het, voor invoering van het vrouwenkiesrecht,
noodig is, de Grondwet te herzien.
Immers, waar in de Grondwet van 1848
het beruchte woord «mannelijke» niet voor
komt, is dit er bij de Grondwetsherziening van
1897 ingebracht.
Spr. gaf nu een kort overzicht van de
voorstellen tot Grondwetsherziening, inge
diend door de Kabinetten-De Meester, Heems
kerk en Cort van der Linden, het laatste
voorstel geflankeerd door de Vrijzinnig-de
mocratische- en de Sociaal-democratische
Kamerfractie.
Het voorstel-Cort van der Linden nu geeft
Algemeen kiesrecht voor mannen, doch voor
het kiesrecht voor vrouwen een ingewikkelde
formule. De omschrijving van vrouwenkies
recht moet zoo klaar zijn als een klontje.
Het ontwerp zegt: »voorzoover de wet het
kiesrecht toekent aan vrouwen»doch als
nu de wet haar heelemaal geen kiesrecht
toekent, wat dan?
Er is tweüerlij kiesrecht: algemeen, en
attributief (d.i. voor in de wet uitdrukkelijk
aangewezenen). Naar spr. meening wordt
Algemeen vrouwenkiesrecht door het ont-
werp-Cort van der Linden uitgesloten.
Bij de aanstaande Grondwetsherziening
zal dan ook de hoofdstrijdvraag wezen het
vrouwenkiesrecht, zoowel actief als passief.
Wie huiverig is, het vrouwenkiesrecht te
verleenen, vindt het allerverschrikkelijkst,
dat de vrouw zou krijgen het passief kies
recht, vindt allervreeseiijkst het denkbeeld,
dat te eeniger tijd tusschen de Kamerleden
ook een paar vrouwen zich zouden bevinden.
Dat zou nu toch al te mal zijn (applaus).
Maar is het dan niet betrekkelijk onver
schillig wie er zit, mits de afgevaardigde er
zich slechts volkomen bewust van is, dat,
als hij geen rekening houdt met de wen-
schen der vrouwelijke kiezers, hij zijn man
daat verliest.
De beweging vóór vrouwenkiesrecht is in
korte jaren ontegenzeglijk geweldig toege
nomen.
In »Pro en Contra» van 1906 schreef mr.
Arnold Levy J. A.zn., nog een stuk tegen
vrouwenkiesrecht; in het rapport der Roomsch-
Katholieke partij van 1907 haalde men het
hersengewicht van vrouwen er bij om luce
clarius te bewijzen, dat aan vrouwen geen
kiesrecht kon worden toegekend. Thans is
dit alles reeds lang vervallen geen serieus
inensch komt tbans meer aandragen met
zulke bakerpraatjes.
De eisch voor mannen is, ook in de Me
morie van toelichting op het huidige ontwerp
zóo laag gesteld, dat een hersenenonderzoek
voor vrouwen werkelijk onnoodig is.
Waardoor is dan die beweging vóór vrou
wenkiesrecht in luttel jaren zóo ontzaglijk
toegenomen
Tot voor enkele jaren was vrouwenkies
recht alleen in Noord-Amerika, Australië en
Nieuw-Zeelandthans is het reeds een jaar
ot wat in Noorwegen en I'inland en dezen
zomer werd het ingevoerd in Denemarken.
En nergens heeft men er groote ellende van
beleefdintegendeel. Waarom het dan ook
niet in te voeren in Nederland.
De groote stoot voor den vooruitgang van
de beweging is gegeven door de Engelsche
suffragettes. Wat zij deden en de wijze
waarop zij vrouwenkiesrecht propageerden,
zou spr. niet gaarne ter navolging aanbeve
len doch met dat al droegen zij de zaak
van het vrouwenkiesrecht zóo op het hart,
dat zij er alles, hoon, smaad, gevangenschap,
voor veil hadden en enkelen zich er zelfs voor
lieten dood hongeren.
En dit heeft velen den ernst hunner bewe
ging doen inzien.
De grond voor vrouwenkiesrecht is, dat
de vrouw niet is als de man, doch anders
dan de man. Tal van Volksvertegenwoordi
gers gevoelen telkens weer, dat vrouwen
een anderen kijk hebben op dingen dan de
mannen, die er thans over moeten beslissen.
Moet nu het vrouwenkiesrecht zijn beperkt,
dan wel algemeen
Volgens het voorstel-Cort van der Linden
wordt aan de wetgevende macht opgedragen,
de zelfde misères van uitsluiting van man-
nenkiesrecb'. weer op te leggen aan de
vrouwen.
Van trap tot trap is men gezakt wat be
treft de >kenteekenen van geschiktheid» van
den man j het zelfde ontwikkelings-proces
voor den man heeft in den loop der tijden
niet stilgestaan voor de vrouw; waarom dan
niet ook aan de vrouw volkomen de zelfde
>kenteekenen van geschiktheid» opgelegd.
Ook de Rechtsche partijen wenschen prac-
tisch ten deze niet anders.
Algemeen vrouwenkiesre-ht is geen
sprong in het duister. Wie dit heden ten
dage nóg beweert, heeft óf gten kennisge
nomen van hetgeen elders met groot succes
geschiedde, dan wel hij maakt zich opzette
lijk een verkeerde voorstell'ng van de ge
volgen der invoering.
Tal van Roomsch-Katholieken en van Chris
telijk Historischen zijn voorstanders van
vrouwenkiesrecht; de Anti revolutionnairen
zeggen «laat de vrouw toch in het gezin».
Maar worden dan de mans uithuizig door
hun kiesrecht? En behoort dan de man niet
in fabriek of op kantoor te blijven als de
vrouw zóo huisvast moet blijven?
De vrouw moet het kiesrecht hebben »to
mother the country» (om in het land de
moederrol te vervullen).
Aan het mandaat der Volksvertegenwoor
digers ontbreekt iets; telkens meer beseffen
zij dit, omdat zij gevoelen, dat menige wet,
die meer het gezin raakt, door de zoo geheel
anders gevoelende vrouw oneindig beter zou
zijn gemaakt.
Spr. sluit zich van heeler harte aan bij
den geacblen vorigen spreker, die zeide, dat
juist thans reusachtige propaganda moet
gemaakt vóór vrouwenkiesrecht. Ieder, hier
tegenwoordig, moet die propaganda uitdragen
naar zijn huis, zijn buren, zijn vrienden
(applaus).
De Vereeniging voor vrouwenkiesrecht
telt thans zo 000 ledenhun aantal moet
dezen winter ten minste worden verdubbeld.
Met dit eind-resultaat, dat de eisch van vrou
wenkiesrecht zal zijn onafwijsbaar (applaus).
Mevrouw dr. Aletta H. Jacobs zeide
hierna, dat haar na het gesprokene weinig
meer overbleef dan deze practische vraag
voor te leggen: als de leden der Tweede
Kamer komen met een amendement op art.
80 der Grondwet tot invoering van Algemeen
kiesrecht voor mannen èn voor vrouwen,
zou de Minister dit dan aanneembaar achten
Leest men de Memorie van toelichting
van Minister Cort van der Linden aandachtig
na dan blijkt daaruit, dat de Regeering dat
amendement met vreugde zal aannemen.
Immers Z. Exc. schreef daarin: «Vergeet
toch niet, dat invoering van vrouwenkies
recht eer voordeelig dan nadeelig is voor
den Staat».
Het zelfde, dat de Vereeniging voor vrou
wenkiesrecht thans zz jaren heeft gepredikt.
Juist; Algemeen vrouwenkiesrecht moet
opgenomen in de Grondwet, omdat dit het
voordeeligst is voor den Staat.
Maar waarom dan toch heeft de Minister
dit dan niet regelrecht opgenomen in zijn
ontwerp Omdat hij een zwak argument had
tegen vrouwenkiesrecht en we!«tenzij dc
invoering de natuurlijke functie der vrouw
zou verzwakken».
Welnu, nergens waar vrouwenkiesrecht is
ingevoerd, is de natuurlijke functie der vrouw
ook maar eenigszins verzwakt, Het tegen
deel is waar.
De roeping der vrouw is »to mother the
country», met andere woorden: de moeder
rol te vervullen. Oók de niet-gehuwden
hebben dikwijls de belangen van kinderen
hetzij van broertjes en zusjes, hetzij van
anderen te verzorgen.
Tóch heeft de Regeering ons onze moeder
rol ontfutseld, heeft zij ons onze kinderen
ontnomen, heeft zij ons voorgeschreven hoe
wij onze kinderen moeten voeden, kleeden,
opvoeden.
Spr. las toevallig, terwijl zij naar deze ver
gadering kwam, het tijdschrift «Gemeente
politiek». Welnu, de geheele eerste bladzijde
gaat overzuigelingenzorg.
Spr. zou er bijna toe komen, te zeggen,
dat vrouwen daarvan wel wat meer weten
dan mannen.
De mannen zijn werkelijk te ver gegaan.
Eerst hebben zij den vrouwen hun rechten
ontnomenthans wenschen zij te decreteeren
de regeling der voeding en kleeding van
onze kinderen.
Of is 't niet waar, dat nog zeer onlangs
zeker Minister bijna is gevallen door
de kindermelk; of is 't onjuist, dat eveneens
pas vóór kort in den Amsterdamschen Raad
aan de orde is geweestde kindermelk.
Welnu, wij willen niet langergedoogen,
dat men ons ontneemt zulke dingen, van
welke wij heel wat meer verstand hebben.
Invoering van vrouwenkiesrecht is steeds
en overal gevolgd door verlaging der kin
dersterfte, welke in Australië en Nieuw-
Zeeland reeds meer dan de helft lager is dan
in ons land.
Zelfs in Noorwegen, waar nog slechts 8
jaren vrouwenkiesrecht is ingevoerd, is de
kindersterlte veel kleiner dan in ons land
en wel door meer hygiënische woningen,
betere melk, juistere bescherming van aan
staande- en van jonge moeders, alle welke
zaken beter kunnen behartigd door vrouwen
dan door mannen,
In de Memorie van toelichting tot het
wetsontwerp wordt heel naief gevraagd:
«mogen we de vrouw ..1 nog uitsluiten van
de publieke zaak» Maar, mijn hemel, de
vrouwen hebben thans overal vasten voet
en laten zich niet meer uitsluiten.
Uitsluiten Neen, aansluiten. Beide vorige
sprekers hebben het zoo heel juist gezegd
de vrouwen moeten zich thans aansluiten en
toonen, dat zij vrouwenkiesrecht willen
hebben. Spr. hoopt, dat alle vrouwen dit
thans onverwijld zullen doen en doet óok
een beroep op de mannen, die tot dusver
den vrouwen het kiesrecht hielpen onthouden.
Spr. heelt mr. W. H. de Beaufort, het
Kamerlid voor Amersfoort, beleefd namens
het Hoofdbestuur der vereeniging doen uit-
noodigen om deze vergadering te komen bij
wonen. 1-Iij is echter niet gekomen.
Onder de Rechtsche partijen heeft de
Vereeniging voor vrovwenkiesrecht heel
veel vrienden; haar ernstigste tegenstanders
zijn de zich noemende Vrij-liberalen, de
conservatien (Afkeuring.
Thans inoct Algemeen vrouwenkiesrecht
worden opgenomen in de Grondwet; thans
staan de kansen gunstig. Een volgende,
wellicht reactionnaire, Regeering zou ons
deze kans wellicht weer voor lange jaren
benemen.
Zendt allen, gij die hier zijt, uw naam
kaartje aan Beaufort en toont hem daarmee,
dat gij wil t. dat hij meehelpt om den vrou
wen eindelijk het algemeen kiesrecht te
verschaffen.
Zoo lang de mobilisatie duurt, mogen we
geen optochten houden en kunnen we dus
niet dagelijks betoogen op het Binnenhof
opdat geheel de Tweede Kamerleere kennen
onzen eisch.
Het is in het belang van de geheele samen
leving, dat nu worde gegeven Algemeen
vrouwenkiesrecht. Laat dit weten aan uw
vertegenwoordiger in de Tweede Kamer,
mr. De Beaufort.
Daar, bij de nu geboden gelegenheid om
vragen te stellen of te debatteeren, niemand
het woord verlangde, meende freule W i c h e rs
te mogen concludeeren, dat allen het roerend
eens waren met het gesprokene en dat ieder
in de zaal aanwezig niet-lid wenschte toe te
treden als lid van de Vereeniging voor
vrouwenkiesrecht, welke spr. gelukwenschte
met een zóo enormen aanwas van het leden
tal.
Namens het Hoofdbestuur bond spr. ook
den mannen op het hart, op te komen voor
de goede zaak. welke de vereeniging voor
staat; doch ook wer.scht het Hoofdbestuur,
dat alle vrouwen zullen opkomen zoodra het
Hoofdbestuur hen oproept.
Gij allen, die hier aanwezig zijt, besloot
spr., toont, dat gij ook aan ons land wilt
doen bezorgen de zegeningen van vrouwen
kiesrecht en van de Grondwettelijke gelijk
stelling van mannen èn vrouwen, dat wil
zeggen, dat gij met onze Vereeniging ver
langt Algemeen mannenkiesrecht èn Alge
meen vrouwenkiesrecht, opdat eindelijk ook
Nederland trede in de rij der Staten, die
reeds aan de vrouwen het kiesrecht hebben
gegeven.
Wij, vrouwen, wenschen U niet alleen
naast ons in het huisgezin, doch óok in het
Staatsgezin.
Laat ons daarom als goede kameraden
samenwerken tot welzijn van de gemeenschap.
Even vóór tienen werd hierop de verga
dering gesloten.
In de korte pauze wisten jongedames heel
wat leden voor de plaatselijke afdeeling te
Stadsnieuws.
Aan het plaatselijk telefoonnet, waarvan
het bureel hoogst vermoedelijk weldra zal
worden overgebracht van het plantsoen bij
de Utrechtschepoortsbrug naar het perceel
naast het post- en telegraafkantoor, zijn
alsnog aangesloten met
no. 405 de steenhouwerij van den heer
R. van Dijk, Arnhemscheweg 4
no. 406 de bureelen van Gemeente-wer
ken, Achter Davidshof 2 (voor
malige Ambachtsschool)
no. 407 het dameshoeden-magazijn van
den heer W. K. van Rossuni,
Langestraat 48.
De heer P. M. van Heycop ten Ham,
gepensionneerd kapitein-kwartiermeester, van
het Oost-Indische leger, is hier Zaterdag zeer
onverwacht overleden.
Luitenant-kolonel jhr. J. W. F. von
Schmidt auf Aitenstadt is, op zijn verzoek,
eervol ontslagen als plaatsvervangend-voor-
zitter van den 2den Keuringsraad voor de
lichting 1916 der Nationale militie in Noord-
Holland, terwijl in zijn plaats is benoemd
kolonel H. J. Indewey.
Tot reserve-ze luitenant bij hun tegen
woordig korps zijn benoemd de vaandrigs
K. Leendertz, J. \V. Koning, R. van Santen,
J. J. Hofman en J. Bruggemans, allen van
het 5e regiment, en L. H. P. Hoekers, C. J.
van Zanten Jut, L. Spier en W. Visser,
allen van het 16e regiment infanterie.
De Commissaris der Koningin heeft het
volgende schrijven doen verzenden aan de
Burgemeesters in Utrecht:
Op uitnoodiging van den Minister van
Staat, Ministri van Binnenlandsche Zaken,
heb ik de eer u mede te deelen, dat door
Z. Exc. het volgende is bepaald met betrek
king tot den onderstand aan Belgische vluchte
lingen.
Gezinnen, die gezamenlijke inkomsten (waar
mede worden bedoeld die van den Belgischen
Staat en van particuiiere, Belgische zoowel
als Ncderlandsche instellingen, als anders-
zins) genieten van f13 per week en welke
gezinnen uit niet meer dan vier personen
bestaan, mogen niet meer voor ondersteuning
in geld of kleeren van Rijkswege in aan
merking komen.
Gezinnen uit meer dan vier personen be
staande, kunnen in aanmerking komen voor
Rijksonderstand, indien het bedrag hunner
bovenbedoelde inkomsten de som van fi»
per week niet te boven gaat.
Ongehuwden (niet tot een gezin behoorende)
kunnen alleen geld of kloèren van Rijks
wege bekomen, wanneer hun bovenbedoelde
inkomsten minder bedragen dan f7 per week.
Hierbij zij er aan herinnerd, dat het ma
ximum van den Rijks-onderstand blijft be
paald op fo.35 per dag en per hoofd voor
een volwassene en op fo.20 per dag en per
hoofd voor een kind beneden twaalf jaar.
Het bovenstaande heeft dus niét betrek
king op de «pauvres honteux».
De maatregel treedt in werking op ij
Januari.
De Vereeniging voor hardhoorenden be
sloot een poosje geleden om bij haar Land
huis bij Luntereu te voegen een tuinbouw
school ten behoeve van jongelieden, die de
scholen voor s'echthoorendcn verlaten en
aanleg en ambitie hebben voor tuinbouw.
Om dit goede plan tot uitvoering te kun
nen brengen, benoemde zij een Kweekerij-
Deze commissie nu heeft hier Vrijdag ver
gaderd en koos tot haar Voorzitter den heer
F. M. van Veen, ingenieur bij de II.IJ.S.M.,
hier, tot Secretaris den heer K. Rijnen,
Hoofd der eerste Ned. school voor slecht-
hoorenden, te 's-Gravenhage, en tot Adviseur
den heer J. P. van Maanen, Directeur der
Ned. Heide-maatschappij.
Onder meer werd besloten, stappen te
doen om een bekwaam kweeker te benoemen,
die de ruim 3.5 H.A. geond, in dc onmid
dellijke nabijheid van het landhuis en even
zeer eigendom van de vereeniging, in cultuur
zal brengen.
Men weet, dat I.unteren bekend is om
zijn kweekerijen, zijn zaai-appels en zooveel
De meisjes-vereening «Werkt terwijl het
dag is», welke in dit voorjaar 40 jaar bestaat
en haar bijeenkomsten houdt in de consisto
rie der Gereformeerde kerk aan dc Lange-
gracht, heeft aan 38 gezinnen kunnen uit
reiken ;i stuks ondergoed.
De vereeniging «Dorcas» ontving in het
52e jaar harer werkzaamheid aan jaarlijksche
bijdragen, vrije giften en contribution der
werkende leden f673.665.
Gedurende. 1915 zijn door haar 26 kraam
vrouwen bedeeld en heeft zij den dringen
den nood van enkelen trachten te lenigen.
Op 17 December had de uitdeeling plaats.
In het geheel werden aan 216 huisgezinnen
gegeven 302 mans-, vrouwe- en kinderhem
den, 103 lakens. 37 dekens, 1*0 paar kousen
en sokken en 63 baaien en andere kleeding-
stukken.
In een ongewoon druk bezochte leden
vergadering van het plaatselijk Nuts-depar-
tement werden gisteravond de Statuten voor
de wederopgerichte Nuts-spaarbank vastge
steld.
Te laat om het nog in het vorige nummer
te kunnen opnemen, ontvingen we het be
richt, dat hedenavond vanwege de plaatse
lijke afdeeling van den Ned. Protestanten
Bond door dr. W. Haverkamp, uit Nijmegen,
in «Amicilia» een lezing zal worden gehou
den, uitsluitend toegankelijk voor militairen.
Naar de gister hier gehouden kaasmarkt
werden aangevoerd 22 wagens met 14 200
pond kaas.
De prijs was 58 tot 68 cent.
De handel was vlug.
Aan de Centrale V. P. N.-eierveiling wer
den heden verkocht 190000 Regeerings eieren
voor f 6.05 tot f 6.20 per honderd.
Allengs meer handelaren en kleinere win
keliers maken gebruik van de gelegenheid
om deze kostelijke eieren zich te verschaffen
door tusschenkomst van den Directeur der
handels-instellingen van de V. P. N., den
heer P. Nierop.
Zondag even voor twaalven derailleerde
de naar het station gaande tram ter hoogte
van de Korte Bergstraat. Het rijtuig vloog»
geheel uit de rails en slingerde over den
Viasakkerweg.
Dr. M. Kamerling, die op zijn motorrijwiel
van de andere zijde kwam en zeer kalm
reed, werd door het tramrijtuig omgeworpen
en belandde, door het gelukkig openstaande
hekje, in den tuin van den heer M. A. van
Bemmel.
Zijn rijwiel werd nagenoeg geheel ver-
morzeld; hijzelf kwam er af met een lichte
hoofdwond en een spierscheuring, welke hem
belet zijn praktijk waar te - m.
Wie de schade zal betalt
Zondagmiddag omstreeks hall vier werd
brand ontdekt in een der hooibergen bij de
Coninxpoort.
De politie was zeer vlug met den kleinen
brandwagen ter plaatse; de kringspuiten
volgden onmiddellijk en de brandweer wist
het vuur to beperken tot éen hooiberg, in
gebruik bij den heer H. van den Hoef aan
het Bloemendal, welke geheel uitbrandde.
Iwee belendende hooibergen kregen veel
waterschade, doch werden behouden.
De schade wordt gedekt door assurantie.
Zeer vermoedelijk is de brand ontstaan
door het achteloos over het wal muurtje wer
pen van een eindje sigaret.
