we
kwamen er opgefrischt vandaan; het zal ons
bijblijven heel ons leven».
Maar nog ander werk wachtte ons.
Nog in de zelfde eerste week bleek het
noodig, sommige Belgische officieren, die
maandenlang niets hadden vernomen van
vrouw of kinderen, óok bij te staan omdat
enkelen hunner, alweer door de gevolgen
van den oorlog, niet bij machte waren, zelf
standig zich de zeer groote uitgaven te
getroosten, verbonden aan het meubelen van
een huis.
Het comité had het geluk, hiervoor de
medewerking te verkrijgen van luitenant
G. M. P. Henriette, van de Belgische grena
diers, wien geen moeite te veel is om zijn
kameraden te helpen en die niet minder heel
den dag en halve nachten in de weer is om
zijn landgenooten bij te staan.
En weer waren het de plaatselijke pers,
die door 't opnemen van het communiqué »Al
weer?« en de onuitputtelijke goedgeefsch-
heid der burgerij van Amersfoort, in alle
lagen, die ook dit deel van ons werk deden
slagen.
Een week later werd ons even plotseling
een nieuwe taak op de schouders gelegd.
De Lijsten der geïnterneerden begonnen
toen bekend te worden in het buitenland en
als gevolg daarvan kwamen 's avonds vrou
wen en moeders en zusters en vaders naar
hier om hun verwanten na zóo veel weken
scheidens terug te zien een korte ver
zachting voor het onbeschrijflijke leed en
de verschrikkelijke vermoeienissen, welke
deze beklagenswaardigen doorstonden. Van
dertig klom hun aantal alras tot twee- en drie
honderd per avond en niet alleen groeide
hun aantal, maar wat heel wat erger is
dat van de treinen, die hen tot zelfs 's nachts
half een hier aanbrengen.
Men moet slechts ééns hebben gehoord
hoe deze beklagenswaardigen in 't holle van
den nacht te voet van huis gingen, een
enkele maal zoo gelukkig waren om een
kar te vinden die hen voor grof geld mee
nam tot de grens en hoe ze na urenlang iu
den trein ergens op de vlakke spoorbaan te
hebben gewacht, eindelijk hier aankwamen,
om al aanstonds te zeggen: menschen
ia-eten we óok helpen.
-if van angst en vermoeienis komen ze
hier aan en, onbekend als ze zijn met ons
geld en de prijzen, worden ze overvraagd
en wordt hun een onderkomen verschaft,
dat dien naam niet kan dragen.
Er zijn er onder, die al heel blij zijn een
eenvoudig, doch zindelijk strjoleger te krij
gen; maar óok, die van beteren doen zijn
en bij goede menschen onderdak worden
gebracht voor redelijken prijs. Er zijn er
onder, die nog iets overhielden van hun reis
geld maar óok, die bijna niets meer hebben.
Noem 't onverantwoordelijk, dat dezen de
lange reis onder die omstandigheden maak
ten, doch ze zijn er en men kan hen niet
op straat laten en zonder een warme kop
koffie en een paar sneden brood.
Ook hier heeft het geluk ons gediend. Me
vrouw Van Arkel, echtgenoote van den
Burgemeester van Hoevelaken, heeft in die
Gemeente een collecte gehouden en de op
brengst daarvan is afgestaan, aan ons comité,
dat daarmee heel veel goed doet.
Van niet minder belang is de medewerking
Welke ons comité in de laatste week mocht
ontvangen van tal van dames en jongeman
nen, die op de eerste plaats nagaan of het
aangeboden logies voldoet aan zekere mini-
mum-eischen, afwisselend met den daarvoor
gevraagden prijs, en zorgt, dat de vreemde
lingen blijven uit handen van hen, die hen
trachten te exploiteeren.
Wat dit zoogenaamd >stationswerk< eischt
van de jonge mannen, die het natuurlijk
om beurten, want anders zou het heelemaal
niet uit te houden zijn geheel belangloos
tot diep in den nacht doen, weten slechts
enkelen, die tegen middernacht en zelfs bij
eenen hen als geleiders bezig zien en besef
fen slechts zij, die nagaan dat eerst lang
daarna, als de bezoeksters een weinig zijn
uitgerust en verkwikt door een kop warme
koffie, kan worden overgegaan tot het be
zorgen naar het nachtkwartier 't is gewoon
lijk al een eind na tweëen eer de heeren,
die de late beurt hebben van het stationswerk,
hun eigen huis weer betreden.
Zouden er nog wezen, die hier de behulp
zame hand willen bieden
Ten slotte zij vermeld, dat het kolonie-
huis van de Oud-Katholieken, bij den Stom-
pert, met den volledigen inventaris welwil
lend te onzer beschikking is gesteld. On-
noodig te zeggen, dat wij dit gulle aanbod
met beide handen aangrepen. Een 14-tal
vrouwen van geïnterneerden vindt daar reeds
tegen betaling van een matig bedrag, met
hun kroost een in ieder opzicht uitmuntend
onderdak en althans eenigermate het familie
leven terug; er zijn nog enkele plaatsen,
doch wij stellen, gelijk wel vanzelf spreekt,
vrij hooge eischen voor de toelating, opdat
het doel, waarmee dit heerlijk tehuis ten ge-
bruike werd gegeven, volkomen worde bereikt.
Hoe gaarne zouden we in bijzonderheden
treden over de verschillende afdeelingen van
het werk, dat ons op de schouderen werd
gelegd; de Redactiën der bladen kunnen
ons echter niet zóo veel ruimte afstaan.
Besluiten we dus met te 'eggen, dat de
bijdragen, geschonken voor den oorspronke-
lijken arbeid van ons comité en het geld,
verkregen door de collecte te Hoevelaken
en bijdragen van Belgische officieren zorg
vuldig worden uiteen gehouden en dat elke
cent eenige malen wordt omgekeerd, opdat
we niet voor de droeve noodzakelijkheid
komen, tegen onze me'nschjes' te moeten zeg
gen, dat we hun geen huishoudgeld meer|
kunnen geven.
Ook gij lezeres of lezer kunt dit voorkomen,
namejijk door ons geldelijk te steunen.
Herinneren we, dat het Bestuur van het
comité is saamgesteld als volgt: C. J. F.
Prins, Voorzitter, Beekensteinschelaan 12
P. J. Frederiks, Secretaris, Kortegracht 9,
telefoon 19; W. C. Engelberts, Penningmees
ter, Pieter Bothstraat 5; A. L. Versluys,
Onder-Voorzitter, Blankenheimstraat 20, tele
foon 123; G. M. P. Henriette, luitenant der
Belgische grenadiers, Beekensteinschelaan 12
B. H. Kuiper, Zevenhuizen 7Th. C. V. ter
Maat, lid van het Provinciale Comité, Hof 2,
telefoon 165; mevrouw A. Jorissen— De Wit,
Muurhuizen over de Kortegracht 21tfelefoon
90; mevrouw P. A. L. MollConinck Wes
tenberg, Groote Koppel 2, telefoon 14 mejuf
frouw H. J. Muller, Lange Bergstraat S
mevr juw E. E. Prins—Fortuin, Beekenstein
schelaan 12; mevrouw J. B. RantVan der
Meijden, Beukenlaan 1 mevrouw A. S. J.
RijkensVan Slooten, Utrechtscheweg 69,
telefoon 110; mejuffrouw M. E. M. Sudkamp,
Van Mechelenstraat 15s; D. Gerritsen, Soes-
terweg 9, telefoon 25; H. Koning, Arnhem-
schestraat 24, telefoon 91.
Voor het comité
C. J. F. Prins, Voorzitter.
P, J. Frederiks, Secretaris.-
Bij de Tweede Kamer is ingediend een
wetsontwerp, strekkende om te voorkomen,
dat ten gevolge van de tegenwoordige
buitengewone omstandigheden het kiesrecht
verloren gaat voor velen, die bij normale
verhoudingen kiezer zouden zijn gebleven.
Naar zich laat verwachten, zal het aan
tal wanbetalers van belasting tegen wil en
dank veel grooter zijn dan gewoonlijk, ter
wijl ook bedeeling, welke verlies van kies
recht meebrengt, een aanmerkelijk ruimeren
omvang zal aannemen. Daarentegen zal het
cijfer van hen, die aan de door de wet ge
vorderde eischen voor woning-, loon-, groot
boek en spaarbankkiezers voldoen, beden
kelijk dalen.
Ten einde de gevolgen van dergelijke
abnormale toestanden af te wenden, wordt
in zooverre met afwijking van artikel 34
der Kieswet, voorgesteld de geldende Kie
zerslijst in stede van voor éen jaar, voor
twee jaar van kracht te verklaren. Alsdan
wordt voorkomen de ontkiezering van al
degenen, wier namen deze lijst bevat.
Het wetsontwerp bevat verder een be
paling, strekkende om hen, die om redenen,
buiten den huidigen toestand gelegen, de
vereischten voorde kiesbevoegdheid verliezen,
niet als kiezers te handhaven.
Daarentegen zullen de namen van hen,
die nog niet op de bestaande lijst voorkomen,
doch in 1915 aan de vereischten voor kies
bevoegdheid blijken te voldoen, aan de lijst
worden toegevoegd.
Aan het postkantoor Amersfoort en de
daaronder ressorteerende hulpkantoren is
in November ingelegd bij de Rijks-postspaar
bank f42561,70 en daaruit terugevraagd
f32 668.84
Het laatste door het kantoor uitgegeven
boekje draagt het nummer.
De cijfers van November 1913 waren
f 43 117.81 voor inleg, f 45 159.19 voor
terugbetalingen en 18 289 als laatst uitge
geven boekje.
Waaruit blijkt, dat men ditmaal heel wat
spaarzamer was dan verleden jaarstellig
ook wel doordien er dit jaar geen kermis was.
Uit den regenmeter hier is in November
na 14 regendagen afgetapt 57 m.M. neer
slag de grootste hoeveelheid denzgsten.na
de stortbuien van Zaterdagnacht, namelijk
13.2 m.M.
Tot telephoniste bij het plaatselijk telephoon-
net is met ingang van heden benoemd
mejuffrouw A. C. van Eist.
De dagploeg bestaat thans uit 4 dames.
De plaatselijke afdeeling der s. d. a. p. zal
in de Raads-vacature in het 3e district tot
candidaat stellen den heer J. Hofland.
Zij stelt een candidaat in de vacature-
Wolterbeek omdat deze geen lid was van
een der kiesvereenigingen.
Dr. P. G. Tiddens, Directeur der Hoogere
Burgeschool hier, staat op de voordracht ter
benoeming tot Directeur der Gemeentelijke
Hoogere Burgerschool te Utrecht.
Naar de „Aft. Kerkbode" bericht, is door
eenige ouders van schoolgaande kinderen en
belangstellenden in het Ch^stelijk onderwijs
te dezer plaats aan het Bestuur van dc Chr.
school aan de Blankenheimstraat het verzoek
gericht, in do vacature, die weldra zal ont
staan door het vertrek an den hee' O, F.
V. Rietveld naar Doetinchem, iemand te
benoemen, die lidmaat is van de Neder-
landsche Hervormde kerk.
Tevens wordt in dit adres erop gewezen,
dat het voor een school, waarop zooveel
Hervormde kinderen gaan, niet gewenscht
is, dat van de 15 onderwijzers en onderwij
zeressen slechts éen onderwijzer en twee
onderwijzeressen Hervormd zijn. Er wordt
dan ook op aangedrongen, dat het Bestuur,
bij verdere benoemingen, de belangen der
I Hervormden meer in het oog houde.