Stadsnieuws.
j Gemengd Nieuws.
zijn trots kent geen grenzenkomisch en
brutaal behandelt hij hen. die eens zijn gelijke
waren. Zijn fortuin, onder welks invloed hij
staat, brengt geheel zijn lagen aard en
slechten smaak tot openbaring.
Velen missen de noodige zeltbeheersching
om bestand te zijn tegen de wisselingen der
fortuin. De plotselinge overvloed, zoowel als
de eensklapsche macht zijn hun vaak even
noodlottig als de onverwachte armoede of
vernedering. Men moet dan ook wel van een
buitengewone natuur of van ongewone zede
lijke kracht zijn om zichzelven en de omstan
digheden meester te blijven.
De geschiedenis biedt om voorbeelden van
menschen, die op het toppunt van roem en
macht met ijzeren wil, sterke energie en
genialen blik hun tegenstanders wisten te
vernietigen; maar die plotseling van hun
hoog standpunt geworpen, het treurige toon
beeld zijn geworden van alle karakterzwak-
heden en kleinzieligheden.
Gelukkig zijn die plotselinge omzettingen
van armoede in rijkdom, of ook omgekeerd,
om zoo te zeggen ongekend. Weten sommi
gen zich door ijver en voortvarendheid naar
boven te werken, de overgang is geleidelijk,
vertoont geen stooten of sprongen en de
aanpassing aan de verbeterde omstandigheden
geschiedt zonder merkbaren overgang. Ook
achteruitgang geschiedt meestal niet plotse
ling; zij moge somtijds dien schijn vertoonen,
het is dan gewoonlijk ook meer schijn dan
werkelijkheid. Plotselinge val is even zeld
zaam, als plotselinge welvaart. Weet wel,
dat er gewoonlijk reeds lang geleden en
bang gestreden is eer de wereld kennis draagt
van den treurigen toestand van verval. Zoo
weinig als velen zich er om bekommeren,
hun welvaren verborgen te houden voor het
oog der wereld, zoo velen zijn er door wie
alle zorgen en moeiten worden aangewend
om aan den min gunstigen toestand geen
openbaarheid te geven. En toch is zoowel
in het eene als het andere geval onvoldoende
beheersching der omstandigheden oorzaak
van te veel openbaarheid eenerzijds, als van
te groot stilzwijgen en te zeer gerekte terug
houdendheid anderzijds. Slechts weinigen
beschikken over de macht om zich gelijk te
blijven in de overwinning en nog minder
zijn er, die in de nederlaag beschikken over
zoodanige zelfbeheersching als noodig is om
hun lot te dragen en met onverflauwden
ijver en onbezweken moed den strijd te
blijven voeren tegen het lot.
In deze veelbewogen tijden van oorlogen,
van sociale omwentelingen, die diepe voren
trekken in het maatschappelijk leven en
hier ongemeene voordeelen in den schoot
werpen, maar daar dreigen met diepe ellende
en nijpend gebrek, heeft ieder meer dan ooit
zelfbeheersching noodig. Het levensonder
houd wordt steeds duurder en de verdiensten
worden minder; zonder dat er vooreerst
gunstige wijzigingen in den toestand waar
schijnlijk zijn. Veel is in het laatste jaar lot
stand gebracht; veel nog in wording. Laat
ieder, als deel van het geheel, met kalm
beleid en verstandig overleg de maatregelen
steunen, welke worden beraamd om deze
moeilijke lijden door te worstelen. En toone,
hoe 't ook dreige, ieder zelfbeheersching.
In de Doopsgezinde kerk hier hoopt aan
staanden Zondagochtend voor te gaan ds.
F. M. ten Cate.
Ingesteld is een Staats-commissie, welke
zal hebben te onderzoeken op welke wijze
een tijdelijke belasting kan worden ingericht,
welke ten doel heeft, buitengewone ver
meerdering van inkomen of van vermogen
als direct of indirect gevolg van den oorlogs
toestand te treffen, met opdracht haar ver
slag met de noodige wetsvoorstellen uit te
brengen aan den Minister van Financiën.
Tot Voorzitter van die commissie is be
noemd dr. D. Bos, lid van de Tweede Kamer
der Staten-generaal.
Waar de melk in groote hoeveelheden
wordt opgekocht door de kaas-, geconden
seerde melk-, margarine- en melkpoeder
industrieën en zoodoende aan de consumptie
wordt onttrokken, is op initiatief van den
Minister van Landbouw een vereeniging in
het ieven geroepen van fabrikanten van melk
producten, welke tot doel heeft de regeling
van de beschikbaarstelling van consumptie-
melk voor binnenlandsch gebruik (voor zoo
ver aan deze regeling behoefte zal blijken
te bestaan) en de regeling van den uitvoer
van melk en melkproducten, met uitzondering
van boter en kaas.
De Minister stelt zich voor, met het
Bestuur van deze vereeniging voortdurend
voeling te houden waar het bovenstaande
onderwerpen betreft en zal het Bestuur in
staat stellen, hem op verzoekschriften, be
treffende het uitvoerverbod van melk en
melkproducten (behalve boter en kaas) van
advies te dienen.
Alle handelingen worden echter gecontro
leerd door een commissie van toezicht, door
den Minister aan te wijzen.
Mocht inderdaad scbaarschtc van melk in
de grootcre steden blijken te bestaan, dan
zal deze vereeniging op aanvraag van de
Gemeentelijke autoriteiten een zekere hoc-
heid beschikbaar moeten stellen.
Om deze eventueel gedwongen consump-
tiemelk-leverantie niet alleen op de melk-
fabrikanten .edot-. drukken, wordt verwacht,
dat een regeling tot stand zal komen tus-
schen de bovengenoemde Vereeniging van
fabrikanten van melkproducten en een orga
nisatie van de kaasindustrie.
De keuring der jaarklasse igi2 van den
Landstorm möet vóór half November zijn
afgeloopen.
Met groot leedwezen en innige deelneming
zal heden zoowel hier ter stede als in den
lande zijn vernomen de droeve tijding van het
verscheiden van dr. J. H. Moll, in den ouder
dom van even 67 jaar.
Den 2 Juni 1886 volgde hij dr. Burger op
als rector van het Gymnasium; aan het einde
van den cursus» 1913 zag hij, om de kwaal,
die thans hem aan de zijnen en zijn vele
vrienden ontrukte, zich verplicht ontslag te
vragen uit dat gewichtig ambt. een ontslag
dat hem op de meest eervolle wijze werd
verleend. En toen hij afstand deed van het
rectoraat bleek hem eerst recht hoe leeraren
en leerlingen hem waardeerden om zijn vele
uitnemende gaven en hem noode zagen heen
gaan. hoe allen, die met hem in aanraking
mochten komen, hem achtten om zijn gron
dige en algemeene kennis, zijn onkreukbare
trouw, zijn groote oprechtheid.
Niet alleen als scholarch van den ouden
stempel heeft hij zich zeer verdienstelijk ge
maakt voor de samenleving, ook als Bestuurs
lid en later Voorzitter van «Liefdadigheid»
heeft hij zeer veel gedaan, dat lang nog in
gezegende herinnering zal blijven. Wie dr.
Moll ook in deze functie mocht Ieeren kennen,
weet welk een warm hart deze stille wel
doener zijn minderbedeelden stadgenooten
toedroeg en welk een groot verlies het
vooral voor de stille armen is geweest toen
hij om gezondheidsredenen ook die functie in
het einde van 1913 neerlegde.
De Regeering erkende zijn verdiensten
door hem het officierskruis der Oranje Nassau-
orde toe te kennenin de harten van zeer 1
velen stichtte de ontslapene zich een onver- i
gankelijke eerzuil.
Kolonel W. Woudstra is tijdelijk belast
met de waarneming der functie van con-
troleur over de inwendige administratie der j
korpsen, 4e bureau (te Amersfoort).
Indien er niet andermaal wijziging komt, I
zal de Belgische universiteit hier weldra zijn
opgeheven.
De technische studenten zouden gaan naar
de Technische Hoogeschool te Delft; de
overige naar de Rijks-universiteit te Utrecht,
de Rijks-hoogere land-, bosch- en tuinbouw
school te Wageningen, of de Hoogere han
delsschool te Rotterdam.
doet begrijpen, dat hij zich niet meer Ui .1 g
staande houden en zich moet failliet geven.
In plaats van een actief van vier ton is er
een passief van ruim acht.
Dat was een sublieme scène lusschen deze
twee artisten. Bouwmeester onverstoord kalm
en onbewogen, zeker van zijn zaak, zelfs
toen de in 't nauw gedrevene hem met zijn
revolver dreigde; en I)c Vos aanvankelijk
steunend op de do- r consul land toegezegde
hulp, doch hoe langer zoo meer al zijn plan
nen ziende iu duig n vallen.
Prachtig van tcekening en van uitbeelding
die stijgende woede van Tjaclde, niet op
zichzelven, doch op den advocaat die hem
geheel doorziet; en hem, door aan den con
sul te telegrafceren, de gelegenheid beneemt
nog verder te knoeien. E11 dan, als hij geen
uitkomst meer ziet, die snel wisselende stem
ming bij Tjaelde, dreigend eerst, smeekend
ten slotte.
Geen wonder, dat na hot doek een salvo
van bijval opging om het meesterlijke spel
van deze twee.
Het tweede meest naar voren tredende
tooneel was dat na het diner; eveneens een
juweeltje van tooneelschrijfkunst. De kwaad-
j sprekende gast, de half aangeschotcne, de
j dominee, allen waren kostelijke figuren, niet
minder kostelijk uitgebeeld.
I Pas als de kogel door de kerk is, worden
j de huisgenooten van Tjaelde geteekend. Zijn
vrouw (mevrouw lloltrop—Van Gelder) die
I reeds jaren heeft ontdekt welk spel haar
I man speelt en die tnet hem lijdt, ai dien tijd
I door; zijn jongste dochter Signc (Emma
j Morel) en haar verloofde (Jacques Reule)
»elk rijk huis heelt zijn luitenant; de
onze knijpt juist uit« z.egt Valborg bits, als
I luitenant Hamar meer nog het rijpaard dan
j de bruidsschat zich ziet ontgaan en San-
naes, de procuratie-houder met de door bc-
vriezing roode handen, die Valborg eindelijk
j tot inkeer brengt.
j Maar plotseling ook valt het doekzonder
dat het laatste bedrijf af is.
Men heeft volop genoten van de teekening
der optredenden en van de wijze waarop
allen hun emplooi vervulden,
Zal weldra de Koninklijke voor de derde
maal hier een voorstelling geven? Zij kan
dan wel weer rekenen op een mooie zaal.
Gelijk we reeds meedeelden, wordt aanstaan
den Zondag op het veld bij «Birklloven»
de voetbalwedstrijd voor de competitie ge
houden tusschen Quick en H.V. C.
Vroeger was het niet mogelijk, de Kon.
vereeniging >Het Nederlandsch tooneel 1 hier
te doen optreden de geldelijke eischen waren
zóo hoog, dat noch een van de vele Garan-
ten-vereenigingen die we in den loop der
jaren hier hebben gehad, noch een andere
combinatie het aandurfde. Thans is de
Koninklijke er reeds tweemaal geweest in
dit seizoen en tweemaal had het een volle
zaal.
Dinsdag ging Björnson's »Een faillissement»
in de uitmuntende vertaling van Carry van
Bruggen en met een niet minder uitmun
tende bezetting van alle rollen, zonder uit
zondering.
De auteur brengt de toeschouwers al aan
stonds middenin het gebeuren. Nauw is het
doek op of Valborg (Rika Hopper) de oudste
dochter van den groot-industrieel Tjaelde
(Jan C. de Vos) zegt het hare over een pas
openbaar geworden faillissement, onmeedoo-
genloos en ontzaglijk hard; elk woord is een
dolksteek voor den vader, die maar al te
goed weet hoe zwak hij staat en hoe ook
hem elk oogenblik bet zeer geschokt crediet
kan worden ontzegd, doch die voortgaat
luchtkasteelen te bouwen op deze kans en
dat meevallertje en die stijging en gene
daling en op consul Lind (Van Warmelo)
die hem aan een groot voorschot kan helpen.
Eer deze komt, kondigt advocaat Berent
(Louis Bouwmeester) plotseling zijn bezoek
aan. Hem is door een aantal Banken opge
dragen. een onderzoek in te stellen naar de
soliditeit der bedrijven in de streek; hij wil
Tjaelde's immers hoogst soliede ondernemin
gen als norm nemen bij zijn onderzoek en ver
zoekt Tjaelde's medewerking. Tjaelde geeft
hem een proef-balans.
Consul Lind wordt ontvangen met alle
denkbare eer en hartelijkheid; een heeren
diner, waarbij Tjaelde heel zorvuldig de
aanzittenden koos, is afgeloopenconsul
Lind een echt emplooi voor Warmelo met
zijn heerlijken Ibsen-kop heeft juist afscheid
genomen; Tjaelde verheugt er zich reeds
over, voor den laatsten keur comedie te
hebben gespeeld, als advocaat Berent hem
weer komt bezoeken.
En hem, aan de hand van zijn proef-balans,
Groot was de aanvoer van vee niet, toen
Dinsdag de eerste veemarkt in dit seizoen
werd gehouden. In 't geheel waren er slechts
acht stuks aan de lijn.
Guste koeien deden f173 tot f200, kalf-
koeien f280 a f290 en pinken i'10 u f 100.
Men heeft vaak een gids noodig om zich
zelven te vinden.
De 56ste lijst van het Kon. nationaal steun
comité heeft aan bijdragen f23797.20.
In het geheel is tot 12 September ont
vangen f2920046,22.
Om te zien, of het ineel vervalscht is,
drukt men het tot een balletje Ineen. Als
het dadelijk uiteenvalt, deugt het niet.
In de rcdactie-bureaux wordt tijdens dezen
oorlog heel wat idioots bedacht. Tot dusver
is het summum van dwaasheid wel bereikt
door de redactie van de Yorkshire weekly.,
die het eiland Helgoland beschouwt als hoofd
oorzaak van den oorlog.
Zij vond een oplossing en wel om het
onmiddellijk na den oorlog eenvoudig in de
lucht te laten vliegen.
A HST K It I) A H S C II K SN V IM KS.
Het pensioen van de Wethouders.
(Van een onzer Amsterdanische mede
werkers).
Amsterdam heeft het voorbeeld van ver
schillende andere Gemeenten gevolgd; onze
Wethouders zullen nu ook pensioen krijgen,
wanneer zij er het bijltje bij gaan neerleggen.
Het voorstel was, hun een pensioen van
f 3000 te geven, wanneer ze minstens 6 jaar
in functie waren geweest; maar eenAmster-
damsch Raadslid, zelf zeer gefortuneerd,-wist
de meerderheid van den Raad te overtuigen,
dat een pcnsicen van f1500 groot genoeg
is; alleen bij meer dan 12 jaren dienst zou
dan het pensioen f 3000 kunnen zijn. I Iet is
ons een raadsel, waarommaar de Raad
vond, dat het zoo moest wezen, en dus zal
het zoo geschieden, en zal ook in de toekomst
zich meer dan eens hel geval voordoen, dat
een knap Raadslid, die voor het Wethouders
ambt geschikt is, hiervoor niet in aanmerking
wcnscht te komen, omdat hij niet de zekere
positie, die hij heeft, wil verwisselen met een
tijdelijk en zeer onzeker ambt, dat hem veel
zorgen en weinig erkentelijkheid brengt.
De opleving der waarzeggerij.
Men schrijft ons uit Amsterdam
Evenals te Parijs is ook hier de waarzeg
gerij, koffiedikkijkerij en wat dies meer zij
sedert den wereldbrand ontzettend toege
nomen. -Do juffrouw vau de Ceintuurbaan»
die langs mediainiekcti weg den menschen
zegt, wat hun scheelt, en wat zij doen zou,
wanneer zij in hun plaats was - een nieuwe
truc, om niet met de Justitie kennis te maken,
en tóch onbevoegd medisch advies te geven
heelt werk tot laat in den nacht. De on
telbare mejuffrouwen N.N., X.X Mary, Betsy,
enz. die advies geven in alle duistere zaken,
hebben het nimmer zoo druk gehad als thans.
In »De Courant», maar vooral in het syndi
calistische en anarchistische «Volksblad»
krioelt het van advertenties van specialiteiten
in de occulte wetenschappen. Eén speciali-
tcitc op dit gebied heeft zich thans geasso
cieerd met den beheerder van een adver
tentiebureau hij zorgt gratis voor voldoende
publiciteit, en samen deelen zij de recette.
Door heel Amsterdam heeft de impresario
van deze juffrouw een circulaire laten ver
spreiden. waarin zij zich aanbevolen houdt,
en waarin zij haar condities bekend maakt
j niet meer dan fo.io per consult. Het is
inderdaad een mobilisatie-prijs. Vooral dienst
meisjes maken van het instituut der juffrouw
een druk gebruik.
Een nuttig gebruik van oorlogstuig.
De geweerkogel is een ideale boor. Toen
j voor enkele jaren een beroemde kerk in
Duitschland electrisch licht kreeg, werden
de antieke muren, die men niet mocht be-
schadigen, op de plaatsen, waar dit noodig
was, met den geweerkogel doorboord. Sedert
hoorden wij niet, dat electro-technici op deze
origineele wijze den weg voor de leiding
vrij maakten.
Aan het front moeten ook herhaaldelijk
electrische leidingen worden aangelegd, hetzij
voor verlichting, hetzij voor kracht. Gewoon-
lijk is het dan haast-je-rept-je. Zoo doet thans
I dagelijks het geweerprojectiel dienst als boor.
De aal als fazautenmoordenaar. Door
dc Regeering vail Nieuw-Zeeland is het
vangen van aal veroorloofd, op grond van
het feit, dat dit dier gevaarlijk blijkt te zijn
voor gevogelte, met name voor den fazant.
Men heeft geconstateerd, dat éen aal in een
dag niet minder dan zeventien jonge fazan
ten doodde, door ze in den kop te bijten,
op het oogenblik, dat ze zich aan het zwem
water van den aal wilden laven. Op dezelfde
manier komen ook veel jonge eenden om
het leven.
Wagner een «plagiator?» Een zeer
muzikale medewerker van de «Figaro» is
tot de ontdekking gekomen, dat een van
de mooiste motieven uit «Rbelngold* van
Franschen oorsprong is. Wanneer men de
piano-partituur van het werk doorziet of
de zin speelt, die de reus Kafoer zijn makker
toeroept: «Fieia hütet in Ihrem Garten die
goldenen Aepfel», dan blijkt dit bijna noot
voor noot een herhaling te zijn van het
oude Fransche volkslied; «II pleut bergère»
Wagner schijnt die melodie eens te Parijs
gehoord te hebben.
Het onstaan van valsche berichten.
Telkens en telkens hebben onze bladen mee
te deelen, dat een door hen opgenomen
bericht over de eene of andere oorlogsdaad
onwaar blijkt. Menschen zijn gesneuveld,
schepen in den grond geboord, steden ver
woest, terwijl ze zich in waarheid nog in
blakenden welstand bevinden. Wie herinnert
zich bijv. niet het verhaal van de landing
der Kozakken in Ierland Het is interessant,
het ontstaan en de ontwikkeling van zulke
leugens na te gaan.
Een Fransch militair schrijft hierover; Een
militaire trein voerde een troep Indiërs naar
het front. Daar de locomotief zeer langzaam
reed, waren de soldaten uit de Himalaya-
streken en verschillende deelen van Indië
makkelijk te herkennen. Een paar artilleristen,
Mongolen ziende, riepen: «Kijk, eindelijk de
Japanners». Andere soldaten herhaalden het
en vvaarschijnlijk zijn er nu reeds «goed in
gelichte» personen, die «uit betrouwbare
bron» vernomen hebben, dat de Japanners
in frankrijk strijden. Een neutraal journalist
seint dit bericht naar zijn blad en het circu
leert de hcele wereld door.
Bijeenkomsten.
Dagelijks Openbare leeszaal en bibliotheek.
Laantje 2, en R. K. openbare
leeszaal en bibliotheek, Kamp iH.
Oudheidk. museum Flehite.
Dinsdag Theosofische leeszaal.
Vrijd.totDond. Bioscoop Langestraat.
Zat. tot Maand. Bioscoop «De Arend».
12 Oct. Tienjarig bestaan Ned. Protestan
ten Bond.
19 Oct. I.uthersche kring.
20-22 Oct. Solser en Hesse.
21 Oct. Kerkconcert G. van den Burg.
Jaarverg. facult. lijkverbranding.
Piano-avond Myra Hess.
Amersfoort's Mannenkoor.
Toonkunst.
I Follandsch strijkkwartet,
llona Durigo en Evert Cornells.
23 Oct
11 Nov.
9 Dec.
14 Dec.
13 Jan.
9 Mrt.
