y
RANT.
er 1917.
S™is
sskslïï.Ï*
Jtaiïï nSck^^k"T^r,t ,,e
67e Jaargang
BINNENLAND
Stadig en Hofland.
Schoolvoeding.
he".^,
werkt nog geKn blauwen Maand».! dif'keuken
weer een voorstel, om ,.o ',Jk "u k",m tr
trale keuken dien, oo .nd 0'> VOor wi"
vra.s ik toch. «li, K«
dal hieraan niet eeheei l; Ik gelen!,
van omen ech-ailari, en nu m i i btl 11 fl-" t
het hart, dat «I, "it T? «*<i
onren uehooh,,,, |k heh"hS "~*T
«hSE™ ,W de
meet de gemeente doen Ik ka,
„,,r ik'J .„h "'"'V
ooen met het rapport van den schoolarts \l ,1
die vraag wordt in het voorstel v»n R i W
voudig zoo opgelostIs er wrat te verhel,t„ l',„
de ge.ne.;n,e dat rechtstreeks doen en ,1a h
MÏ"ÏS r hVü",,rSU"1' h-' K in
S*val "nioflaatbaar te adtten. In deze buiten-
gewone omstandigheden ga ,k ermede accóonl óm
gratis voedsel beschikbaar te siellen voordem. i.
goedkoop beschikbaar. Maar
V..
keuken het
wij het dan de.
hier gewoonlijk niet
bij deze quaestie zou
naar de rat-ening van s|>f
het college van B. \V
politiek in
ch wel c
M. de V'wij d
'dge.
a .1 de rechtsche leden in
- -n ik zou Milieu vragen, in
V. richting steeds hun politiek is gegaan. Mijn
nchllngsgetnxitei, toch Zijn er van overtuigd, .lat alle
directe zorg buiten hn gezin om. tenzij in
vallen, verderfelijk is. Verderfelijk voor kind.
gezin, en voor maatschappij.
Hit is een principe, een grondbeginsel, dat geworteld
18 in een zeer wel gefundeerde levensopvatting Daarom
zou ik wülen vragen wat speciaal du meening is van
de rechtsche leden van het college van H, VV. en
als zij vóór hut voorstul zijn. zooals het hier ligt, dan
Zul ik buitengewoon graag de moti-ven vernemen
die zij daarvoor hebben. M. dn V.. ik herhaal, .lat ,k
het tegenvoorstel zal steunen en het voorstel van
Win ieder geval zal moeten afwijzen.
De heer Hofland: M. de V., ik had allerminst
verwacht, dat dit voorsier zoo'n besnijding zou onder
vinden. zoo zelfs, dat onze collega Stadig daarin ziet
politiek. Hij heeft dat zoo nadrukkelijk gezegd, hij
heeft zelfs ren verklaring verzocht van zijn richtings-
genooten onder de wethouders en het zal dus wel waar
zijn dat het voor de levensopvatting van den heer
Stadig en voor zijn richtingsgm.oo.en een principieele
beslissing betreft. En t>*h geloof ik. dat zij deze /aak
wat zwartgallig zien en ten tweede, dat zij niet hut
criterium gelegd en gezocht hebben tiaar, waar het
werkelijk ligt.
Ik zal dat «ven ontvouwen. De heer Stadig zei, er
zit in deze zaak armenzorg «n dan begint hij met als
hoogen plicht van de ouders niet alleen te tn-eincn du
opvoeding, maar ook de voeding. Nu geloof tk toch,
dat er een ander oorzakelijk verband is aan te wij/en
tusschvn kindervoeding en onderwijs. Wij hebben de
taak te zorgen, dat er voldoende onderwijs wordt ge
geven en als die plicht op ons «vordt gelegd, hebben
wij teven» te zorgen, dat de objecten, die daarvoor in
aanmerking komen, ook dat onderwijs kunnen volgen
en wij zijn dus over de gotische linie aansprakelijk
voor de resultaten van onderwijs. Xu is het y>»r mij
alleen maar de vraag, als daar is ondervoeding, is du
gemeenschap dan niet verplicht te zorgen, dat dat
,u,,dna- Schoolvoeding.
kwaad wordt ondervangen niet alleen, maar zoodanig
»or"t ondervangen, dat de gemeenschap inderdaad de
verantwoordelijkheid daarvoor kan dragen. Door den
'er v an der Wal is zoo uitdrukkelijk vastgesteld,
ihlt volgens zijn inzicht, hetwelk ik volkomen deel, al
zou door de centrale keuken dat eten worden gegeven,
de gemeenschap de verantwoordelijkheid voor de ge
volgen van die verstrekking niet kan dragen, omdat
/ij dan niet weet of het voedsel inderdaad komt waar
net behoort te zijn, in verband niet onzen plicht te
zorgen dat de kinderen het onderwijs kunnen volgen,
hu er mag dus o.i. volstrekt geen sprake zijn van
armenzorg. Er bestaat hier verband tusschen het onder
wijs. dat wij verplicht zijn te geven en de kinderen,
i te komen om het te ontvangen en wij moeten de
zekerheid hebben, «ial hel inderdaad ontvangen kan
worden. En als nu van de tafel van B. W. wordt
voorgesteld om schooi voeding in te voeren, dan is dat
volstrekt niet nieuw, M do V„ dezelfde redeneeringen,
lie au gevolgd worden door de beet. n Kroes c.s.
warden voor 25, voor 30, voor 40 jaar geleden precies
gevoer I in den Amstcrdainschcn Raad. Toen
..in nigs een herinneringsboek verscheen van «Ie af-
dueling Amsterdam vat. den Bot.d van X •derlan.ische
Onderwijzer», kor. je Woord voor woord l-zen, dezelfde
be/W-iren tegen s. h dvoeding, die hier te berde zijn
v bracht. Dal zijn niet anders dan de oud-liberale
1cv.-.,mi| vatiiia;. .1, die dan min of meer steun vinden
in du levensrichting van den heer Stadig c.s. M. de
V., al* voeding aan the kinderen moet worden verstrekt,
op grond vat. een materieele inzinking, welke bij die
kinderen bestaat, dan z.d er ook bijna zeker een in
zinking wezen van «Ie mateiirele kracht in de gezinnen.
Dan zal alles gedaan moeten worden, om daarin te
voorzien. Xi.-t om die menscheu te helpen, want als
«Ie gemeenschap dat doet, den plicht op zich neemt te
zorg ii,«lat ondervoeding vvoidt voorkomen, dan helpt
zij zich/elf. Dan voorkomt zij. «lat aanstonds de econo
mische kracht niet vol.ioet.de zou zijn gewapend om
tien strijd om het bestaan te voeren. Derhalve moet
men daarin niet zien armenzorg, ook niet als het voed
sel gratis wordt ver-trekt. De geme. nsCh.p doet het
om zich/elfs wil. Mij dunkt, mi standpunt gaat hoog
int boven de enge levensopvatting, dat wij hier te
maken zouden hebben met armenzorg Hel verwondert
mij dan ook, dat een iitl van het burgerlijk armbe
stuur op ongeveer gelijke gron en, wij zullen maar
zeggen op etische gronden, het zoo heeft voorgesteld,
of het doel. dat wij trachten te ben-iken, het beste zon
worden hereikt door het eten uil de centrale keuken
te verstrekken aan de gezinnen, omdat dun hetzelfde
•011 worden bereikt. Xeeti, m.i. is de jtiiste weg. zooals
die is voorgesteld door It «V VV. opdat die kinderen
liet voedsel zullen krijgen, die het uoodig lubben en
dan zal tenslotte dat z.g. schaamtegevoel, dat wel nog
bestaat, maar dat bestaat omdat men in de zaak ziet
armenzorg, omdat men in het krijgen van eten een
vernedering ziet, wel verminderen, terwijl bet nu vaak
op onoordeelkundige wijze door vele outlets wordt
aangewakkerd. Als men daarin alleen een plicht ziet
•an de gemeenschap, dan iHiocft hiervoor evenmin
haarntegevoel te bestaan, evenmin als wanneer wij
ip het origenliük gaan naar de uitschepuldeeling van
Ie centrale keuken om een potje eten te halen. Inder
daad, wat me-t noemt de alleronderste lagen tier be-
iking zien daar wel iels in, maar «ie middelmoot
lian» ziet daarin volstrekt niet iets vernederends en
1 zal liet ook gaan, wanneer die zaak eenmaal is
ingeburgerd op «Ie sein.Ion. Dan zullen de kinderen
in niets bijzonders zien en zullen zij niet onttrok-
worden aun de ouders, omdat zij op school een
r potje eten kunnen krijgen dan thuis. Bovendien
er altijd ook t '.g elementen in de bevolking, die
•ndetuit mo-.-ten worden gehaald, die verkoerei*
nok bij de ouder
tarbij elk
zakt
ielijkheitlsgevoel,
die
H van Cleeff".
BUREAUX
KORTE GRACHT 9
VALKESTRAAT 19.
Postbus 9. Telefoon 1
sten van deze conservatieve staatsbeheer-
schers, heeft de Dultsche politiek in de wereld
al de mislukkingen en fouten geoogst, waar
uit ten slotte een onmogelijke situatie is
Onder de heerschappij of door de diensten
van den conservatieven geest, van de een-
zijdlg-conservatleve wereldbeschouwing, wer
den van Marokko en van het afwijken van
het voorstel van Chamberlain van een bond
genootschap tot aan de affaire-Luxbwg,
nieuwe vijanden geschapen en werd de gun
stige gelegenheid, die zich vaak voordeed,
ongebruikt gelaten.
Na zulke resultaten en ervaringen moet
eindelijk een groot volk, dat met zijn leven
en zijn goed moet betalen, een verandering
aanbrengen, ook voor andere «dienaren*
den weg vrijmaken, gelijk recht voor alle
eischen, om op deze wijze den staat met
nieuwen, frtsschen geest te vervullen.»
Dultsche volk te overwinnen, maar het te
vernederen, te verarmen en ten slotte te
vernietigen als een factor In de verdere en
volkomener ontwikkeling van de menach-
held. Natuurlijk moet toegegeven worden,
dat noch hier noch in Amerika zulk een
voornemen ooit geformuleerd of zelfs maar
aangeduid is Ik ga terug tot mijn eigen
samenvatting van onze oorlogsbedoelii.gen,
die ik in November 1914 in Guildhall gaf.
Ik zeide toen »dat wij het zwaard niet zou
den opsteken voor aan de militaire over-
heersching van Pruisen geheel en definitief
een einde zou zijn gemaakt.*
Na te hebben uiteengezet, dat de strijd
niet gaat tegen het Duitsche volk als zoo
danig, eindigde Asquith aldus:
Ik heb verdedigd en zal zoo krachtig
mogelijk blijven verdedigen ons recht om
g-bruik te maken van alle rechtmatige mid
delen, economische zoowel als militaire, om
ons hoofddoel te bereiken en een zoo per
manenten en vruchtbaren vrede teweeg te
brengen, als de wereld noodig heeft. De
positie der geallieerden in dit opzicht Is met
■erkelijk is In verband met het bovcn-
f de uitlating van Bonar Law, dat
♦de, op de grondslagen van Lansdowne,
•derlaag voor Engeland beteekent, met
S'olg een uiteenvallen van de Brltsche
tl, welke door den oorlog sterker Is
Jlen. De zuiver imperialistische idee
Is nu maar te hopen, dat het denk-
ban Asquith cn I-ansdowne zegevieren
1 Engeland op de imperialistische
f van Lloyd George en Bonar Law.
in niet anders dan de sfeer In E.ige-
iiivcrcn cn daardoor de komst vau den
^bevorderen.
belangrijkste nieuws van de fronten
fcinname door de Engelschen van Je-
tn.
vlaggen der geallieerden wapperen
koven de heilige stad. Gisteren hebben
ftgelsche. Fransche en Italiaansche
hebbers hun plechtigen Intocht gehou-
«T de stad. Na 730 jaren is zij weer In
k der Christenen en vrij. Afgezien
hn het feit, dat hierdoor de basis van
In de Tweede Kamerzitting van gis
teren is de interpellatie De Jong aan de
orde geweest, Inzake het geschil Treub-
Posthuma.
Minister Cort van der Linden verklaarde
voor den aanvang van de Interpellatie, dat
het verschil van gevoelen over den uitvoer
van verschillende artikelen tusschen de mi
nisters van Landbouw en Financien Is op
gelost op een wijze waarmede belde minis
ters zich hebben kunnen vereenigeu. Aan
de exporteurs van genoemde artikelen zullen
nieuwe verplichtingen worden opgelegd,
terwijl zorg is gedragen, dat de finantieelo
belangen der Ned. Uitvocr-Maatschappij be
hoorlijk zijn gewaarborgd.
Een uitvoerige discussie volgde, waarin
minister Treub zijn beleid verdedigde en de
heer Van Berestcijn een scherpe rede hield
tegen minister Posthuma.
De heer Troelstra diende ten slotte de
volgende motie In: »De Kamer niet be
vredigd door de verklaring van den minister
van financiën gaat over tot de orde van
den dag*. Een motie waarvan de aanneming
minister Treub tot heengaan zou genoopt
hebben. Zij werd echter verworpen met 35
tegen 8 stemmen. Alleen de Sociaal-demo
craten stemden voor.
Ter gelegenheid vsn de plechtige af
kondiging van de Grondwetsherziening beeft
de Sociaal-Democratische Kamerfractie gis
ter aan den Minister-President een bloem
stuk aangeboden, dat geplaatst werd in de
werkkamer van Minister! Cort van der Linden,
De afkondiging te Amsterdam
werd door een dichte menigte bijgewoond,
waaruit verschillende socialistische- en kies-
rechtllederen weerklonken. De politie bad
de binnenplaats voor de raadszaal afgezet.
Nadat de gemeente-secretaris Mr. Falken-
burg het K. B. had voorgelezen, riep het
raadslid E. Polak, die voor een geopend
venster stond
Hoeral Leve het Alg. Kiesrecht I Voor
waarts naar het Algemeen Vrouwenkies
recht I*
Te 'e-G ravenhage heeft Mr. Troel-
S'.ra nadat het Koninklijke besluit was voor
gelezen, de plaats van den Gemeente-secre
taris ingenomen en een korte toespraak
gehouden, waarin hij de beteekenis van dien
dag voor de arbeiders uiteenzette.
Naar aanleiding van dit optreden wordt
uit den Haag van bevoegde zijde bericht,
dat, nadat burgemeester en secretaris zich,
ten teeken dat de plechtigheid was afge-
aloopen, verwijderd hadden, het optreden van
dienen zal niet gemakkelijk te trekken zijn, Mr. Troelstra geheel bij verrassing, dus buiten
maar kan een staat, een volk zijn dienaren voorkennis van het bevoegd gezag, heeft
niet verwisselen, wanneer de tijd bet schijnt j plaats gehad.
te eischen Te Zaandam was ten stadhuize de
Onder de heerschappij van deze conser- j Nederlandsche vlag met grooten rooden
vatieve staatsdienaren of dank zij den dien- wimpel uitgestoken.
eentIn
lor de
nieuwe wet worat aan mie mannen vanaf
21 jaar, aan alle soldaten en zeelieden vanaf
19 jaar, aan de vrouwen vanaf 30 jaar het
kiesrecht verleend en de kiesdistricten wor
den, zooals tie soldaten het geClscht hebben,
nieuw ingedeeld.
Deze geweldige hervorming is In Enge
land in alle stilte, als iets vanzelf sprekends,
tot stand gekomen het klasse-egnïsme, de
heerschzucht der grootgrondbezitters en der
•oude families* hebben niet naar conflicten
gedreven, hebben het offer gebracht, dat
tegenover de enorme offers der volken klein
moet schijnen.
En bij ons, mijnheer v. d. Osten en bij ons
De Pruisische jongers zouden, volgens
den conservatieven spreker, niet den staat
beheerschen, maar den staats steeds gediend
hebben. De grens tusschen heerschen en
