i 1915.
1ft
64e Jaargang
na A. H. van Cleeff
om een bepaling voor testellen, om degenen,
die ervan willen profiteeren, in de gelegenheid
te stellen, goedkooper brood te krijgen en
dan niet alleen van Druinbrood maar ook van
wittebrood. En nu mogen we praten over de
hoogere voedingswaarde, dat kan wel zijn,
maar het zal onmogelijk zijn, de menschen,
die tot nog toe altijd wittebrood gebruikten,
plotseling gewend te maken aan bruinbrood.
Dan de quaestie van het goedkooper ver
krijgbaar stellen van varkensvleescb. Dat is
zeker hoognoodig, werkelijk hoognoodig. Als
ik mij niet vergis, is de mogelijkheid reeds
geopend om dat goedkoopere varkensvleescb
te kunnen krijgen. Ik meen, dat ik officieus
heb gehoord, dat de Voorzitter van dezen
Raad overleg gepleegd heeft met devereeni
ging van slagersgezellen, om deze Regeerings-
varkens hier te krijgen. (Gelach). Ik zeg dat
niet als een bespottingdat is zoo de gewone
naam geworden.
Dan, wat betreft het goedkooper verkrijg
baar stellen van groenten. Ik meen, dat er
jn deze Gemeente eenige ervaring is op dat
punt en ik zou U willen vragen, M. de V.
van die ervaring hier iets mede te deelen.
Ik meen, dat door het Steun-coipité voor
een zeer geringen prijs al verkrijgbaar is ge
steld zuurkool, maar ik zou, wanneer dat
mogelijk was, wanneer dat althans mogelijk
was, zoo spoedig mogelijk willen voorzien in
het verkrijgbaar stellen van snijhoonen en
spersieboonen, die vanwege de Regeering
voor een spotprijs worden verkrijgbaar ge-
#tpld,
Ook zou ik de mogelijkheid willen openen
om het meel goedkooper te verstrekken voor
de menschen, die zelf brood willen bakken.
Er zijn een hoop menschen, die er de voor
keur aan geven om hun eigen brood te bak
ken. Daar zijn ze niet af te brengen en het
kan wel zijn, dat zij daarom onder sommige
omstandigheden groot gelijk hebben. Maar in
elk geval dient voor deze menschen onge-
builde bloem en ook gebuilde tarwe verkrijg
baar gesteld te worden tot geringeren prijs.
En nu de kosten. Ja, altijd weer die kosten.
Ik weet wel, het is moeilijk. Den vorigen
keer. heb ik al een plan in overweging ge
geven. Er zullen zeker nog wel menschen
gevonden worden, die toch in elk geval nog
wel een bedrag kunnen losmaken voor een
dergelijk doel, al is het ook tegen lagere
rente. Ik hoop, dat B. en W. in de richting
stappen hebben gedaati om geld te krijgen
tegen matige rente en dat dit resultaten heeft
opgeleverd.
Maar ik zou er den nadruk op willen leg
gen, dat wij het kostenbezwaar niet mogen
laten beslissen. Wij zijn verplicht, te voor
komen, dat er komt ondervoeding. En al kan
ik nu, M. de V, waardeeren, hoog waardee-
ren, hetgeen U hebt gedaan bijna onmiddel
lijk na de vorige vergadering, waar ik er over
gesproken heb, en dat II als magistraat hier,
nietwaar, onmiddellijk last hebt gegeven tot
een uniform broodgewicht, en dat het brood
gemerkt moet worden naar de voedingswaarde,
of het water, of half-water- en-melk- of melk-
bropd is, dat kan ik zeer hoog waardeeren
maar dat de uitvoering niet verder is gegaan,
ik moet je eerlijk zeggen, dat heeft mij zeker
teleur gesteld.
Zeker, U kunt straks komen met de mede-
deeling, ja, mijnheer Hofland, het andere ge
deelte van dat voorstel is nog in voorbereiding.
Wanneer dat zoo is, zal ik daarover zeer blij
zijn. Maar ik zeg het hierom, hoezeer ik hoog
apprecieer begrijp mij dus goed en versta
mij niet verkeerd hetgeen door U is ge
daan wat betreft het gewicht en dz n prijs
van bet brood, zoo meen ik toch, dat deze
materie niet onttrokken mag worden aan de
controle van den Raad. Er moet komen een
Broodverordening, die steunt op de Gemeen
tewet en die tot stand is gekomen door onder
ling overleg tusschen den Raad en B. en W.
en andere Colleges die daarover advies heb
ben uit te brengen, zooals de Gezondheids
commissie, enz.
Ten slotte, M. de V., zou ik nog iets willen
zeggen en dat is mij nu toch werkelijk een
minder aangename taak. Ik heb ernstig over
wogen of ik niet beter deed met het achter
wege te laten, maar ik heb gemeend, dat
niet te mogen doen.
Verleden week zijn de leden van den Raad
onvoorbereid
De Voorzitter: Mag ik u even in de
rede vallen, mijnheer Hofland? Ikgeloof.dat
u tot een ander onderwerp overgaat. Maar u
hebt daar een lange redevoering gehouden,
waarop ik van mijn zijde natuurlijk óok heel
wat heb te antwoorden. Doei u nu niet abso
luut verkeerd met deze twee zaken door
elkander te balen? Daarom zou ik u willen
voorstellen, eerst deze zaak af te doen, waar
over ik óok niet in 5 minuten ben uitgepraat.
De heer Hofland: Heel goed, M. deV.,
dan zal ik wachten.
De Voorzitter: Mijne heeren, als ik dan
even den heer Hofland mag beantwoorden,
dan wensch ik dit in het midden te brengen.
De heoren herinneren zich, dat den vorigen
keer is ter sprake gebracht de circulaire van
den Minister van 20 Maart, No. 330.
Naar aanleiding hiervan zouden B. W.
overleg plegen met het Steun-comité maar
die circulaire is, zooals de heeren weten, weer
ingetrokken. Nu vraagt de heer Hofland of
thans nog overleg met het Steun-comité is
gepleegd. De heeren zullen weten, dat die
eerste circulaire betrof het beschikbaarstellen
v»n levensmiddelen op kosten vai» de Ge
meenten en het Rijk samen. Nu echter heeft
de Regeering een anderen weg ingeslagen en
zal de beschikbaarstelling direct van Rijks
wege geschieden. Dit was het standpunt, dat
B. W. niet alleen van deze Gemeente,
maar van tal van Gemesnten innamen, dat
de quaestie van de voorziening van het ge-
heele land van meel en goedkooper brood het
best direct door de Regeering opgelost kon
worden. Zij was de eenige importeur van het
meel en kon dus den prijs laag stellen, zoo
dat het geheele land dadelijk geholpen zou
zijn. De Minister heeft echter geen maatre
gelen genomen om alle soorten meel beschik
baar te stellen. Nu is het voor B. W. geen
aangename taak, hier met een enkel woord
iets te zeggen van de maatregelen van den
Minister, maar zij meenen het niet te mogen
-nalaten, hierop eenigszins critiek te oefenen.
Die maatregel van 20 Maart heeft in het
heele land groote verwachtingen gewekt.
Algemeen heeft men toen gedacht, dat
binnen zeer korten tijd goedkooper levens
middelen verkrijgbaar zouden zijn. Toen het
den Minister werd duidelijk gemaakt, dat het
zoo maar niet ging, heeft hij aan de Eerste
Kamer gezegd, dat hij voortaan bij voorko
mende gelegenheid advies zou vragen aan de
beide Vereenigingen van Ned. Gemeenten.
Dat was een zeer goede toezegging en wij
hadden gehoopt, dat daardoor dë volgende
maatregelen van den Minister werkelijk prac-
tiseh uitvoerbaar zouden zijn. Maar het is
helaas niet geschied. De hèeren hebben na
tuurlijk gelezen, dat in verschillende plaatsen
van ons land daarop de aandacht is geves
tigd en het is misschien goed, dat het ook
in deze Gemeente uitdrukkelijk wordt gezegd
Het is zeker gewenscht, dat bij dergelijke'
ingrijpende maatregelen overleg wordt ge
pleegd met de Gemeentebesturen. Die staan
met de beide beenen in de practijk van het
leven en weten, dat er groote moeilijkheden
aan dergelijke regeling verbonden zijn.
Den 24 April is de nieuwe circulaire ge
komen en toen heeft de Minister gezegd, et-
zal brood en meel (kunnen worden beschikbaar
gesteld direct van Rijkswege; m. a. w., nu
werden de Gemeentebesturen uitgeschakeld
die behoefden niet meer mee te betalen. Van
daar, dat overleg met het'Steun comité niet
meer noodig was.
B. W. hebben zich nu deze vraag ge
steld: Is die circulaire van 24 April, waar
over geen advies is gevraagd aan de Ned.
Vereenigingen van Gemeenten, noch aan
andere Gemeentebesturen, is die goed over
wogen, is die wel goed bezonken? Het spijt
B. W. te moeten zeggen, dat dit 'niet het
geval is. Ook die maatregel heeft verwach
tingen gewekt, welke onmogelijk kunnen na
gekomen. De Minister zelf zeide, ik zal
ingaande 1 Mei a.s. de rogge beschikbaar
stellen tegen f 9 de 100 K.G. Wij hadden
dus gedacht, dat die zaak in voorbereiding
was. Dat is niet het geval geweest. Als dp
heeren de bladen goed hebben gelqzen, zullen
zij zich herinneren, dat op 15 Mei nog eerst
de inventarisatie van de aanwezige rqgge
zal plaats hebben en die maatregel 17 Mei
dan in werking treedt. Men heeft dus, dat
moeten wij voorop zetten, weinig vertrouwen
in de maatregelen van den Minister.
Is er nu een beter vertrouwen in andere
maatregelen? Dat 19 óok nog zeer de vraag.
De Minister heeft een soort verordening ge
maakt, maar hij is zoo voorzichtig geweest,
die niet als bijlage te zenden. Hij zegt in de
noot op de circulaire omtrent de regeling
«Een afschrift van deze ontwerp-regeling dóe
ik u ter kennisneming doch ook slechts
als zoodanig toekomen*. Dus de Minis
ter begrijpt wel, dat het nog lang niet zeker
is, dat die concept-verordening zal kunnen
worden overgenomen.
En dat is volkomen juist gedacht. In de
couranten heeft men kunnen lezen, dat tal
van Gemeenten opkomen tegen die maat
regelen de bakkerspatroons en de Gemeente
besturen beide. Het kost betrekkelijk weinig
moeite, een zekere hoeveelheid bloem te haléh
uit tarwemeel, Daarop controle uit te oefenen,
is echter zeer moeilijk, al kunnen wij hier
gelukkig bogen op een goeden keuringsdienst.
En het gaat hier over maanden het is niet
een quaestie van een paar weken. Het is
haast onmogelijk, te kunnen voldoen aan die
zware controle, die bovendien zeer tijdroovend
en moeilijk is, omdat zij natuurlijk langs
chemischen weg moet geschieden.
De zaak heeft natuurlijk ook de aandacht
getrokken van de bakkerspatroons-vereenigin-
gen en ten slotte hebben die, met de Gemeente
besturen gezegd: goed, wij zullen den Minister
helpen en de ingezetene helpen; wij zullen
medewerken.
Toen vroeg de Minister ons dan, hem te
doen weten, wat, als de prijs van ongebuild
tarwebrood 12 cent moest bedragen, dan
voor Amersfoort de prijs van ongebuild
Regeeringsmeel moet zijn per 100 K.G.
Het is heel eigenaardig, te hooren welke
prij zen men in verschillende Gemeenten daarvoor
berekent, als een brood 12 centen mag kos
ten. Ieder die technisch op de hoogte is, moet
natuurlijk kunnen berekenen, wat het meel
moet kosten om het brood tegen een vastge-
stelden prijs te kunnen leveren. Te Gouda
vraagt men voor de 100 K.G. rogge f 10.80
g«,; En kan-geen brand uitbreken
in een perceel, waarin zich electrische gelei
dingen bevonden, of het groote publiek zegt
»De brand is sntstnn.-jdoor kortsluiting*.
Waarom? Omdat dit zoo de gelijkte term
««uumki; miutier oij gasvi
(een z.g. dagbrander verbruikt toch nog 3 L.
gas per uur of ruim 25 M3. per jaar) en in
het. geheel niet bij petroleumverlichting.
Vergeleken roet de kosten van gasverlich
ting zal de stroomrekening dus nogal mee-
4<ju uien uieivaii \ien uuiiaio waunct» uw
werk 's avonds om 7 uur eindigt) binnen
den in het tarief bedoelden »bezetten tijd*.
Dat wil dus zeggen, dat 1 K. W. U., hetwelk
men het geheele jaar door, gedurende 10
uur per dag gebruikt, over 2600 uren bere-
BUREAU
KOETEGRACHT 9.
'ostbus 9. Telefoon 19.
id wordt a 5 cent en over 400 uren 20
it, totaal dus f 130 en f .80 of f 210, het-
2n overeenkomt met een gemiddelden prijs
i 7 cent per K. W. U.
Vlen ziet hieruit, welke gunstige voor
arden aan de klein-industrie worden aan
boden om zich te ontwikkelen het ver-
jgbaar stellen van zeer goedkoope drijf-
tcht.
3at zij dan ook in welbegrepen eigenbe-
g van deze gelegenheid gebruik make
de verwachtingen en de hoop, welke
rgemeester en Wethouders in haar hebben
iteld. mogen worden verwezenlijkt, tot
momische verheffing en tot voorspoed van
nersfoort.
De IJgheiligen.
ïe zijn er weer, de strenge heeren, die
rlijks tegen half Mei ons komen vertellen,
het gevaarlijk is, reeds zóo vroeg te
tenen op de vastheid van het lenteweer
nog veel minder gewenscht, nu reeds
±els en winterkleeren aan kant te doen.
De dag van bun verschijnen verschilt wel
is een, weinig. Melden zij zich aan op 11,
en 13 Mei dan zijn het St. Mamertus,
Pancratius en St. Servatius; komen zij
12, 13 en 14 Mei dan zijn het St. Pan-
tfius, St. Servatius en St. Bonifacius. Maar
vermijdelijk vertoonen zich de drie IJshei-
en en na hun verschijnen pleegt het wel
ns een paar weken te duren eer de tem-
ratuur 2ich herstelt.
Hoe dat komt? Hoe 't bestaanbaar is,dat
vruchtboomen, die als met een wit laken
n bloesem zijn overdekt, soms zoo te lijden
bben van hun gestrengheid? De weerkun-
jen zoeken er reeds zoo lang naar, doch
;ten geen bescheid te geven.
Ten minste niet zóo beslist als die oude
nman, de man van de practijk, die meende
f de duvel er achter zit, of de wind komt
het zelfde neer; vóór 20 Mei moet je
en teere planten buiten brengen*.
Maar de nu zoo heel mooi bloeiende boom
arden kunnen niet maar zoo gauw onder
k gebracht en zullen dus weer lusten van
nachtvorsten.
Hopen we, dat het niet aLte veel zij.
Onder de Belgen.
De heer M. de Koning, houtvester van de
id. Heide-maatschappij en achtereenvolgens
ef van den arbeid in het vluchlkamp bij
.debroek en het vluchtoord te Nunspeet,
elt in het «Tijdschrift van de Ned. Heide-
aatschappij een en ander mede van zijn
ifmaandsche ervaring aldaar en vertelt van
moeilijkheden om de vluchtelingen aan
t werk te krijgen en aan het werk te
tuden.
Over Oldebroek schrijft hij
»Enkele dagen ging alles vrij goed. Met
)edenmakers, schippers, koetsiers, enz. is
:t nu eenmaal niet gemakkelijk graven,
aar niettemin werkten de menschen kalm
>or. Doch weldra begonnen de slechte ele-
enten de overhand te krijgen, vooral door
:n grooten toevoer van jongelieden, die
jdacht hadden, in Nederland een vagebon-
mleven te voeren met het kamp als uit-
mgspunt en punt van samenkomst op het
ensuur. De oorspronkelijke troep werd hoe
nger zoo kleiner's morgens tegen 9 uur
as er niemand buiten de barakken te
nden.
«Telkens stond men voor verslapping van
>n werklust, óok wanneer er nieuwe be-
oners in het kamp kwamen, voor wie dan
le belangstelling was.
«Groote kalmte, veel tact en een onver
stoorbaar humeur moesten dan hun diensten
bewijzen en langzaam kwam alles weer in
het goede spoor. Vroolijk toog men weer
aan het werk van 9 tot 12 en van 2 tot 4.
Hoogst enkele malen moesten de marechaus-
