Donderdag 7
September 1916.
No. 8770
66e Jaargang
BELEEFD VERZOEK
terug-keer
Uitgave van de Naainlooze Vennootschap „De Aniersfoortsche Courant, voorheen Firma A. H van Cleeff".
HOOFD-REDACTEURVerschijnt Dinsdag-, Dondeidag- en Zaterdagavond. Abonnement per 3 maanden/i.—
franco per post ƒ1.15. Adverteutiën 16 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Bij regel-
,J, F ïl SJ D BJ 2X I K S abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. Legale, officieele- en onteigenings-
advertentiSn per regel 15 cent. Reclames 1—5 regels ƒ1.25 Bewijsnummers naar buiten
BUREAU:
SORTSGBAOBT 9.
AMERSFOORT.
worden in rekening gebracht en kosten, evenals afzonderlijke nummers, 10 cent.
Bij advertentiön van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht.
ami hen, die uitstedig naren
en zich „De Aniersfoortsche
Courant" lieten nazenden,
doch geen datum opgaven,
ons bericht te zenden van hun
opdat de courant niet langer
naar buiten worde gezonden.
Na tien jaar.
1906-7 September 1916.
Onze goede stad heeft in het laatste
decennium naar het uiterlijke eeti zeer groote
wijziging ondergaan, doch stellig óok naar
het innerlijke, een die alle reden geeft tot
groote blijdschap en tot dankbaarheid tevens.
Men behoeft zijn geheugen waarlijk niet
al te zeer te kwellen om zich te herinne
ren hoe ontzaglijk hier vroeger misbruik
werd gemaakt van sterkedrank, hoe elke
gelegenheid vreugde dan wel leed
werd aangegrepen om, in welken vorm ook,
drank te gebruiken, ja, hoe zelfs deftige
collegiön niet konden bijeenkomen zonder
dat de spiritualiën er bij te pas werden ge
bracht.
Hetgeen toen regel was, is thans uit
zondering. Thans zet nog slechts een enkele
baloorige dan wel een zwakkeling er een
borrel op. Toen kon er geen kermis voorbij
gaan ol, op den beruchten Dollen Vriedag"
vielen er hoogst betreurenswaarde feiten,
zelfs ernstige misdrijven, voor als gevolg
van drankmisbruik. Die «Dolle Vrijdag''
was voor menigeen, die alle overige dagen
des jaars op zijn hoogst een zeer matig ge
bruiker was, de dag op welken hij vóór
zonsondergang dronken moest zijn. Heel
het weekloon, waarvan zijn gezin toch nog
een week moest leven, moest er dien dag
aan. Als de drank is in den man, is de
wijsheid immers in de kan.
Vooral aan het A. D. Cdat heden zijn
tienjarig bestaan zou kunnen herdenken,
de eer, dat dit alles behoort tot het ver
leden.
Het A. D. C. men kent het immers,
het Amersfoortsch Drankweer Comité, dat
zóo veel goeds hier deed in betrekkelijk
zóo korten tijd.
Den 7 September 1906 kwamen, op uit-
noodiging van den heer Th. J. H. Bianchi,
des avonds om 8 uur te zijnen huize samen
de heeren C. Ruitenberg en Ph. van de
Pol, van de «Nationaal Christen Geheel
Onthouders", Th. Bianchi en F. Kisner, van
«Het Kruisverbondde dames C. Welters
en A. M. Sanders, van de «Maria-vereeni-
ging", en de heeren prof. F. Kenninck en
o. Posthuma van den «Volksbond", met het
doel, te bespreken de oprichting van een
plaatselijk comité, dat, door goede samen
werking van de verschillende drankbestrij-
dings-vereenigingen hier ter stede, den ge-
meenschappelijken vijand gezamenlijk zou
bestrijden.
Dien eigen avond werd opgericht het
A. D. C., dat zijn zegenrijken arbeid over
heel de stad heeft gebracht, juist door zijn
goede grondstellingniet te letten op gods
dienstige dan wel politieke gezindheid en
geen inbreuk te maken op de zelfstandig
heid of de werkwijze der vereenigingen en
zóo, als het pas gaf, gezamenlijk te strijden
tegen het drankmisbruik als plaatselijk
kwaad, bij elke gelegenheid waarbij mis
bruik van sterkedrank te duchten was.
Tot leden van het Bestuur werden op
den gedenkwaardigen avond gekozen de
heeren Kenninck als Voorzitter, Bianchi als
Secretaris, en Ruitenberg als Penning
meester.
Allengs meer heeft het A. D. C. zich
mogen verheugen in de warme sympathie
van alle weldenkenden, van wie velen het
zoowel financieel als moreel steunden. Hier
mag zeker wel gememoreerd, dat de Ge
meenteraad in 1906 met 10 tegen 6 stem
men een subsidie verleende, doch dat reeds
sedert 1907, toen men zijn nuttige en zeer
gevolgrijke werking had gezien, dat Ge
meente-subsidie jaarlijks werd verleend,
veelal zonder eenige discussie en steeds
met algemecnc stemmen.
En niet alleen heeft het A. D. C. deze
uitnemende propaganda gemaakt tegen
drankmisbruik te Amersfoort, doch het is
tevens geweest de baanbreker in geheel
ons land. Immers vele van zijn propaganda
middelen en zijn wijze van propageeren zijn
door tal vati gelijkgezinde vereenigingen in
andere plaatsen de3 lands overgenomen en
doorgevoerd, waardoor het A. D. C. onder
de Nedcrlandsche drankweer-comité's een
eerste plaats inneemt en nog bijna dagelijks
zijn advies wordt ingewonnen.
Ook de hulp der individueele leden van
het A. D. C. werd zeer dikwijls ingeroepen
in menig gezin en meestal met succes be
kroond.
Bij zjjn io-jarig bestaan zou het A. D. C.
gaarne in brochure-vorm een uitgebreid
verslag hebben gegeven van zijn werkzaam
heden; doch het moet helaas! als zoo
veel vereenigingen in dezen tijd, die het
slachtoffer werden van averechtsche zuinig
heid bij hen, die ze vóór de mobilisatie
steunden met ieder dubbeltje rekening
houden, omdat het zoo'n groot terrein als
Amersfoort heeft te bewerken en de papier-
prijzen zóo hoog zijn.
Door uitstedigheid van den Secretaris kan
het heden ook zijn 50ste vergadering niet
houden.
Hoe gaarne zouden we alle propaganda
middelen opsommen, die het in deze eerste
tien jaren van zijn hoogst nuttig bestaan
toepastedoch een extra-blad zou daarvoor
noodig zijn. Enkele er van willen we in
herinnering brengen: de aardige spoor
kaartjes, de doosjes lucifers, de sigarenpijpjes,
die alle hier ter stede werden bedacht en
bij honderdduizenden in alle oorden des
lands zijn overgenomende reclame-wagens
bij allegorische optochten, waardoor het
A. D. C. tweemaal een 2den prijs wonde
steeds inslaande wenken bij loting voor de
Nationale militie, bij Nieuwjaarsdag, bij
kermis; de Kerstbode, de Vredebode, de
Lentebode deze werkelijk mooie cou
ranten; de drankbestrijdings-bioscoopvoor-
stellingen voor militairen; de pakkende
schilderstukken op schuttingen bij den bouw
van het station der electrische tram naar
Zeist en de villa van den beer P. A. J.
Blom; de in duizenden exemplaren dezen
zomer verspreide plaat «Was hij toch vrij»
en bovenal de kernachtige biljetten op de
A. D. C.-aanplakborden, die iedere maand
een ernstige waarschuwing onder de aan
dacht brengen van vele duizenden.
Al zal niet onmiddellijk ieder, die deze
propaganda-middelen ziet, zich bekeeren tot
geheelonthouding, toch denkt hij of zij er
over en hierdoor bereikt het A. D. C. stap
voor stap zijn doel en brengt het de volks-
meening, en daardoor de volksopvoeding,
in een betere, meer menschwaardige rich-
ting.
Zeker, er zijn er nog, wien de arbeid
der drankbestrijders niet sympathie": is,
hetzij omdat onnadenkenheid hun bondge
noot is, hetzij omdat zij persoonlijk belang
stellen boven het algemeen belang; doch
het A. D. C. houdt zich aan het Arabische
spreekwoord «De honden blaffen wel, maar
de karavaan trekt rustig verder*. Boven
dien mocht het meermalen blijken ontvan-
gen van ernstig medeleven met zijn streven.
I Bood niet indertijd een arm vrouwtje aan
drie kwartjes van haar nooddruft, uit dank-
baarheid voor betgeen het A. D. C. deed
I voor een familielid om maar éen van
de zeer vele blijken van sympathie te
Van de oprichters zijn thans nog hier
ter stede prof. Kenninck, die heden tevens
:o jaar Voorzitter, en de heer Bianchi
(Ilooglandscheweg 5) de geestelijke vader
der vereeniging, die nu 10 jaar Secretaris-
Penningmeester is en een leeuwendeel
heeft in haar werk en vooral haar aanplak
biljetten.
Men weet nu tevens het adres, waar een
feestgave zeer gaarne in ontvangst zal
worden genomen.
Bij het A. D. C. zijn thans aangesloten
de plaatselijke afdeelingen van den «Volks
bond tegen drankmisbruik*, de «Ned. veree
niging tot Afschaffing van Alcoholhoudende
Dranken*, het «Kruisverbond St. Bernar-
dus* de «Nationale Christen Geheel Ont
houders Vereeniging*, de «Internationale
Orde van Goede Tempelieren* en de «Neu
trale Onafhankelijke Orde van Goede
Tempelieren*, zoodat zijn werkkring thans
zich veel verder uitstrekt dan bij de op
richting, nu tien jaar geleden.
Moge het nog vele tientallen van
jaren zijn hoogst nuttig sociaal werk
doen, tot welzijn van Amersfoort's bevol
king, waaraan de namen der kloeke op
richters onafscheidelijk zullen verbonden
blijven.
We spraken zooeven van de jongste
propaganda-plaat van het A. D. C.
Weet ge hoe het slot van den bijgevoeg-
(len tekst luidt? Ja? Het volge dan hier
voor hen, die het wellicht hebben vergeten,
dan wel niet hebben overdacht.
«Geachte lezer en lezeres! Gij weet toch,
dat de drank er duizenden gebondeD heeft
en tot zijn slaven gemaakt, en dat duizen
den, van wie nu jong zijn en vrij, straks
zijn slaven zullen zijn.
Wilt gij ons niet helpen aan dat groote,
moeilijke werk der bevrijding
Is er een grootere vreugde, dan wanneer
een gebonden mensch zijn boeien slaakt
I en zijn zedelijke vrijheid herwint? En is
het niet een klein offer van onze zijde
waard, dat wij door een gemeenschappelijken
strijd tegen de drinkgewoonten meehelpen
tot de komst van een drankvrij geslacht
Is het zoo'n klein offer voor u, wat ver
hindert u dan ons te helpen En is het een
groot offer voor u, zou het dan voor u
zelf niet gewenscht kunnen zijn, u bij ons
aan te sluiten, niet om u te binden, maar
om te zorgen, dat niet een ander u bindt
en u daarheen voert, waar gij niet wilt
belanden
De Raadsverkiezing.
Dinsdagavond werd in «Amicitia* ge
houden een openbare vergadering, belegd
door de Vrijzinnige kiesvereeniging
«Amersfoort's Gemeentebelang* en bijge
woond door zeer velen van even uiteen-
loopende politieke denkwijze.
Om 8.20 opende de heer A. L. Ver
st uys de bijeenkomst, herinnerend, dat
thans voor den eersten keer voor de Vrij
zinnigen een der candidaten zou optreden
en de hoop uitsprekend, dat dit met succes
zal worden bekroond.
De heer A. van N ij natten zeide hierna
ongeveer
Reeds meer dan twee jaar staat thans
Europa in vuur en vlam en feller en meer
laait de wereldbrand opbijna heel ons
werelddeel is éen vuurpoelin West en
Oost en Zuid woedt die brand. Doch nog
ingetast ligt, als een klein eiland, ons
land. Meer en meer nadert bet gevaar, dat
de vlammen overslaan en ook ons land en
volk bedreigen met vernietiging doch tel
kens meer ook gevoelen we, in het barnen
der gevaren, dat we kinderen zijn van éen
land, zonen van éen volk. Hoe we, bij tijden,
in de politiek tegenover elkaar staan, we
zullen als de wereldbrand overslaat schou
der aan schouder staan als het er toe komt,
het dierbaar plekje grond, waar we wer
den geboren en we opgroeiden, te moeten
verdedigen tegen den gemeenschappelijken
vijand. Waar aan onze grenzen de oorlog
woedt en de krachten van heel onze natie noo
dig zijn om den brand buiten onze landspalen
te houden, moeten we er voor waken, dat
de zoo hoog noodige eendracht niet ver
loren gaat door het opwekken van politieke
hartstochten. Vóór alles moeten we ons
herinneren, dat we zijn broeders van éen
stam, kinderen van éen huis. Spr. zal dan
ook zooveel mogelijk vermijden betgeen de
hoofden warm, doch de harten koud maakt.
Direct komt op den voorgrond de vraag
was deze verkiezingsstrijd wel noodig ware
het niet beter geweest, de vacante zetels
te laten aan de partij waartoe de afgetre-
denen behoorden
Nu de strijd echter is aangebonden, aan
vaarden we hem. Laat ons zorgen, dat hij
wordt gestreden met waardigheid, zóo, dat
de kampvechters van heden, morgen met
waardeering en opgeheven hoofde elkaar
kunnen ontmoeten.
Spr. acht het met het Bestuur der Vrijz.
kiesvereeniging niet van ondergeschikt be
lang, de Vrijz. beginselen in het algemeen
uiteen te zetten en zal dan tevens de zijne
de Vrijz. Democratische nader defi-
nieeren.
Spr. is de meening toegedaan, dat de
publieke zaak moet worden behandeld in
het openbaarde kiezers hebben het
recht te weten in welke richting hun man
datarissen hun belangen zullen behartigen.
Want niet de kiezers zijn er om de Raads
leden, doch de Raadsleden zijn er om de
kiezers en zij hebben niet te vertegen
woordigen deze of gene groep of klasse,
doch de geheele gemeenschap.
Persoonlijk is spr. deze strijd óok niet
onwelkomniet omdat hij candidaat is
spr. heeft dit niet gezocht doch omdat
hij thans kan uiteenzetten zijn beginselen,
die hij gaarne wil maken tot gemeengoed.
De Vrijzükiesvereeniging ducht den strijd
niet, óok al wordt er van de rechter- en
de uiterste linkerzijde smalend gesproken
van «aftandsche vrijzinnigheid*. Immers de
Vrijz. gedachte kan en zal niet teniet gaan
zij heeft niet alleen bezield alle groote
geesten, doch geheel ons volk in beweging
gebracht, getuige den strijd om vrijheid van
gedachte en consciëntie, de zuilen waarop
onze nationale vrijheid is gebouwd en die
met kracht moeten verdedigd tegen eiken
poging om ze te ondermijnen.
Ondanks verschillen van inzicht hebben
de Vrijz. van velerlei schakcering elkaar
weten te vinden om vereend ruimbaan te
maken voor de Vrijz. beginselen.
Het doel der tegenpartijen is, de Vrijz.
te verdrijven uit de publieke lichamen. Is
dat geschied dan zal men de kerkelijke
partijen onderling zien gaan vechten, of
schoon zij thans met vereende krachten be
proeven den invloed der Vrijz. gedachte uit
Staat en maatschappij te weren.
Aan de Vrijz. de taak, met kracht tegen
weer te bieden tegen eiken aanval.
De Vrijz. zijn wars van gewetensdwang
en willen, dat de Staat en zijn organen ieder
vrij zal laten om «auf seine Fa<;on selig zu
werden*, zonder ook zelfs zijdelingschen
invloed van den Staat of zijn organen.
Maar óok zijn we Vrijz. omdat de Staat
moet zorgen voor de geestelijke-ontwikke
ling van het geheele volk, waartoe vooral
behooren een krachtige sociale wetgeving
eu goede ontwikkelingsvoorwaarden.