Donderdag 21
Januari 1915.
No 8520.
64e Jaargang
Stadsnieuws.
Uitgave van de Naamlooze Vennootschap „De Amersfoortsche Courant, voorhegn Firina A.
HOOFD REDACTEUR
P. J. 7HEDEHZZS.
AMERSFOORT.
Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond. Abonnement per 3 maanden ft.
franco per post ƒ1.15. Advertenticn 1—6 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Bijregel-
abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. Legale, officieftle- en onteigening»,
advertentifin per regel 15 cent Reclames 1—5 regels 1.15. Bewijsnummers naar buiten
worden in rekening gebracht en kosten evenals afzonderlijke nummers 10 cent.
Bij advërtentien van buiten de stad worden de Incasseerkosten in rekening gebracht. Postbus 9.
BUREAu
SORTSQRAOBT 9.
Telefoon 19.
KENNISGEVINGEN.
HINDERWET.
Burgemeester en Wethouders van Amers
foort,
brengen ter openbare kennis, dat bij hun
besluit van 15 Januari 1915 aan de firma li.
KONING ZONEN alhier en hare recht
verkrijgenden voorwaardelijk vergunning si
verleend tot het uitbreiden van hare bakkerij
door het bijbouwen van een dubbelen heete-
luchtoven in het perceel alhier gelegen achter
den Arnhemschen Poortwal No. 10—14 bij
het kadaster bekend onder sectie E no, 4796.
Amersfoort, 19 Januari 1015.
Burgemeester en Wethouders
voornoemd,
De Burgemeester,
VAN RANDWIJCK.
De Secretaris,
A. R. VEENSTRA.
De Burgemeester van Amersfoort,
brengt ter kennis van de ingezetenen; dat
bij Koninklijk Besluit, d.d. 19 Januari 1915
(St.bl. no 18). met ingang van dien dag.
onder meer het grondgebied der gemeente
Amersfoort is verklaard in staat van beleg.
Amersfoort, 20 Januari 1915
De Bnr gem eest er voornoemd,
VAN RANDWIJCK.
De Burgemeester van Amersfoort,
Gezien artikel 41 der Gemeentewet,
Brengt ter kennis van de ingezetenen, dat de
Raad dezer Gemeente zal vergaderen op Dins
dag 2G Januari aanstaande, des namiddags ten
half acht.
Amersfoort, 21 Januari 1915.
De Burgemeester voornoemd
Van RANDWIJCK.
I11 staat van beleg.
Bij Kon. besluit van 19 Januari zijn, met
ingang van dien datum, in staat van beleg
verklaard de Gemeenten Amersfoort, 1 .eusden
Soest en Zeist; zulks omdat er een internee-
rings-depot is gevestigd en opdat het thans
mogelijk zal zijn. de gewenschte maatregelen
van orde beter te kunnen handhaven.
Sedert eergister dus zijn we in staat van
beleg.
Tot dusver hebben we daarvan niets anders
bemerkt dan dat er aan het Commissariaat
van politie en op enkele andere hoofdpunten
der stad een groot papier is aangeplakt, hou
dende vermelding van het feit.
En er is heel veel kans op. dat het daarbij
blijft, dat we niet aan den lijve zullen voe
len wat het beteekent, dat de Gemeente in
staat van beleg is.
De Koningin kan volgens art. 187 Grond
wet in eenig gedeelte van het grondgebied
des Rijks den staat van beleg doen verklaren
tot handhaving van de in- dan wel de uit
wendige veiligheid.
Bij die regeling kan worden bepaald, dat
dc Grondwettelijke bevoegdheden van het
burgerlijk gezag ten opzichte van de openbare
orde en de politie geheel of ten deele over
gaan op het militair gezag en dat de burger
lijke overheden ondergeschikt worden aan
dat gezag Daarbij kan zelfs worden afge
weken van art. 9 Grondwet (het recht tot
vereeniging en vergadering) en van de arti
kelen 158 en 159 dier wet (het binnentreden
in een woning tegen den wil van den bewoner,
en onschendbaarheid van het postgeheim).
De Wet van 23 Mei 1899. Staatsblad no.
128, bepaalt, dat de staat van beleg kan
worden afgekondigd:
1. Wanneer oorlog of oorlogsgevaar is
ontstaan.
2, Wanneer binnenlandsche onlusten de
in- of de uitwendige veiligheid van het Rijk
of een gedeelte daarvan in dringend gevaar
brengen.
Bij staat van oorlog en bij staat van beleg
oefent het militaire gezag verschillende func-
tiën uit, die in gewone omstandigheden aan
het burgerlijk gezag toekomen; maar terwijl
bij staat van oorlog het militaire gezag'ver
plicht is, met het burgerlijk gezag overleg te
plegen, is bij staat van beleg dit overleg niet
voorgeschrtven.
Zoowel bij staat van oorlog als bij staat
van beleg moeten alle openbare ambtenaren
aan het militaire gezag alle gewensebte in
lichtingen gevenbij staat van beleg zijn de
burgerlijke besturen ook verplicht, aan de be
velen van bet militaire gezag te gebcorzamen.
Politie-verordeningen kunnen worden vast
gesteld en gewijzigd, regelen getroffen vol
gens welke de bevolking hulp zal hebben te
verleenen bij de militaire werkzaamheden.
Wegen, terreinen en gebouwen kunnen in
gebruik worden genomen, wanneer zulks voor
de uitoefening van den militairen dienst noodig
is.
Bij staat van beleg geldt bovendien het
volgende
Het militair gezag is bevoegd, den toegang
tot, het verkeer binnzn en het verlaten van
het in staat van beleg verklaarde grondgebied
te regelen overeenkomstig de eischen der
algemeene veiligheid. Behalve de volgens de
Grondwet geoorloofde godsdienst-oefeningen
worden geen openbare vergaderingen, optoch
ten of bijeenkomsten ter oefening in den
wapenhandel gehouden dan met schriftelijke
vergunning van het militair gezag, Het mili
tair gezag is bevoegd, schouwburgen, socië
teiten, koffiehuizen, tapperijen, fabrieken, enz,
in het belang der openbare orde of veiligheid
voor langereu dan we! korteren tijd te sluiten;
aan personen, wier aanwezigheid gevaarlijk
schijnt, het verblijf te ontzeggen, hen te ver
wijderen of in bewaring te stellen beperkende
bepalingen vast te stellen omtrent het drukken,
uitgeven en verspreiden van geschriften of
teekeningen wettelijke bepalingen betreffende
post, telegraaf en telefoon te wijzigen, van
den inhoud van brieven en telegrammen ken
nis te nemen, enz.
Aan niet-militairen, die voor de verdediging
nuttig werkzaam kunnen zijn, kan het verla
ten van het in staat van beleg verklaarde
gebied worden verboden en zelfs kunnen niet-
militairen worden opgeroepen, deel uit te maken
van de militaire macht.
Dit alles kan ges.hieden; doch er is niet
heel veel kans, dat het ook in al zijn ge
strengheid zal plaats hebben.
Het komt mij voorshands niat wenschelijk
voor, een maximum-prijs voor het aldus
samengestelde brood vaat te stellen. Ik zal
daartoe eerst overgaan, indien mij blijkt, dat
daarvoor te hooge prijzen worden gevraagd.
De prijs van dit brood zou mijns inziens
kunnen worden gesteld op 1 cent hooger dan
den prijs van roggebrood, uitsluitend bestaande
uit rogge, een prijsverhooging, die ongetwij
feld van lang niet zoo groote beteekenis is,
als wanneer de bevolking zou zijn genood
zaakt, tarwebrood te eten. dat 6 a 7 cent per
K.G. duurder is dan roggebrood en dat minder
geschikt is voor hen, die aan roggebrood
gewend zijn.
Voor het vermengen van rogge met tarwe
voor de vervaardiging van zoogenaamd ge
broken roggebrood, waarbij de vermenging
zal moeten plaats hebben vóór het breken,
zal tarwe door mij op aanvrage beschikbaar
worden gesteld door bemiddeling van de rogge-
of voedingscommissie in de verschillende
Provincies.
Het spreekt vanzelf, dat die tarwe alleen
mag worden gebruikt voor de vermenging
met rogge voor de bereiding van roggebrood
en niet mag worden aangewend voor andere
doeleinden.
Ik doe hierbij een dringend beroep op uw
medewerking ter zake.
Indien u mocht meenen, niet aan mijn ver
zoek te kunnen voldoen, zou ik. daar deze
regeling door mij van zeer groot belang wordt
geacht, tot mijn leedwezen genoopt zijn, alle
in uw Gemeente aanwezige rogge in beslag
te nemen.
Door den Minister van Landbouw, Nijver
heid en Handel is, onder dagteekening van
19 Januari de volgende circulaire verzonden
aan den Burgemeester:
Het zal U bekend zijn, dat de voorraad
rogge hier te lande, vergeleken bij de be
hoefte, die daaraan bestaat voor het bak
ken van brood, zeer gering is, terwijl de mo
gelijkheid is uitgesloten om door invoer
in den toestand voorshands verbetering te
brengen.
Het is daarom noodzakelijk, dat zoo spaar
zaam mogelijk met den aanwezigen voorraad
worde omgegaan.
Genomen bakproeven hebben bewezen, dat
een zeer smakelijk roggebrood, dat, behou
dens een iets lichtere kleur, alle eigenschappen
bezit van het gewone roggebrood, kan wor
den bereid uit een mengsel, bestaande voor
de helft uit rogge en voor de helft uit tarwe.
Wanneer overal het roggebrood voortaan
bovenbedoelde samenstelling zou bebben, zou
de aanwezige voorraad rogge voor de berei
ding van roggebrood toereikend zijn voor
een tweemaal zoo langen tijd als wanneer
dat brood enkel uit rogge wordt gebakken
en vermoedelijk zal, wanneer spoedig een
dergelijke vermenging algemeen wordt toe
gepast, voldoende rogge aanwezig zijn om
tot den volgenden oogst in de behoeften te
voorzien. Het oogenblik schijnt mij daarom
gekomen om u te verzoeken, te willen gelas
ten. dat roggebrood in uw Gemeente voort
aan uitsluitend worde samengesteld als hier
boven aangegeven.
Amersfoort is weer aangewezen als een der
Gemeenten waar, bij den Ontvanger der directe
belastingen, invoerrechten en accijnzen, kan
worden ingewisseld Nederlandsche pasmunt,
mits voor niet minder dan vijftig gulden aan
zilveren- en tien gulden aan nikkelen of bron
zen pasmunt, tegen rijksdaalders, guldens en
halve guldens.
Bij Kon. besluit is ongegrond verklaard
het beroep van den Gemeenteraad tegen de
beslissing van Gedeputeerde Staten van
Utrecht, waarbij goedkeuring werd onthouden
aan een Raadsbesluit der Gemeente-begroo
ting voor 1914. waarbij aan die Begrooting
werd toegevoegd een post van f 200 000 aan
ontvangst als »opbrengst geldleeningen<, ter
wijl de nitgaven met een zelfde bedrag van
f 200 000 werden verhoogd voor >aankoop
eigendommen*.
In de hedenavond te houden jaarvergade
ring der plaatselijke Anti-revolutionnaire kies-
vereeniging komt onder meer ter sprake de
aanstaande Gemeenteraads-verkiezing.
De Roomsch-Katholieke kiesv ireeniging
vergadert evenzeer hedenavond ter bespreking
van de aanstaande Raads-verkiezing.
Ds. F. G. Lagers H. Gzn„ sedert 1907
emeritus-predikant van de Evang.-I.uthersche
kerk. welke hij sedert 1861 diende, is hier
gister in den oude., dom van 77 jaar overleden.
Intertijd veelbesproken is zijn Kloosterkaart
van Nederland.
Luitenant-ter-zee L. M. Luden van Stouten-
burg. waarnemend commandant van H. M.
mijnenlegger »Tr!ton*. is Dinsdagmiddag ge
vallen als slachtoffer van zijn plicht.
Op de Schelde, ter hoogte van Nieuwesluis,
moe ton mijnen worden vervangen. Een motor
barkas zou ze lichten onder persoonlijk toe
zicht van luitenant Luden. doch stootte op
een mijn, die ontplofte en de vijf opvarenden
op slag doodde.
De heer H. F. de Groot heeft aan de
Technische hoogeschool. te Delft, met gunstig
gevolg afgelegd het candidaats-examen voor
mijn-ingenieur.
Het verluidt, dat bij de Regeering het
plad bestaat een pensioenregeling te ontwer
pen voor directeuren, leeraren, lecraressen en
bedienden van gesubsidieerde bijzondere vak
scholen, welke opleiding beoogen te verschaf
fen voor bedrijven en beroepen, liggende op
het gebied van nijverheid, handel
houden.
1 huk-
De lessen aan de Eerste school voor ver-
lofs-officieren, die aanstonds bij do mobilisatie
werden gestaakt, zullen weldra worden hervat.
Van de dienstplichtigen der lichting 1915
van de Nationale militie zuilen worden Ingedeeld:
op 16 en 17 Februari de toegewezenen aan
de tweede bataljons der infanterie, behalve zij
die in het bezit zijn van het bewijs van voor
geoefendheid en die zullen worden ingelijfd
op 16 Aprilde toegewezenen aan de eerste
bataljons der iufanterie die In het bezit zijn
van dat bewijs; en zij, die, toegewezen aan
de infanterie, uit hoofde van genoten onder
wijs geschikt zijn om te worden opgeleid tot
verlofs-officier.
Nu de laatste geïnterneerden, behalve de
Belgische studenten, enz. de infanterie-kazer-
nes hebben verlaten, zullen deze een groote
schoonmaakbeurt krijgen en in den loop der
volgende week worden betrokken door troepen
uit Gouda.
Zou de groote en grootschc bouw nu reed»
te klein gaan blijken, vraagt »De Eembode*
sprekend over het pas In September hier
geopende pensionaat >Saint I.ouls*. dat tot
dusver was gevestigd te Roermond.
Van de 250 beschikbare plaatsen zijn er nu
reeds 248 bezet. Wel een bewijs, zegt het
blad, boe het onderwijs in den lande wordt
gewaardeerd en een inrichting als deze voor
ziet in een bestaande behoefte.
De plaatselijke afdeeling der Ned. vereeni
ging voor volks- en schoolbadeo zal aanstaan
den Dinsdagavond weer vergaderen.
Dan wordt zonder twijfel beslist over het
Bestuursvoorstel tot opheffing-
Onder voorzitting van dr J. W. Jorissen
werd Dinsdagavond de Jaarvergadering ge
houden van het comité voor Amersfoort en
omstreken van het Nederlandsche Roode Kruis.
De Voorzitter herdacht Ir. zijn openings
woord in het kort hetgeen het afgeloopen
jaat bracht ook voor het comité, herinnerde,
dat het Nederlandsche Roode Kruis eigenlijk
pas vijf jaar verkeert in zijn nieuwe phase,
een van steeds toenemenden bloei, en dat het
wel gekend was, doch niet, zooala het sedert
zijn reorganisatie bij de massa der bevoiking
steeds meer bekend cn dus gewaardeerd wordt.
Tot einde Juli leefde het comité zijn ge
woon leventje van In stilte, doch krachtig
zich voorbereiden; maar eenlge dagen vóór
de mobilisatie kwam een telegram: >houdt u
gereed". He: Dagelijkcch Bestuur wist toen,
dat er iets broeide. In de vergadering van
het Hoofdbestuur van 31 Juli deelde Z. K.
H. de I'rins der Nederlanden om half drie
mede. dat de mobilisatie van leger en vloot
was afgekondigd. Bijna gelijktijdig werd ver
zonden het telegram: »Neem onverwijld alle
maatregelen".
Ik geloof te mogen zeggen, vervolgdespr.,
dat om.- afdeeling buitengewoon tevreden
mag zijn over den gang van zaken op dat
hoogt critieke oogenblik. toen geen seconde
verloren mocht gaan; zij heeft getoond, vol
komen te begrijpen hetgeen het Roode Kruis
in zulke tijden moet doen en niet minder
getoond, dit met al haar vermogen ook te
willen te kunnen tot stand brengen.
Ik denk daarbij aan mijn mede-Bestuurs
leden, maar vooral aan de dames en de heeren
die behooren tot de verpleeg- en de transport-
colonne. die het alleruiterste deden, de zwaarste
vermoeienissen moedig trotseerden om het
comité te doen bekend staan als bijzonder
goed.
Geen arbeid was hun te zwaar, van rust
wilden ze niet weten eer alles volkomen
gereed was. En toen de nood-ziekenhuizen
waren ingericht, wijdden ze zich met evenveel
enthusiasme aan het werk meer naar buiten
óok bij de invasie der uit hun land verdreven
Belgen.
Ik zal geen namen noemen, doch moet
