Zaterdag 13
November 1915.
66e Jaargang.
H. L A DULLAERT Co.
S.A.IETE DEPOSIT.
Stadsnieuws.
ERSFOQRTSGHE COURANT.
In de Naamlooze Vennootschap „De Amersfoortsche Courant, voorheen Firma A. H. van Cleeff
Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond. Abonnement per 3 maanden 1.—
franco per post ƒ1.15. Advertentiën 1—6 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Bij regel-
«n -3 abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. Legale, officieele- en onteigenings-
advertentiën per regel 15 cent. Reclames 1-5 regels 1.25 Bewijsnummers naar buiten
worden in rekening gebracht en kosten, evenals afzonderlijke nummers, 10 cent.
Bij advertentiën van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht.
ACTEUR
OORT.
BUREAU:
KORTEGr^CHT 9.
Postbus 9.
Telefoon 19.
behoort een
LAD.
5 YI N O E N.
OLIE.
Gemeente Amersfoort
aren in de Gemeente
or verkoop in deze
hoeveelheid raapolie
ovember e.k. 4 uur
ipgeven aan het Ge-
ppelmarkt te Amers-
kbaar worden gesteld
57.50 per 100 K.G.,
nkosten op de distri-
maximum-verkoops-
65 cent per Liter,
mber 1915.
ster van Amersfoort.
IANDWIJCK.
ENINGEN.
Amersfoort
an belanghebbenden,
amber 1915, van des
uur. op het terrein
'lietoefeningen zullen
nber 1915.
meester voornoemd,
RANDWIJCK.
ethouders van Amers-
er Hinderwet,
et publiek, dat een door
'iEN, ingediend verzoek
ling tot het oprichten
'en behoeve waarvan
benzinemotor van 10
er gelegen aan den
Kadaster bekend onder
Secretarie der Ge
lat op Donderdag den
les voormiddags te half
Raadhnize wordt ge-
van het Gemeentebe-
zijner leden, bezwaren
de inrichting in te
in art. 15, le lid der
1 bestaande ju.ispru-
1, die overeenkomstig
>or het Gemeentebe-
leden zijn verschenen,
1 mondeling toe te
ir 1915.
iester en Wethouders
voornoemd,
)e Burgemeester,
,N RANDWIJCK.
Persoon-
ld.
ider op zich zelf zijn
els, maar bij mekaar
is een ervaring, die
>ben opgedaande
meestal aardiger
schap. Ook bij zich-
eens ondervonden
kring geweest en
niet tevreden over
[iets gezegd of ge-
•elaten, dat men van
icht. Dat is een on-
(menschen op elkaar
aan dag en levens-
|man en vrouw met
I kwade. Een boeren-
ze niet geliek. dan
wordt ze wel geliek». Bij een oud echtpaar
is een overeenstemming van gedachten, ge-
voelens en streven, dat, naar menschenken-
ners beweren, zelfs in de gelaatsuitdrukking
merkbaar is.
De luidjes van een buurt hebben een ge-
I meenschappelijk karakter. Men weet, hoe
Querido de Amsterdamsche Jordaan heeft ge-
I schilderd als éen geheel. Ieder dorp en elke
1 stad heeft zoo zijn eigenaardigen geest.
Hier zijn de menschen kerksch de Zondag
wordt streng gevierd, concerten, tooneelvoor-
1 stellingen en bals geweerd en alles is er
even puriteinsch. Daar zijn de kerken leeg,
de herbergen vol, men werkt er op Zondag
en leeft er voor de pret. Stel u voor, dat
een gezin uit de eerste plaats verhuist naar
de andere. Wat zal er gebeuren De nieuwe
1 menschen blijven zich vreemd voelen in die
I »wereldsche omgeving»; ze houden zich aan
hun oude inzichten en gewoonten en blijven
levenslang ietwaf geïsoleerd; slechts aarzelend
stemmen ze toe, dat hun kinderen een enkelen
keer meedoen. Zoo gaat het met sommigen,
met de besten en sterksten.
Maar de meesten zijn al gauw thuis in de
nieuwe omgeving en passen zich heel gemak
kelijk aan. Ze doen als de anderenanders
hoor je er immers niet bij, dan wordt je
gemeden en uitgelachen en dat is toch niet
aardig. Alleen de standvastige karakters, de
hoogstaande menschen hebben den moed,
zichzelf te zijn en alleen te staan; ze halen
de schouders op. als men hen bespot of uit
lacht; ze bewaren in elke omgeving hun
eigen wezen en toonen zich een persoonlijk
heid. De groote meerderheid kan dat niet;
dat zijn de zwakken en meegaanden, de
goedgeloovigen en goedhartigen, de onver
schilligen niet het minst. Zooals de heihaas
donker is en dc broekhaas lichter, zooals de
dieren der poollanden wit zijn, zoo kleuren
ook zij naar hun omgeving en doen de
anderen na.
Intusschen is er een groot verschil tus-
schen stad en land. Wanneer men opgroeit
in stille buurt tusschen groene korenvelden,
geurende weiden en bloeiende boomgaarden,
waar de frissche wind over de vlakte strijkt
en de ruime hemel daarover welft, dan heeft
men veel meer kans, onbedorven te blijven
en zichzelf te zijn. Heel anders in de groote
stad. Daar praat men elkaar na, aan de bit
tertafel en in de kroeg, de praatjes die
er gaan en de krant, die men leest. Het
werk in fabrieken en kantoren maakt de
menschen ook zoo machinaal en onzelfstan
dig. En zedelijke >opeenhooping veroorzaakt
bederf, zoowel bij menschen als bij appels».
Er worden zonden bedreven, die men buiten
zelfs niet kent.
De buitenman staat veel minder bloot aan
dien nivelleerenden invloed. De boer op zijn
eenzame hofstede heeft »zijn eigen kop»,
waar hij naar leeft, maar wordt ook- vaak
eigenzinnig en koppig. Toch op het land
is men evenmin geheel vrij daar is de
macht van de traditie, van de overgeleverde
gewoonten, zeden en denkwijzen soms heel
sterk. Niet velen zijn er stevig genoeg om
daar tegenin te roeiener zijn bijv, streken
waar men op een begrafenis bier of jenever
schenkt; vele weidenkenden verfoeien dat
verfoeilijk gebruik in hun hart. maar hebben
toch niet den moed om het af te schaffen,
of zelf den drank te weigeren.
De ruimste kring, die de menschheid om
vat, is de nationaliteit, het vaderland. Door
een zelfde taal, een zelfde geschiedenis, de
zelfde wetten, de zelfde volksopvoeding wordt
in dezen kring een volksgeest geschapen,
die zich in sommige tijden recht levendig en
krachtig betoont; getuige de huidige worste
ling der volkeren van bijna geheel Europa.
Hoe voelt men zich zelfs in de veeltalige
Oostenrijksch-Hongaarsche monarchie éen
in het besei, dat men strijdt voor zijn bestaan
onder de zon, dat door een afgunstige na
buur werd bedreigd. Gewillig offeren alle
kinderen van het uitgestrekte Rijk goed en
bloed; als schapen gaan ze ter slachting,
Commanditaire
Bank ver eeni 1 ing
AMERSFOORT Scherpenzeel Soest.
LangegraotLt SO - T©1. Interc. 868
Lips siiieltproef'vrije kluis. Nieuwste constructie.
l«
dierbaar vaderland en van hun vroegste jeugd
is hun ingeprent, dat er niets hoogers bestaat
dan in tijden van gevaar den grond hunner
vaderen te verdedigen voor eigen kinderen.
Behalve in het organisch verband van ge
zin, woonplaats, kerk, Staat, enz. kunnen
de menschen tijdelijk worden saamgegroept
tot een kleinere of grootere massa, zooals
dat voorkomt in een vergadering of bij een
feest, in schouwburg of schoolklasse, bij een
volksoploop en zoo meer. Dan kunnen al die
menschen voor een poos samensmelten tot
éen geheel, met éen geweldige gemoedsaan
doening. De enkelling bestaat niet meer; hij
is een deel geworden van het veelhoofdig
monster.
De talrijke menschen op een groot plein
vormen nog geen massa. Maar nu gebeurt
er iets ongewoons. Een vliegmachine zweeft
hoog in de luchtallen rekken de halzen en
staren naar het vliegtuig. Een brooddronkene
hindert de voorbijgangers; er ontstaat een
relletje; allen komen toeloopen; en als er
éen de partij opneemt tegen de dienaren des
gezags dan is de menigte in een ommezien
geworden tot een massa, vormen al die in-
dividuën, zonder het te weten of te willen,
éen electrische keten.
Op een bruiloft kan het een tijd lang saai
wezen, 't Zijn allemaal nog slechts losse
groepjes, die wat praten of lachen; elk groepje
apart. Maar het wordt later. Een jolig clubje
danst en zingt boven allen uit. Dat werkt
aanstekelijk. Een bacchantenroes maakt zich
meester van alle bruiloftsgasten; een dolle
pret vereenigt allen en ook de kalmste wordt
meegesleepthij begrijpt later zelf niet, hoe
hij zoo uitzinnig kon wezen.
't Is een Nutsavond. De geachte spreker
doet zijn best en galmt recht dramatisch.
Een paar toongevende praalburgers vinden
het mooihet nutspubliek merkt of voelt dat
en de man in den katheder heeft gewonnen
spel. 't Kan ook zijn, dat de critici een be
denkelijk gezicht toonen; dan worden de
minen der anderen óok bedenkelijk en 't is
voor den redenaar een verloren zaakje.
De massa is als een kind, hoeveel heldere
en knappe koppen er ook onder mogen zijn.
Die haar handig weet te leiden, kan met
haar doen wat hij wil. Een woord op zijn
pas. een kwinkslag-te iechter tijd kan be
slissend zijn. In het revolutiejaar 1848 was
de dichter Alphonse de Lamartine een der
volksleiders. Intusschen er sloop een wan
trouwen tegen de heeren in, zeide hij onge
merkt in de schare. Opeens gingen er stem
men op, die riepen: »Uw hoofd, De Lamar
tine». En hij antwoordde gevat: >Ik wou,
dat het op uw romp zatdan waart ge wijzer
dan nu». Een homerisch gelach daverde door
de zaal. De storm was bezworen.
De massa kan, dopr éen hartstocht be-
heerscht, in blinde woede komen tot daden,
waartoe de enkelling uit haar nooit in staat
was geweest. Men denke aan het boycotten
van zaken of personen.
In het beroemde boek van Scipio Seghele
»De menigte als misdadigster» worden hier-
j van vele voorbeelden gegeven. In den mensch
is een sterk instinct tot nabootsing; onwil-
lekeurig doen de anderen na, wat enkelen
voordoen. Het gevoel van verantwoordelijk
heid verdwijnt, naarmate er meer menschen
te zamen een daad volbrengen. Ieder weet
wel, dat een troepje jongens baldadigheden
pleegt, die elk hunner niet zou willen of durven
doen.
Bewaren we dan onze persoonlijkheid boven
al hetgeen te bewaren is voor al die neer
trekkende invloeden der omgeving en der
massa. Dan zullen wij de menschen liefheb
ben als leden van éen groote broederschap
en toch niet in de menigte verloren gaan.
Burgemeester en Wethouders schreven
onder dagteekening van 11 November aan
den Raad
Het is bekend, dat het Gemeentebestuur,
en meer speciaal nog de Burgemeester, reeds
sedert geruimen tijd door de Regeering wordt
betrokken bij de regeling van de levens
middelen-voorziening.
De daaruit voortvloeiende werkzaamheden
zullen wederom niet onbelangrijk worden
uitgebreid, nu de voorziening in de behoefte
aan groenten óok is geregeld geworden.
Tot heden meende ons College, dat deze
werkzaamheden konden worden verricht, ook
zonder dat uwe vergadering daarin werd
gemoeid. Haar omvang en beteekenis eischen
thans nadere voorziening.
Het schijnt ons toch in het belang der
ingezetenen, dat de gevraagde medewerking
zoo goed pn zoo vlug mogelijk wordt ver
leend; maar dan zal het noodig zijn. dat de
regeling op een meer vaste basis komt te
rusten.
De Directeur van den Keuringsdienst heeft
op zeer lofwaardige wijze de leiding van de
werkzaamheden op zich genomen en wij
zouden de leiding bij hem willen laten, door
hem aan te stellen als Hoofd van het op te
richten Bureau voor levensmiddelen, dat ge
vestigd kan worden in eenige lokalen van
het gebouw van den Keuringsdienst. Feitelijk
bestaat dit Bureau reeds, doordat verschil
lende personen werkzaam zijn gesteld aan
de broodvoorziening en bij de tusschenkomst,
die wordt verleend bij de levering van var
kens, mais, enz.
Hoe dit Bureau precies zal moeten werken,
is vooraf moeilijk aan te geven; evenmin
kan met juistheid worden gezegd welke gel
delijke lasten hiervan op de Gemeente zultèn
komen te rusten. Want behalve een mogelijk
tekort op de administratie draagt de Ge
meente ook risico.
In de circulare van 22 October wordt wel
gezegd, dat de Burgemeester garant is voor
de betaling, maar nu spreekt het wel van
zelf, dat hiermede geen persoonlijke
garantie wordt bedoeld.
Onder tnededeeling van het vorenstaande,
hebben wij de eer, U voor te stellen:
aaan den Burgemeester machtiging te
verleenen, zich namens de Gemeente garant
te stellen voor de geldelijke nadeelen, die
zullen voortvloeien uit de verstrekking van
levensmiddelen
b. Burgemeester en Wethouders machtiging
te verleenen tot oprichting van een tijdelijk
Bureau voor de levensmiddelen en al die
maatregelen te nemen, welke een goede
functioneering van dit Bureau kunnen ver
zekeren
c. Burgemeester en Wethouders voor dat
doel een blanco-crediet te verleenen, onder
voorwaarde, dat eens per kwartaal een over
zicht wordt overgelegd van de werking van
het Bureau en de kosten, die daaruit zijn
voortgevloeid.
Ten andere schreven B. W. aan den
Raad
Ten gevolge van de aanneming van het
voorstel van den heer Hofland, in de ver
gadering van 26 October >915, in zake de
jaarweddenregeling van de agenten van
politie, is de overgangsbepaling der veror
dening niet meer goed passend bij het vast
gestelde artikel.
Volgens de bestaande redactie zullen de
agenten >aanspraak hebben op evenveel
periodieke verhoogingen als zij reeds genoten
in den rang, welken zij bekleeden». Door
uw besluit is echter het aantal periodieke
verhoogingen voor den hoofdagent en de
agenten ie klasse vermeerderd, terwijl voor
deze rangen en voor de agenten 2e klasse
het tijdvak voor de periodieke verhooging is
gebracht van 3 op 2 jaar.
Wij vermoeden nu, dat het de bedoeling
van uwe vergadering was om alle dienst
jaren, in den tegenwoordigen rang doorge
bracht, te doen medetellen.
Wij hebben daarom de eer U voor te
stellen, de overgangsbepaling aldus te. doen
luiden: >Deze verordening treedt in wejking
op t Januari 1916, met dien verstande, dat
de periodieke verhoogingen voor de agenten
worden berekend naar het aantal dienstjaren,
die zij in hun tegenwoordigen rang hebben
doorgebracht».
Men deelt ons mede
Door het Centraal-bureau voor den afzet
van visscherij-producten, te Amsterdam, zijn
maatregelen genomen in dien zin, dat vanaf
Maandag 15 dezer de prijzen der goedkoope
vischsoorten in deze Gemeente kunnen wor
den vastgesteld op
Schelvisch 13 cent per pond
Wijting 11»
Schol 15»
Poon en pieterman 12
Kabeljauw 16
Horsmakreel 10
De schelvisch wordt thans in zeer groote
hoeveelheid aangevoerd, terwijl te verwach
ten is, dat de aanvoer van wijting nu steeds
grooter zal worden.
Van de kleine schelvisch wordt iederen
dag een derde deel, en van de andere visch
soorten een onbeperkt gedeelte van den aan
voer door de Zeevisch-vereeniging teljmui-
den voor binnenlandsch gebruik beschikbaar
gesteld.
De schol, poon, pieterman en horsmakreel
worden thans weinig aangevoerd, terwijl de
aanvoer van kabeljauw matig is.
De schelvisch is een braadnsch, wordt
echter ook zeer veel gekookt gegeten, ter
wijl de wijting uitsluitend een braadvisch is.
De gebakken wijting wordt in het buitenland,
j vooral in Engeland, als een delicatesse be
schouwd.
Het kan voorkomen, dat de Zeevisch-ver-
eeniging dichte schelvisch en wijting tegen
I den zelfden prijs beschikbaar stelt als ge-
stripte schelvisch en wijting. Hiertegen is
echter in dit seizoen geen bezwaar, vooral
daar de treilers, indien zij dichte visch aan
brengen. zeer korte reizen maken en dus
deze visch steeds zeer versch is.
Uit Leusden wordt aan iDe Eembode»
geschreven
Van groot belang voor de/c uitgestrekte
Gemeente is de tramweg, wt Ike Ede met
Amersfoort gaat verbinden en onze Gemeente
zal doorsnijden.
De afsnijding van een deel van het Leus-
densche grondgebied, als gevolg van de
voorgenomen wijziging der grenslijn van
Amersfoort en Leusden, is voor onze Ge
meente een voordeel.
Amersfoort kan dat stuk beter besturen
dan wij 't van hieruit verinogen.
Voordeel brengt het nochtans de stad
Amersfoort niet. Politietoezicht, reiniging,
verlichting en onderwijs zullen voorloopig
veel meer kosten dan het bedrag, dat de
nieuwe Gemeentenaren inbrengen aan be
lasting.
Op de Roomsch-Katholieke begraafplaats
is thans opgesteld een zeer fraai grafteeken
voor de onlangs overleden Moeder-overste
van het St. Elisabeth-gast- of ziekenhuis, in
de wereld mejuffrouw Van Sonsbeek.
Het doet den vervaardiger, den steenhou
wer C. M. Lablans, Bisschopweg 19, alle
eer aan.
(Vervolg zie Bijblad).
