April 1916. No. 8711 66e Jaargang 56 Uitgavu van do Naamlooze Vennootschap „l)o Amersfoortsche Con cant, voorheen Firma A. H. van CleolT". HÓOFD-RF.DACTEUR P. J. 7K2SSHZES. AMERSFOORT. Beleefd verzoek, hij VERHUIZING hot nieuwe adres op te geven, opdat de courant zonder stoornis kunne liczorgd. li C S N I SII C V I S UKS. RAADSVEKr.ADERI.VK. De Burgemeester van Amersfoort, Gezien artikel 4 i tier Gemeentewet, Brengt ter kennis van de ingezetenen, dat de Raad dezer Gemeente zal vergaderen op Dinsdag den 18 Aprii aanstaande, des namiddags ten acht ure. Amersfoort, 14 April 1916. De Burgemeester voornoemd Van RANDWIJCK. De Burgemeester van Amersfoort maakt alsnog bekend, dat door mejuffrouw H. STEENKAMER, van beroep landbouw ster, woonachtig te Stoutenburg, den toen Maart de maximum-prijzen werden over schreden van boter, welke zij te koop aan bood op de botermarkt alhierdat deze boter rv.im 7 K.G. is in bezit genomen en ter beschikking gesteld van de bevolking. Amersfoort, 17 April 1916. De Burgemeester voornoemd, Van RAXDWIJCK. Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond. Abonnement per 3 maanden /i.— franco per post/1.15. Adverteutiëu 16 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Bijregel- abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. Legale, officieele- en onteigenings- advertentiün per regel 15 cent. Reclames 1—5 regels ƒ1.25 Bewijsnummers naar buiten worden in rekening gebracht en kosten, evenals afzonderlijke nummers, io cent. Bij advertentiün van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht. ZORT&G2LAOBT 9. Postbus 9. Telefoon 19. Uitgebrachte stemmen. S 1 1 iï S - II I Amersfoort Baarn Bunschoten Eemnes Hoogland Leusden Renswoude Soest Stoutenburg 8.V» 310 3191 3'M I 3«- 4?8 3"6 1092 549 3'»8i 350 226 210, ■Hó 1 33i 251 169 12S 37 1 O47 10 71: 58 1 465 361 573 n» 498 324 35'' 4 355 f> 2151 2 205: 5 370: 3 162 16 29 41 2121 385' 8l 24O 1^5 38 523 40 53; 5531 140 124' Totaal j 5935 75,5860 iKJIfl: 1243 1338 3(14(1 627 33.85 930 14281 705 Maak nou 's Maak nu eens een vuist, als je geen hand hebt. Een derde gedeelte der leden van de Pro vinciale Staten treedt den eersten Dinsdag van Juni af en in de vacatures moet dan spoedig worden voorzien, op nog door Ge deputeerde Staten te bepalen datum, De rechtsche kiesvereenigingen in bet district Amersfoort hebben reeds vergaderd, hun centralen hebben reeds candidaten ge steld met name de aftredende leden, de heeren A. j. Bicker Caarten, K. van der Burg en VV, van Klooster en voor de vaca ture, ontstaan door het bedanken door den beer II. C. A. de Jong, den heer II. Kroes. De linksche kiesvereenigingen zullen wel dra óok vergaderen en er is sprake van, dat ook zij candidaten zullen stellen. Zullen ze daar wijs aan doen? Is het geoorloofd, 111 een tijd waarin ook voor iedere Gemeente de tijden zóo abnor maal duur zijn, een stemming uit te lokken? Weet men wel wat die kost? Thans is het totaal aantal kiezers in liet district Amersfoort 7803. Zet men een stemming door we zwijgen van een herstemming, omdat het daartoe in d i t district toch niet kan komen dan moeten worden gedrukt cn geadresseerd 7803 oproepingskaarten cn gedrukt ongeveer 8000 stemkaarten dusdruk- cn schrijfkoston in de 13 stemdistricten de leden der stcm- bureaux en hnn plaatsvervangers den aller- aangenaamsten dag doorbrengen, hetgeen evenzeer uitgaven meebrengt; de kiesvereenigingen openbare vergade ringen houden, ad verteeren, circulaires doen drukken, adresseeren cn van postzegels voor zien in het kort tal van uitgaven worden ge daan, die bij elkaar heel wat geld kosten, dat beter thans bewaard is. Het cenige resultaat, dat men kan be reiken door een stemming, is een zoogenaam de krachtproef in al haar onzuiverheid doch practisch gevolg is cr in het district Amersfoort niet tc behalen, met welke eminente tegen-candidaten de linksche groe pen ook komen. Het bewijs van deze uitspraak wordt ge leverd door den uitslag der jongste perio dieke verkiezing, gehouden 14 Juni 1913 en aaamgevat in onder volgend overzicht Op de heeren Bolk, Gerritsen en Tromp van Holst werden toen 4009, op de rcchtsche heeren 10700 stemmen uitgebracht. Die overweldigende meerderheid kwam voor een betrekkelijk klein deel uit de stad (rechts 3299, links 2624) doch vooral uit de j omliggende Gemeenten, waar ook thans weer nagenoeg allen zullen opkomen. Mr. baron Van Wijnbergen is waarlijk niet voor niets reeds opgetreden als spreker in het district. Er zijn sedert een 2000 kiezers bijgekomen (5935 1913 en 7803 in 1916) doch ook nu hebben de eventueele candidaten van links I geen kans. j Eer men het laat komen tot een stemming 1 om eens te zien hoeveel men percentsge- j wijze heeft gewonnen dan wel verloren - j bedenke men toch, dat men waarlijk geen j vuist kan maken als men geen baud heeft. I Iets anders in het wanneer het geldt een j verkiezing voor de Tweede Kamer, j Dan behooren nog tot het district Amers- i foort do GemeentenDe Bilt, Doorn, Maarn, j Maartensdijk, Westbroek en Achttienhoven, j Woudenberg en Zeist, j Men vereende krachten en een uitnemend en algemeen bekend candidaat bestaat er di\n een kansje voor links, hetgeen werd bewezen in 1913 door de verkiezing van mr, W. H. de Beaufort, die toen 5950 van de 10 840 geldig uitgebrachte stemmen verwierf tegen jhr. mr. II. W. van Asch van Wijck, die, ofschoon aftredend, bij de herstemming 5635 stemmen op zich vereenigde. Ilc financieels toestand der Gemeente. ui. In vorige nummers maakten we gewag van een Nota betreffende den flttancieclen toestand der Gemeente, door den Gemeente secretaris in November en December ont worpen cn dezer dagen door B. VV. aan den Raad toegezonden. Zij luidt In den brief, waarbij de ontwerp-bogroo- ting voor 1916 den Raad werd aangeboden, werd gezegd, dat belastingverhooging alleen dan mag worden opgelegd indien blij vend behoefte aan versterking der middelen wordt gevoeld. Het is mogelijk geweest, do Begrooting 1916 vastgesteld tc krijgen zonder belasting verhooging. De vraag dringt zich op of voor de komende jaren dit óok het geval zal kunnen zijn. Het te geven antwoord is voor een groot deel afhankelijk van de denkbeelden, die men heeft omtrent den tegenwoordigen finan- cieelen toestand der Gemeente en wat men verwacht van de toekomst. j Voorspellingen te doen, is gevaarlijk. Toch acht ik het noodzakelijk, te trachten I de naaste toekomst te belichamen in cijfers, ten einde, zoo mogelijk, te komen tot het vaststellen van een lijn, die bij het finan cieel beheer dient te worden gevolgd. Die politieke lijn stippelt zich, naar het mij wil voorkomen, dan vanzelf wel af, omdat per slot de mogelijkheid van uit voering van vele zaken wordt beheerscht door de financieele draagkracht. Allereerst een enkel woord omtrent de toekomst der Gemeente, zooals ik die meen tc mogen verwachten. De bevolking bedroeg in 1880: 13565, in 1S90: 15551 (toeneming 1986}, in 1900: 19611 (toeneming 4060), in 191023945 (toe neming 4334) en in 1914: 25321,(toeneming 1376) De laatste periode geeft geen gunstig beeld, maar, zooals reeds vroeger werd op gemerkt, is de vestiging van velen te Leus den daaraan niet vreemd. De bevolking in het kwartier, dat denkelijk weldra Amers foort zal zijn, bedraagt 1600, zoodat, warden deze medegerukend, de bevolking stijgt tot 26921. De toeneming bedroeg in 1914 alleen S70 en In 19»5 (van 1 Januari tot 1 Novem ber) 3S6. Welke oorzaak de natuurlijke aanwa3 ge durende de jaren 1910 tot 1913 heeft tegen gehouden, is moeilijk na te gaan. Vast staat, dat dc groei te langzaam is geweest. Raad pleeg ilc de jaarcijfers voor het Koninkrijk dor Nederlanden dan krijg ik het volgende overzicht wat die toeneming betreft in pet. Amersfoort, Het Rijk Gemeenten bov. 20000 inw. 1910 1.36 1.49 1 -99- 1911 o.2i 1.29 1.82. 1912 0.72 t-53 1-94' 1913 1.13 i.6t 2.00. 1914 3.49 nog niet bekend, Alleen dus de toenoeming in 1914 over treft het normale procentde andere jaren bleven daar ver beneden, Maar durft men het aan, de Lcusdensche bevolking bij den aangroei van Amersfoort te tellen en dezen over de verschillende jaren te verdeden dan zijn de cijfers niet ongunstig. Hot cijfer, wnar- medede bevolking zal toenemen zonder dat buitengewone invloeden werken, mag, naar ik meen, de veilig op ruim 2 pet. gesteld worden, zoodat de bevolking na 10 jaar zal bodragen 52000. Maar niet gewaagd acht ik do ver onderstelling, dat Amersfoort na 10 jaren do 40 000 inwoners zal naderen. Bij het voeren van verdere beschouwingen ga Ik dan ook van deze meening uit. Volgens den staat, gevoegd bij do fle- grootlng 1916 bedraagt dc totaal-schuld der Gemeente op 1 Januari van dat jaar 12 431 000, of per hoofd f94.83, waarbij twee annuïteit»- lecnlngen van betrekkelijk weinig belang buiten rekening zijn gelaten. Deze uitkomst kan niet worden vergeleken met het schuld- cijfer per hoofd in andere Gemeenten. De vraag Is tochwelk bezit hoeft de Gemeente, exploiteert zij bedrijven Zoo valt hot dade lijk r.p, dat het schuldcijfer hier zeer hoog Is in vergelijking met andere Gemeenten boven 20000 zielen, maar daarbij [dient te worden bedacht, dat alleen reeds het Grond bedrijf een kapitaal heeft van f 631 503. of per hoofd f 24.63. Wordt de gcbeele schuld gesplitst dan krijgt men deze cijfers Gemeente-huishouding f 480 686.43, of per hoofd f 1913; Gasfabriek (648 910), Waterleiding (f 52.5 000) en electtisch bedrijf (145 000) samen f1318910, of per hoofd f51.07; Grondbedrijf (sedert verhoogd door nieuwe aanknopen) 1631303.56, of per hoofd f 24.63totaal f 2 431 000, of per hoofd f 94.83. De bedrijven en het Grondbedrijf kun nen bij de bc.oordeeling van den finan- cieelen toestand der Gemeente m. i. buiten beschouwing blijvenwel verdienen deze onderdeelcr. een bespreking op zicbzelve. Gasfabriek. Met rapport van de schattingscommissie in 1913 heeft aangetoond, dat de labriek op een gezonde financieele basis berust, d.sv.z. dat cr in den loop der jaron voldoende is afgeschoven en de overwaarde niet onbe langrijk is. Alleen de reserve is niet groot, volgens de balans 1914 op 1 Januari 1914 was zij f36767.42 of bijna ft pet. van de op de fabriek rustende schuld. Dit percen tage is stellig te laag de verordening houdt dan ook een bepaling in, die opvoering van dc reserve ten doel heeft, De jongste geschiedenis in andere Ge meenten leert evenwel, naar ik meen, dat. zoolang geen meer vaste principe* worden govonden omtrent het karakter der bedrijven, met name zoolang niet vaststaat welke be stemming aan dc reserve mag worden ge- govon, hun waarde betrekkelijk is. Immers hun natuurlijke bestemming is. een waarborg te zjjn tegen eventueele verliozcn ton gevolge van bedrijtstoringen, technische verbeteringen, waardoor bestaand# toestellen waardeloos worden, enz, i'hans worden In verband met de tijdsomstandigheden dc reserves op meer dan éen plaats aangewend tot stijving van de Gemeentekas. Hierdoor wordt schade gedaan aan het bedrijf, wordon de Gemeente- financlön op onnatuurlijko wijze versterkt, wordt voortgebouwd op een m.i. ongezonde financieele basis. Gelukkig zijn de tóestanden hier gunstiger en mag worden geconstateerd, dat de fabriek niet alleen ten voile gegoed is voor dc schuldenlast, maar bovendien tot heden zonder ccnlg bezwaar in staat is geweest, dc Gemeente-huishouding te steunen. Toch zal men geen groote verwachting mogen koesteren omtrent het snel aangroeien der reserve, die inmiddels door dc groote uit breiding in nog ongunstiger verhouding is gaan staan tegenover de schuldenlast, Op de uitkeurlng aan de Gemeente kom ik strak# terug. Alleen zij nog opgemerkt, dat de proefba lans over het derde kwartaal 1915 heeft aan getoond, dut, indien zich guon verdere prijs- verhooglngon voor de kolen voordoen, ook in 1915 dc verhoogde rente en aflossing zal kunnen worden gedekt, zonde* dat de gas- prijs verhoogd behoefd te worden. Niettemin valt een niet geringe daling in het winstcijfer to constateereii, zoodat voorzichtigheid stellig in acht dient tc worden genomen. Waterleiding. Dit jonge bedrijf ontwikkelt zich op zeer 1 bevredigende wijze. Volgens den opzet, bij don aanleg gemaakt, is voor het eerst in 1015 op do schuld afgelost cn wel tot een bedrag j van f 1000. dat elk Jaar met een even groot 5 bedrag stijgt tot de 110000 Is bereikt. Voor dc aflossing van do na dc oprichting 1 gemaakte schulden, wordt een andere methode i gevolgd. Van do nieuwe leening. groot f 95 000. 1 wordt in 1910 reeds f 3000 algelost, zoodat de totaal-aflossing dan reeds f 5000 zul bedra gen, of bijna 1 jiet. Daar het maken van winst

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsche Courant | 1916 | | pagina 1