C1E COURANT.
October 1917.
No
67e Jaargang.
iïttïave van de Drukkerij „De Amersfoortnche Courant, voorheen Firma A. H. van CIeeff'\
HOOF
J. COH
AM
D-REDACTEI R: Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en Znierdagarond. Abonnement per 3 maanden/1.—
franco per post /1.15. Advertentiën 1—6 regels 60 cent; elke regel meer io cent. liij regel
..v. Rl'GAAR I. abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. Legale, officieele- en onteigenings-
advertentiön per regel 15 cent. Reclames i 5 regels ƒ1.25 Bewijsnummers naar buiten
ERSFOORT worden in rekening gebracht en kosten, evenals afzonderlijke nummers. 10 cent.
Bij advertentiBn van buiten de stad worden de incasteerkosten in rekening gebracht.
BUREAUX
KORTE GRACHT 9
VALKESTRAAT 19.
Postbus 9. Telefoon 1
Deiiipcnto-hogrootinu 191<S.
De Unsfiibriek.
In antwoord op hun uiteenzetting, inzake de Gas
fabriek men zie ons nummer van Zaterdag ont
vingen B. en W. d.d. iq September een schrijven van
de Commissie, waarin wordt medegedeeld, dat, ofschoon
de juistheid der ontwikkelde denkbeelden geenszins
wordt ontkend, de Commissie toch ernstig moet ont
raden deze thans in toepassing te brengen. De Com
missie schrijft verder
>Het staat toch wel vast, dat vooraf geen bereke
ning kan worden gemaakt van de grondslagen, waarop
de regeling zal moeten berusten, vooral niet, nu de
grondprijzen zoo onvast zijn.
De toepassing zal dus moeten geschieden bij wijze
van proef, terwijl de ondervinding pas den juistcn weg
zal aanwijzen.
Voor het nemen nu van zoodanige proeven, komt
ons het tegenwoordig tijdstip zeer ongewenscht voor.
Is uw college van oordeel, dat langs geen anderen
weg het benoodigde bedrag kan worden gevonden,
dan meenen wij, dat er geen bezwaar tegen kan
bestaan, dat net gasbedrijf de benoodigde f 75.000
verstrekt, onafhankelijk van de financieels uitkomsten.
Naar de rocening van onze Commissie mag met
gerustheid worden vertrouwd, dat, zoodra weder nor
male toestanden voor het bedrijf zullen zijn ingetre
den. de winsten ruimschoots zullen vloeien en er dus
geen bezwaar tegen bestaat, die dan in do allereerste
plaats aan te wenden tot delging van de ontstane
tekorten
B. en \V. deelen de meening van de Commissie volko
men, dat het bedrijf wc! in staat zal zijn de noodige
vinsten te maken, wanneer weder normale tijden zullen
zijn ingetreden. Maar daarom schijnt het hun nog niet
goed en rechtvaardig, het bedrijf thans niet een uit-
keering te belasten. Over het hoofd wordt daarbij
gezien, dat hetgeen het bedrijf nu /al afwerpen, later
moet worden gewonnen boven de uiikeering die dan
zal moeten worden gedaan. Alvorens dus te besluiten
liet bedrijf met een uitkecring te belasten, dient de
vraag onder de oogen te worden gezien, op welke
grondslagen de uitkcering zal moeten berusten.
I11 de tweede plaats wil het B. \V. voorkomen, dat
de Commissie zich niet voldoende bewust is geweest
van het feit, dat thans reeds, zij het dan nok als een
gevolg van de tijdsomstandigheden, gas wordt gele
verd. waarbij rekening wordt gehouden met de gezins-
sterklc, De proef, die de Commissie thans niet wenscht
genomen te zien, wordt ten deel* al genomen, en de
ondervinding leert wel, dat dergelijke ingrijpende ver
anderingen zich niet gemakkelijk laten te niet doen.
Ook moet worden bedacht, «lat daardoor een gansche
verandering is teweeggebracht in de administratie.
Men denke zich een oogenblik in. dat van de meer
dan 4000 aansluitingen op eens bekend moet zijn de
eezinssterkte en dat bovendien rekening moet worden
gehouden met een varieerend tarief Dergelijke proe
ven mogen en kunnen niet te vaak worden gemaakt,
daarvoor zijn ze te kostbaar.
Met het denkbeeld van de Commissie kunnen B.
W. zich dus niet zonder meer vereenigen.
Teneinde evenwel de gevolgen van hun stelsel
nader te kunnen bcoordeelen, aan de hand zoomoge
lijk van cijfers aan het bedrijf ontleend, hebben zij
den Directeur uitgenoodigd een onderzoek naar die
gevolgen te willen instellen.
Alvorens de uitkomsten hiervan te bespreken wen-
schen B.iVW.de aandacht te vestigen op tweepunten,
mede door den Directeur ter sprake gebracht.
Deze is namelijk van oordeel, dal een progressief
tarief belemmerend op de gasafleverlng zal werken,
en hij betwijfelt, of de ontwikkeling van het bedrijf,
uit commercieel oogpunt beschouwd, door invoering
van het stelsel zal worden bevorderd.
Het valt a priori bezwaarlijk te zeggen, in welke
mate het gasverbruik zich zal ontwikkelen, nog minder
welken invloed de prijs daarop zal hebben. B. W. ge-
looven echter niet, dat een matige progressie in het
tarief van veel invloed zal zijn op het verbruik. Men
bedenke daarbij wel, - en dit zal nader nog blijken
dat het stelsel met zich brengt een ontlasting, in
ieder geval niet het opleggen van nieuwe lasten van
de minder draagkrachtige.!, zoudat het omgekeerd daar
mogelijk wordt een ruimer gebruik van het gas te
"Meeleer schijnt het B. W. toe, dat de strijd tusschen
gas en electriciteit beslissend zal zijn omtrent de vraag
of het gasgebruik zich zal blijven ontwikkelen. Ook hier
over valt evenwel niets met zekerheid te zeggen. Maar
zij eens voor een oogenblik verondersteld.dat de voor
uitgang op electro-technfsch gebied van dien aard zal
zijn. dat liet gebruik van stroom voor verschillende
doeleinden practisch mogelijk en even voordeelig of
deeligcr wordt dan gebruik van gas. dan zal op
duur ile gasprijs toch moeten stijgen, omdat de
productiekosten door het verminderd verbruik hooger
worden. Maar doorvoering hiervan zou immers het
gebruik van stroom nog meer bevorderen, zoodat het
duidelijk is, dat in dit geval een anderen weg zal
en worden gekozen. B. R" W. wil het voorloopig toe
schijnen, dut nauwkeurig dient te worden nagegaan,
welken invloed de toename van het gebruik van stroom
hee.fl ten aanzien van het gasverbruik, en vooral welk
gebruik van gas zich handhaaft of toeneemt, welk ge
bruik afneemt. E11 denkbeeldig is het niet, dat de be
langen van beide bedrijven, mede in verband met de
financiën der gemeente, zullen vorderen, dat zij tot één
bedrijf samensmelten, opdat zij elkander kunnen aan
vullen en de lasten op beiden, tiaar draagkracht wor
den verdeeld. Hieruit volgt dan van zelf. dat de winst
welke tot nog toe uit bet gasbedrijf werd genoten,
langzamerhand op het v ctrich bedrijf moet overgaan.
Daarom ook zal het raadzaam zijn, volgens B. ik W.
zoo hunne denkbeelden voor het gastarief worden aan
vaard, tc trachten het stroomtarief zoo veel doenlijk
naar hetzelfde beginsel op te bouwen.
De tweede vraag, of de ontwikkeling van het bedrijf uit
commercieel oogpunt beschouwd, belemmerd zal wor
den, is evenmin met stelligheid te beantwoorden. Maar
B Sr W. zijn van oordeel, dat, al ware dit wel mo
gelijk en zou het antwoord toestemmend zijn, daarmede
nog geenszins de vcroordeeling zou zijn uitgesproken
van het ste lsel als zoodanig. De overheid heeft in haar
zorg voor de behoeften van de burgerij en bij het
kiezen van de lasten, die zij dientengevolge de bur- j
gerij moet opleggen, niet uitsluitend tc letten op
het commercieel juiste van de middelen, die zij daar
toe aanwendt. Hierbij wordt geenszins voorbijgezien
het zeer juiste van de opmerking, «lie de Directeur
maakt, dat een minder verbruik van invloed is op den
kostprijs. Daarom zal het streven moeten zijn, binnen
de grenzen van de overheidstaak op een en ander
zoo-, eel mogelijk te letten.
Teneinde een juist beeld te kunnen scheppen, nam
de Directeur voor zijn berekeningen de begrooiing
voor iq 17, zooals die bij een normalen toestand er zou
hebben uitgezien. De kolenprijs werd daarbij gesteld
op f 11.50
Vooronderstellende dat het bedrijf een zuivere winst
zal maken van pl.m. f 75000.— en aannemende dal
op ilc bijproducten een winst wordt verkregen van
pl.m. f 1- 50 J. - dan zou, bij een kostprijs van het gas
van 5.» cent en een productie van 4.000.000 M*. pl.m.
f 56500— winst moeten worden behaald. Dat deze
cijfers den toestand niet te rooskleurig voorstellen, kan
hieruit blijken, dat in normale tijden de winst veel
hooger zou zijn geweest en het aandeel daarvan, be
haald op de bijproducten, grooter.
«Wanneer wij er nu aan herinneren, aldus B. ik VV.. dal
de prijs van het gas reeds werd berekend naar hel uniform
tarief van 8 ct, dan kan dit worden geconstateerd wan
neer de meterhuur wordt afgeschaft en de prijs van
het gas. voor de noodzakelijke behoefte blijft beneden
den tegenwoordlgen prijs, dan zal daardoor reeds een
billijker regeling worden getroffen dan wanneer de
benoodigde gelden worien gevonden door verhooging
van den factor der inkomstenbelasting.
Al zou dus aanvankelijk ons principe in z:jn conse
quenties niet kunnen worden doorgevoerj, dan nog
achten wij het inslaan van den aangegeven weg raadzaam
en het nemen van een proef in die richting gewenscht.
Maar wij hebben vertrouwen, al kunnen wij op dit
oogenblik dat vertrouwen niet met positieve cijfers
staven, dat het mogelijk zal zijn een zoodanig tarief te
ontwikkelen, dat de lagere klassen zelfs nog meer
kunnen worden ontlast.
Om nog een nader beeld te geven van 'hun ge-
dachtengang, geven B. >k \V. een proeve van een
tarief volgen, dat op het verbruik van een aantal in
woners is toegepast. Uit de resultaten hiervan is de
indruk versterkt, dat de praktijk geen teleurstelling zal
Vooraf wijzen^zij er nog op, dat elke grensbepaling
min of meer willekeurig is. Waar het hiei geldt het
nemen van een proef, moet met voorzichtigheid woi
te werk gegaan, aan de toekomst overlatende de
juistheden tc corrigeeren.
Ook moet de aandacht er op worden gevestigd, dat
een kolenprijs van f 11.50 wel niet spoedig weer zal
terug komen, vooral niet, nu in Duitschland reeds een
kolenbclusting is ingevoerd. Meer waarschijnlijk wordt
het geacht dat de prijs ongeveer f 20 zal bedragen en
dan zou de kostprijs ongeveer 9 a 10 cent worden, en
de uniformprijs van s cent moeten worden 11 a 12 cent.
P«
een tarief.
Khsse-indeeling naar het inkomen
Klasse I beneden f 800 belastbaar inkomen.
II van f 800 - - 2000
III - 2000 - 6000
IV»- 6000 en hooger
Indeeling naar liet gezin en het verbruik
a. Van 2 personen 35 kub. M.
3.4 en 5 40
c. 6,7 en8 45
d. y en meer 50
- O K F M' M'- M'-
35 50 45 fiO 55, 70
M' M'.
65.80 j 75,90
M».
85 100
Klasse I ,8 1
11 8 8J qi
111 qè tol
IV 9 10 ,1
9
loj
11
9i
i?
'3
'5
B. W. herhalen dat deze cijfers slechts worden gege
ven ter vertolking van een gedachte, al hebben zij hoop,
dat zij in hoofdzaak voor de practijk bruikbaar
zullen zijn. Het is wel jammer, dat hieromtrent geen
meerdere zekerheid kan worden gegeven, maar de
administratie der bedrijven is, het spreekt van zelf, er
niet op in gericht, de daarvoor noodige gegevens te
verstrekken. Gelukkig daarom, aldus B. \V., dat 't ons
niet in de eerste plaats Is te doen om thans in ieder geval
de volle f 75.000 uit het bedrijf te balen, maar om
den weg te wijzen waarlangs in het vervolg steun
v.ni de bedrijven zal worden gevraagd. De juistheid
van het stelsel en de billijkheid daarvan moet eerst
in beginsel worden aangenomen, om daarna tot een
becijfering te kunnen overgaan.
Zooals tevoren is opgemerkt, is de kostprijs be
rekend naar den normalen toestand en zijn daarop de
andere cijfers gebaseerd.
De vraag rijst nu, wat te doen voor 1918? Wan
neer de algemeene gedachte hiervoren ontwikkeld, zou
kunnen worden aanvaard, dan schijnt het 11. W. gera
den, een middenweg te zoeken in verband met de hooge
prijzen van de grondstoffen. Er wordt dan voldaan
aan den eisch, da! de buitengewone lasten gedeeltelijk
direct worden gedekt, er. Is het toch ook weer verant
woord. ecu beroep te doen op de toekomst.
Daarom stellen Burgemeester en Wethouders voor,
te besluiten, dat de Raad zijn sympathie betuigt met
de meergenoemde denkbeelden en B. W. uit-
i'.oodigt die denkbeelden in concreten vorm te be
lichamen en ter nadere behandeling voor te leggen.
Maar ook nu nog was de begrooting niet kloppend
te krijgen en hebben II. en W. zich genoodzaakt
gezien het vermenigvuldigingscijfer van de Inkomsten
belasting te verhoogen en te bepalen op 1.5.
Teneinde de beteekenis hiervan duideiijk te maken,
ontwierpen zij hel volgende staatje (waarbij geen
rekening werd gehouden met evcntueeler. kinderaftrek).
0/0
0/0
van hei
Werkelijk
Belastbaar
Verschuldigde
inkomen.
inkomen.
belasting.
ZlZ
belastbaar
inkomen.
mkomen^
700
100
3W
±o-53
±3-76
1000
300
u 475
1.04
3.82
1600
1000
45!'7:'
2.81
4.50
2000
67 87®
339
4.84
3000
2400
12787'
4.26
5-37
5000
4400
249 °7J
4.58
5.66
7000
6400
37 7 ;7 7S
5.40
5-90
20.000
19.400
1353 37'
371 '137
6.76
6.97
50.000
49.400
7-4'
7-5'
Eindelijk wenschen 11. W. nog op te merken, dat nog
geen rekening is gehouden met de reeds gevoteerde
bedragen voor het verstrekken van brandstof tegen
lagcren prijs en voor de oprichting van de centrale
keuken E11 wie vermag het te zeggen, welke cischen
in de naaste toekomst nog aan de gemeentelijke schat
kist zullen worden gesteld
Daarom ook dient alle voorzichtigheid te worden
betracht.