AKERSF00RT5CIE COURANT.
Donderdag 19
October 1916.
No 8788.
67e Jaargang
Uitgave \an de Naamlooze Vennootschap „l>e Amersfoortsche Courant, voorheen Firma A. H van Cleeff".
HOOFD-REDACTEUR
F. J. FR SD BR IKS.
AMERSFOORT.
Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond. Abonnement per 3 maanden/i.—
franco per postƒ1.15. Adverteutiëü 16 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Bijregels
abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. I.egale, officieele- en onteigenings-
advertentiën per regel 15 cent, Reclames 1—5 regels ƒ1.25 Bewijsnummers naar buiten
worden in rekening gebracht en kosten, evenals afzonderlijke nummers, 10 cent. j
Bij advertentiën van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht.
ZORTIGBACHT 9.
KENNISGEVINGEN.
MEI.K.
De Burgemeester der Gemeente Amers
foort
maakt bekend, dat de Minister van Land
bouw, Nijverheid en Handel heeft goedge
vonden, dat de productie-prijs van melk op 9
ct., de consumptie-prijs op t1 cent en de prijs
der gepasteuriseerde melk op 13 cent per
Liter wordt bepaald voor deze Gemeente,
zulks gedurende het tijdvak October 191b
tot 1 April 1917.
Amersfoort, 17 October 1916.
De Burgemeester voornoemd,
Van RANDWIJCK.
HINDERWET.
Burgemeester en Wethouders vau Amers
foort,
(relet op art. en 7 der Hinder tvet,
Brengen Ier kennis van het publiek, dat een
door hel Gemeentebestuur van AMERSFOORT
bij de Gedeputeerde Staten vam Utrecht inge
diend verzoek, uiet bijlagen, M» vergunning
tot het uitbreiden van de Gemeentelijke gas
fabriek door oprichting van
een electriache transporiinrichting voor kolen
en cokes met kolenlosinrichting aan de Kun
een traverse met handbeweging en een elec-
trische kaapstand met leid- en omkeerroilen
voor het rangeeren van waggons
een handdraaikraaulje, twee ainraoiiiakwas-
schers en een naplualinowasscher met riem-
aandrijving
oen gua-exbnuster met stoommachine,
in het perceel alhier gelegen aan de tiasluan
No. 3, bij het Kadaster bekend onder .Sectie
D, No. 3008, op de Secretarie der Gemeente
ter visie ligt, en dat op Donderdag den 2
November a.s., des voormiddags te half elf
uren, gelegenheid ten Raadhuize wordt ge
geven om, ten overstaan van het Gemeentebe
stuur of van éen of meer zijner loden, bezwaren
tegen het uitbreiden van de inrichting in te
brengen.
Tot het beroep, bedoeld in art, 15, le lid
der Hinderwet, zijn volgens de bestaande juris
prudentie alleen zij gerechtigd, die overeen
komstig artikel 7 der Hinderwet voor het
Gemeentebestuur of éen of meer zijner leden
zijn verschenen, ten einde hunne bezwaren
mondeling toe le lichten.
Amersfoort, IS October 11110.
Burgemeester en Wethouders
voornoemd,
De Burgemeester,
Van RANDWIJCK.
De Secretaris.
A. R. VEKNSTRA.
De Burgemeester van Amersfoort
brengt ter kennis van belanghebbenden,
dat in de Gemeente Linschoten een geval
van miltvuur is voorgekomen.
Amersfoort, 18 October 1916.
De Burgemeester voornoemd,
Van RANDWIJCK.
Algemeen kiesrecht
voor mannen èn vrouwen.
Maandagavond werd, gelijk we in het
vorige uummer reeds terloops meedeelden,
ook hier een vergadering gehouden, belegd
door den Vrijzinnig Democratischen Bond,
om aan den vooravond van de behandeling
der Grondwetsherziening door de Tweede
Kamer nogmaals den wensch van den V.
D. B. naar voren te brengen. Er was in
de groote zaal van «Amicitia» slechts een
50-tal toehoorders, meest vrouwen.
Te kwart na achten nam de heer F. A.
L. Kater Voorzitter van de afdeeling, het
woord en zeide ongeveer: wanneer ik met
een kort woord deze vergadering al is
ze dan ook heel slecht bezocht open,
dan doe ik dat met heel veel genoegen,
omdat op ruim 90 plaatsen in den lande
op dezen gewichtigen avond mannen en
vrouwen samenkomen om ook voorde vrouw
op te eischen het kiesrecht.
Morgen begint in de Tweede Kamer de
behandeling der Grondwetsherziening. De
Regeering komt thans inlossen haar belofte
van 1913, althans voor het mannenkiesrecht.
Zij, die zóo lang dezen moeilijken strijd
hebben gestreden, krijgen de kroon op hun
werk. Zijn ze tevreden Gedeeltelijk. Doch
zijn ze voldaan? Neen. Want in 1913 is
zeer duidelijk ook op den voorgrond getreden
bet vrouwenkiesrecht, zelfs het algemeen
vrouwenkiesrecht, en er is geen waarborg,
dat het thans zal komen, tenzij bet alsnog
worde vastgelegd in de Grondwet.
De V. D. B. heeft sedert haar ontstaan,
in 1901, in zijn program opgenomen den
eisch van vrouwenkiesrecht, welke zaak
mede oorzaak was van zijn ontstaan.
Wij V. D. zijn dan ook niet voldaan over
de huidige voorstellen en vertrouwen dan
ook zeer zeker, dat deze Regeering alsnog
zal komen met hetvoorstel tot invoering
ook hier te lande van vrouwenkiesrecht;
doch worden die voorstellen ook wet voor
j de algemeene verkiezingen van 1917?
Zoo niet, dan zal de onverkwikkelijke
strijd van voren aan moeten gestreden
j tot de tijd komt waarin algemeen kiesrecht
I ook voor vrouwen de ware vertegenwoordi-
ging van de geheel e natie zal ge ven ook
t in de Tweede Kamer,
j Daarom worden deze bijeenkomsten heden
j gehouden ten einde den jarenlangen strijd
te beëindigen en een nieuwen te voorkomen.
Waar, in welke vereeniging ook, zaken
aan de orde komen, die de belangen der
vereeniging raken, daar heeft ieder lid mede
zeggenschap bijvoorbeeld bij het kiezen
van een Bestuur doch waar het geldt
de grootst denkbare vereeniging, den Staat,
dan wordt ineens een groot deel harer
leden de vrouwen uitgesloten van dit
I hoogst natuurlijke recht,
j We hebben ons dan ook dikwijls afge
vraagd waaromerthansnogmuetgepraatover
I vrouwenkiesrecht.
Als Hoofdbestuursleden van den Bond
van jonge democraten zijn beide sprekers
vanTdezen avond vervuld van democratisch
vuur; in hun tegenwoordige qualiteit van
landsverdedigers zullen zij bommen en gra
naten werpenik hoop, dat die zullen in
slaan.
Aan het slot zal worden voorgesteld
een motie. Ik hoop. dat ge u met deze zult
kunnen vereenigen en dat, door haar aan
te nemen met overweldigende meerderheid
van stemmen, gij zult willen toonen met
ons tot het laatst op de bres te hebben
gestaan voor algemeen kiesrecht, óok voor
vrouwen (Instemming).
De heer H, W. van Ballegoyen de
Jong, uit Velp, zeide vervolgens
Het is voorzeker een verblijdend tceken,
dat de V. D. B. en het Algemeen Ned.
Werklieden Verbond hedenavond deze ver
gadering in de voornaamste plaatsen des
lands doen houdenzij sluiten zoo uitmun
tend aan bij; den schitterenden optocht,
18 Juni met het zelfde doel te Amsterdam
gehouden door de vrouwen en de grootsche
betooging op 14 September door de s. d. a. p.
voor het zelfde doel gehouden. Thans be
toogt de V. D. B. voor algemeen kiesrecht
voor mannen èn vrouwen en hij zal niet
rusten dan nadat de eisch van 1901 en de
belofte van 1913 zijn Ingewilligd, omdat bet
niet langer aangaat, zooveel duizenden
mannen en alle vrouwen uit te sluiten.
Spr. komt uit Gelderland, het schilterend-
schoone, althans naar de meening van den
toerist en den pensiongast. Doch het leven
van de arbeidende bevolking is er verre
van schoon bij een weekloon van 5 en 6
gulden, een arbeidsdag van 10 tot n uur
en geen ontspanning, 's Nachts om 2 uur
gaan de kinderen reeds naar het veld tot
schooltijd en de Arbeids-inspectie heeft uit
gemaakt, dat de kinderloonen bedragen
50 tot 80 cent per week, terwijl een 9-jarige
jongen éen dubbeltje per weck verdient met
het rondbrengen van brood vóór schooltijd.
Dat zijn geen kinderen doch kuchende
oudemenschjes met klagende oogen.
Dit schreeuwend onrecht tusscben de
arme en de bevoorrechte klasse is alléén te
verhelpen door het geven van algemeen
kiesrecht aan mannen èn vrouwen, zoodat
ieder een stem hebbe in hetgeen zijn be
langen en die van zijn of haar gezin raakt.
In 1913 stond de zaak van het algemeen
kiesrecht zoo bijzonder gunstig, toen men
de beletselen om het kiesrecht te verkrijgen
wilde wegnemen. Het Kabinet-Cort van der
Linden maakte in zijn eerste Troonrede
reeds melding van algemeen kiesrecht. Doch
de afschuwelijke oorlog heeft een ontijdig
einde gemaakt ook aan dit goede voorne
men. Minister Cort van der Linden heeft
nochtans gezegd, dat hij rekening zal hou
den met den volkswil en hij zal dit woord
stellig inlossen.
Spr. brengt hulde aan deze Regeering,
die, ondanks de zoo hoogst moeilijke om
standigheden, zoowel wat de buitenlandsche
politiek als de levensmiddelenvoorziening
betreft, toont voet bij stuk te houden
Nog 400 000 mannen en alle vrouwen
zijn uitgesloten van het kiesrecht. Bij ons
heerscht het algemeen besef, dat de bewe
ging zal en moet slagen, omdat zij is de
brengster van een betere toekomst, een
beter leven. De invoering van algemeen
kiesrecht is niet een sprong in het duister,
doch een stap nader voor blijder sociaal
leven. Het zal ons brengen beter Staats
pensioen, een betere Invaliditeitswet het
beginsel der Wet-Talma is goed, doch pas
op 70-jarigen leeftijd krijgt men 100 centen
per week betere Ziekteverzekering; betere
arbeidsvoorwaarden vooral voor ben die in
Staatsdienst zijn, maar, door het voorbeeld,
dat de Staat dan in deze geeft, ook voor ande
ren keuring van levensmiddelen en een
betere markt voor eerste levensbehoeften;
een einde aan de huuropdrijving werkloos
heidsverzekering, .noederschapsverzekering
en andere maatregelen.
Toe in 1914 de Kieswet-Van Houten
aan tal van middenstanders medezeggen
schap gaf, werd bijna onmiddellijk de Pa
tentwet ingetrokken; het Kabinet Pierson-
Borgesius bracht ons de Ongevallenwet,
de Woningwet, enz., almede door de toe
neming van den aantal kiezers. Hieruit
blijkt reeds hoezeer het is toe te juichen,
dat thans algemeen mannenkiesrecht zal
worden gelegd in de Grondwet.
Doch hoe staat het met het vrouwen
kiesrecht?
De vrouw is niet langer gelijk te stellen
met een kind, een idioot of een misdadiger.
Mannen, die niets hebben gepresteerd,
hebber reeds lang het kiesrechtdoch. geen
vrouw, al werkt zij nóg zoo hard.
Vrouwenkiesrecht zal ten gjede komen
al de bestrijding van twee groote plagen
drankmisbruik en zedeloosheid. Dat is zon
neklaar gebleken in landen als Finland,
Zweden, Noorwegen en Australië waar
vrouwenkiesrecht reeus lang bestaat en
zeer heilzaam werkt.
Het gaat niet aan, vol te houden, dat
éen sekse kan denken voor twee; dat een
man de wetten moet maken, welke een
vrouw moet gehoorzamen. Juist door mede
werking van de vrouw zullen tal van maat
regelen juister worden getroffen, tal van
zaken beter tot hun recht komen.
Spr. schetste een treffend geval van de
onvolledigheid der Wet-Talma toen te
Roosendaal de f 2 niet meer werden uitbe
taald aan de vrouw, die dit zoo bitter noodig
had zoodra de man was overleden; memo
reerde zonderlinge bepalingen omtrent
vrouwelijk dienstpersoneel in het Arbeids
contract-De Meester, en herinnerde, dat
mr. J. Fokker in 1896, in zijn brochure
over het Burgerlijk Wetboek, dit noemde
«een reeks rechten voor den man, een
reeks plichten voor de vrouw, een beschaafden
Staat onwaardig, waarbij het niet twijfel
achtig is, dat deze wet is gemaakt alléén
door mannen».
Zou, vroeg spr. een vrouw-Burgemeester
de militaire vergoeding voor den kost
winner durven bepalen op 35 cent per dag,
als te De Bilt geschiedde, of op 80 cent
voor een vrouw met 5 kinderen, gelijk te
Giethoorn plaats had
Onlangs werd in een der bladen aange
boden opleiding van achterlijken voor de
Gemeente-administratie. Daarbij zijn uitge
sloten vrouwen met helder gezond ver-
stand.
I Indien in alle landen van Europa het
vrouwenkiesrecht reeds jaren had gewerkt,
zou dan deze afschuwelijke oorlog zijn ont-
j brand Geen vrouw zou deze verschrikke-
1 lijke verantwoordelijkheid hebben willen dra
gen zij weten maar al te goed, dat eiken
dag de laatste roep der duizenden gewon-
den op de onmetelijke slagvelden is: moe-
j derEn zij hebben niet het cynisme van
1 de aanstichters van dezen gruwelijksten
aller oorlogen om met al dat leed geen
rekening te houden en nog maar altijd te
spreken van een „knock out" (plat slaan).
Wij willen voor de vrouwen hun volle
dige rechten als mensch.
Er zijn er, die vóór vrouwenkiesrecht
zijn, doch nog niet voor algemeen vrou
wenkiesrecht. Als men hun vraagt: „wie
wilt ge dan uitsluiten", krijgt men nooit
een afdoend antwoord. Zij zijn dan zoowat
bereid het kiesrecht te geven aan vrouwen,
die voorzien in eigen onderhoud, behalve
aan dienstboden aan vrouwen, die kies
recht tvenschen; aan examen-kiesters, aan
vrouwelijke gezinshoofden, aan ongehuwde
vrouwen, enz. Men staat er over verbaasd,
dat er nóg wordt geparadeerd met zulke
oude koeien, te mager om aan te zien.
Even slap is het argument der tegen
standers van algemeen kiesrechtmen moet
de historische lijn volgen. Zij bedoelen
daarmee, dat het kiesrecht moet worden
verleend in tempo's, naar gelang van de
behoefte, evenals dit is gebeurd met het
mannenkiesrecht in 1848, 1887 en thans.
Maar de vrouwen hebben meegemaakt het
trapsgewijze verleenen van kiesrecht aan
meer mannen en zijn stellig niet minder
ontwikkeld dan de mannen.
De Regeering wil thans aan de vrouwen
toekennen het passieve kiesrecht dus
gekozen te worden en later wegnemen
de beletselen om te krijgen het actieve
kiesrecht duszelf te kiezen. Maar als
dan een meer behoudend Kabinet het
huidige vervangt?
Dat is het groote gevaar en daarom zegt
de V. D. B.geeft allen vrouwen het
volledig kiesrecht. Dan zijn we ineens er af.
De tegenstanders van vrouwenkiesrecht
zeggen, dat kiesrecht voor de vrouw on
vrouwelijk en ontadeling van de vrouw is.
Neen, het is het adeldom voor de vrouw.
Welke vrouwen moeten bij beperkt
vrouwenkiesrecht worden uitgesloten De
meergegoede, dan wel die uit de arbeiders
klasse Juist voor de laatsten is het biljet
van het hoogste belang omdat op hen het
zwaarst rusten de drukkende zorgen des
tijds, gelijk Minister Cort van der L.nden
17 Juni trouwens heeft erkend.
Hen uitsluiten Het zal wel kunnen, doch
het zal niet gaan
Art. 78 Grondwet luidt»De Staten-
Generaal vertegenwoordigen het geheele
volk». Doch het geheele volk bestaat uit
mannen èn vrouwen en niet éen enkele
vrouw heeft thans medezeggenschap, óok
niet de vrouw, die dit het meest noodig
heeft, de arbeidende vrouw van alle cate
gorieën.
Hon aantal neemt, door de geheel ver
anderde positie der vrouw in de samenleving,
steeds toe. In 1889 verdienden 353000
vrouwen hun kost buitenshuis; in 1909 was
dit aantal reeds geklommen tot 540 000.
Vooral in dezen oorlogstijd vonden veel
vrouwen een eigen werkkring nu zij de
mannen aan het front en met zeer veel
succes vervingen. Zullen zij na den oorlog
allen terugkeeren tot het gezin Zij hebben
geleerd, dat zij nuttiger arbeid kunnen ver
richten en zullen willen blijven arbeiden.