916.
Donderde
September
No. 8773
66e Jaargang
kosteloos-
Uitgave van de N&amioeze Vennootschap „De Ainersfoortsche Courant, voorheen Firma A. H van Cleeff".
HOOFD-REDACTEUR: Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond. Abonnement per 3 maanden/1.— BUREAU:
franco per post/i.15. Adverteutiën 16 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Bij regel-
3? J !2' H. 2E 3!) 3S ïl tSL abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. Legale, officitele- en onteigenings- ZOSTSCI i'ACHT 9
advertentiön per regel 15 cent. Reclames 1—5 regels ƒ1.25 Bewijsnummers naar buiten
AMERSFOORT. «-orden i,, «kcnlng sebraoht en kosl.n, overals jfïonaeriijko nommet!. io cent Poslta 9. Telefoon,
Kil advertentlPn van hnitpn (lp stnli \1_-I.tilpn .10 mr-nnooi rLrnctpn in r p Lr n r. 1 r.f ttf. nrp.i-h 1
pie ziclimet inping van
1 October doet in
schrijven als abomie,
ontvangt de tot dien
datum verschijnen
de nummers
De Zuider/.ee-plamien.
Wanneer men de kaarten bekijkt, die
door de Zuiderzee-vereeniging zijn gepubli
ceerd, ziet men, dat in de toekomst de
kaart van ons land er heel anders zal gaan
uitzien. In de toekomst, d. w. z. wanneer
namelijk de plannen dier vereeniging ver
wezenlijkt, en de afsluiting en de droog-
legging der Zuiderzee inderdaad uitgevoerd
worden. Op die kaarten zien we een lijn
getrokken, die van West naar Noord-Oost
gaat van Wieringen, dal dan door de in
poldering van de Wieringermeer met Noord-
Holland verbonden zal zijn, naar Pi aam, op
de Westkust van Friesland, ten Noorden
van Workum. Die lijn stelt voor den groo-
ten afsluitdijk, die het water, dat van de
Noordzee tusschen de eilanden door binnen
valt, zal tegenhouden. Onder de aangeduide
lijn is dan een groot meer aangegeven, dat
IJsel-meer zal beeten, naar den IJscl, die
voorbij Kampen uitmondt en in het Ketel-
diep zijn wateren vereenigt met die van het
Zwartewater.
Dat IJsel-meer heeft een geheel anderen
vorm dan de tegenwoordige Zuiderzee, want
behalve de Wieringer-meer zullen in de
toekomst ook een groot stuk zee. van Hoorn
tot Marken, een ander van Muiderbcrg tot
den IJsel-mond bij Kampen, en een derde
van de Zuid-kust van Friesland tot en met
Schokland worden drooggelegd. De wateren
ten Noorden van den afsluitdijk Wieringen-
Fiaam zullen echter den naam Zuiderzee
behouden.
Die toekomst schijnt naderbij te zullen
komen, want, zooals we reeds schreven,
Zaterdag werd ingediend het wets-ontwerp
tot afsluiting en geleidelijke droogmaking
van de Zuiderzee. De verwachting, die men
van Minister Lely had, de belofte van de
tegenwoordige Regeering bij haar optreden,
zijn er door bevestigd.
Het wetsontwerp geeft in hoofdzaak weer
het plan van de Zuiderzee-vereeniging,
waarin de tegenwoordige Minister van
Waterstaat zulk een groot aandeel heeft
gehad. Het is echter eenigszins aangevuld
en gewijzigd.
Eerst wil het ontwerp afsluiting der
Zuiderzee; daarua geleidelijk droogma
king. Door de afsluiting zal de wa er-
staatstoestand van een aanzienlijk deel des
lands belangrijk worden verbeterdde
droogmaking zal 44 320 H A. vruchtbaren
grond aan ons land toevoegen.
De afsluiting met insluiting van
den IJsel verkort de kustlijn, die tegen
de zee moet verdedigen en maakt van de
zoutwaterpias midden in ons land een zoet-
watermeer met standvastigen waterspiegel,
die laag genoeg is voor een behoorlijke
afwatering der omringende landen. Vijf
Provinciën zullen er de voordeelen van ge
nieten. Al werd de Zuiderzee niet droog
gelegd, dan nóg zou de afsluiting alleen
reeds een zaak van openbaar nut zijn, een
zaak, voor welke de te maken kosten niet
te groot zijn. Die kosten worden geschat
op 55 millioen gulden, welk bedrag ver
meerderd moet worden met een bedrag
van 11 millioen 250 duizend gulden voor
de verbetering van het Zwolsche Diep, de
voorziening in de belangen der visscherij
en in de belangen der waterverversching
van Amsterdam.
De droogmaking zal veel kosten j
noodig maken, doch, wordt de oppervlakte
groot genoeg, dan zal er zooveel vrucht- j
baar land worden gewonnen, dat deze
kosten en ook die voor de afsluiting ver- I
goed zullen worden. In vier polderseen
Noord-westelijke, een Zuid-oostelijke, een
Zuid-westelijke en een Noord-oostelijke, zul-
len ongeveer 211 830 Hectaren grond worden
drooggelegd, waarvan ongeveer 194 410,
H.A. vruchtbaar land zullen zijn.
Afsluiting en droogmaking zullen een I
arbeid vorderen van 33 jaren de afsluitdijk j
kan in 9 jaren gereed zijnmet de polders
zou in het 8e, het 11e, het 21e en het 25e
jaar begonnen kunnen worden, zoodat zij
respectievelijk in het 14e, het 24e, het 28e
en het 33e jaar voltooid kunnen zijn.
De inpolderingen der vier stukken zee,
zooals wij die in de volgorde der vier pol
ders hierboven aangaven, zouden volgens
het plan der Zuiderzee-vereeniging 154 mil
lioen 950 duizend gulden bedragen. Rekent
men daarbij de kosten voor den afsluitdijk
ad 26 millioen dan komt men tot een totaal
van ruim 220 millioen. Het ontwerp be
perkt dit plan eenigszins. Het wil alleen
voorstellen om over te gaan tot de afslui
ting en de drooglegging van de beide
Westelijke polders. Dit zou te zanten een
uitgave vereischten van plm. 110 millioen
gulden. Dit beperkte plan zal 15 jaar vragen,
zoodat gemiddeld per jaar 7.5 millioen gul
den daaraan zal worden besteed.
Voordat echter hiertoe kan worden over
gegaan, zal een onderzoek moeten worden
ingesteld naar de voorzieningen, die ge
troffen moeten worden in verband met de
belangen der landsverdediging.
Op de vraag of er voor het Rijk vol
doende reden is om te besluiten tot de
uitvoering van het groote werk, antwoordt
de Regeering overtuigd te zijn, dat ver
meerdering van de algemeene welvaart door
het scheppen van eer. beteren waterstaats
toestand in een belangrijk deel des lar.ds,
door de vergrooting van den vaderland-
schen bodem met een aanzienlijke uitge
strektheid vruchtbaar land, en door het
openen van een uitgebreid arbeidsveld voor
Nederlandsche nijverheid en werkkracht
door het wets ontwerp zeer zeker zal wor
den bereikt.
Dat denken velen met haar. Zij zien in
het plan tot afsluiting en drooglegging der
Zuiderzee een groote zaak van algemeen
nationaal belang, die reeds te veel jaren in
haar uitvoering werd vertraagd.
Zon dit lielpeu
Van bevriende zijde ontving de Neder
landsche Anti-Oorlog Raad uit het buiten
land het verzoek, aan het volgende denk
beeld tot bespoediging van bet einde van
den oorlog bekendheid te geven.
In de mede onder den oorlog lijdende
onzijdige landen vermeerderen zich de stem
men van leidende persoonlijkheden, die een
gemeenschappelijke tusschenkomst der neu
trale Europeesche regeeringen, om tot een
spoedig einde van den bloedigen, landen-
verwoestenden, alle krachten uitputtenden
volkerenstrijd te geraken, dringend vorde
ren op dezen grond, dat die bemiddeling
volgens volkenrechtelijke bepalingen door
geen der strijdende partijen als een on
vriendelijke handeling kan worden be
schouwd en dat zij door de beginselen van
de menschelijkheid gerechtvaardigd en gebo
den is.
Bijzondere opmerkzaamheid moge het
volgende bemiddelingsvoorstel verkrijgen,
dat vooral de innerlijke oorzaken van den
oorlog in aanmerking neemt.
Om de gewichtigste en moeilijkste inter
nationale strijdvragen te onderzoeken en te
beoordeelen, wordt een gemengde onder
zoek-commissie aanbevolen, die bes:aat uit 3
Staatshoofden en 12 neutrale leden (dus
overeenkomend met het aantal rechters van
het Prijzenhof).
Voorgesteld wordt, dat de Staatshoofden j
der leidende Staten van de beide aan den
oorlog deelnemende machtsgroepen (Enge-
land en Duitschland (lus) door de gezamen- 1
lijke tusschenkomst der neutralen dringend
zullen worden uitgenoodigd om ieder, met
goedvinden der overige Staatshoofden van j
hun oorlogspartij, een Staatshoofd van een
onzijdigen Staat te kiezen en dat deze beiden
da» een derde Staatshoofd benoemen tot
president der onderzoek-commissie.
leder der aldus gekozen Staatshoofden j
zal dan een Staatsman van zijn land, een j
hoofdofficier en twee tot een onzijdigen 1
Staat behoorendc leden van het Permanente j
Hof van Arbitrage te 's-Gravenhage als
leden benoemen. De aldus gevormde, uit
15 personen bestaande, commissie zal met
een eenvoudige meerderheid beslissingen l
kunnen nemen.
Haar taak moet zijn, de politieke, juri-
dische en staathuishoudkundige strijdvragen,
o.a. dus de Servisch-Oostenrijksehe, de Roe-
meensch-Hongaarsche. de Albanische, de
Elzas-Lotharingsche. de Egyptische, de
Perzische, de Poolsche vragen, de vraag
betreffende de doorvaart door de Darda
nelles het vraagstuk van de verplichte arbi
trage en van de ontwapening, van de vrij
heid der zee en van de open deur, te
onderzoeken en te beoordeelen.
De Commissie /al zitting houden te
's Graver,liage, alwaar zij met den meest
mogelijken spoed verklaringen der onmiddel
lijk belanghebbenden zal in onvangst nemen.
Zij kan ook delegaties uit haar midden van
drie of vijf leden voor een onderzoek ter
plaatse uitzenden. Omtrent iedere van de
afzonderlijke strijdvragen zal een gemeen
schappelijk advies worden uitgebracht,
waarbij zooveel mogelijk zal worden
rekening gehouden met de beginselen
van het volkenrecht en met de billijkheid.
Daarbij zal tevens de tegenwoordige oor
logstoestand iu aanmerking komen, doch
levens de mogelijkheid en waarschijnlijk
heid van een verandering van dien toestand
in den loop der eerstvolgende maanden,
indien de oorlog zou blijven voortwoeden.
De adviezen der commissie moeten
schriftelijk worden opgesteld en met redenen
omkleed. De oorlogvoerende Staten zullen
zich moeten verbinden, het oordeel der
onderzoek-commissie ernstig in overweging
te nemen en slechts dan haar uitspraak te
verwerpen, wanneer hun Regeeringen of
wetgevende lichamen opvolging van het
advies als geheel onvereenigbaar met de
behartiging van de werkelijke Staatsbe
langen zouden beschouwen.
De meeste strijdvragen, met inbegrip
der moeilijke problemen van schadeloosstel
ling en van grenswijzigingen, zouden op deze
wijze zonder verder bloedvergieten uit
sluitend met geestelijke wapenen opgelost
kunneo worden.
Soortgelijke gemengde commissies wor
den ook aanbevolen voor toekomstige inter
nationale geschilpunten van bijzondere be-
teckenis of omvang, terwijl over minder
gewichtige geschillen de scheidsgerechten
of commission, waarin de eerste Haagsche
Converentie heeft voorzien, zouden kun
nen oordcelen.
Bovendien wordt voorgesteld, dat de
strijdende Staten overeenkomen officieele
Regceringsconfcrentiün voor den vrede ge
regeld iedere drie jaar iu Den Haag te
doen bijeenkomen, met uitbreiding van het
tot dusverre gebruikelijke aantal Gedele
geerden door opneming tevens van leidende
leden van de Parlementen en andere des
kundigen iu een, bij verdrag nader vast
te stellen, verschillend aantal voor groote
mogendheden en kleinere Staten. Hun
voornaamste taak zou bestaan in de ver
betering en aanvulling van vroegere inter
nationale overeenkomsten betreffende het
vredesrecht.
Suikerscliaarschte.
Men schrijft ons
In den laatsten tijd werd meer dan eens
de beschuldiging uitgesproken, dat industrie-
en van suikerhoudende vloeistoffen in hooge
mate zouden hebben meegewerkt aan de
suikerschaarschte, door suiker uit te voeren
zonder afschrijving op suikercertificaat, met
opoffering van de restitutie van den accijns.
Thans schrijft de Voorzitter van de Ver
eeniging van fabrieken van melkproducten
(opgericht op initiatief van den Minister van
Landbouw en met de zorg voor consumptie-
melk als privilege ook met de regeling
van den uitvoer belast) dat slechts éen
der bedoelde fabrieken op de gewraakte
wijze te werk ging en aldus 763 zakken
suiker exporteerde. Deze hoeveelheid is als
onbeduidend te beschouwen wanneer men
j weet. dat de gecondenceerde melkindustrie-
i en pl.m. 300 000 zak per jaar gebruiken.
Het gebeurde (op zich zelf geen ongeoor-
loofde handeling) welker herhaling door admi-
j nistratieve maatregelen onmogelijk is ge-
1 maakt, wettigt dus niet een beschuldiging
tegen de gecondenseerde melkindustrieën.
j De Voorzitter maakte er opmerkzaam op,
dat de moeilijkheden van de suikerschaarschte
op een andere en wel zeer eenvoudige wijze
I kunnen worden bestreden,
j De gecondenseerde melkfabrieken stelden
50 000 zak suiker beschikbaar voor de
consumptie. Nu is het opmerkelijk, dat men
j niettemin bij die fabrieken, wetende dat ze
over suiker beschikken, herhaaldelijk aan
vraagt welwillend met suiker te helpen
j voor particulier gebruik men zou, zoo
heet het dan, er zoo graag den winter mee
I doorkomen.
Het groote publiek schijnt dus niet te
weten, dat er 1 October overvloed van
nieuwe suiker komt. Zelfs zijn er veel per-
sonen, die suiker opgepot hebben, met het
j oog op den winter, en maar niet begrijpen,
1 dat zij de gemeenschap een grooten dienst
bewijzen door hun opgepotte suiker in de
komende weken op te gebruiken of aan
I vrienden te verdeelen, inplaats van neg
steeds maar geregeld te probeeren bij den
j kruidenier pondjes of halfpondjes te krijgen.
Wanneer dit eenvoudige feit maar ruim be
kend was, zouden zich nog heel wat men-
I schen vóór October kunnen helpen, zonder
het den winkelier dan wel het suiker-distri-
I buticbureau moeilijk te maken.
KENNISGEVINGEN.
De Burgemeester van Amersfoort
I maakt bekend, dat de Minister van Land-
I bouw, Nijverheid en Handel heeft goedge
vonden, te bepalen, dat door hem worden
aangewezen, overeenkomstig artikel 1 van
de Distributiewet 1916, de na te noemen
artikelen
A. Levensmiddelen.
1. Ongebuild tarwemeel, voor zoover dit
dient voor het bakken van Regeerings-
bruinbrood.
2. Rogge, voor zoover deze dient voor
het bakken van Regeerings-roggebrood.
3. Aardappelen, t. w. Eigenheimers,
Groninger Kroonen, Roode Stars en daar
mede door den Minister gelijk te stellen
soorten.
4. Groenten, t. w. de volgende stapel
groenten
roode kool, gele kool, uien, Friesche peen,
Flakkeesche of Hillegomsche peen. knol
rapen en de volgende vatgroenten
I'ronksnijboonen, enkele en dubbele sper-
zieboonen, zuurkool, andijvie.
5. Peulvruchten, t. w. bruine boonen en
groene erwten.
6. Rundvet.
7. Spek, t. w. inlandsch en Amerikaansch.
j 8. Varkens vleesch.
I 9. Rijst, t w. Voorloop Rangoon of
Bassein.
10. Gort (gewone soort).