Dinsdag 24 HU Augustus 1915.
64e Jaargai
Op reis.
AMERSFOORTSCIE
Uitgave van de Naainlooze Vennootschap „De Ainersfoortsciie Courant, voorheen Firma A. H. van Cleeff".
HOOFDREDACTEUR
f. 3. rnxsiRisa
AMERSFOORT.
Verachijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond. Abonnement per 3 maanden 1.
franco per poat /1.15. Advertentién 1—6 regela 60 cent; e!ke regel meer 10 cent. Bijregel
abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. Legale, officleële- en ontelgenings-
advcrtentlfin per regel 15 cent Reclames 15 regela /1.15. Bewijsnummer» naar bulten
worden in rekening gebracht en kosten evenals afzonderlijke nummers 10 cent.
Bij advfirtentien van buiten de stad worden de Incasseerkoaten In rekening gebracht.
BUREAU:
SORTXGRAOBT 9.
Postbus 9. .Telefoon
Aan onze abonné's die tydelyk elders
vertoeven, wordt, óp:»aanvrage en met
duidelijke opgave van adres, de cou-
rant eiken verschijndag tegen vergoeding
van porto toegezonden.
Ook niet-geabonneerden kunnen op de
zelfde wjjze de geregelde toezending van
de „Araersfoortsche Courant.'1 tijdens bun
uitatedigheid zich verzekeren.
KENNISGEVING.
De Kamer van Koophandel Fabrieken
heeft ontvangen:
Programma van het Onderwijs te geven
aan de Gemeente Hoogere Burgerschool
met vijfjarigen cursus te Amersfoort ge
durende het schooljaar 19151916.
Belangstellenden kunnen dit Programma
voor eenige dagen ter lezing ontvangen, aan
te vragen bij den ondergeteekende
HERMs. P. VAN HASEI.EN,
Secretaris.
Amersfoort, 23 Augustus 1915.
Als Nederland eens meedeed.
Gesteld zegt de Nieuwe Arnhemsche Ct.
Nederland neemt deel aan den oorlog
aan de zijde der Coalitie; mede als gevolg
van 't benutten zijner strategische positie, op
het juiste tijdstip, ten koste evenwel van ont
zettende verliezen, wordt Duitschland ge
dwongen België op te geven en ten slotte
de vredesvoorwaarden der Verbondenen te
aanvaarden.
Trouw aan hun belofte, eischen Engeland
en Frankrijk uitbreiding van Belgie's grond
gebied, mede ter vergoeding van het ge
bied door Frankrijk noodig geacht ter ver
sterking zijner grenzen. De inlijving van
Luxemburg bij België stuit af op de afge
legde verklaring betreffende de onschend
baarheid der kleine Staten. Van Belgische
zijde wordt aangedrongen op afstand van
't Nederlandsch gebied bezuiden de Schelde,
Zeeuwsch-Vlaanderen.
De jongste gebeurtenissen hebben aange
toond, van hoeveel gewicht het bezit van de
Schelde, den toegang naar Antwerpen, voor
België is. Engeland en Frankrijk steunen
deze aanspraken, doch verklaren zich bereid
die van Nederland op Oost-Friesland, op de
Duitscho gedeelten van het voormalige O ver
kwartier, die tot 1583 tot Gelderland behoor
den, het vroegere land van Cleve enz. te
steunen.
Nederland weigert Zeeuwsch-Vlaanderen
prijs te geven, zelfs niet in ruil voor uitge
strekter gebied, welks afstand door Duitsch
land op den duur nimmer zal worden ge
duld. De Coalitie blijft vasthouden aan haar
eisch Engelsche en Fransche oorlogsschepen
varen de Schelde op en bedreigen Vlissingen.
Een bezetting van Walcheren door Engelsche
troepen wordt in uitzicht gesteld en Neder
land wordt gedwongen toe te geven, al blijft
het de inlijving van Duitsch gebied afslaan.
Dit kan het gevolg zijn, indien de Coalitie,
met de hulp van Nederland, den strijd wint,
Nu de keerzijde: de overwinning van
Duitschland-Oostenrijk op de Coalitie.
Nederland, tot de Coalitie toegetreden,
heeft ten koste van groote offers aan men-
schenleven» en geld, de van hem verwachte
taak vervuld. Duitschland is gedwongen zijn
troepen aan het westerfront tendeele terug
te trekken, wat de ontruiming van België
tengevolge heeft. Koning Albert doet aan
't hoofd zijner troepen zijn zegevierenden
intocht in Brussel. Het Engelsche leger ver
volgt den aftrekkenden vrijand, terwijl de
Franschen door Elzas en Lotharingen opruk
kend, onder voortdurende gevechten in
Duitschland vallen.
Na de verovering van Warschau, met de
daarom gelegen vestingwerken, zijn de j
Duitschers met het gros hunner troepen opge
trokken in de richting Petrogrado. Tever
geefs pogen de Russen hun voortgang te 1
sluiten. De val van Rusland'a werkelijke I
hoofdstad is aanstaande. Hevige onlusten door
de aanwezige gewapende macht, ternauwer- l
nood bedwongen, breken los. De Regeering
besluit zicht van de Coalitie af te scheiden i
en een afzonderlijken vrede te sluiten. Een j
oekase geeft als redenvan dit besluit, dat
de andere verbonden mogendheden ontrouw
zijn gebleken aan de gesloten overeenkomst,
door den zwaarsten last van den oorlog op
de schouders van Rusland te laden.
Het stuiten van den vrede van Petrogrado
wordt weldra gevolgd door de verovering
der Dardanellen en van den Bosporus door
Engeland, Frankrijk en Italië.
Nu de vroegere aanleiding niet meer be
stond om de beslissing te verschuiven, was
de strijd dra beslist, temeer, wijl deze ge
paard ging met een hevig oproer in Con-
stantinopel, waarbij ^nver Bey en de nog
aanwezige Duitsche officieren vermoord wer-
den. De sultan was naar Klein-Azië gevlucht,
Constantinopel werd voorloopig door Engel-
sche soldaten bezet, terwijl Fransche troepen I
ontscheept werden te Smyrna.
Dit wekte evenwel de ontstemming van
Italië, dat daarin de voorbode zag van het
niet toegeven aan zijn aanspraken op een deel
van de Levant. Gepaard aan de ongunstige
toestanden in Tripoli en Erihreva, door Abes-
sinift bedreigdde groote verliezen in den
oorlog geleden, zonder daaraan geëvenredigd
succeseindelijk de ongunstige economische
en financieele positie, welke door socialisten
en voorstanders van den vrede werd gebruikt
tot het verwekken van onlusten, besloot Italië
met Oostenrijk vredesonderhandelingen aan
te knoopen, die tot een wapenstilstand leidden.
Thans niet meer aan ooster- en zuider
front bedreigd Servië had zich na de ge
beurtenissen in Rusland met Bulgarije ver
staan over de- verdeeling van Macedonië
en van Oostenrijk-Hongarije waarborgen
ontvangen omtrent het bezit van een haven
aan de Adriatische Zee konden de Cen-
tralen zich geheel wijden aan de taak, den
aanval uit het westen te weerstaan. Met op
bieding van alle krachten trokken de Duitsche
en Oostenrijksche legers den opdringenden
vijand tegemoet.
Voor Duitschland was het, na het verlies
van Antwerpen, een levensvoorwaarde zich
in het bezit» te stellen van Walcheren, ten
einde den aanvoer van troepen en munitie
langs de Schelde te beletten. Bovendien bleef
door het bezit van Vlissingen >het pistool
op de borst van Engeland gericht».
En nu herhaalde zich de geschiedenis van
1795: terwijl onze bondgenooten den strijd
met afwisselend geluk voerden tegen de
Duitsche en Oostenrijksche-Hongaarsche
legers, trokken Duitsche legerkorpsen Neder
land binnen. 'Ook nu werd eei. beroep ge
daan op hulp, doch zonder gevolg.
Nederland moest trachten Duitschland zoo
lang te weerstaan, tot de vrede op de slag
velden kon geteekend worden. België bood
aan Staats-Vlaanderen te bezetten, teneinde
dit tegen de'Duitschers te beschermen. En
voegde de daad bij het woord.
Op zichzelf aangewezen, beproefde Neder
land het uiterste; de troepen streden met
heldenmoed tegen den oppermachtigen vijand,
doch konden niet verhinderen dai -leze steeds
dieper in het land trok. Verbrande dorpen
en vernielde steden wezen den weg door hem
gevolgd. Nederland bevond zich daarbij In
de ongunstige positie, dat een deel der
krijgsmacht, nog deel uitmakend van de
legers der bondgenooten, niet in staat was
eigen land hulp te bieden, Waarbij kwam,
dat nu Duitsche duikbooten allen invoer over
zee onmogelijk maakten er gebrek ontstond
zoowel aan munitie en ontplofbare middelen,
als aan de ipeest noodzakelijke levensbe
hoeften. De ellende was groot en algemeen.
De gevluchte bewoners der door den vijand
bedreigde steden en dorpen beproefden te
vergeefs een toevlucht te vinden binnen de
stelling Amsterdam, waarbinnen niemand
toegelaten werd, uithoofde van den onvol
doenden levensvoorraad.
Niemand deed voor de Ncderlandsche be
volking, wat Nederland had gedaan voot^
België's uitgewekenen, voor Duitsche en
andere vluchtelingen. Wel werd er in Amerika
een Netherland-Relief fonds gevormd, maar
de verzending ondervond zooveel moeilijk
heden, dat slechts weinig hulp geboden kon
worden.
Nog eenmaal werd een beroep gedaan op
de hulp der bondgenooten, doch deze werd
afgeslagen met een beroep op den eisch van
zelfbehoud. Toen werden, door tusschenkomst
van den gezant der Vereenigde Staten onder
handelingen met den vijand aangeknoopt.
Duitschland stelde de volgende voorwaar
den
Betaling eener oorlogsschatting van éen
milliard 1000 millioen gulden
voortbestaan van het Koninkrijk der Ne
derlanden doch als onderdeel van het Duit
sche rijk
afstand van alle koloniën in Ned. Oost-
Indië aan Duitschland.
Nog aarzelde men. Doch toen de Skodra-
kanonnen in de duinen bij Haarlem opge
steld, hun vernielingswerk op de forten der
stelling Amsterdam begonnen, begreep de
Regeering, dat verdere tegenstand nutteloos
was. In een vereenigde zitting der Staten-
Generaal, gehouden in het Kon. Palcis aan
den Dam, werd besloten de gestelde vredes
voorwaarden aan te nemen.
Dir was het einde van Nederland's deel
neming aan den oorlog.
Het vredespaleis, waarin de vrede getee
kend werd, diende voortaan tot palels voor
den Duitschen keizer.
en bezieling tot stand brengt, die de
kracht miskent der vertwijfeling
gij, die nalaat een ander plan aan te geven,
gij, die smaalt om tie dwaasheid van een
plan cn der wijsheid overliet, ons te leiden
in banen van rampzaligheid.
gij, die niet bedenkt, dat een onbereken
baar plan beter is, dan géén plan en dat al
doende men leert,
gij, die het onuitvoerbaar acht en niet
zoekt het uitvoerbaar te maken,
gij, die gelooft», dat een andere weg moet
worden ingeslagen, en niet ijvert voor
eenigen weg.
gij, die terugdeinst voor dc geweldigheid
der middelen, om een geweldige te verslaan,
gij, die niet terugdeinst, niet oordeelt, wel
bedenkt, - maar niet handelt, beseft gij onze
aansprakelijkheid voorden oorlog? Weet gij
het goed, dat het monster alleen kan leven
bij dc gratie van ónze onbeduidendheid, ónze
schuchterheid, ónze offervrees?
Die hare mannen en zonen offeren, zij
hebben zichzelven te offeren.
Vrouwen staat op en zet V schrap tegen
den oorlog, op ieder punt:
de wapens zullen neer, dat willen wij,
Vrouwen.
Haar, die zich gedrongen voelt tot eenige
anti-oorlog-daad, hetzij in de richting van
overreding,
van afsmeeking,
van offer of
van verzet,
hetzij In eenige andere richting, wordt ver
zocht naam en adres op te geven aan het
secretariaat van de anti-oorlog-daad, met bij
voeging van de richting, welke zij verkiest.
I Secretariaat: Anna v. Bucrenstraat m,
Den Haag.
ANTI-OORLOG-DAAD.
AAN DE VROUWEN I
Kent Uwe Macht i
Gij, die oorlog verafschuwt en vrede wilt,
wat zijn Uwe daden?
Gij, werkt voor Roode Kruis en Steun
comité'', gij werkt aan lapmiddelen voor den
oorlog en gij hebt te werken voor den Vrede!
Waar zijn Uwe boden tot Keizers, Konin
gen en Presidenten, tot Volk en Parlementen,
stellende zin tegenover waan en rede tegen
over gew<1
Waar zijn Uwe scharen, die geknield liggen
voor de machthebbers uren, dagen, weken
niet wijkend vóór de zwaarden weer in
de schecde en de geweren in ruste zijn?
Waar zijt gij, ontelbaar, die neerligt op
de wegen, zoodat mannen, paarden en kanon
nen over U heen moeten om de slagvelden
te bereiken? Waar vindt men U voor
mitrailleuses en lansen, tot schild voor Uw
man, voor Uw kind?
Waar wéigert gij mannen en zonen af te
staan voor oorlog, weigert gij Uzelven te
geven aan of in plaats van hen, die tot ge
weld hun toevlucht namen, weigert gij be
lasting tc dragen voor oorlog?
Op dan gij Vrouwen, die den prijs weet
van den Vrede, op in drommen dichter dan
van sprinkhanen en machtiger dan zonlicht,
tot Vorsten en Volken
naar slagvelden en vestingen
naar gevangenissen en terechtstellingen
door spot en smaad
op ter Vrede!
I)c wapens zullen neer, wij willen het,
wij Vrouwen!
Gij, die een plan afkeurt, omdat het vol
gens U geen kans van slagen heeft, die
niet weet, wat geestdrift uit den weg ruimt
Weelde.
Toen een jaar geleden het losbarsten van
•Jen wereldkrijg de harten met een dreiging
van onbegrensd leed verontrustte, drong zich
ook de vraag op of het niet noodig zou zijn
onmiddellijk afstand te doen van al hetgeen
dienen moest niet voor onmisbaar onderhoud,
maar voor veraangenaming van het leven.
Niet in alle kalmte, onder overweging van
pro en contra werd zij gesteld. Panlekarh-
tigc bevliegingen brengen ons nooit tot rus
tig nadenken.
Toch was er een groot verschil In de wijze,
waarop onderscheiden personen op den schrik
reageerden, en in handelingen, waartoe zij
onder den eersten indruk overgingen.
Er zijn inderdaad dingen gedaan, die bij
latere beschouwing wel wat dwaas leken.
Men heeft uitstaande gelden binnengehaald,
voorraden ingeslagen, uitgaven stopgezet,
dienstpersoneel afgedankt, verbintenissen los-
gemaakt, alles om zich tc beveiligen tegen
den opgestoken storm.
Dut het bij ons, dank zij den gelukkigen
loop der omstandigheden, dank zij het krach-
j tig en beleidvol optreden van mcnschen, die
I juister begrip en meer te zeggen hadden dan
de anderen, toch nog zoo goed is gegaan,
rechtvaardigt niet hcelemaal den spot, die
j vervolgens het deel is geworden van de be-
angstigden. Ware het anders gcloopcn. men
zou misschien een wijze voorzichtigheid ge
noemd hebben, wat achteraf niemand zonder
noodzaak erkennen zou dat hij had meege
maakt.
Onder de vraagstukken, die toen plotse
ling een zoo dreigend aanzien verkregen is
er toch tenminste éen, dat is blijven bestaan,
cn nog altijd zonder oplossing bleef. Ons
opschrift wijst het aan.
Moeten zij, die, zonder nadeel te doen aan
hoogere belangen, zich eenige weelde kun
nen veroorloven, daarvan afzien, zoolang do
economische moeilijkheden, die den oorlog
vergezellen en er het gevolg van zijn zullen
voortduren
