Donderdag 2
September 1915.
No 8615.
64e Jaargang.
BELEEFD VERZOEK
terugkeer
Uitgave van de Naainlooze Vennootschap „l)e Ainersfoortsche Courant, voorheen Firma A. H. van Cleeff"
HOOFD REDACTEUR
P- J. raisisiia
AMERSFOORT.
Verschijnt Dtnsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond. Abonnement per 3 maanden 1.
franco per post ƒ1.15. Advertentnn 16 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Beregel-
abonnement redactie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. Legale, officieële- en ontelgenings-
advertentiën per regel 15 cent Reclames 15 regels ƒ1.25. Bewijsnummers naar buiten
worden in rekening gebracht en kosten evenals afzonderlijke nummers 10 cent.
Bij advërtentien van buiten de stad worden de lncasseerkosten in rekening gebracht.
BUREAU:
KOXlTSaxiAOBT 9.
Postbus 9.
Telefoon 19.
aan hen, die uitstedig waren
en zich „De Ainersfoortsche
Courant" lieten nazenden,
doch geen datum opgaven,
ons bericht te zenden van hun
opdat de courant niet langer
naar buiten worde gezonden.
De Rijks-zorg zoor winterprovisie.
Op initaticf van de Vereeniging van kleine
stedelijke en plattelandsgemeenten (Secretaris
de heer H. Th. Klein Jz., Secretaris der Ge
meente Vrijenban) is Zaterdag te Amsterdam
een bijeenkomst gehouden van afgevaardig
den van Gemeentebesturen uit alle deelen
van het land, ter bespreking van de maat
regelen, door Gemeentebesturen te nemen
naar aanleiding van de circulaire van Minister
Posthuma van 21 Augustus betreffende be
schikbaarstelling van wintervoorraad.
Daaromtrent wordt ons het volgende me
degedeeld.
De vergadering bleek algemeen van oor
deel, dat het behoudens sommige platte
landsgemeenten, waar de inwoners zelf alge
meen zorgen voor inmaken en opslag van
wintervooriaad en de handel er geheel buiten
blijft zeer gewenscht moet worden geacht,
gebruik temaken van het aanbod des Ministers
om van de Regeering de door den Minister
genoemde groenten (ingemaakte snij- en
spercieboonen, zuurkool en andijvie) te be
trekken.
Gewenscht werd geoordeeld, de distributie
zooveel mogelijk aan de particuliere hande
laars over te laten, die de groenten tegen
een door den Burgemeester vast te stellen
winstpercentage van de hand kunnen doen.
Deze regeling is verreweg de eenvoudig
ste en levert voor de Gemeenten de minste
risico op, terwijl zoo weinig mogelijk wordt
ingegrepen in het gewone maatschappelijke
leven. Alleen wanneer de particuliere handel
geen voldoende medewerking mocht verlee-
nen, hetgeen echter geenszins is te verwachten,
zal de Gemeente zelf den verkoop moeten
ter hand nemen.
Zeer werd de nadruk gelegd op de wen-
schelijkheid van eenvoudige administratieve
regeling. Het Bestuur zal een distributieplan
ontwerpen en daaromtrent met den Minister
overleg plegen.
Den Minister zal worden verzocht, zoo
spoedig mogelijk ook maatregelen te nemen,
opdat het Nederlandsche volk tegen billijke
prijzen aardappelen kunne bekomen. Het
bestaande uitvoerverbod wordt daartoe niet
voldoende geacht
Het «Handelsblad* schrijft hierover nog:
Minister Posthuma heeft in zijn jongste cir
culaire, die van 21 Augustus, uiteengezet
hoe hij denkt te zorgen, dat de Nederlandsche
verbruiker van artikelen als aardappelen,
peulvruchten en enkele groentensoorten, wel
ke hier in ruime mate worden voortgebracht,
doch die in gewone tijden ook worden uit
gevoerd, tegen matigen prijs den noodigen
wintervoorraad kan verkrijgen.
Voor aardappelen en peulvruchten meent
de Minister voorshands te kunnen volstaan
met het bestaande uitvoerverbod, dat hij zich
voorstelt, voorloopig streng te handhaven en
waarvan hij ook later zeker geen ontheffing
zal verleenen, dan nadat gebleken is, dat
de binnenlandsche consumptie
tegen billijke prijzen in voldoen
de mate bediend wordt.
Wij hebben den laatsten zin gespatieerd,
omdat, naar ons is gebleken, sommigen de j
vrees koesteren, dat handhaving van het uit
voerverbod, zonder meer, niet aan de consu
menten zal ten goede komen, maar aan de
aardappelmeelfabrieken. Men schijnt te vree
zen, dat deze fabrikanten, die nu niet meer
de concurrentie van de exporteurs behoeven
te duchten, alles zullen vermalen, wat maar
te krijgen is, zoodat de consumenten bena
deeld zouden worden. De zinsnede, die wij
spatieerden, geeft reden tot de gegronde
verwachting, dat ook in dit opzicht de Re
geering wel eerst zal weten te zorgen, dat
de belangen der aardappel-consumenten in
het oog zullen worden gehouden.
Intusschen is op het oogenblik nog niet
met zekerheid te zeggen hoe het met de
aardappel-politiek in de naaste toekomst zal
gaan, om de eenvoudige reden, dat men 1.
niet weet hoeveel er is en 2 hoeveel er
noodig is. De Minister spreekt dan ook in
zijn circulaire van «voorshands* en «voor
loopig*.
Opmerking verdient nog, dat de fabrieks
aardappelen voor het grootste deel hier te
lande niet worden gegeten. In normale tijden
worden zij dan ook voor een deel voor con
sumptie-doeleinden uitgevoerd.
Voor den uitvoer van aardappelmeel, die
sedert 27 Februari 1915 verboden is, worden
slechts consenten gegeven ouder voorwaarde,
dat er een zekere hoeveelheid meel hier blijft.
De heer G. van Lennep, .Secretaris van
den Nederlandschen Tuinbouwraad, was zoo
vriendelijk, ons omtrent de verstrekking van
groenten aan de Gemeenten nader in te
lichten. Hem is de uitvoering opgedragen
van alle beschikkingen en maatregelen, welke
worden genomen in verband met het uit
voerverbod van witte kool, pronksnijboonen,
spersieboonen en Heinrich's Riesenboonen.
De bedoeling van dit uitvoerverbod is,
naar men weet, een regeling van den uit
voer, n.l. een gedeelte van den oogst, tegen
normalen prijs in het land te houden, ten
einde dezen winter voldoende vatgroenten te
hebben. Men herinnert zich, dat de Tuinbouw
raad in een missive aan den Minister, welke
bij de jongste circulaire was gevoegd, een
plan had uiteengezet van beschikbaarstelling
vcor de Gemeente van kool, uien, winterpeen,
knolrapen en bieten, alsmede van ingemaakte
groenten. In die missive werd meegedeeld,
dat de tuinders in de koolstreek reeds be
reid zijn gebleken, het prijsverschil het
verschil in prijs tusschen den werkelijk ge
boden prijs en den Regeeringsprijs geheel
voor eigen rekening te nemen. Elders
aldus de Tuinbouwraad zal men het prijs
verschil direct op de schouders der expor
teurs moeten leggen, die er wel zorg voor
zullen dragen, het op den buitenlandschen
afnemer en wellicht ook op den tuinder te
verhalen.
De Tuinbouwraad dacht zich voorts een
regeling, waarbij van de pronksnijboonen
20 en van de spersieboonen 10 pet. door den
exporteur ter beschikking zal worden ge
steld. De Minister is echter veel verder ge
gaan; door hem is namelijk bepaald, dat
de helft, vijftig percent van al deze boonen,
beschikbaar moet worden gesteld voor bin-
nenlandsch verbruik.
Er is nog een andere afwijking. De Tuin
bouwraad spreekt in zijn schrijven van fa
brieken (meervoud) die belast zullen worden
met den inmaak der vatgroenten. De Minister
heeft een bepaalde fabriek, die van Gebroe
ders Spyer, te Geertruidenberg, voor den
inmaak aangewezen. En honderden vaten
boonen zijn reeds naar dfe fabriek verzonden
om ingemaakt te worden.
«Is dat niet een bevoorrechting van éen
bepaalde fabriek?* vroegen wij den heer Van
Lennep.
«Deze fabriek is gekozen, aldus luidde het
antwoord, omdat wij hier de meeste waar
borgen hebben voor een goede behandeling
in ieder opzicht en voor zuiver gewicht. Er
wordt streng toezicht gehouden en de fabriek
is aan een scherpe controle onderworpen*.
«Ze maakt natuurlijk winst?*
«Inderdaad. Zij mag een nfatige winst in
rekening brengen maar daartegenover staat,
dat zij haar eigen bedrijf, voorzoover 't het
inmaken der zelfde groenten betreft, niet mag
uitoefenen. Zij stelt dus als 't ware haar heele
inmakerij, wat deze groenten aangaat, ter
beschikking van de Regeering. Op deze wijze
kan het niet voorkomen, dat de in te maken
Regeerings-groente met groente van mindere
qualiteit wordt vermengd. Wij hebben nog
andere waarborgenzoo zullen slechts schoone,
nieuwe vaten worden gebruikt, en niet bij
voorbeeld oude vetvaten. Die vaten brengt
de fabriek tegen den kostenden prijs, f5,
aan de Regeering in rekening. Bij franco
terugzending aan de fabriek vóór 15 Juli
1916 worden zij voor de helft van den prijs
teruggenomen*.
De geheele regeling van de distributie
van groenten zal worden bekostigd door de
exporteurs. Dezen verplichten zich namelijk
tot betaling van hun aandeel in alle kosten,
uit deze regeling voortvloeiende, zooals
kosten van administratie, toezicht, enz. Een
eventueel voordeelig saldo der rekening
wordt verdeeld onder hen, die als exporteur
waren ingeschreven, naar evenredigheid van
de door hen betaalde kosten. De inschrijving
als exporteur dient om «beunhazen* te weren;
i als exporteur kunnen namelijk alleen worden
ingeschreven zij, die reeds vóór 31 Juli 1914
als exporteur de in het uitvoerverbod ge-
j roemde producten uitvoerden..
1 Iemand, die plotseling tijdens den oorlogs-
toestand koolexporteur is geworden, valt dus
buiten de regeling.
In een perceel, vlak bij het kantoor van
den Tuinbouwraad Pieter Bothstraat 21 te
's-Gravenhage, gelegen, op nummer 17, is
men bezig een centraal-bureau voor de dis
tributie van groenten in te rich tan. Het
wachten is nu maar op de Gemeentebesturen.
Hun opgaven zullen eerst dit centraal-bureau
in de gelegenheid stellen, te bepalen hoeveel
er noodig is om te voorzien in de behoefte
aan winterprovisie.
Van het Oostelijk oorlogtooneel.
I Brest-Litowsk is gevallen, schrijft generaal
jhr. Van der Goes in de «Arnhemsche Cou-
rant*, de Duitsche en de Oostenrijksch-Hon-
I gaarsche troepen hebben het Westelijke en
I het Noordwestelijke front der vesting be-
j stormd en zijn in den nacht de voornaamste
versterkingen binnengedrongende vijand
heeft de vesting prijs gegeven aldus het
sobere bericht van 26 Augustus uit Berlijn
over een der gewichtigste krijgsverrichtingen,
tot nu toe in dezen oorlog voorgekomen,
j Na de mededeeling van 30 Juli in het
officieuse Russische legerorgaan, dat de
I Narew-Weichsel-linie zou worden prijsgege
ven, en den spoedig daarop gevolgden val
van de versterkingen dier linie, was het
duidelijk, dat de Russen niet meer in staat
zouden zijn, aan de z.g. Njemen Boeg-linie
opnieuw stand te houden, veel minder zich
daar opnieuw te kunnen groepeeren omdan
tot een onweerstaanbaar offensief over te
gaan. Zoowel de reeds sterk geschokte toe
stand van hun legers als de onvolkomen
samenhang der NjemenBoeg-linie maakte
dit, met overdreven klem en omhaal van
drogredenen verkondigde voornemen, ook
maar eeni^szins aanneemlijkmaar dat de
debacle zoo spoedig is ingetreden, heeft de
geheele wereld verrast en haar tevens het
overtuigend bewijs geleverd, dat de materieele
oplossing en moreele depressie der Russische
troepen zoowel als de strategisch gebrekkige
aanvoering erger is dan algemeen gedacht
werd.
De voortgang der operaties van de Duit
sche en Oostenrijksch-Hongaarsche legers
in de eerste helft van de vorige week hebben
er toe geleid, dat de troepen van het Rus
sische centrum van uit het Noorden, Westen
en Zuiden en naar Brest-Litowsk opgedron
gen en voor een belangrijk deel in de vesting
gevlucht warenmaar toen er gevaar dreigde,
dat de vijand ook de Oostelijke uitgangen
zou afsluiten, zochten zij nog tijdig langs die
wegen een goed heenkomen. De overgroote
meerderheid dier troepen is daarin blijkbaar
ook geslaagd, want in een Russisch com
muniqué vinden wij, dat er ruim 100000
man zijn ontkomen. Vermoedelijk hebben
zij nog gebruik kunnen maken van de spoor
banen Brest—-Minsk en Brest—Pinsk, zoodat
zij later hetzij naar Moskou, hetzij naar Pe-
trograd konden worden vervoerd.
Hiermede zijn echter de operatiën bij Brest-
Litowsk nog niet afgeloopén. De legergroep
van Prins Leopold van Beieren heeft den
geslagen vijand naar het binnenste van het
ten N. van Brest gelegen woud van Bjalowicz
gedreven; ten Z. van dat woud houdt een
gedeelte nog stand aan de rivier de Ljesna,
en ook ten Z.-O. van Brest bij de moerassen
van de Pripet zijn nog troepengedeelten aan
wezig.
Nu is de ruiterij van generaal Puhallo, die
Kowel heeft genomen, langs beide zijden
van den weg Kowel—Kobrin in opmarsch
naar den staatweg BrestKöbrinPinsk,
welke wegen hij uiterlijk Zaterdag moet be
reikt hebben. De afmarsch in Oostelijke rich
ting van het bovenbedoelde overschot der
Russische centrum-legers zal dus vermoede
lijk onmogelijk zijn geworden en deze troe
pen zullen zich wél binnen enkele dagen
grootendeels gevangen moeten geven, waar
mede dan de operatie bij Brest-Litowsk is
voltooid, en het Russische leger ten Zuiden
van de spoorbaan Kowel—Kiew geheel is
afgesneden. De eenige gemeenschap naar het
Noorden bestond langs de spoorbaan van
RownoWilna, 200 K.M. Oostwaarts van
Brest, maar deze weg is ongetwijfeld nu ook
reeds bij Wilna afgesloten.
De bezettingen van den vesting-driehoek
Luzk Rowno—Dubno en de troepen ten
Zuiden daarvan, tot aan de Noordgrens van
Roemenie, zullen nu dan ook onverwijld in
de richting Kiew moeten terugtrekken, willen
zij niet in 's vijands handen vallen.
In hoever die afmarsch nog zal slagen, zal
afhangen van de uitkomst van den thans aan
dat front door de Oostenrijkers ingeleiden
aanval.
De in Oost-Galicië staande legers hebben
den 27en het sedert weker, versterkte front
der Russen aan de Zlota Lipa op verschil
lende punten doorbroken; bij Brzezany, 70
K.M. ten Z.O. van Lemberg, zijn de Rus
sische stellingen over een lengte van 6 uren
gaans genomen en zijn de Russen, onder ver
lies van 20 officieren en 6000 man gevan
genen, verslagen; een poging om de ver
loren stelling te hernemen, is mislukt waar-
na de Russen den volgenden morgen op het
geheele front den terugtocht zijn begonnen;
terwijl zij ook meer Noordelijk, ten Oosten
van WladimirWalinsky, in de richting van
Luzk, zijn teruggeworpen en de vervolging
aldaar is voortgezet.
Terwijl deze troepen op den reeds ge
noemden vesting-driehoek kunnen teruggaan,
vinden de troepen van het Zlota-Lipa-front
achterwaarts geen enkel versterkt steunpunt
voordat zij de 400 K.M. Oostelijk gelegen
vesting Kiew hebben bereikt; het gevaar,
op dezen langen terugtochtsweg enormè ver
liezen te lijden, is dan ook bijzonder groot
en het is te voorzien, dat ook hier een
debacle zal intreden, die door het meester
schap der Russen in het terugtrekken nauwe
lijks zal zijn te voorkomen.
Wenden wij ons nu naar het front ten
Noorden van den Boeg tusschen Bjelsk
en de Golf van Riga dan treffen wij ook
daar belangrijke successen der Duitsche
troepen aan. Vooreerst is het belangrijke
spoorwegknooppunt Bjelostok genomen en
werd de vesting Olita door de Russen ont
ruimd en door Duitsche troepen bezet; het
lot van de tucschen deze twee steunpunten
aan de Njemen gelegen vesting Grodno is
daarmede tevens beslistwordt het niet door
de Russen zonder strijd verlaten, dan kan
het wellicht nog een paar dagen nuttig zijn
als opname van Russische afdeelingen, die