COURANT.
Februari 1916.
66e Jaargang
H. L. A. DULLAERT Co.
Ie Naamlooze Vennootschap „De Aniersfoortsche Courant, voorheen Firma A. H van Cleeff"
Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond. Abonnement per 3 maanden 1.—
franco per post15. Advertentiën 1 6 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Bijregel
abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. Legale, officieele- en onteigenings-
advertentiën per regel 1.5 cent. Reclames .-5 regels ƒ1.25 Bewijsnummers naar buiten
worden in rekening gebracht en kosten, evenals afzonderlijke nummers, 10 cent.
Bij advertcntiöu van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht.
ZOHTEGRACHT 9.
Postbus 9. Telefooi
wijze van die verecniging haar niet geheel
en stichtte zij 11 Mei 1S72 de Algemecne
Xederlatische vi ouwen-vereeniging »Tessel-
schadec, wier doel is de verbetering van het
lot der onvermogende beschaafde vrouw,
door haar te steunen in haar pogingen om
j in eigen onderhoud te voorzien. Van 18S5
H.-II Ontvnn. tot '9'2 was dc nu ontslapene Voorzitster
- 1 van het Bestuur, van hetwelk zij sedert dc
oprichting der vereeniging deel uitmaakte,
aanvankelijk als Penningnieestcres.
Waar zoowel «Arbeid Adelt* als «Tesscl-
schade* ook opleiding van jongemeisjes
voor een vak of beroep in hun programma
hebben, kan het geen verwondering wekken,
dat freule Jeltje ook een zeer werkzaam
aandeel had in de tot stand koming van de
in 1878 door de Maatschappij voor den wer
kenden stand opgerichte Dagteekenschool
i, dat bij hun voor meisjes en de op 1 September iSqi
in de Firma geopende Amestcrdarnsche huishoudschool
:htverkrijgenden (Zandpad) van welke laatsfe zij Voorzitster
aing is verleend was.
o-motor van 5 Ook de ziekenverpleging had ten volle haar
3 P.K. en een aandacht en in 1S92 was zij zelfs Voorzitster
in de perceelen van het te Amsterdam gehouden Congres
stenmarkt, kada- voor ziekenverpleging, als blijvend gevolg
3588, 1448 en waarvan werd opgericht de Bond voor zieken-
X U R
.ngezetenen dezer
Miteur van 'a Lij lts
Utrecht executoir
tingen ttliiior is 1
ieder verplicht is, j
wet bepaalden roet j
Iers van Amers-
1916.
en Wethouders
orspemd,
irgt'meester,
ANDWIJCK.
Commanditaire
Eankvereeniging
AMERSFOORT
Scherpen/.eel
Soest.
Langegraolit so - Tol. Intorc. see
Verhuren loketten in hare „UPS"
inhraakvrije klnis.
hrand- en
De heer Beegeman herinnerde hierna,
dat de Burgemeester hem eenigc maanden
geleden verzocht, middelen te beramen om
hier ter stede de industrie te bevorderen een
daad van groot gewicht, welke allen moge
uders v
1 Amers-
Drankwet,
ennis
iend een verzoek-
>p van alcoholhou-
:edrank, voor ge-
koop door Harm
»ar, wonende alhier
et perceel Nieuw-
eken na deze be-
gen het verleencn
bezwaren bij hun
1916.
er en Wethouders
ornoemd,
rgemeester,
ANDWIJCK.
pltfe
mper f.
>sch Kemper, die
dom van bijna 80
;p, is een van Neer-
leengegaan.
Hoofdstad geboren
ideren van mr. Joan
zijn beleidvol aan-
ons land, in 1813,
m'en benoemd tot
en dienst werd
1 leeftijd door het
:r, een dochter van
it ware de zorg toe-
broertjes en zusjes.
is haar een levens
zij zich tot bet laatst
ift gekweten,
ster, onze algemeen
die immers geheel
pleidt voor allerlei
eule Jeltje vooral
aan vrouwen,
n onderhoud
gde de werk-
wu.titau nau uuxtuimut u-jim «vui
verpleging, die freule Jellje al, Voorzitster f Pingen des Iiurgenreester,
mocht bezitten tot Igr3.ii) een Jeltje de Bosch steunen Inm.ddel, telde spr rteh roo-
Kemper-nummor van bet Bondsorgaan wer- «f.1 °P dj lto»gK omtrent de
den bij haar aftreden haar enorme verdiensten klein-mdustrte liter ter stede en het deed
- - 1 hem genoegen, te kunnen zeggen, dat .Amers
foort, óok door zijn gunstige ligging in het
hartje des land*, er goed voorstaat. Waar
het krachtig en vooruitziend Hoofd der Ge
meente er zijn schouders onder heeft gezet,
kan het niet uitblijven, dat Amersfoort, bij
het zeer vele goede, dat het heeft, in afzien-
baren tijd ook een industrie-plaats zal worden.
Is klein-industrie loonend, kan zij zich
staande houden naast de groot-industrie
Stellig, mits het niet geldt het concurreeren
tegen de groot-industrie waar het betreft
massa-productie. En heel wat valt juist bui
ten massa-productie eu kan beter gemaakt
door de klein-industrie. Hier te lande komt
het niet veel voor, dat de klein-industrie
ondcrdeelen vervaardigt, die door de groot
industrie verder worden verwerkt, gelijk dat
in Duitschland en Oostenrijk-Hongarije wél
plaats vindt; slechts onderdee'en van speel
goed, schroeven en fai;on-draaierij worden
hier te lande, in hoogst enkele klein-indu
strieën, vervaardigd door het groot-bedrijf.
Gelijk het nuttig-effect van een stoom
machine slechts kan opgevoerd tot zekere
grens, voorbij welke het weer daalt, is het
ook gesteld met het groot-bedrijf, waar even
zeer komt het oogenblik, waarop decentra
lisatie noodig is. Spr. herinnerde aan de zeer
grootc margarine-fabrieken, ieder met hun
eigen directie, aan de fabrieken van Krupp,
die ieder hun eigen product maken, aan de
Gute Hoffnungs-Werke, met hun eigen wals-
werk maar óok hun eigen constructie-werk-
plaatscn.
Van zeer groot belang is voor de klcin-
industric de verhouding van bedrijfskosten
en omzet. Bedrijfsinrichtingen met i tot 4
personen zijn in de laatste jaren sterk toe
genomen in aantal, inrichtingen van 5 tot 60
personen met ongeveer 65 pet.
Iemand, die met éen knecht werkt, behoeft
niet te zoeken naar werk en heeft redelijke
verdiensten. Indien hij nu werktuigen aan
schaft. moet hij zorgen, dat de machines
zooveel mogelijk belast loopen. opdat de
afschrijvingen behoorlijk kunnen geschieden.
Dan moet hij dus er op uit om werk te
zoeken, doch maakt dan tevens zichzclven
improductief, om dc zeer eenvoudige reden,
dat hij niet te gelijk kan wandelen eu werken
Hij is dan verplicht, meer werklieden tc
nemen en zooveel meer werk te zoeken, dat
zijn bedrijf rendeert, hetgeen het geval is
als hij ten minste 5 i 6 man te werk stelt.
Wil nu de klein-nijvere kunnen concurree
ren dan moet hij hebben goedkoope drijf
kracht en goede financieele leiding. Die drijf
kracht vindt hij in een zuiggas motor,
ook tc dezen opzichte geschetst. Zij toch is
het geweest, die een werkelijke vak-opleiding
bezorgde van beschaafde jonge vrouwen, die
uit roeping het even moeilijke als dankbare
beroep van verpleegster kiezen.
In 1894 stichtte zij het Comité tot verbe
tering van den maatschappelijken en den rechts
toestand der vrouw, dat 19 September van
dat jaar zijn eerste vergadering hield en 18
Mei 18q8 werd omgezet in de alom bekende
Vereenigiug van dien naam.
Als lid van de Commissie van toezicht van
de Gemeentelijke Kweekschool voor onder
wijzeressen en van de Kunstnaaldwerkschool
werden haar keurige adviezen steeds op
hoogen prijs gesteld.
Ook was zij de ziel van dc vereeniging
»De helpende hand*, die in dc meest moge
lijke bescheidenheid stille armen op de meest
kiesche wijze helpt.
De Regeering erkende haar groote ver
diensten door haar te benoemen tot ridder
van de Oranje Nassau-orde. Wie baar mocht
ontmoeten, beseft thans hoeveel de gemeen
schap verloor door haar verscheiden. Wie op
eenige wijze heeft genoten van het zeer vele,
dat zij, die alle bezwaren wist te overwinnen,
heeft tot stand gebracht voor de vrouw in
Nederland, zal haar nagedachtenis in zege
nende herinnering behouden.
Voor dc kloin-nijveren.
Het jeugdige departement Amersfoort der
Maatschappij van Nijverheid heeft wel een
zeer goede keuze gedaan door in zijn eerste
openbare vergadering den heer F. Bergeman
(adresNijverheids-consulent, te 's-Gravcn-
hage) uit te noodigen, hier tc komen spre
ken over de middelen tot opheffing der klein-
nijverheid.
Van de uitnoodiging om de gisteravond
in „Amicitia* gehouden bijeenkomst bij te
wonen, heeft slechts een 50-tal middenstan
ders gebruik gemaakt zij de drukte van
den marktdag een geldige verontschuldiging
voor hun niet-komenimmers het gold bij
uitstek de middenstandsbelangcn.
Met den Burgemeester, Eere-voorzitter van
het departement, merkten we op Raadsleden,
Bestuursleden van de Kamer van Koophan
del en Fabrieken en Bestuursleden van
>Handel en Nijverheid* en »De Hanze*.
De heer Joh. H. van der Meiden,
Voorzitter van het departement, sprak oen
kort welkomstwoord en uitte den wcnsch,
dat deze eerste openbare vergadering zou
mogen strekken tot welzijn van de Gemeente
Amersfoort in het algemeen en den midden
stand in het bijzonder.
lijk deskundig toezicht noodig hebben of
een electromotor, welke, als de energie billijk
te verkrijgt 1 is, veel voordeeliger is, omdat
hij niet loopt tenzij er inderdaad werk valt te
doei en ook deze groote voordeelen heeft,
dat hij gemakkelijk kan worden opgesteld
zonder kostbaar voetstuk, gemakkelijk kan
worden bedient!, weinig ruimte inneemt, geen
of althans een minimum transmissie (assen en
drijfriemen) vordert, geen hinder veroorzaakt
en hoogst zindelijk is. waardoor hij bij uit
stek is liet werktuig in voedselfabrieken.
Zijn echter alle middenstanders wel in staat,
hun bedrijf op de beste wijze in te richten,
zoowel wat betreft de keuze der werktuigen
als hun plaatsing, zonder technische voor
lichting? Evenmin als de beoefenaars van
het groot- of het middelbaar bedrijf. Geen
leek is voldoende technisch onderlegd dan
'dat hij buiten de voorlichting van een inge
nieur kan; de zeer gTOote fabrieken hebben
dan ook een tcchnischen staf, die met den
administratieven staf samenwerkt; de middel
bare fabrieken kunnen geen eigen technisch
adviseur bekostigen, doch zij vereenigden
zich in de Vereeniging voor stoomtoestellen
en andere krachtwerktuigen, dan wel sloten
zich aan bij de door de Maatschappij van
nijverheid gestichte vereeniging «Rookvrij
stoken*,
Blijven dus de klein-nijveren. Tot voor 5
jaar moesten zij voorlichting vragen aan tech
nische bureaux, die echter veelal, als agent
van eene of andere fabriek, belanghebbend,
althans niet onbevooroordeeld waren. Spr.
legde er den nadruk op, dat niet moest zijn
toegestaan, dat een adviseur tevens mag zijn
leverancier. Op advies van de Maatschappij
van nijverheid en den Middenstandsbond heelt
Minister Talma in 1910 aangesteld den eer
sten Nijverheids-consulent, een technisch ad
viseur die, door zijn ambt, geheel onafhan
kelijke adviezen kan geven, omdat hij er
niet het geringste belang bij heeft, dat zijn
raad wordt opgevolgd. Al spoedig bleek, dat
éen consulent te weinig was en daarom wer
den er in 1913 twee bij benoemd. Deze «ver
trouwensmannen* hebben reeds menig mid
denstander geholpen door hun adviezen, óok
als arbiter.
Zal hel den middenstander goed kunnen
gaan dan moeten er zijn
1. een zoo solicd mogelijk en toch goed
koop crcdietwezen,
2. betrouwbaar advies voor het aanschaf
fen van werktuigen,
3. een bureau van adviezen op industrieel-
en handelsgebied,
4. goed vak-onderwijs,
5. goede ontwikkeling op handelsgebied,
6. goede werkplaatsen,
7. opwekking van het gevoel van eigen
belang' in de industrieele onderneming bij
de werklieden (copartnership),
1 8. goedkoope electrische drijfkracht
al welke punten spr. in den breede uiteen-
i zette.
Credietwezen. Spr. herinnerde, dat.
olie-motor (die in de tegenwoordige tijdsom- i alweer door toedoen van den Burgemeester,
standigheden te duur is) welke beide dege- hier tot stand is gebracht een Middenstands-
credietbank, de eigen Bank der midden
standers, die slechts op het oog heeft hun
belangen en niet zooals bij particuliere
Banken het geval is en moet zijn het
belang der aandeelhouders. Nog zeer onlangs
heeft de bekende middenstandsman Goedhart,
te Arnhem, de oprichting der Middenstands-
banken tegen spr. geprezen en geloofd.
En daartoe is ook alle reden. Immers de
Middenstandsbanken kunnen onder meer
behulpzaam zijn bij het aanschaffen van werk
tuigen. De Gemeente Amersfoort heeft electro-
motoren in huurkoop beschikbaar gesteld.
Welnu, nemen we eens aan, dat een bakker
hier ter stede een deeg-machine wil aan
schaffen van een f 330 en dat hij 30 pet. van
de koopsom heeft en dus f 100 contant kan
betalende Middenstandsbank geeft natuur
lijk als de zaak goed is het ontbrekende
en de man is na 3 jaar eigenaar van de
machine tegen maaudelijksche afbetaling van
f7. Natuurlijk verlangt de Bank zekerheid
alvorens zij het crediet opent, hetzij persoon
lijke, hetzij zakelijke. Borg-blijven, is altijd
een naar iets: immers telkens kan men wor
den verplicht, bij te passen. Doch wat nood;
immers in 1915 is opgericht de Algemeene
borg-maatschappij, die helpt als de zaak er
blijkens accountants-onderzoek goed vóór
Handels-advies. Hiervoor dienen de
Bureaux van advies, :u aansluiting met het
Centraal-bureau, gevestigd te Utrecht.
Ondanks het streven der voormannen van
den middenstand laat de boekhouding nog
steeds veel te wenschen over. Nog immer
wordt geleefd uit de winkellade. En toch,
van welk bijzonder groot nut is een goede
zij het ook hoogst eenvoudige boek
houding. Immers
1. zij geeft ieder oogenblik een juist
overzicht.
2. de balans leert of het bedrijf vooruit-
dan wel achteruit gaat,
3. zij wijst uit welk bedrag van de in
komsten mag worden besteed voor
het huishouden,
4. zij is het eenige middel om den kost
prijs te bepalen.
Boekhouding is de slagader
van elke zaak.
Werkt de slagader goed dan funtioneeren
alle aderen goed en is er gezond leven.
Dat men dit toch mocht begrijpen en ver
staan. Maar hoevelen zijn er. die dit toch
maar niet willen beseffen. En niet alleen in
den klein-middenstand, doch ook bij groote
ren. Spr. kent iemand, die met 50 knechts
werkt en geen boek houdt, omdat hij het »zijn
heele leven zonder boek heeft gedaan*. Hoe
lang zal hij het volhouden Tot een con-
curreerende, goed-gcadministreerde fabriek
in zijn nabijheid verrijst.
Het ambacht waarin zoo weinig mogelijk
wordt opgeschreven, is het smidsvak. Een
smid houdt veelal slechts rekening met den
prijs dien een concurrent vraagt. En wat
bleek? Dat in zekere streek des lands,waar
het hoefbeslag werd betaald met f 1.30 tot
f 1.70, de kostprijs 25 cent hooger was
en dat slechts zij, die f 1.70, vroegen, een
kleine winst maakten. Menig smeden-patroon
wordt dan ook de dupe van zijn slechte
boekhouding. Als het begint te knijpen,
slaat hij het verlies om over zijn klanten
enverliest hen daardoor. Een smid
moest onlangs een deurslot repareerendoor
bijzondere redenen had hij er volle 4 uur
werk aan; hij durfde geen 4 maal 40 cent
berekenen en bracht slechts 60 cent in reke
ning. Bij een juiste boekhouding wordt iedere
klant belast met het hem toekomende en
lijdt de patroon geen schade.
Invoering eencr juiste boekhouding hoe
eenvoudiger, zoo beter is daarom beslist
noodzakelijk. Daartoe beginne het vak-onder
wijs onmiddellijk na het verlaten der Lagere
school. Wie dit niet kan of kon doen, volge
cursussen; óok hij, die zijn kennis wil bij
spijkeren om eei. juister overzicht van zijn
zaak te krijgen.
Wie zijn boeken niet practisch weet in te
richten, vrage voorlichting aan het Bureau
van advies, dat inlichtingen geeft op admi
nistratief, commercieel, juridisch, technisch
en algemeen sociaal gebied en behalve
bij slechts éen middenstander prachtige
resultaten heeft bereikt. Het ligt in de be
doeling, meer Centraal-bureaux op te richten
Amersfoort behoort tot het bureau te Utrecht.
Aan het hoofd van zulk een bureau staat
een vertrouwensman, een eerste krachtalles
blijft stipt geheim.
Een juiste boekhouding is ook dringend
noodig indien men hulp wil hebben van de
Borg-maatschappij, die als borg kan optreden
bij de Middenstands-credietbankcn. doch dit
a^éen doet als de boekhouding juist en de
balans gunstig is. Het inrichten en contro-
leercn der boeken geschiedt tegen zeer matig
bedrag; de adviezen zijn kosteloos, tenzij men
het bureau noodzaakt, kosten te maken.
Alle middenstanders kunnen lid worden
van de organisatie; de bestaande Midden-
stand-vcreenigingen doen goed door een
afdeeling te vormen van een Centraal-bureau,
waardoor de collectieve contributie zeer laag is.
Vakonderwijs. Ook ten deze heeft
Amersfoort getoond, op de hoogte te wezen
