October 1916.
No 8781.
67e Jaargang
DULLAERT Co. I
SAFE-DEPOSIT.
Uitgave va?? de Naamiooze Vennootschap „De Amersfoortsche Courant, voorheen Firma A. H. van Cleeff".
HOOFD-REDACTEUR
F. J. FHKDÏ miKB.
AMERSFOORT.
Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond. Abonnement per 3 maandenBUREAU-
franco ner post 1,15. Adverteutiën 16 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Bijregel-
abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. Legale, officieele- en onteigenings- KORTEC^ACHT 9
advertentiën per regel 15 cent. Reclames t—5 regels ƒ1.25 Bewijsnummers naar buiten x
worden in rekening gebracht en kosten, evenals afzonderlijke nummers, 10 cent. p t 1 f
Bij advertentiën van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht. 0S US 9' leletoon
KENNIS U K V I N tl
SCHIETOEFENINGEN.
De Burgemeester van Amersfoort
brengt ter kennis van belanghebbenden,
dat op 3, 4 en 5 en 10 en 11 October a.s.,
onder leiding van den commandant der
Groep Lunetten, oefeningen zullen plaats
hebben in de strook begrensd ten Noorden j
door den Centraal-spoorweg naar Amers- j
foort en ten Zuiden door de lijn Jutphaas-
Schalkwijk.
Op 3 October wordt geschoten van 5
uur 's namiddags tot 3 uur 's nachts j
op 4 October van 1 uur 's namiddags tot
9 uur 's namiddags
op 5 October van 3 uur 's voormiddags
tot 8 uur 's voormiddags
en op 10 October van 9 uur 's voormid
dags tot y uur 's namiddags van den vol
genden dag.
In die strook en tusschen gemelde tijd
stippen zullen losse schoten uit geweren en
geschut worden afgegeven, waarbij voor
beschadiging van particuliere eigendommen
zal worden gewaakt.
Amersfoort, 2 October 1916.
De Burgemeester voornoemd.
Van RANDWIJCK.
Ondervindingen
De geschiedenis is wel genoemd de
leidsvrouw der volken, de leermeesteres
der Vorsten, het wereldgericht, welks uit
spraken de meest nadrukkelijke waarschuwin
gen inhouden.
De hooge waarde van de lessen welke
zij geeft, evenredig aan de kostbaarheid,
moge vaststaan; haar uitwerking is steeds
overschat. De leerlingen waren te allen
tijde, en zijn nog immer, hardleersch. Hoe
weinig invloed had dat verleden van
hetwelk men zou mogen zeggen, dat het
in voor allen leesbaar schrift, in voor ieder
verstaanbare taal, de gevolgen van euvele
daden voor oogen houdt tot dusver op
de leiding, die voert naar de toekomst.
Veler verwachting is, dat het nu weldra
anders zal worden; dat de onmetelijke schat
van ondervindingen, opgestapeld in het
verhaal van de lotgevallen der natiën, over
reeksen van eeuwen, niet langer verwaar
loosd worden en ongebruikt blijven zal
dat men eindelijk eens oog zal krijgen
voor de onvergankelijke waarheid aangaande
de tijdelijkheid der triomfen van het on
recht, en algemeen zal erkennen, dat, naar
het gewijde woord, alleen de gerechtigheid
een volk verhoogt.
Na te gaan is, op welke gronden die
verwachting rust. De menschheid heelt
vele en ruwe schokken doorstaan, zóo hard
soms, dat er, ter plaatse waar zij troffen,
een toestand van machteloosheid ontstond.
Daarop volgde dan, in den regel, een lang
zame, eerlang snellere opleving; de toege
brachte wonden begonnen te genezen, de
gebroken verbindingen werden hersteld.de
verdoofde geestkracht keerde weder, groeide
in sommige gevallen zóo sterk, dat de
vroegere toestand door den nieuwen werd
overtroffen, zoodat toeschouwers op een
afstand van tijd of plaats geneigd waren
te zeggenKijk, achteraf gezien is het
toch maar goed, dat het gebeurd is; anders
zou er nooit zóo'n tijdperk van bloei zijn
gekomen.
Er zijn altijd menschen, die zichzelf en
anderen pogen wijs te maken, dat zij een
kijk hebben in de opperste leiding der we
reldlotgevallen, en mitsdien een beslist oor
deel uitspreken over het al dan niet nood
zakelijke van volkenberoeringen. Namen
wij geloovig aan hetgeen zij ons opdringen,
dan zou het leerstuk van de oorlogs-nood-
zakelijkheid ons zeer spoedig doen inzien
de onvruchtbaarheid van alle streven om
de telkens zich herhalende verwilderings
vlagen te voorkomen.
Over dit, gelijk over zoo menig ander
dogma, heeft de twijfel een sluier gewor
pen. Het straalt niet meer in zóo onaan
tastbare helderheid als het tot voor korten
tijd heeft gedaan de ondervindingen, op
de debet-bladzijden van het journaal der
historie geboekt, gaat men nog eens bezien
met een accountantsoog. Men vergelijkt de
moreele en de materieele schade, door de
oorlogen aan den vooruitgang der mensch
heid toegebracht, met hetgeen een her
nieuwde prikkel tot herstel aan winst heeft
opgeleverd, en vraagt zich dan af, of de
laatste niet evengoed te verkrijgen ware
geweest zonder de inzinking, die er aan is
vooraf gegaan. Wij slaan een blik op de
Oude Wereld, die aan haar tradition ge
trouw, er nu en dan eens behoefte aan
schijnt te hebben, de gruwelen der ver
woesting over zich te laten komen, als een
soort zelf kastijding; die, ofschoon over
tuigd van de weldaden eener rustige ont
wikkeling, zich van tijd tot tijd waagt aan
de onrust, welke naar de wapenen doet grij
pen, alleen om de verhoudingen der volke
ren te wijzigen naar de inblazingen van een
zucht tot overheersching, waarvan de massa
uit zichzelf de bekoringen niet zou gevoe
len, indien zij niet ware opgezweept door
belanghebbenden tot een niets onziende,
zichzelve allerminst sparende razernij.
En dan is er sinds ruim een eeuw, dus
nog niet zoo heel lang, gelegenheid om
een vergelijking te maken. Naast die Oude,
die haar af en toe opkomende krampbuien
zoo zwaar moet bezuren, is er een Nieuwe
Wereld, die toch óok groeit, óok zich ont
wikkelt in stoffelijken en geestelijken zin,
zooder dat het daar noodig wordt geacht,
af en toe krijgsfanfares, gevolgd door kanon
gebulder, te doen hooren als aansporing
om niet met een gevoel van verzadiging
in te dutten. Daarginds, aan den overkant
van den Oceaan, is men zuinig op m. .hen-
levens, wendt men de hulpbronnen des
lands niet aan om er werktuigen van ver
nieling van te maken, wordt niet in dolle
woede verwoest hetgeen gisteren dan wel
in langvervlogen tijden met moeite is opge
bouwd.
Niemand zal wel durven zeggen, dat
daarginds de beschavingsarbeid minder snel
gaat en ondoelmatiger wordt aangewend,
omdat niet het werk nu en wordt afgebro
ken door een worstelpartij, waarin een ge
deelte der werkers gedood en een ander
gedeelte verminkt wordtaan de bezielende
kracht van een oorlog gelooft daar niemand.
Wij zullen niet beweren, dat in de Ver-
ecnigde Staten van Noord-Amerika de heil
staat op het punt is in tc tredenmaar
wól schijnt het ons toe, dat men er ineer
partij heeft weten te trekken van de onder
vindingen der wereldgeschiedenis dat de
leerlingen, ondergebracht in een nieuw
schoolgebouw, in die andere omgeving een
juisteren kijk op de dingen hebben gekregen.
Enkele waarheden kunnen worden vast
gesteld en ter overweging aangeboden.
Nationale overheersching, door overmacht
verkregen, was nooit bestendig van duur,
en zij, die er een zaak van roem in heb
ben gezocht, voor hun vaderland de hege
monie te verwerven, werken aan een kaar
tenhuis. Een veroveringsoorlog, ondernomen
tot vergrooting van eigen grongebied, heeft
wel volken doen verdwijnen, wel overwon
nenen vernietigd, maar nooit den overwin
naar waarborgen gegeven, lat het door hem
behaalde voordeel, als het zoo heeten mag,
gehandhaafd zou blijven.
Een oorlog is altijd door degenen, die er
de passieve rol in hadden te vervullen, be
schouwd als de ergste der rampen. Men
snelde naar'de tempels om het herstel van
den vrede af te smeekenmen wachtte sid
derend de komst van de vreemde krijgs
benden, die, met moord dreigend en den
brandfakkel zwaaiend, de verschrikking voor
zich uit dreven; men weerstond met man
haftige vastberadenheid in gesloten vestingen
zijn woede, liever snevend tot den laatsten
I Commanditaire II I A
Banlsvoreeniging U* L. H
AMERSFOORT Sclierpenzecl Soest.
Langegraolxt GO - Tel. Intero. 868
Verhuren loketten in hun „LIPS" brand-,
inbraak- en smeltproefrrije kluis.
SPECIAAL TARIEF VOOR VAC ANTIETIJDEN.
man, jdan zich aan zijn gruwelijke mishan
delingen te onderwerpen, maar deed niets
om terugkeer der ellende te verhinderen.
En als de storm had uitgewoed, toog men
zuchtend aan het werk om, evenals de spin
na bet omveder, het bijna hopeloos ge
scheurde web te gaan herstellen.
Hoe prijzenswaard die moedsherleung
ook zijn moge, de ondervinding leert, dat
wij er niet genoeg aan hebben en vooral
sinds de practijk de natiën beeft gemaakt
tot gewapende legers, die terstond gereed
moeten zijn om inbreuk op rechten af te
slaan, leven de volken van Europa en
zullen zij wellicht ook nog na het einde
van dezen krijg leven in een staat van
opgewondenheid, die met de materieele uit
putting een samenstel van ziekteverschijn
selen vormt, waarvan de werking nog zeer
lang voelbaar zal zijn.
Nooit waren de ondervindingen heftiger,
dieper ingrijpend, dan die van de beide
laatste jaren nooit werd het geloof aan de
goede trouw van regeerders, aan de onbaat
zuchtigheid van leiders, aan de bindende
kracht van overeenkomsten, en ook aan de
zelfstandigheid en het eerlijksheidsgevoei
van de natiën, dieper geschokt.
De intensiteit van de ervaringsh ssen moge
aan haar uitwerking ten goede- komenliet
menschengeslacht moet er toch eindelijk
iets van opsteken.
De aanstaande winter.
Het ziet cr niet rooskleurig uit. Het brood
wordt steeds duurder; de aardappelen stijgen
met den dag in prijs; de melk zal schaarsch
zijn, dat wil eveneens zeggen duur. Zoo
kunnen we verder gaan en ook groenten,
vruchten, vleesch, spek en nog vele andere
artikelen noemen. Het is vrijwel overbodig,
ze op tc noemen, want ieder ondervindt het
dagelijks. Dit is erg voor den arbeider;
maar gelukkig vinden velen eenige ver
goeding in een liooger loon. Dit is bezwaar
lijk voor den ambtenaar en niet alleen voor
den kleinen ambtenaar, maar ook voor den
eenigszins ruim gcsalarieerden, die geen
toeslag ontvangt, in welken vorm ook. Waar
alle prijzen nagenoeg 50 pet. hooger zijn,
bcteekent dit voor hen een bekrimping op
de gewone leefwijze. Maar het meest van
allen zal het in den aanstaanden winter
worden gevoeld door den kleinen handel
drijvende!! middenstander.
Voor velen wordt de omzet minder, de
winst gelimiteerd. Waar, in verband met
de Distributiewet, veel bij gebiedend voor
schrift zal geregeld worden, zijn buiten
kansjes. die de handige koopman anders
nog wel eens hebben kan, vrijwel uitge
sloten.
Terwijl de inkomsten voor velen minder
zullen zijn, worden de uitgaven grooter.
Alle levensmiddelen zijn duur, brandstoffen
zeer hoog in prijs, de belastingen stijgende.
En dan hoort men nog hier en daar. dat
de toestand van den middenstand benijdens
waardig is, dat hij voor een deel oorzaak
is van de prijsstijging, waaraan hij meestal
zoo onschuldig is als een pas geboren wicht.
Het is beter benijd dan beklaagd, zegt een
oud Hollandscb spreekwoord. Wie echter
gelegenheid heeft, van nabij den toestand
te verkennen, zal moeten beamen, dat de
toestand van den benijden middenstander
vaak zorg baart. Menig middenstander gaat
dan ook met angst den komenden winter
te gemoet en ziet reikhalzend uit naar weer
normale tijden.
Aldus het orgaan van den Middenstands
bond.
Minister Postbuma zegt, dat 30 pCt. der
bevolking rechtstreeks in den landbouw
zijn bestaan vindt en van de overige 70
pCt. de helft indirect van den landbouw
moet leven. Het bestaan van twee derden
der bevolking hang dus ten nauwste samen
met het landbouwbedrijf en onze gunstige
geldelijke toestand bangt grootendeels samen
met de hooge prijzen, waarvoor we onze
landbouwvoortbrengselen in het buiten
land kunnen afzetten.
Toch gunt men (in de steden) den
land- en tuinbouwers het minst de door
hen gemaakte oorlogswinst, ofschoon dit
voor het grootste deel kleine menschen zijn.
Het is ook beslist onjuist, dat de land
bouwers onevenredig groote winsten maken
ten koste van de groote massa.
Bovendien hebben de landbouwers, die
voor de grootste helft kleine menschen
zijn, met ruime hand goedkoope boter,
groenten, enz. ter beschikking van de be
volking moeten stellen, ofschoon alleen op
de beschikbaar gestelde varkens gedurende
zeven maanden een verlies door de boeren
is geleden, van ruim zeven en een half
milliocn, op de beschikbaar gestelde boter
gedurende een jaar bijna zeven en een
half millioen en op de kaas ruim een mil-
lioen, terwijl op de groenten sinds Augustus
een half millioen is toegelegd.
Dit alles is door de boeren ter beschik
king gesteld van de Nederlandsche be
volking bij elkaar zestien millioen gulden.
Welk een kolossale belasting is de boeren
bevolking van Nederland opgelegd, behalve
de Inkomstenbelasting en de komende
belastingen. Welk een enorme belasting op
de oorlogswinsten
Aldus de schrijver der Landbouwkroniek
in »De Eembodec.
Schending van het
postgeheim.
Zooals men weet, werd in alle oorlog
voerende landen bij het uitbreken van den
oorlog in 1914, tegelijk met alle grond
wettelijke rechten, ook de onschendbaarheid
van het briefgeheim opgeheven. De mili
taire toestand maakte opening en kennis
neming van alle brieven noodzakelijk.
