Stadsnieuws
hoeveel stroom door het toestel is gepas
seerd,
Het cijferblad van den meter is zóo
ingericht, dat niet het aautal omwentelingen,
doch direct het verbruik wordt aangewezen.
Wanneer dus b.v. 100 omwentelingen van
den meter overeenkomen met i Kilowattuur
(de verbruikte energie wordt uitgedrukt in
Kilowatts verkort geschreven K. W. U.
evenals b.v. bet gas- en het waterverbruik
In M8) dan verspringt het cijferblad niet bij"
elke omwenteling, doch eerst btj elke hon
derd omwentelingen.
Een volgenden keer hoop ik mede te
deelen, wat men alzoo met de electrische
energie, wier weg wij nu van af de Centrale
tot aan het huis hebben gevolgd, kan doen
en dan tevens de vraag te beantwoorden,
hoeveel een en ander ongeveer zal kosten.
(Slot volgt.)
Een verzoek.
De lente heeft lang op zich laten wachten
maar ze is dubbel schoon verschenen.
De malsche regen, d:e in den nacht van
Zaterdag op Zondag is gevallen, heeft het
nieuwe leven in de natuur verkwikt.
En nu het weer zich blijkbaar goed wil
houden na de verdrijving der koude en de
ontvangen verkwikking, voelt menigeen als
vanzelf den lust tot het maken van tochtjes
in zich levendig worden.
Tot hen richten wij een klein verzoek.
Berooft de natuur niet van haar schatten
en helpt ons het vandalisme bestrijden, dat
zich openbaart in het afrukken van boom
takken, bloemen, ja, soms wel in het uit
rukken van heele boompjes.
Oqjsiert niet de heide, het bosch, de lan
delijke omgeving met achteloos weggewor
pen boterhampapieren, sinaasappelschillen,
eierschalen, enz.
Het is een geringe moeite, in den bodem
een klein kuiltje te maken, om daarin der
gelijke zaken te begraven.
Ge kunt dit zoo gemakkelijk doen met
den hak van uw schoen, met uw hand, uw
zakmes of een botaniseerschopje.
Dan behoeft niemand zich over u te ergeren
en zult ge door uw voorbeeld anderen prik
kelen tot navolging.
Eerbied voor de natuur en eerbied voor
uzelven kweeken voorbeelden en vormen de
beste bestiijding van vandalisme.
Ten slotteweest voorzichtig met het weg
werpen van niet volkomen uitgedoofde lucifers
of eindjes sigaret of sigaar.
Bosch- of heidebrand voorkomen is oneln-
uig gciu*A*cuj*cr uan nem te blusschen.
Het nieuwe en ongetwijfeld hoogst belang
rijke tijdperk voor onze goede stad, dat der
electrificeering, het verkrijgbaar stellen van
electrische energie voor licht maar bovenal
voor kracht, is, zooals we !n het vorig num
mer met een enkel woord vermeldden, Zater
dagmiddag om 4.19 ingetreden.
Op dat oogenblik heeft de Burgemeester
voorgoed tot stand gebracht de verbinding,
tusschen de electrische centrale der H.E.M.
en het kabelnet in de Gemeente.
In het meethulsje, bezijden de kantoorge
bouwen van de Gemeentelijke gasfabriek
opgericht, waren met den Burgemeester
saamgekomen de drie Wethouders, bijna alle
Raadsleden, de heer Suringar, technisch ad
viseur der Gemeente, de Directeur en amb
tenaren van de H.E.M. en vele hoofdambte
naren van de Gemeente.
Alvorens de verbinding te bewerkstelligen,
zeide de Burgemeeste ngeveer:
Ik geloof, dat het een goede gedachte is
geweest, op dit oogenblik aaam te komen
In gewone tijden zou dat vanzelf sprekend
zijn geweest, doch in de laatste negen maan
den leven we in een zóo groote depressie,
dat alle Idee van feestelijk samenzijn is uit
gesloten. Toch was het goed, dat we hfer
samenkwamen, want thans zullen we beleven
een van de plechtige oogenblikken, voor zeer
groot belang voor de Gemeente, een keer
punt in baar geschiedenis.
Als we de couranten naslaan, lezen we,
dat bij de eerste levering van gas heel de
stad heeft feest gevierd en overal de vlag
werd uitgestoken om een destijds (1859) z4o be
langrijke gebeurtenis. En toch, wat is dat ge
weest? De overgang van olie en petroleum
naar gasverlichting en een betere straatver
lichting. Doch wat krijgen we na Geen
betere verlichting, al is het electrisch licht
hygiënisch beterwant de gasfabriek volbrengt
haar taak uitstekenddoch bovenal krijgen
we de energie, welke kan benut in het
klein-bedrijf.
Topn twee jaar geleden we ons wendden
tot den industrie-consulent, den heer Kist,
om te bespreken op welke wijze we hier de
Industrie konden bevorderen, vroeg hij dade
lijk: hebt u electriciteit en voegde hij er
onmiddellijk aab toe: want zonder electrici
teit zult u niet verder komen.
Van dien tijd af is mijn gedachte geweest:
hoe kan Amersfoort electrische energie ver
krijgen.
De tijd was niet gunstig. Nochtans hebben
we het vorig jaar overwogen, een eigen
electrische centrale op te richten en ook aan
biedingen gevraagd voor het leveren van
electrische kracht. Toen kwam het wetsont-
werp-Regout, waardoor het oprichten eener
eigen centrale onmogelijk werd. De aanbie
dingen van Utrecht waren van dien aard,
dat daarop niet wel kon worden ingegaan.
Intusschen wendden B. en W. zich tot den
Raad, die een crediet toestond om adviezen
in te winnen, waarna B. en W. zich wendden
tot den heer Suringar, die onnoemlijk veel
moeite zich heeft gegeven en bleek te zijn
een even degelijke als soliede werkkracht,
die geheel opging in zijn werk en wel het
meeste heeft bijgedragen tot het verkrijgen
van electriciteit.
Mijnheer Suringar ik behoef U niet te
zeggen hoe dankbaar de Gemeente U is en
niet minder de bekwame adviseurs, die U
ter zijde stonden voor het juridische gedeelte.
Ik breng dan ook gaarne warme hulde aan
den heer Blaupot ten Cate.
Tal vin conferentiën, niet alleen van tech-
□ischen, doch ook van juridischen aard zijn
gehouden en zoo kwamen we in contact
met de H. E. M. Behalve haar Directeur,
die hier aanwezig is, noem ik vooral den
heer Hofstede Crull, die helaas verhinderd
is, hier tegenwoordig te zijn.
Bij het tot stand brengen eener onder
neming doen zich wel eens moeilijkheden
voor, doch de onderhandelingen met de H.
E. M. waren steeds van den meest aange-
namen aard. Wij hebben den heer Crull leeren
waardeeren als handig en buitengewoon
gewiekst koopman en moesten dan ook alle
zeilen bijzetten om niet voor h m onder te
doen het is wel eens goed, óok pienter te
moeten zijn. We hebben steeds vertrouwen
in hem gehad en dat is nooit beschaamd.
We staan thans aan het begin eener
nieuwe periode. We hopen, dat de klein-
industrie zal gaan bloeien nn ze gelegenheid
heeft, zich te doen aansluiten. Hoewel de
tijdsomstandigheden niet gunstig zijn, heb
ben we toch reeds 39 aansluitingen. De
Kamer van Koophandel en Fabrieken heeft
indertijd een onderzoek ingesteld naar het
aantal gegadigden en dit was niet onbe
langrijk.
B. en W. hebben zulk een onderzoek niet
noodig geacht. Zij zijn er van overtuigd, dat
er ongetwijfeld afnemers zullen komen. Er
zijn altijd, óok te Amersfoort, conservatieve
geesten, die eerst eens willen zien wat buur
man doet; er zijn er 09k, die tegenspartelen,
doch zij zullen op den duur geen weer*t*nrl
kunnen bieden en als hun concurrent de
geheimzinnig» Weckt gebruikt voor licht of
motor, volgen zij stellig. B. en W. hebben
dan ook het volste vertrouwen, dat het goed
zal gaan, al zal het dan ook wat langer duren
doch wat nood. Dit groote voordeel hebben
we, dat de kinderjaren der centrale reeds
vrij lang voorbij zijn en dat we niet zoo'n
groot- renteverlies kunnen lijden, daar slechts
1 ton in het bedrijf is gestoken.
Aan den eenen kant is het jammer, dat
we hier niet zijn in een ruim gebouw, dat
het zelfs zóo klein is, dat niet eens allen
kunnen binnenkomen. Als we eiraks de
nieuwe Ambachtsschool openen, kunnen we
op iets wijzen. Toch is ook voor dit gebouwtje
heel veel ged-.an, doch het meeste zit be
scheiden onder den grond. Hetgeen we zien,
zijn slechts enkele transformatoren en stroom-
kastjes. Maar al is het gebouw klein en een
voudig, de kracht, die »r van zal uitgaan is
groot en wonderbaar.
Ik dank de aannemers, op de eerste plaats
den heer Van Harpen, die ons best heeft be
diend de opzichters vervulden met groote
zorg hun taak en ook de overige leveran- ongeveer half Mei voor het publiek verkeer
ciers deden goed hetgeen ze op zich namen zal worden opengesteld, zoodat ongetwijfeld
te zullen doen. met de Pinksterdagen velen van dit mooie
Den heer Beltman, onzen Gemeente-archi-
meestor, hebben op on9 allen grooten indruk
gemaakt; maar U is eenigszins onvolledig
geweest bij het noemen van namen. Daarom
zij het mij vergund, op de eerste plaats die
te noemen van de heeren graaf Van Rand-
wijck en Veenstra, die heel veel werk hebben
gedaan en zelfs hun nachtrust hebben ge
offerd om tot stand te brengen waarvan we
thans getuige zijn. De Burgemeester is het
groote rad, de Secretaris het rusteloos vyer-
kend kleine raadje. Ik ben er van overtuigd,
de tolk te zijn van allen en van de geheele
Gemeente als ik U hartelijk dank zeg voor
hetgeen U deedt voor de Gemeente en ik
verzoek U, dien dank over te brengen aan
den heer Veenstra.
De Burgemeester: Tot mijn spijt be
merk ik, dat ik bij het noemen der vele
namen heb vergeten, dien van den heer
Veenstra te noemen. Ik vroeg hier, al is dit
wel overbodig, aan toe, dat ik zijn mede
werking steeds op den allerhoogsten prijs
stel en dat ik nimmer zal vergeten het aan
deel, dat hij had ook in de voorbereiding
van dit bedrijf.
Hierna werd het meethuis in oogenschouw
genomen.
Zóo als bet duister was geworden, over
goot in verschillende magazijnen aan Lange-
straat en Utrechtschestraat het nieuwe licht
de met nog grooter zorg dan gewoonlijk
gemaakte étalages.
Noemen we die van de heeren Groenhui
zen, Spiekermann, Brom, Bunte. Brandsen,
Denijs van Roon, Vierdag en Van Nie, die
ieder iets heel aparts etaleerden, óok wat de
wijze van belichting betreft.
Docb, als gezegd, het licht zal niet de
hoofdzaak zijn, al zal menig vakgenoot bin
nen niet zoo heel langen tijd eveneens de
nieuwe lichtbron aanwendenhoofdzaak is
de electrische drijfkracht in het klein
bedrijf.
Bedriegen de teekenen niet dan zal deze
reeds zeer binnenkort toepassing vinden het
eerst in de slagerijen.
Kort na het intreden van den oorlogstoe
stand, met als gevolg daarvan ongewoon
groote werkloosheid, werd, tot bestrijding
hiervan, door de Gemeente bet initiatief ge
nomen tot den aanleg van wegen op haar
herworven eigendom op den Berg.
De heer G. C. Beltman deelt thans daarover
een en ander mede in »De Auto», het offi
cieel orgaan der Kon. Ned. Automobiel Club.
In de eerste plaats is men overgegaan tot
verharding van den zoogenaamden Kalkweg,
nabij het hotel-pension »Oud Leusden*, die
den weg Amersfoort Doorn verbindt met
den weg AmersfoortUtrecht. Aldus Is een
mooie verbinding ontstaan tusschen den
Rijks-straatweg Amersfoort—Arnhem en den
Rijks-straatweg Amersfoort—Utrecht.
Als men namelijk bij het bekende pension
»De Hertekop* den weg naar Oud-I.eusden
inslaat en van laatstgenoemde plaats op den
Leusdenscbenweg in de richting van Amerf-
foort, ongeveer 150 Meter ver gekomen is,
zal men ter linkerzijde den nieuw aangeleg-
den weg vinden. Deze leidt tegen den
Amersfoortschen berg op en bij het stijgen
zal men van een buitengewoon fraai panorama
kunnen genieten.
Op den weg Amersfoort—Utrecht zal men
den nieuwen weg aantreffen ongeveer bij
paal 88,4.
1 De aanleg van den weg is flink; hij is
20 Meter breed en bestaat uit wandelpaden,
een fietspad, een rijweg en een ruiterpad.
Het verharden heeft plaats gehad ter breedte
van 6 Meter, door middel van steenslag; in
dezen zomer zal dat verharde gedeelte met
teer stofvrij worden gemaakt.
Het zal velen toeristen belang inboezemen,
te vernemen, dat de nieuwe verbindingsweg
de bevordering van de klein-industrie*.
Toen dus begin 1914 het contract tot
levering van electrischen stroom was ge-
sloten, werden de vooruitzichten geheel
anders. De oorlogstoestand vertraagde nu
wel aanmerkelijk de tot stand koming van
het Electrisch bedrijf, doch bracht aan den
anderen kant als voordeel de oprichting van
de Middenstauds-credietbank.
Onder deze omstandigheden heeft de Bur
gemeester aanleiding gevonden, zich opnieuw
tot den Nijverheids-consulent, thans de heer
F. Begeman, te wenden met het verzoek om
zijn aandacht te willen schenken aan de
middelen tot vooruitbrenging der industrie
alhier.
Te dien einde stelt deze zich thana voor,
Vrijdag a.s., 7 Mei, de verschillende nijver
heidsinrichtingen te komen bezoeken.
tect, mag ik ook niet vergeten.
Zoo staan we thans voor het plechtig
oogenblik van het in werking stellen van
dezen nieuwen Uk van Gemeente-bedrijf.
De taak en de verantwoordelijk van het
College van Purgemeestet en Wethouders
worden daarmee weer verzwaard. In de
laatste jaren zijn enkele bedrijven omgezet
Gemeente-bedrijven na de gasfabriek
stuk natuur in eigen land zullen willen ge
nieten.
Volgens den heer Beltman zullen er in
de" loop van den zomer nog meer verbin
dingswegen gereed komen en voor het ver
keer worden geopend.
Het plaatselijk steun-comité deelt ons mede,
dat gedurende April aan giften en vaste bij
dragen is ontvangen f2540.30, aan subsidie
kwam de waterleiding en thans is°gèkomën ïfJLuf* aK°"' ^atlonaal steun-comité f941.02,
de electriciteit. terwijl de verkoop van vogelkastjes heeft
opgebracht f3.50— totaal dus f3484.82.
Het totaal der ontvangsten, van den aan-
Uit den regenmeter hier is in April na
12 regendagen afgetapt slecht 43.2 m.M.
neerslag.
Een ongewoon kleine hoeveelheid.
Waarlijk geen wonder, dat er 2ooveel
keelaandoeningen zijn.
Ook April was een slechte maand voor
de Amersfoortsche Tramweg Maatschappij.
Zij vervoerde 7986 passagiers, of 5074
minder dan in April 1914de opbrengst uit
vervoer was f397.70, of f163.30 minder; de
totale ontvangsten bedroegen f423.32, of
f 260.30 minderen de dagkilometeropbrengst
was f7.84, of f4.82 minder.
Bij beschikking van den Minister van Bin-
nenlandsche Zaken is de aan dr. E. Kruisinga
verleende toelating als privaatdocent aan de
Rijks-universiteit te Utrecht op zijn verzoek
ingetrokken.
Mejuffrouw J. W. Koerselman verwierf de
akte van bekwaamheid voor onderwijzeres.
Oefent u bij den Vrij willigen landstorm
en maakt u weerbaar eer het te laar is.
Indien de autoriteiten daarvoor toestem
ming verleenen, za de Amersfoortsche Muziek
vereniging «Harmonie*, Directeur de heer
H. Stoetzer, morgenavond een concert geven
in de Gemeentelijke muziektent in het Plant-
de electriciteit.
Gelukkig hebben we een uitmuntenden
bijstand in den heer Veis Heyn,> die heel
zijn persoon geeft aan de bedrijven ea die
op waarlijk eminente wijze wordt bijgestaan
door den heer Koppejan en de overige amb
tenaren onder wie ik wil noemen den heer
Geldlij^den jeugdigen opzichter.
vang der crisis tot ultimo April, is hierdoor
gestegen tot f56750.69.
In aansluiting aan een opmerking onlangs
gemaakt in »De Eembode* en overgenomen in
0-- -r--ons blad, betreffende de oprichting alhier
Mij is het gegeven, thans de magische van een departement van de Maatschappij
kracht door Amersfoort te doen stroomen. van Nijverheid, kunnen wij mededeelen dat
Hopen we. dat een tijdperk van nieuwen reeds geruimen tijd geleden ten Stadhuize
welvaart en bloei, een nieuwe verblijdende het voornemen is gekoesterd om pogingen
toekomst er door zal aanbreken (applaus), te doen tot verbetering van de industrie en
Nadat, door het tot stand brengen der het stichten, in verband daarmede, van een
verbinding, de Burgemeester de lampen in departement.
het meethuis had doen gloeien, zeide de
Wethouder der Bedrijven, de heer
Veis Heyn, ongeveer:
Uw schoone woorden, mijnheer de Burge-
Gelijk boven gezegd «aanwezigheid van
electrische energie», aldus ongeveer 2 jaar
geleden, de thans overleden Nijverheids
consulent, Kist, »is een allereerste eisch voor
De heer O. Rooke, Directeur van deChf.
zangvereeniging »Soli Deo Gloria* mocht
aan het plaatselijk steun-comité f 28.70 af
dragen als bate van het op 27 April door
die vereeniging gegeven concert.
Voor belangstellenden is het 12 de Oor-
logs-bulletin van de «Alliance franfaise*
kosteloos verkrijgbaar aan het secretariaat,
Kortegracht 9.
Door plaatsgebrek moesten we in het
vorige nummer afbreken het verslag van de
Vrijdagavond gehouden jaarvergadering der
tuinbouw-vereeniging Amersfoort*.
Het slot volge thans.
De Voorzitter dankte den te Secretaris
voor zijn aangenaam gestyleerde en belang
rijke verslagen.
Vervolgens deelde hij mede, dat de fruit
en groentenveiling is hervat zoodra de proef
tuin weer kon leveren en dat zij allengs
meer belangstelling heeft. Zij gaat op het
oogenblik geheel uit van de Uinbouwver-
eeniging, doch reeds wordt gepoogd, haar
in andere richting te stuwen, namelijk haar
te doen uitgaan van de kweekers, hetgeen
de belangstelling van de rr,eest-belangheb
benden stellig zal verhccgen. Dit plan is
nog in zijn eerste stadium, doch reeds zóo
ver gevorderd, dat het, zoo niet nog dit jaar.
dan toch volgend jaar tot uitvoering zal kun
nen komen.
Daar, ter verkrijging van het Rijks-subsidie,
de bewijsstukken van het geldelijk beheer
naar het Departement van Landbouw zijn
gezonden en daarvan nog niet zijn terug
ontvangen, kon de rekening en verantwoor
ding van den Penningmeester slechts voor-
loopig nagezien, met dank voor het op keu
rige wijze gehouden beheer. Dis verificatie
moet geschieden in de voorjaarsvergadering
en had dan ook plaats door de heeren De
Graaf en Frederiks, Jie concludeerden tot
goedkeuring al waren de quitanties ook in
Den Haag.
De Penningmeester, de heer Joh. Knop
pers, deelde vervolgens de hoofdzaken uit
zijn rekening mee. Dat er slechts een batig
saldo 13 van f 6.48, tegen f 17.63 in 1913,
zit in den oorlogstoestand en ontstond nog
door de rente der aandeelhouders te vermin
deren van 4 tot 3 pCt. De totaal-ontvangsten
bedroegen f 6149.95, waarbij aan subsidiën
van het Rijk f 500, van de Gemeente f350
en van de Provincie f 250.
P® Voorzitter merkte op, dat het
slotcijfer, vooral de moeilijke omstandigheden
van het laatste halfjaar in aanmerking ge
nomen, nog niet zoo slecht is, als men nagaat,
dat er tevens kapitaalvorming plaats had,
zoowel door den bouw van de groote Serre
3°°3-4j) a's door den aankoop van een-
ruiters (f 270 ruim) welke immers van blij
vende waarde zijn.
?ij de nu volgende rondvraag merkte een
ua op, dat de proeftuin vrijwel onbeveiligd
