COURANT.
Zaterdag 6
Maart 1920.
No. 9304.
70e laarga
M. Vleeschhouwer
PRIMA WIJNEN
N. V. Centrale Crediet- en Landbouwban!
SAFE DEPOSITO
Ij G. KEUNEKE
REDACTEUR
F. W. H. OUDENS..
AMER5FOO RT.
IJitiurave van de Drukkerij „l)e AmersfoortHChe Courant, voorheen Firma .4. H. vun Cleeff".
Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagnvond. Abonnement per 3 maanden 1.—
franco per post /1.15. Advertentifln 16 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Bijregel-
abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. Legale, officleele- en ontelgenfngs-
advertentiön per regel 15 cent. Reclames 1—5 regels /1.25 Rewijsnummers worden In
rekening gebracht en kosten, evenals afzonderlijke nummers, 3 cent.
Bij advertentlfin van uulten de stad worden de Incasseerkosten In rekening gebracht.
BUREAUX:
KORTE GRACHT tB (oud q)I
VALKESTRAAT 19.
Telefoon 19.
OVERZICHT.
Buitenland.
De machiliebbcndon in Sovjet-Rusland
Het Vrouwenkiesrecht in Bolgiü Spoor
wegstaking in Portugal.
Binnenland.
B. Nierstrasz neemt zijn benoeming tot
te Kaïnerlid aan De drukker der valsche
sulkerkaarten ontdekt Het uitleverings
verzoek door Nederland beantwoord.
Centrale voarzieoing in den woningnood
loor den kleinen middenstand.
Hot bekende Koninklijk besluit van 6
November 1919 n°. 51 opent thans ook voor
den bouw van kleino mlddenstandswoningen
vooruitzicht op financieelen steun van de
overheid.
Als gevolg daarvan ziet men dan ook
allerwcge vereeniglngen en stichtingen op
richten, welke zich teu doel stellen dezen
bouw ter hand te nemen.
In dit verband moge gewezen worden
op de wenscheiijkheid, zoo niet de nood
zakelijkheid door één of enkele landelijke
organisatie s deze onsamenhangende pogingen
te ceutraliseeren. Want het vrijwel anarchis
tisch zich werpen op de bestrijding van den
woningnood voor den kleinen middenstand,
zooals we dat momenteel waarnemen in tal
van gemeenten, beteekent o.i. economisch
een groot verlies.
Iets nieuws wordt hier niet betoogd, want
reeds meer dan eens werd vooral in onze
technische kringen de wenscheiijkheid be
toogd tot centrale voorziening in den woning
nood ie komen. We herinneren hier b.v.
slechts aan het prae-advies van den heer
Van der Waerden voor het Woningcongres
van 1918 en de voordracht van Dr. Ber-
lage over «Normalisatie in woningbouw»?
Maar daarom baart het te meer verwonde
ring, dat het tot nu toe bij betoogen blijft.
Kan hot dan zijn, dat men vooral in niet-
technlsche kringen niet van de voordeelcn
van centrale voorziening in de woningbe
hoefte is doordrongen of wel, dat men geen
weg ziet om althans voor den bouw van
klein* midtfénstandswoningen tot een zekere
normalisatie en centralisatie te komen
W-.ar bet niet onmogelijk is, dat dit zoo
is, moge hier een poging gedaan worden
die Voordeden aan ty wijzen, om aan het
slot een weg aan te geven welke praclisch
en snel tot hot doel zou kunnen voeren.
Stellen wij ons een «ogenblik voor, dat
er een oentr; lo organisatie van den woning
bouw bestond, een organisatie dus welke
van één punt uit hare bemoeiingen gaf lot
voorziening in de woningbehoefte (in ons
geval voor den z.g. «kleinen middenstand»)
in verschillende gemeenten des lands.
O in met vrucht werkzaam te zijn zou in
de eerste plaats een studio der verschillende
bouwverordeningen moeten gemaakt worden,
met het doel le trachten te komen tot een
zoo beknopt mogelijk aantal type-platte
gronden, doorsneden, enz. van woningen in
onderscheidene gemeenten te bouwen. Na
tuurlijk zal rekening moeten worden ge
houden met plaatselijke of gewestelijke
bizonderheden of eigenaardigheden en zal
uiteraard het type met zijn varianten voor
MEUBELFABRIKANT
Grootste mavazijnvoorraad
Grootste keoze
Dq prijzen van de meu
belen zyn allerbillljkst
Door liet in eigen heltour hobbelt dor
fabricatie in concurrentie
buitongoidoteii.
FabriekWinkel
PAPENHOFSTEDE HOF 40
Amsterdam met haar hoogbouw anders
moeten zijn dan dat voor een kleinere ge
meente, waar laagbouw gebruikelijk is.
Maar overigens moet hot o.i. toch moge
lijk zijn, dat een gering aantal typen wordt
vastgesteld, typen, welke zonder in strijd te
komen met de plaatselijke voorschriften
overal te bouwen zijn.
Vergeten dient toch niet te worden, dat
de z.g. «kleino middenstandswoning» voor
90u/0 der te bouwen woningen weinig of
niets zal vérschillen van de eerste klas werk
manswoningen, welke nu reeds op den voet
der woningwet gebouwd worden.
Immers gaan de kosten alleen van bouwen
van deze woningen reeds tot f7000 en
hooger. Welnu, neemt men aan, dat een
kleine middenstandswoning f 8000 van bou
wen eischt, dan komt men op den voet van
bet K, B. van 6 November reeds op een
huur van f550 a f375.
De «kleine middenstandswoning» zal dus
meerendeela weinig uitgaan boven de betere
«arbeiderswoning», welker grootte weer be
paald is in de bekende ministerieele circu
laire van 23 Juni 1919. Zij zal dus «in het
algemeen» bevatten een woonkamer, een
tweede kamer, een keuken en drie slaap
kamers.
Vandaar mijne meening, dat misschien
met een enkele uitzondering het mogelijk
moet zijn, dat aan de hand der bouwver
ordeningen een betrekkelijk beknopt aantal
type-plattegronden, doorsneden, enz. ont
worpen wordt van woningen, welke overal
te bouwen zijn. De meermalen gewraakte
copieëring van tal van verordeningen naar
het model van Blaupot ten Gate, van Gijn
Schelling kan hier nog wel eens blijken
eett onverwacht gunstige zijde te hebben!
Als een enkel voorbeeld moge meegedeeld
worden, dat ik dezer dagen de oppervlakte
uittrok, door een 13-tal bouwverordeningen
voorgeschreven voor het daarin vereischte
■groote» vertrek. Welnu dit wisselde af van
12 tot 15 M-. Het ligt dus voor de hand
in de te ontwerpen type-plannen voor dat
groote vertrek eene o; pervlakte van 15 of
16 M3 aatt te nemen.
Ditzelfde zul zeker ook blijken mogelijk
te zijn t. a. v. de hoogte der vertrekken,
de oppervlakte van de lichtramen, enz.
Een zeer groot voordeel voor de bewoners,
een voordeel dat ook in het algemeen in
deze tijden van schrikbarende duurte en
schaarschtc van groote economische be
teekenis zal kunnen blijken le zijn, dient
hier nadrukkelijk aangewezen te worden.
Namelijk dat het mogelijk zal kunnen
zijn, dat een ambtenaar die b.v. van U.
naar X. verhuist, in de woning in X. dezelfde
kleedeti, gordijnon, enz. gebruikt, welke hij
in U. heeft gebruikt, dat hij er dezelfde
wandruimtc vlnc't enz.
De to verkrijgen besparing voor den
bouw kan eveneens van beteekenis zijn.
In de eerste plaats wordt natuurlijk be
spaard op de architecten-honoraria. Type-
plannen en in het algemeen plannen door
één hand geleid, vragen niet die vergoe
dingen, welke noodzakelijk zijn ta achten
voor op zichzelf staande plannen. In meer
dere gevallen zullen de ontwerpen eenvou
dig kunnon «herhaald» worden.
Het bebouwingsplan, de groepeering der
woningen zal natuurlijk evenwel voor elk
geval afzondorlijk en geheel op zich zelf
behandeld dienen te worden. En serieus
met de meeste aandacht en overgave. Hier
zal van den leidenden architect het aller
beste moeten gevraagd worden en zal hij
het allerbeste van zijn kennen en kunnen
moeten geven.
In de tweede plaats zal gestreefd moeten
worden naar normaliseering van verschil
lende onderdeden: deuren, ramen, kozijnen,
kasten, trappen, enz. Het laat geen twijfel
of hier is groote besparing aan tijd en geld
te verkrijgen.
Zijn toch normaal-onderdooien vastgesteld,
dan kunnen in verschillende gewesten met
enkele timmerfabrieken contracten afgesloten
worden voor levering gedurende minstens
eeniga jaren. Die fabrieken kunnen zich
daar speciaal op inrichten, hebben voor jaren
vast en geregeld werk, enz. Dat zoodoende
groote bezuiniging mogelijk moet zijn, ligt
voor de hand.
Voorts zullen voor de onderscheidene
werken contracten voor de levering van
materialen in het groot worden afgesloten,
voor steen, cement, kulk, kast-, hang- en
sluitwerken, enz.
Mogelijk moet b. b.v. zijn met enkele steen
fabrieken of combinaties daarvan ecu con-
trnct voor eanige jaren af te sluiten. Dat
ook In een dergelijk geval, waar gedurende
jaren achtereen een constante afname voor
vele werken verzekerd is, goedkoopere
levering kan verwacht worden, schijnt zeer
aannemelijk.
Niet onbelangrijke besparing zoowel in
lijd als geld zou verder te verkrijgen zijn,
Indien zoowel vanwege du overheid, welke
voorschotten en bijdragen zal hebben te
geven, ais vanwege de groote finaiiciecle
instellingen, waarbij hypothecaire leeningen
zijn te plaatsen, de bouwplannen over de
verschillende plaatsen als één groot geheel
konden worden beschouwd. Naar hot tempo
011 de behoefte van het oogenblik zouden
dan, uiteraard onder do noodige controle en
waarborgen, de telkens benoodigdu bedragen
in afbetaling op de voorschottoit en lee-
nlngen kunnen worden toegewezen.
De thans telkens noodige onderhande
lingen voor de toewijzing van betrekkelijk
kleine sommen door de plaatselijke vereeni
glngen waren dan veel eenvoudiger, wijl
over één groote organisatie gaande, te voe
ren. Immers niet alleen zouden Rijk, Ge
meente en financleele instellingen met een
groote organisatie te doen hebben, maar
ook zou de nu noodige beoordceling van
elk plan afzonderlijk achterwege kunnen
blijven, wijl al diu plannen naar enkele
type-ontwerpen zouden worden opgezet sn
uitgevoerd!
Van te voren staat dus vast, dat In cis
onderscheidene gemesntcn alle naar enkele
type-ontwerpen te bouwen woningen dezelfde
grootte zullen hebben en dus ongeveer de-
zeilde sommen voor voorschotten, enz. zullen
eischen.
Vandaar de mogelijkheid van veel een
voudiger en vluggere beoordeeling door de
overheidsinstellingen en ambtenaren en ten
gevolge daarvan enorme besparing aan tijd
en geld.
vanaf f 1.30 per flcsch
J. VAN HAilKltSVbLD Jlt.
VRAAGT I'RIJSGOURAN I'
Amersfoort, Scherpenzeel, Soest, Utrecht!
TpI. luiere. 363, Tel. latere. 2. Tel. Interc. fl. Tel. Intnrr 4(j)
T oiegro.m-o.dro3 „CREDO".
Maar ook in het bizonder voor de ver-
schillende gemeenten, waar zal worden ge
bouwd door de organisutic, liggen de voor
deelcn voor do hand.
Daar is in do eerste plaats du omstandig
heid, dat het gemeentebestuur a priori weet
met een groote, uitnemend georganiseerde,
kapitaalkrachtige organisatie te doen 10
hebben.
Is dit laatste van vuel belang, niet min
der van belung is hef, dat du leiding vun
de organisatie ligt in handen van zoowel
administratief als technisch goed ondcrl gdu
leiders, die wel voor hun laak berekend
zijn en niet, zooals zoo dikwetf bij bouw
verenigingen het geval is, met bestuurs
leden die wel vun guodcn wille zijn, doch
ten eenenmalo onbekend met de omvang
rijke taak die op hun schouders ligt. De
overheid en haar organen komen dus hij
de te voeren besprekingen en onderhande
lingen gedurig in contact met vakkundigen,
wel berekend voor de hun opgedragen taak.
(I11 dit verband zij herinnerd aan de hoogst
verdienstelijke brochure van mr. Hudlg:
Advlesbttreaux voor Bouwverenigingen»,
waarin o.m. op overzichtelijke wij'.e, naast
do groote verdienste welke het bouw ver-
eenlglngs-instituut heeft, gewezen wordt op
do soms groote tekortkomingen, welke de
bouwvcrcciiigingcn aankleven. En niet hut
minst hun tekortkomingen in het voeren
ecner goede administratie en financieel
beleid).
Ook mag van oen organisatie ais deze
verwacht worden dat zij in het algemeen
actiever zal zijn dan dc kleinere plaatselijke
vereenigingen.
Ik spreek bij srvaring als ik zog, dat
meerdere van (iozo vereenigingen, als /.ij
eenmaal gebouwd hebben daarbij blijven.
Do actie en liet initiatief gaan doorgaans
te veel uit van enkelen of zelfs één enkele.
Treden zij uit, dan mag men tevrodon zijn
als dc overigen op dragelijke wijze het
beheer blijven voeren. Van verdere actie is
evenwel geen sprake I
Geheel anders staat hier evenwel een
organisatie als hier door ons hedoeld wordt
tegenover. En krachlens haar opzet en
krachtens haar samenstelling cn groei zal
zij Immer een vooraanstaande plaats willen
en moeten bekleeden In do bestrijding van
den woningnood. Om hst zoo to zeggen:
de psycho van een dergelijke centrale en
landelijke organisatie zal gansch anders zijn
en ook moetan zijn dan die vun de kleinere
piaatsclljko organisaties.
Van nog grootcre beteekenis zoo mogelijk
is voorde gemeenten de omstandigheid dat van
een dergelijke organisatie hot bebouwing»,
plan cn dus hst stedenbouwkundig clement
volkomen naar ctsch cn waarde zuilen
behartigd worden. Juist door haarcsntralen
opzet cn bemoeiingen beschikkend over goede
krachten en medewerking van één of meer
bekwame architecten zal zij in staat zijn
goed werk op dit terrein to loverett.
Dc gemeenten zullen daarom o. i. goed
doen aan dc organisatie eon terrein in het
uitbreidingsplan aan te wijzen, waarop zij zich
voor meerdere jaren geheel kan «uitleven».
Van tc voren dient dan direct bet gchesle
bebouwlngspl.il) opgezet le worden, uiteraard
In overleg mot de plaatselijke technische
diensten, waarna gedurende een zeker aantal
jaren, naar hut door da omstandigheden
geboden of toegelaten tempo kan gebouwd
worden50. too, 200 of meer woningen
per jaar.
Handelt zij aldus, dan zal ook hut steden
bouwkundig element tot zijn recht kunnen
komen 011 de gemeente groot or waarde
kunnen hechten aan iu-t optreden ccncr
dergelijke organisatie ook op hut terrein ecner
door haar gewenschta stadsuitbreiding.
Welke is nu du weg welke mout ingeslagen
om dit doel tc bereiken
Mijn antwoord ishet is die, welke leidt
tol dn tethandneming van dn hier bedoelde
organisatie door één of moer onzsr bestaande
groote en krachtige vakorganisaties van
ambtenaren, van belanghebbenden dus.
Ik donk hierbij vooral aan organisaties
ais die van de onderofficieren «Uns Belang,»
zeker één Oersterkste on kapitaalkrachtigste
organisaties die er bestaat cn welke reeds
menige Instelling met succes Isidr, Aan de
organisatie» van den CentrnUn Nedcrland-
scben Ambtenaarsbond, den Nedcrlandschen
Bond van Gemeenteambtenaren, den Cen-
traleu Bond van Post-. T'elograaf- on Telefoon
personeel.
Deze bonden hebben hun talrijke leden
wonen in alle dooien dos lands en bijna
allen lijden onder do gevolgen van den
woningnood.
Zij zijn daarom aangewezen, en meer
malen heb ik dit reeds gepropageerd, een
centrale bouwstichllng in het leven te roepen,
welke haar werkzaamheid cn bemoeiingen
over hot gehueie land uitstrekt,
Het zal zoo moeten gaan dat die stichting
een eigen centraal technisch en adminiitr-itle-
bureuu vun uitvoering 011 beheer opricht,
dat zich bezig houdt met de uitwerking der
type-plannen, de uitvoering dor werken
grootondecls leidt, de Inkoopcn en contracten
daarvoor afsluit, als do woningen klaar zijn
het beheer voert, enz.
Dat contraal bureau hoeft voorts haar
architecten-adviesbureau hetwelk do type-
ontwerpen en de bebouwingsplanncn levert,
mee toeziet op de richtlge uitvoering der
plannen, zooveel mogelijk den wegj
bij de gemeentelijke- en rijks-tcchniw
andere gcmoentelljko bureaux, enz. m
In verschillende gemeenten, waar g™
wordt, kan de stichting, Indien nor
deelingsorganen lubben, uiteraard a
tonder te kort te doen aan de «beng
voordoelen van centralisatie.
Goed opgezet en geleid, energiek!
nastreven vnn baar doel zul ecu der
organisatie moeten slagen en bespuru
te besparen en te bozulnlgcn is. een j
van beteekenis kunnen zijn tot be
van don woningnood voor don
middenstander».
En het ligt rn. i. in de volstrekts!
dor bovengenoemde organisaties Itf
zin op tc treden.
Slechts Initiatief en doorzetting tl
om hier zegenrijk voor hun leden i
het gchcein volk werkzaam te zijn. I
Rcuda doet één der genoemde orv
stappen In do bedoelde richting,
allorwogc die waardeoring en medetvi
(Ho zij noodig heeft om te slagen*!
gemeenten zelve niet het minst zu'
zeker om tnuer dan één reden bij g«bi
Amersfoort, Februari 1920.
II. SCHULTE NORTHOiC
A rchit, l)ir. Ilauic- ri
STADSNIEUWS
BE KEN DMA KING HINDKRWEJÉH
Burgcineoalor en Wethouders van ABW
bretiRen ter openbare konnls,
dat bij hun besluit van z Maart loi'Vtaid
W. 1,. MEUKSING en zijne rechlvcflftij-
genden voorwaardelijk vergunning i»Tw-
leend lot het uitbreiden van een hrondfulWtok,
door het bijplaatsen van twee ovens, in het
perceel alhier gelegen aan het Nmiillepndl
No. 7, kadastraal bekend Uemeonte Affllrs-
foort, Sectie D No. 971. ^2
dat bij hun besluit van 2 Maart t92aj..n
Tj. DE VRIES en zijne rechtverkrijgMlcuj
voorwaardelijk vergunning ia vorleenaltott
hot uitbreiden van een zeepfabriek, door Iteé
daarin plaatsen van verschillende machine»,
met electronu. toren In het perceel alhier ge-1
logen aan de Kleine Koppel No. 27 kada
straal bckond Gemeente Amersfoort, Sectie D
No. 3137, 1664 en 1389.
Amersfoort, 4 Maart 1920.
Burgemeester en Woihoudats
voornoemd,
De Burgemeester,
v. RANDW1JCK.
De Secretaris,
A. K. VEENSTRA.
Langostraat 106
r; AMERSFOORT
SPECIAAL ADRES IN
Lodorwaron, Bondon-
artlkoion on
Relsbenoodlgdfcodon
fj Beleefd aanbevelend.
MTZZZZrZTZIZSZTZTZrZTZrZTZÏZZziï