Zaterdag 18
September 1920
No. 9384
70e Jaargang
PRIMA WIJNEN
N. V. Centrale Crediet en Landbouwbank
SAFE DEPOSIT.
pG. KEUNEKE
Uitgave van de Drukkerij „DE AMERSFOORTSCHE COURANT" voorheen Firma A. H. van Cleeff.
Verschijnt DINSDAG-, DONDERDAG- en ZATERDAG. ABONNEMENT per 3 maanden f 1.—franco per post f 1.15. Afzonderlijke nummers 5 cent.
ADVERTENTIÊN 1 6 regels 95 cent; elke regel meer 15 cent. Bij regel-abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. Legale-, oflicleele- en
ontelgenings-advertentien per regel 20 cent. RECLAMES 1—5 regels ft.55; elke regel meer 30 cent. Incasseerkosten worden In rekening gebracht.
Inzending van advertentiën op den dag van verschijnen uiterlijk 10 uur, voor het Zaterdagnummer uiterlijk Vrijdagavond.
REDACTEUR: K. LUBERTI, AMERSFOORT
BUREAUX KORTEGRACHT 18 EN VALKESTRAAT 19, TELEFOON 1
KENNISGEVINGEN.
MILITIE.
Oproeping ter inlijving.
De Burgemeester der Gemeente Amers
foort
brengt ter kennis van den loteling
PIETER JOHANNES G1EL1NG
No. 63 van de lichting 1920 uit genoemde
Gemeente, dat hij bij de militie mqet wor
den ingelijfd op Vrijdag 1 October 1920,
's voormiddags 9 uur, te Amersfoort in de
Infanterie kazerne.
Genoemde loteling is verplicht op ge
noemden dag en uur op de aangewezen
plaats aanwezig te zijn, tenzij hij alsdan
a. eene verbintenis tot vrijwillingen mili
tairen dienst heeft aangegaan;
b. uitstel van eerste-oefening heeft ver
kregen
c. vrijstelling van den dienst heeft ge
vraagd wegens het bekleeden van een
geestelijk of een godsdienstig-menschllevend
ambt of wegens het opgeleia worden tot
zoodanig ambt, Ingeval op de vraag nog
niet is beslist;
d. blijkt verblijf te houden in eene ge
meente, waar eene der ziekten vermeld in
de wet. houdende voorzieningen tegen be
smettelijke ziekten, epidemisch heerschende
is verklaard;
t. blijkt verblijf te houden in een gezin,
waar eene der onder d bedoelde ziekten
heerscht of waar eene dier ziekten heeft
geheerscht en het gevaar voor besmetting
nog niet is geweken.
In de gevallen, omschreven onder
wordt de' loteling ingelijfd buiten zijne
tegenwootdigheid.
Doet zich een geval voor als bedoeld
onder d of e, dan behoort de loteling daar
van tijdig kennis te geven ter Secretarie
der Gemeente, alswaar zoo noodig ook in
lichtingen kunnen worden verkregen om
trent het vervoer naar de plaats van inlijving.
Met hechtenis van ten hoogste een maand
of geldboete van ten hoogste driehonderd
gulden wordt gestraft hij, die ter inlijving
bij de militie moet opkomen en niet ver
schijnt op tijd en plaats, voor zijne inlijving
bepaald, tenzij blijkt, dat voor zijne niet-
verschijning eene geldige reden bestond.
Met gevangenisstraf van ten hoogste tien
maanden of geldboete van ten hoogste drie
duizend gulden wordt gestraft bij, die op
zettelijk bedoeld feit pleegt.
Amersfoort, den 16 September 1920.
De Burgemeester voornoemd
v. RANDWIJCK.
politie,
1 de opzichters en de werklieden.
Reinigingsdienst.
Donderdagmiddag werd, onder groote be
langstelling van autoriteiten en betrokkenen,
de nieuwe inrichting van den Reinigings
dienst officieel in gebruik genomen. Onder
de aanwezigen merkten wij op den Burge
meester, secretaris, wethouders Veis Heijn.
Verhoef en van Hardenbroek, verschillende
raadsleden, den heer Beltman, Directeur van
openbare werken, den heer Beenhakker.den
chef van den Reinigingsdienst, verder Dr.
de Boer, directeur van den Keuringsdienst,
de hear Seeuwen, waarnemend commissaris,
den directeur van onderwas den heer Jaarsma,
den voorzitter der Gezondheids-cominissie
dr Schröder, den directeur der gasfabriek
den heer Koppejan, en dan waren natuur
lijk present de opzichters en werklieden aan
den dienst verbonden.
Allereerst kwam men bijeen in de Direc
teurskamer, een sober gehouden vertrek,
amper groot genoeg om zóóveel gasten
0°Hler*nam de burgemeester het woord. Hij
vanaf f 1.35 per flesch
J. VAN HAMEItSVELD JR.
VRAAGT PRIJSCOURANT
herinnerde er aan, dat wij een jaar geleden
ens in dit stadsdeel waren en wel om
de ontsmettingsoven in gebruik te gaan
nemen. Toer. zag dit stadsdeel er nu juist
niet aanlokkelijk uit. Maar veel is sedert
dien veranderd, en wanneer wij nu ons
langs den mooien nieuwen weg hierheen
begeven hebben om onzen nieuwen reini
gingsdienst in te wijden, dan begrijpen wij,
dat er iets bizonders gebeurd is. Amersfoort
heeft een grooten sprong gedaan hiermede.
Spr. wil niet in herinnering roepen de oude
toestanden op het gebied van de reiniging
hier. Die zullen aan sommigen misschien
nog lief zijn, en waar nu terwille van den
nieuwen dienst weer een deel van oud-
Amersfoort is opgeofferd, zullen zij daarom
wellicht boos zijn. Maar dit was toch
noodig. Jaren laug heeft het gemeentbestuur
zich geërgerd over den bestaanden toestand.
Vooral de heer Veis Heijti streefde ernaar
verbetering aan te brengen. Hij heeft toen,
drie jaar geleden, in den heer Beenhakker
den man gevonden die hem daarbij helpen
kon. En daarom wenscht spr. thans op
•symbolische» wijze de Inrichting te openen.
(Hij trekt een doek weg, waardoor een
groot en goed gelijkend portret van den
heer Veis Heijn zichtbaar wordt). Hulde
aan hem, roept spr. uit, hulde aan den man
van de nieuwe reiniging! En dan wenscht
hij hem en zijn huisgenooten (die bij wijze
van delicate verrassing, zonder weten vau
den sympathieken wethouder, op het laatste
oogenblik vóór de opening per auto kwameu
aanrijden om van de belangrijke gebeurteals
getuige te zijn) van ganscher harte geluk.
De heer Veis H e ij n, zichtbaar ont
roerd, zegt van de wijs te zijn gebracht
door wat vertoond Is geworden. Hij is met
gedachten hier gekomen, die gingen naar
voorheen en naar thans. Van het oogen
blik af, dat aan spr. werd opgedragen voor
den openbaren dienst zorg te dragen, was
dit een moeilijke taak. Amersfoort toch, dat
op velerlei gebied met zijn tijd was mee
gegaan, was op het gebied van de reini
ging zeer achteruit. Maar hij heeft toen
grooten steun gevonden in den directeur
Beltman, wien dus een deel van de eer toe
komt. Zoo is het met allen die verder hebben
meegewerktook de werklieden hebben het
hunne gedaan om de taak te vergemakke
lijken.
Nieuwe wegen zijn wij toen gaan be
wandelen, toen de heer Beenhakker directeur
werd.
Met opzet hadden we ons tot zoolang be
perkt tot het gaande houden van het bedrijf,
om zoodoende den nieuwen directeur ge
legenheid te geven het bedrijf geheel op
nieuw in te richten. En nu is het spr. een
genoegen te kunnen verklaren, dat het deze
energieke persoon is, die den dienst heeft
weten te hervormen. Daarbij is met zorg te
werk gegaan en heeft spr. met de heeren
Beltmann en Beenhakker verschilende Inrich
tingen op dit gebied bezocht ter voor
studie. Dat is hen, tusschcn twee haakjes,
niet meegevallen, uitgezonderd dan wat
betreft Den Haag en Amsterdam. Want in
de andere plaatsen, vooral die van gelijke
grootte, was eerder te leeren hoe het niet
moet gedaan worden dan wèl. Spr. noemt
daarbij als uitzondering Den Helder, dat
evenwel ook pas geheel georganiseerd had.
Wat nu het personeel betreft, spr. twijfelt
niet of het zal onder de nieuwe en gunstige
condities nog beter werken dan vroeger.
Zoo is ook voor hen deze dag bizonder.
Spr. eindigt met den wensch uit te spreken,
dat de inrichting moge bijdragen tot den
bloei van Amersfoort. Hij dankt daarbij den
Raad die in vertrouwen de noodige gelden
heeft gevoteerd, en dankt evenzeer voor de
groote eer hem toegedacht.
De heer Bee nh akker acht de hem toe
gezwaaide lof te groot. Deze kwam
schillende collega's toe. Spr. noemt In het
bizonder den heer Koppejan voor zijn steun
bij de verbrandingsinrichting. Dan pst
dank aan den directeur van Bouw- en Wo-
I ningtoezicht voor zijn werk inzake het tonnen
stelsel. Dank ook aan den commissaris van
Het samenwerken is altijd goed geweest
(Applaus).
De burgemeester spreekt nog een
woord van dank aan de aannemende zijde
(de heeren van Keulen en Bunnlnk, aannemers)
Hij wenscht ten slotte het personeel van
harte toe, dat zij een prettigen werkkring
zullen hebben in de nieuwe inrichting.
Daarmee is de openingsplechtigheid af-
geloopen en gaan wij de terreinen en ge
bouwen bezichtigen. Wij zullen daarvan
geen gedetailleerd verslag geven. Er is een
eigen schilderswerkplaats, waar alle materi
aal door een eigen schilder wordt verzorgd,
er is een smidse en een timmerwerkplaats.
De stallen zijn ruim en geheel volgens de
voorschriften der moderne hygiene Ingericht.
De compostbakkon met electrische pomp-
Inrichting, en de spoelinrichting voor de
tonnen zijn onschatbare verbeteringen te
noemen. De loropensorteerderij, die zich in
de onmiddellijke nabijheid der bakken bevindt,
geeft een groote vereenvoudiging in werk
wijze. De verbrandingsoven, uiteraard hier
eveneens vlak bij, is nog niet geheel ge
monteerd. De capaciteit er van is ruim vol
doende, doch kan gemakkelijk nog ver
dubbeld worden.
Het geheel geeft den indruk van te zijn
groot, jrisch, royaal. Men voelt, dat hier
moderne begrippen vèt doorgewerkt hebben.
Amersfoort, Scherpenzeei, Soest,
Tel. interc. 353. Tei. intsre. 2. Tel. interc. 6.
Ta le gr am* adres „CREDO".
Utrecht,
Tel. interc 460 I
Over tüemeentefinanciëii
en nog wat.
Vervolg.
We gaan nu verder met die «draagkracht».
En dan moeten wij hierbij heel even het
tweede artikel van de heer V. aanhalen,
waarin hij weer In techniese zin spreekt
over de organisatie van het kredietwezen
de gemeenten. Er wordt daar gesproken
een instelling, een bank, (waarin o.m.
Ned. Bank en de regering vertegen
woordigd zijn) die aan de gemeenten geld
ter leen zal geven ten daarbij de eis stelt
van volledige image van alle bescheiden
terwijl de schrijver verwacht, dat het publiek
daarin «en waarborg zal vinden »die het
doet terugkeeren tot de verlaten fondsen.»
Dat wil in gewoon nederlands zeggen
wanneer de gemeente onder kuratele van
bank komt te staan, dan zullen de
geldbeleggers niet zo bang meer zijn, dat
met hun lieve centjeseen politiek wordt
gesteund, die zij niet willen.
We volgen de schrijver nog even. Hij
wil het zóde gemeente sluit een krediet
overeenkomst met genoemde bank, waarbij
de laatste zich verplicht krediet te verlenen
behandeld en verantwoordellk is aan de
kiezers, moet z'n budgetrecht bijna geheel
afstaan aan het niet openbare-, uiet-recht-
streeks-aan-de-kiezers-verantwoordelike kol
lege van Burg. eu Weth. Waut prakties
zou het zó gaan B. en W. ontwerpen de
begroting, met medewerking van 'n paar
politlek-uiet-verantwoordelike ambtsnaren,
en onder hoge goedkeuring van die bank
instelling ergens in Amsterdam (want de
instelling wil de heer V. in A'dam hebben,
vanwege de voeling met de geldmarkt) en
zenden deze ln bij de Raad. De Raad moet
die begroting aannemen vanwege de boven
besproken-, door de bank en B. en W.
tot onbekwame mannen en de konsekwentie
zou zijn, dat wij ze heenzonden.
Spr. heeft echter eenige wenschen, die
bij alsnog naar voren wil brengen. Zoo bv.
de kindertoeslag. Spr. hoopt, dat bij een
volgende gelegenheid het vraagstuk van de
kindertoeslag ernstig zal worden onderzocht.
Dan heeft spr. nog een wensch t. a. v. den
controleur van de l^lastiiigen, dien bij graag
uit groep 17 naar een hoogere groep zag
gebracht.
Spr. is het eens met I
zij zeggen dat de basis van de voorstallen
der commissie: dc loonen in het vrije be
drijf, onjuist is. Inderdaad, zegt spr., dat is
astgestelde draagkracht (weigert de raad volkomen onjuist. De levensstandaard is
dan komt er geen geld) en mag dan tevens tneeai betrouwbare basis,
in het lopende jaar geen verandering aan- 1 Dan, zegt spr., wordt door B. A W. aan
brengen, aangezien anders de financien gevoerd de kwestie van de financien. Is spr.
hopeloos In de war raken.» Dan kunnen de goed Ingelicht dan zou de heer Ruitenberg
1 de e
De gemeente moet zich daartegenover
verplichten bij geen andere Instellingen geld
op te nemen. En dan komt ten slotte (de
omweg is lang) het antwoord op de vraag,
die wij zo even stelden n.l.wie zal uit
maken, dat de Raad boven z'n draagkracht
gaat Hier is het
Daardoor (door het zich verplichten
bij geen andere instelling te lenen; door
inzage van alle bescheiden te geven enz)
krijgt de bank dc volledige kontrole en
do gemeenten de zekerheid zo veel
mogelik dat zij rustig kunnen door
werken, mits haar zaken in orde zijn en
zij de grenzen van haar draagkracht niet
te buiten gaan,*
Ziedaar. In hoogste instantie maakt dus
de bank uit hoever de draagkracht van da
gemeente reikt. Die arme, arme autonomie I
De heer V. is verder zo vrijmoedig om
in het artikel zelf vast te leggen, dat hij de
boel zo'n beetje voor de gek houdt. Hij
knipoogt ondeugend en zegt glimlachend
Ten einde de gemeenten het idee Ie
geven, dat ze de bank medebesturen, zou
ik tegenover de verplichting van het nemen
van een aandeel in het kapitaalhet recht
■witten geven op een paar commissaris-
plaatsen.*
Nèt zo als je 'n klein meisje een pop geeft
met 'n paar kleertjes er bij »ten einde haar
hït idee te geven», dat ze 'n kladje verzorgt.
Wij hadden aanvankelik plan om het 2e
artikel vau de heor V. nader te bespreken,
maar wij geloven niet, dat het, In dit ver
band altans, nodig is.
Samengevat komt de zaak hier op neer
de Raad, het lichaam dat de zaken openbaar
raadsleden naar huis gaan en behoeven
zouden we zeggen, niet terug te keren voor
de volgende begroting aan de orde is. De
gemeente, d.w.z. het kollege van B. en W.,
kan dan »rustig doorwerken» met de zoet-
stemmende zekerheid, dat het niet dcor 'n
eigenwijze raad zal worden gestoord. De
sociale maatregelen, woningbouw, salarissen
van 't gemeentepersoneel, enz., gestopt In
de gesloten kamer van een knus beraad
slagend kollegeEn dat alles, omdat de
wetgever met z'n algera. kiesr. en evenr.
vertegenw. >de raad in een politieke klub
heeft omgezet.»
Is het wonder dat men van sociaal-
demokratlese zijde zegtZó tracht men aan
de werking van het algemeen kiesrecht te.
ontkomen.
De poging van de schrijver om een op
lossing te vinden voor het financleele vraag
stuk moge als zodanig waardering kunnen
vinden zoals dit geschiedt is het terug
gang maar de vóór Thorbeckiaansche tijd.
Een oplossing dus die voor demokraten
zowel van rechts als van links ten eenen-
male onaannemelik is.
In een volgend artikel hopen we de zaak
vau een andere kant te bekijken.
RAADSOVERZICHT.
Donderdagavond vergaderde de Raad
dezer gemeente.
Voorzitter de burgemeester.
Afwezig met kennisgeving wethouder
Jorisscn.
Enkele ingekomen stukken gaan zonder
discussie onder den hamer door.
Aan de orde is punt 2
Voortzetting van de behandeling van het
voorstel van Burgemeester en Wethouders
luzake regeling der jaarwedden en loonen
van ambtenaren en werklieden. (Gedr. Verz.
No. 49)
Alvorens overgegaan wordt tot de be
handeling van de verschillende groepen
vraagt de heer Nieuwendijk het woord
om nog een algemeene beschouwing te
houden, aangezien hij op de vorige ver
gadering niet aanwezig kon zijn.]
Spr. betreurt het feit, dat B. en W.
eigenlijk met de commissie in conflict komen.
Zooals het nu gegaan is, Is het niet een
goede gang van zaken. Wij meenden dat
het werk van de R. P. S. R.-commissie
(te zamen met «Georganiseerd Overleg»)
èu B. en W. èn den Raad zouden ontlasten.
Wanneer spr. thans de commissie zou aan- y
vallen, zou dat een slag in 't gezicht zqn I
geze ;d hebben, dat er geen enkel verband
bestaat tusschen de salarissen en de ge-"
meentefinanciön. Wanneer de gemeente vrij
zou zijn in 't heffen van belastingen, dan
zou inderdaad elk verband kunnen ontbreken.
Maar waar de gemeenten daarin niet vrij zijn,
daar is absoluut verband.
Spr. vindt het heel moeilijk om in deze
zaak te beslissen. Wanneer zij do voor
stellen van de commissie aannemen zit daar
belastingverhooging aan vast. Een belasting
verhooging die zwaar zal drukken op de
inkomens van 3, 4 en 5000 gulden, van
menschen van wie door den Raad nog on
langs door de verordening op de winkel
sluiting nog een deel van hun verdienste
is ontnomen. Daar staat tegenover dat de
ambtenaren en werklieden uitsluitend zijn
aangewezen op de overheid,
Spr. is ten slotte zeer moeilijk tot de
overtuiging gekomen, dat hij zijn stem moet
geven aan de voorstellen van de commiMif^
maar wanneer door de commissie de volgends
keer wéér wordt verklaard dat er geen ver-
batid is met de gem. financiën, dan zal hij
moeten tegen stemmen.
De heer v. T r a a vraagt aan de voorz.
ie 't komt, dat op de lijst de lantaarn
opsteker niet voorkomt.
Weth. Veis H e y n antwoordt, dat er
nog maar 4 lantaarnopstekers zijn, die
bij de z.g. «losse» werklieden zijn ingedeeld
eu afzonderlijk worden bezoldigd. Het is
een afstervend bedrijf. Als er binnen afzlen-
baren tijd zelfaanstekers komen dan is het
beroep lantaarnopsteker er niet meer.
De heer v. T r a a vraagt of het juist is,
dat die lantaarnopstekers de laatste 4 jaar
geen loonsverhooging hebben gehad. Zoolang
ze er zijn moeten ze toch behoorlijk betaald
worden.
Wetb. Veis Heyn kan daarop niet
dadelijk antwoorden. Hij zal de zaak onder
zoeken.
De heer Ruitenberg antwoordt aan
Langestraat 106
AMERSFOORT H
a
I SPECIAAL ADRES IN
De derwaren, Honden-
artikelen en g
<4 Reiabenoodigdheden JJ
ÏS Beleefd aanbevelend.
1 de commissie, het zou de leden stempel m I