AMERSFOORISCEE COURANT.
Augustus 1916.
Donderdag 24
No. 8764 66e Jaargang
Uitgave van de Naantlooze Vennootschap „De Amersfoortsche Courant, voorheen Firma A. H va Cleeff".
HOOFD-REDACTEUR
F. J. 7RZDZEIES.
AMERSFOORT.
Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond. Abonnement per 3 maanden/1.—
franco per post f 15. Adverteutien 1—6 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Bij regel-
abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. Legale, officieele- en onteigenings-
advertentiën per regel 15 cent. Reclames 1 5 regels ƒ1.25 Bewijsnummers naar buiten
worden in rekening gebracht en kosten, evenals afzonderlijke nummers, 10 cent. j
Bij advertentiën van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht.
BUREAU:
KORTEGSACHT 9.
Twee jaren!
Twee jaren! Twee jaren! Twee jaren!
Met hamerslagen moest men deze beide
woorden in het hoofd drijven van hem die
weigert ze in zich op te nemen T wee jaren
Tusschen het heden en den avond van
1914 toen voor de laatste maal de kerk
klokken over een wereld in vrede luidden,
zouden eeuwen vervlogen kunnen zijn, Zoo
veel is de menschheid ouder gewordenja,
eeuwen, zooveel heeft de menschheid ge
leden
Het noodlot, dat anders zachtkcns op de
verschillende leeftijden necrdroppelt, is als
een wolkbreuk op ons neergestort. De
menschen van middelbaren leeftijd hebben
in deze 730 dagen grijze haren gekregen
en knapen zijn tot mannen gerijpt.
Millioenen moeders met kinderen rijk ge
zegend hebben het lot van Niobe onder
gaan en zijn versteendmillioenen kinderen,
de lippen nog bevochtigd door de moeder
melk, zijn door den dood of de vlucht uit
de armen hunner ouders gerukt.
Millioenen mannen, stralend van kracht
en jeugd, zijn als vuilnis in massa-graven
gestopt of moeten de rest van hun dagen
als wrakken door het leven gaan.
Millioenen vrouwen, stralend van kracht
en jeugd, weten, dat het huiselijk geluk en
de moedervreugden voor haar vernietigd
zijn, zooals de vruchtbeginsels door de nacht
vorst in Mei.
Millioenen, vroeger levenskrachtige, vrou
wen vullen thans de krankzinnigengestich
ten en hospitalen, als ze niet reeds door
den gruwel van den oorlog onder de aarde
of op de bodem van de zee eindelijk rust
gevonden hebben.
Millioenen, eens welgestelde en lieflijke
woningen zijn nog slechts puinhoopen.
Ontelbare voorwerpen, voor de eigenaren
van onschatbare waarde, zijn verloren ge
gaan; natuur- en kunstschatten zonder tal
zijn vernietigd; onmetelijke waarden ver
woest. En het hoogste daaronder, de men-
schenzielen, in welke de wereldstaten der
toekomst sluimerden, zijn met de hersenen,
die ze geschapen zouden hebben, in het
niet verzonken.
En daarnaast alle gemoederen, die voor
altoos afgestompt, verhard of verwilderd
blijven
Dat alles heeft de menschheid in den loop
van twee jaren verdragen Twee jaren
Niet slechts voor de oorlogvoerende landen
zijn deze twee jaren de eerste cener nieuwe
tijdrekening, die ons, tegenover deze twee
jaren, het voorafgegane leven kort doet
schijnen maar ook voor de neutralen heeft
de wereldoorlog het aanschijn der aarde
veranderd. Er zijn menschen' op wien de
oorlog zoo'n. diepen indruk gemaakt heeft,
dat alleen reeds het beeld van een of ander
aangrijpend krijgsoffer, ook al geschiedt
het door een geheel onbekenden, hen dag
en nacht vervolgd. Ook het aanschouwen
van de frissche en levenslustige jongelingen
in eigen land is tot een voortdurend smar
telijke wonde geworden, door de voorstel
ling dat de oorlog ook dezen zou hebben
kunnen verminken.
Zij, die gedurende deze twee jaren den
oorlog met een nadenkend' gemoed, vol
levendige voorstellingen, beleefd hebben,
voelen hun gansche wezen in opstand tegen
hen die den oorlog veroorzaakt hebben en
hem nu verlengen. Twee jaren al gonzen
ons dezelfde woorden in de moede ooren
twee jaren worden ons dezelfde valsche
voorstellingen voor de pijnlijke oogen ge
houden de algeheele onschuld van het
eigen land ten opzichte van het uitbreken
van den oorlog; de plicht van het eigen
'and het krijgsdoel te bereiken, hetwelk
tot verzekering van den wereldvrede bereikt
moet worden overal het zelfde. Maar
altoos sterker wordt de indruk dat de strij
dende slechts daarom zulke woorden spre
ken, omdat ze in wondkoorts ijlen.
Onder den groeienden vrees voor het lot
van Europa wenscht men, dat een wonder
uit den hemel in staat waren alle tongen
te verlammen in de regeeringen zoowel
als in de parlementen, in de pers zoowel
als in het leger de tongen die er mee
voortgaan het volk tot de voorstelling
te verleiden als zou een zegenrijke oorlog
het beste middel zijn om den vrede te ver
wezenlijken.
Wanneer zullen nieuwe mannen opstaan,
ware mannen opstaan, mannen die niet door
hun vroegere al te grootsprakige taal ge
bonden zijn en niet de verantwoordelijkheid
voor de volksgezindheid dragen, welke door
anderen geschapen werd.
Of slechts éen man, alleen maar éen
maar met voldoenden moed en wijsheid voor
zien, om het verlossende woord te spreken,
waarop de wereld thans ademloos wacht.
Dit woord zou niet alleen Vrede moe
ten zijn, maar ook zelfonderzoek in
betrekking tot de schuld van het eigen land
ten opzichte van het uitbreken van den
oorlog. Is de wil tot zelfonderzoek eenmaal
opgewekt, dan zal ook wel het inzicht vol
gen, dat het oorlogsdoel van het vaderland
niet uit het nieuwe aanschijn van de oor
logskaart of van nog mogelijke verande
ringen daarin afgeleid kan worden.
Levensvoorwaarde voor Europa is een
duurzame vrede.
Maar deze vrede is onbestaanbaar, wan
neer een der hoofdgroepen aan de ander
de vredesvoorwaarden kan opdringen. Een
duurzame vrede kan slechts bereikt worden,
wanneer de strijdende volkeren door hun
leden een hoogere graad in verstand, in
rechtszin en in gematigheid bereiken, dan
voor het uitbreken van den oorlog bet ge
val was. Enkelingen zoowel in alle ocylog-
voerende, als in de neutrale landen, zien
dit steeds duidelijker in.
Maar dit inzicht moet ook openlijk uitge
sproken worden door een man, die het lot
der volken leidt, door een leider die tot de
bevolking van een der groote mogendheden
behoort. Eerst in zulk een openlijke beken
tenis kan de wensch naar vrede in dit oor
logvoerende volk en later in de overige
een kern verkrijgen, waarom hij zich kan
kristallizeeren. Alleen door zulk een beken
tenis bij de een of de andere partij is het
mogelijk, dat de vrede een punt van be
spreking wordt. Wederkeerige concessies
op het gebied der oorlogsdoeleinden kun
nen dan de vrede tot een mogelijkheid
maken, voordat Europa's zon in de wereld
geschiedenis bloedrood ten onder gegaan is.
De neutrale volkeren zijn bezig zich aan
een te sluiten om bij het begin van .het
derde oorlogsjaar den hemel te bidden of
verwachtingen uit te spreken in betrekking
tot een spoedigen en rechtvaardigen vrede.
Mochten ze echter ook de gedachten van
de oorlogvoerenden brengen tot de plicht
van zelfonderzoek in betrekking tot het
verleden en de toekomstMochten ze toch
met het geduld dat ze als .verschoond van
den oorlog aan de lijdende en strijdende
broeders schuldig zijn. tot dezen zeggende
vrede kan niet op de slagvelden bevoch
ten worden; daar kan slechts de wapen
stilstand verkregen worden
De idealen van recht en vrijheid waar
voor Frankrijk en Engeland thans strijden
zijn wel waard dat men voor hen strijd en
sterft.
Maar het geloof dat de overwijining dezer
idealen eerst door. het terneerslaan van
Duitschland verzekerd kan worden, dat is
een begoocheling. Want wat daaruit zou
voortkomen, ware niet de internationale
organisatie voor aller staten recht en vrij
heid. Neen. dan zou Europa ons voor oogen
komen als in twee zich ten oorlog rustende
en met elkaar daarin wedijv'. *c leger
kampen verdeeld. Even zoo min kan de
overwinning van het Duitsche leger aan
dezen staat een duurzamen vrede bezorgen,
dat wil zeggen een vrede, die aan de ont-
i wikkeling van Duitschlands beste krachten
vrij baan geeft.
Ook de neutralen kunnen niet met ver-
j eenigde krachten de vrede nader brengen.
Maar zij kunnen hem middellijk dienen,
1 als ze met alle verstandige en waardige
i middelen de strijdenden trachten te over-
tuigen, dat iedere groep van machten, die
1 thans haar kracht en offervaardigheid op
het oorlogsdoel concentreert, daardoor slechts
een verder durenden krijgstoestand in
Europa schept. En deze toestand zou voort-
duren totdat de volkeren van Europa den
«duurzamen vredet verkregen, die het deel
is van die volkeren, welke in moordenden
strijd hun beste bloed zonder ophouden en
ten vollen hebben laten vervloeien
De geschiedenis leert ons, dat de hoogste
kuituur nimmer voor den vrede van den
dood heeft kunnen behoeden. Maar noch
de volkeren, noch hun leiders hebben ooit
iets van de geschiedenis geleerd. Niet door
de schade onzer voorvaderen, maar slechts
door onze eigen schade worden we wijzer.
In het oosten en het westen verwacht
I men met volkomen vertrouwen den afloop
van den wereldoorlog. De nog neutrale
staten van Europa aanschouwen evenwel
inct den angst van onzelfzuchtige vrienden
j de voor beide tegenstanders doodsgevaar-
lijken strijd. Zou het werkelijk niet moge
I lijk zijn, dat de vela kleine vredesbewegin-
gen, zich thans tot een sterke clectrische
stroom vereenigden, machtig genoeg om
de strijd voerenden te overtuigen van de
eerlijkheid onzer bedoelingen, van de warmte
onzer sympathie en het verstandige onzer
gedachten, als wij,ipacifisten, hen bezwoeren
aan den strijd toch een eind te maken,
voordat ze geheel en al doodgebloed zullen
Ellen* Key.
Beknopt Rapport der Commissie in zake
de vorming van een Fonds Ier beschik
king voor den Middenstandsbond.
Mijne heeren.
Voor een groot deel
drij venden e
den Handcl-
Industrieelen Middenstand is
j kapitaalzwakte een voortdurende kwaal,
en hoezeer er
hoezeer er sedert jaren gesproken
I over het vraagstuk van het Middenstands-
crediet, tot* oplossing gebracht is het nog
I niet en nog steeds blijft de vraag gewet
tigd zal het vraagstuk, hoe actueel dringend
het ook zij, wel ooit tot volledige oplossing
1 kunnen worden gebracht?
j Hoezeer dus van verschillende zijden
I welgeslaagde pogingen werden aangewend
om den Middenstand aan crediet te helpen,
was de verleende hulp verre van afdoende,
Twee factoren n.l. Nvaren er die steeds een
sta-in-den-weg bleken voor die afdoende
crediet verschaffing. Ten eerste dc beschik
king over het voldoende kapitaal om bij
machte 'te zijn steeds hulp te verleencn en
ten tweede de moeilijkheid aan de zijde
van den credietbehoevendcn Middenstand
I om persoonlijk of zakelijk onderpand tc
stellen.
Met medewerking van Minister 'l'reub
en den Middenstandsvriend, wijlen Dr. Bos
werd een schakel tusschen den Midden-
i' stand en de Nederlandsche Bank geplaatst,
j Voorheen mislukte elke poging om de Ned.
j Bank bereid te vinden de promesses van
den Middenstand te discontecren. Nu was
plotseling de mogelijkheid geopend. Vele
Middenstands-Credietbanken werden opge
richt, die, aangesloten bij de Algemeene
Nederlandsche Centrale Middenstands-Cre-
dietbank, kunnen profiteeren van dit crediet
dat aan haar verleend werd bij den Neder
landsche Bank. Nog onlangs werd in «De
Middenstandsbond het verslag over 1915
opgenomen van de Alg. Nederl. Centr.
Middenst.-Credietbank en de lijst van aan
gesloten banken gepubliceerd met' haar
omzet, enz., waaruit blijkt, dat het Midden-
standscrediet zich begint te vestigen.
Maar hoe verdienstelijk werk onze Mid
denstands-Credietbanken ook verrichten, nog
velen zijn er voor wie de aangeboden hulp
nog geen uitkomst geven kan. Een Mid
denstandsbatik is een tinantieele en geen
philantropische inrichtingzij moet dus
zoodanig werken dat zij zich, althans
op den duur, bedruipen kan. Om dit moge
lijk te maken, kan de Bank geen te groot
risico op zich nemen, dat anders een be
dreiging zoude kunnen worden voor haar
bestaan en niet ieder Middenstander, die
crediet behoeft kan altijd den noodigen
waarborg bieden voor de richtige terugbe
taling van hootdsom en rente en moet
dus verstoken blijven van bank-credict, al
zou misschien de finantieele hulp bij hem
welbesteed zijn.
1 Al is reeds in verscheidene opzichten
voorzien in het crediet van den Midden
stand, nog steeds zal het aantal dergenen
die wellicht om de een of andere reden
hulp verdienen, en die hulp niet kunnen
erlangen bij de tegenwoordige credietinstel-
I lingen, welke vrij aanzienlijk zijn en steeds
talrijker worden.
Zoo wordt er op gewezen, dat Midden-
Standers, die in huurhuizen wonen en door
1 ijver en energie hunne zaken hebben doen
floreeren. vaak verplicht worden aan de
1 huiseigenaren een gedeelte der winst af te
dragen, die zij met hun voortvarendheid
verdiend hebben. De buiseigenaar toch is
steeds geneigd den goeden gang der zaken,
1 althans voor een deel, toe te schrijven aan
de gunstige ligging en den goeden staat
van zijn huis en daarom recht te hebben op
eenigc vergoeding, die hij vindt in een voor
de middenstanders nadeeligen vorm, n.l.
in verhooging der huur.
Het zou dus wenschelijk zijn, dat de
J Middenstanders als regel een huis huren
i met recht van aankoop voor een bepaalde
I som en bij welslagen moest er dan een
gelegenheid zijn, om hen die het verdienen,
maar niet kapitaalkracthig zijn, in de ge-
1 legenheid te s.ellen het huis te koopen om
j daardoor als het ware hun toekomst te ver-
Iemand die getoond heeft, in staat te zijn
een zaak te kunnen opwerken, is in de ge-
i legenheid een zaak te kunnen overnemen,
j maar hij is niet in staat den goodwill, de
kosten van overname, recht op de firma,
enz., te betalen, terwijl zijn gunstig ver-
leden waarborg is, dat hij ook de nieuwe
zaak zal doen bloeien, als hij er de schou-
diers onder zet. Veel meer gevallen zouden
j er te noemen zijn waarbij er aanleiding
j zou kunnen zijn iemand te helpen, die niet
de noodzakelijke waarborgen kan bieden,
nóch voor een Middenstands-Credietbank
om hulp te bieden, nóch voor de Borg-
Maatschappij om baar tusschenkomst te
verleenen.
Het is bekend, dat de Middenstandsbond
die vroeger alleen een adviseerend lichaam
was, ook sedert eenigen tijd door statuten
wijziging in staat is gesteld om zelf econo
mische instellingen op te richten en te
onderhouden: Het is onnoodig hier een be
toog op te zetten dat er in de eerste, in de
tweede en in de derde plaats geld noodig
is, om alszoodanig iets te kunnen doen.
Het is dus zaak dat er naar een middel
gezocht wordt om den Midddenstandsbond
in de gelegenheid te stellen niet alleen
theoretisch en moreel te kunnen optreden,
maar ook practisch, en zoo noodig, finan-
tieel in te grijpen wanneer daartoe gcreede
aanleiding bestaat. Wij zullen hier niet de
verschillende gevallen beschrijven, die het
wenschelijk en nuttig zouden kunnen maken,
dat dc Middenstandsbond kan steunen ge
noeg is het dat er zich gelegenheden te
