De moord op overste Mussert
ONGEZONDE HANDEL,
die ernstige gevolgen kan hebben
AMERSFOORTSCHE COURANT - DONDERDAG 16 APRIL 1942
VREDEGERECHTSHOF.
i
Chaos in oorlogsdagen tengevolge van
de verraadlegende
Het hoogste vonnis behoeft niet
in volle zwaarte voltrokken
te worden
In aansluiting op ons bericht van
gisteren laten wij hier het volledige
verslag van de zitting van het Vrede
gerechtshof volgen:
Allereerst werden de beide artsen
gehoord, die overtle Mussert ter plaat
se van het misdrijf, het kantoor van
het gemeentelijk electriciteitsbedryf te
Dordrecht, respectievelijk in het zie-
kenhuis te Gorkum, hebben onder
zocht. Beiden waren eenstemmig var
oordeel, dat de vier geloste schoten
doodelijk zijn geweest.
Vervolgens werden een groot aantal
officieren gehoord, waarmede ovefste
Mussert samengewerkt heeft, of beter
gezegd, samen had moeten werken. Uit
ai deze verhooren bleek, dat van con
tact door de schuld van die officieren
weinig of geen sprake is geweest. Men
wilde overste Mussert overal zoo veel
mogelijk buiten houden, aangezien men
hein niet vertroüwde. Dientengevolge
was er zelfs geen geregeld overleg tus-
schen de chefs der militaire onderdee-
len, hetgeen fatale gevolgen heeft ge
had.
In <len ochtend van den 13Uei» Mei kreeg
de reset ve-majoof Den Boor van overstt
Mussert telefonisch bevel naar do pont t«
jrnnn en to zorgen', dat er niemand over
heen kwam. Overste Mussert wilde Dor-
cl recht tot het uiterste verdedigen. Daarop ls
getuiqo naar het kwartier van den overste
gegaan om Item dringend aan te raden te
rug te trekken. BIJ dit onderhoud w
nog twee officieren aanwezig. Om 14
werd plotseling de deur geopend en *t-
öe verdaehie Bom met een revolver li
vuist de kumer binnen. Na „Harlden
hoog'" to hebben gesommeerd vroeg hij: ..Wie
ls overste Mussen?" ..Ik", antwoordde de
overste, waarop Bom zeldc: „Ik arresteer u'.
Daarop volgde een hevige woordenwisseling,
waarbij de overste zich op de borst slaande
den kapitein toeriep- „Ik laat mij niet a
toeren door tea mindere, schiet me i
kapot, als Je een kerel bent". Ook tusschcn
Kruithof en overste Mussert zijn nog enkele
woorden gewlssold. Plotseling hoorde getui
ge riioten knallen, dlo uit de revolver van
Kruithof afkomstig waren. De overste zeeg
Ineen en bleef doodelijk gewond liggen.
NIc-.s heeft getuige, kunnen ontdekken,
dnt ln strijd zou zijn met de krijgsmanseer
van den verslagene. Integendeel was hy ge-
impoi.e.rd door do kordate houding, die
overs' - Mussert tegen zijn belagers aannam.
Hij werd echter door velen als een verrader
gebrandmerkt.
Do leiding van d« Uchte divisie sprak de
verdachtmaking tegen overste Mussert niet
tegen, zil sprak ze integendeel zelf uit. Uit
latingen als „Het ls maar goed, dat hij dood
W and' loeten wij hem nog van kant
wie- i-h- tst voldoende de stemming
V iron en manschappen Jegen6
fcrt, De fatale berichtgeving
■i h hoofdkwartier, gebrek aan
ioma. geruchtenstroom
*n van voldoende wapenen heb-
jonbovrn ln niet ge-lnge mate toe
J don toestand uiterst gespannen
\C Een incident.
-cln-ndjudant van den verslagen*.
n der Mark, ls by het drama
lig geweest. H|j schetst den over-
•en onberekenbaar meusch. Wan-
a ten opzlchto vnn de gezindheid
to Mussert bestond bij getuige niet, wel
liter ten aanzien van zijn geschiktheid als
ililtalr aanvoerder, hoewel hij daarin niet
chterstond by de overige officieren.
President: Heeft de overste zich lij
delijk verzet en naar zijn vuurwapen gegre
pen?
Getuige: Dat heb lk niet kunnen waar-
nemen.
Procureur-generaal: Hebt tt ach
ter den rug van den overste om. moeite ge
daan hem afgezet to krijgen als kantonne-
men t soommandant?
Ooiutge: Heen.
Procure-.r-generaal: Maar dat ei
wantrouwen legen hem bestond, hebt u wel
overgebracht aan het commando van de
groep Kil.
Getuige: Ik had niet veel tijd om na
te denken, en meende mijn plicht te doen.
Pr or-Gen.- Waarom schoot u niet tc-
ruc ten elr.de het leven van een hooger of
ficier. waaraan u als adjudant was toege
voegd. tegen muiters te verdedigen?
Getuige: Ik had tr geen gelegenheid
toe.
Proe.-Gen.- Zegt u liever, dat u er geen
moed toe had. V bent trouwens nog verder
gegaan en hebt na den aanslag iczegd
..Het ls jammer, maar er ls een groote zorg
I afgenomen".
Oet
J*.
Proc-Ger. Vindt u dat ln
stemming met uw oer nis officier en hebt
U er nooit over nagedacht, cjgit er ook nu
nog maar Cén oplossing ls ln overeenstem
ming met die eer' Of h'bt u daar soms ook
geen Hjd voor gehad?
De verdediger, mr. Zogcrs: Dezo getuige
draalt liet meest van allen,
Wanneer de verdediger hem vraagt of bi)
op 12 Mei den kapitein Calmyer, van den ge-
neralen star gezegd heeft, dat 1n Dordrecht
een chaotische toestand heerschte. overste
Mussert geen leiding gnf. niemand hem ver
trouwde en getuige het niet meer uil kon
houden. Ir.dien overste Mussert niet zou
worden afgezet, zakt getuige in elkaar on
moet ondersteund door toegeschoten veld
wachters uit den zaal worden geleld.
Uit het verhoor van tien agent vnn politie
D« Roon blijkt, dal verdachte Bom in ant
woord op de uitlating vnn overste Mussert:
..Als je een kerel bent. schiet je me kapot"
gezegd heeft: „Ik wil riet doodschieten".
Generaal van Andel
als getuige.
De commandant van de vesting Holland,
generaal van Andel, als getuige ge
hoord,- verklaart op 10 Mei overste Mussert
het commando over alle troepen In het kan-
tonneraent Dordrecht te hebben opgedra
gen. Toen hem telefonisch bericht werd. dat
het commando grocp-KU overste Mussert
had afgezet, op grond van de aanklacht, die
zyn adjudant tegen hem had Ingebracht,
heeft hij onmiddellijk bevel gegeven, over
ste Mussert ln zijn functie te herstellen,
aangezien hem nimmer lets van verraad of
ongeschiktheid gebleken le en hy dit ook voor
uitgesloten hield. Deze getuige heeft over
ste Mussert de mededeellng gedaan, dat
Fransche en Nedcrlandsche pantserwagens
ter versterking voor Dordrecht ln aantocht
waren. Redenen waarom hy ten volle kon
billijken, dut de overste de toegangswegen
naar Dordrecht niet had laten versperren.
Ook de commandant van de lichte divisie,
kolonel van der Byl. noch de reserve-majoor
Stoppelaar en overste de Haan hebben per
soonlijk lets van verraad gemerkt.
Majoor De Ble verklaarde, dat op
13 Mei om 16 uur twee vyandelljke pantser
wagens bulten gevecht waren gesteld. Enke
le oogenbllkken later kwam overste Mussert
op zijn commandopost om hem te spreken.
Hy gaf hem bevel de z.g. K-rollen, die wa
ren uitgelegd om do pantserwagens tegen te
houden, op te ruimen, aangezien deze ook
het eigen verkeer belémmerden. Ook dit
wekte achterdocht op. Op weg met den over
ste naar diens eigen commandopost in het
postkantoor bemerkte getuige, dat zy ge
volgd werden door zijn orflclcren. die met de
revolver ln den aanslag liepen. Reeds hoorde
hy mompelen: „Doodschieten", waarop ge
tuige hen met de hand boduldde, dit niet
to doen.
President: Vond u de gedachte van
overste Mussert, «dat die K-rollen het elgên
verkeer belemmerden, reden om hem te wan-
Getulge: Vlak daarvoor waren twee
Duitsche pantserwagen^ bulten gevecht ge
steld. De overste heeft dit moeten hooren
en eigen verkeer was er overigens niet.
Raadsheer 81 uy ter man: Was het
u niet bekend, dat er Juist tan de zyde
waar de K-rollen lagen. Fransche pantser
wagens werden verwacht?
Getuige: Neen. lk had alleen maar
Duitsche gezien.
President: Hier ziet u tot welke ge
volgen het leidt, wanneer er geen contact
ls tusschcn de leiders. Overste Mussert wist
dit w C 1. Hy had deze mededeellng van den
commandant van de vesting Holland, gene
raal van Andel.
Getuige: wy wisten dat er Duitsche
pantserwagens ln aantocht waren.
President: Waarom hebt u dat den
overste dan niet gemeld?
Getuige: Ik heb het overste Mljsberg
gemeld ln de veronderstelling, dat deze het
door zou geven aan overste Mussert.
Gen. Seyffardt: Wanneer u bevelen
krijgt van meerderen en u meent, dat die
bevelen niet Juist zijn, voert u zo dan niet
uit en legt u ze dan maar naast u neer?
Getuige: Ik dacht het niet, lk wist,
dat ze onjuist waren.
Ook overste Mljsberg. de verdachte In de
zaak gebr. van Dijk, werd ln deze zaak als
aetulge gehoord Hem bad bet i»««ma.
overste Mussert hem opbelde met do mede
deellng, dat hij onder zyn bevelen slond,
hetgeen voor getuige van zelf sprak. Echter
heeft hy zich niet aan diens bevelen ge-
stooid, omdat hij van oordeel was reeds zeer
gunstige stellingen ln te nemen.
Kolonel van Andel, die als com
mandant van de groep-Kll. overste Mussen
van zijn functie had ontheven, op grond
van het feit, dat diens adjudant had ge
zegd dat de overste geen leiding gaf. wensch-
ta er den nadruk op te leggen, dat hy ab
soluut geen wantrouwen koesterde ter zake
de gezindheid van overste Mussert. HIJ hnd
echter een technische opleiding gehad en
geen tactische. Zoodoende was hy minder
goed opgewassen tegen de taak waarvoor hy
zich gesteld zag,
De kapitein van den generalen staf Cai
rn elj o r. ls eveneens afgegaan op de stellige
mededeelIngen van den adJiTdant van de
overste, van der Mark. Op verzoek "van den
verdediger zet getuige voorts uiteen.
mtlllalr-jurldlsch kapitein Bom. ln het vak
waar hij overste Mussert op aanwyzlng
luitenant Kruithof had aangetroffen, de
meerdere was van den overste. Luitenant
Davidson werd als stelling-commandant
rast door Duitsche pantserwagens, die het
vuur op zijn mahnen openden. Het werd
wilde vlucht, maar later bevreemdde het
hem, dat overste Mussert bevel had gegeven
de K-rollen tegen pantserwagens weer op te
rollen, omdat de/e het verkeer zouden be
lemmeren. Met deze mededeellng had hy
zich naar verschillende hoogere chefs bege-
dlo hem echter telkens een ander nan-
wezeu. zoodat hy eindelijk bij het algemeen
hoofdkwartier belandde, waar. Juist toon hy
daar was. een telexbericht binnenkwam, dat
overste Mussert verraad had gepleegd en
heulde met den vijand. Juffrouw Simons,
als typiste op het A.H.K. werkzaam, hêeft
dit telexbericht ook gezien, maar weet niet
inwaar het afkomstig ls, evenmin als een
3T andere officieren.
Een dienaar des woords
Dommee Brousgcest was ziek. en derhalve
niet ter zitting aanwezig. Daardoor kon geen
klaarheid geschapen terzake de zeer belas
tende verklnrlng. die de getuige Luttik af
legde. ïi.l.. dnt deze predikant, blijkbaar als
afschrikwekkend voorbeeld voor de kinderen
Luttik, die zich aangetrokken gevoelden
rle N.S.B.. 'vertelde, dnt overste Mussert,
terwyi hij stervende was aan de doodeiyke
schoten op hem gelost, tegen den Veteer
dominee zou hebben gezegd: „Ik ben een
•rader on heb mijn verdiende loon gekre
gen". Ook mevrouw Esslnk-Vlek. heeft d*
Bronsgeest aan ren patient die naast haar
lag ln hel ziekenhuis hooren zeggen, dnt de
beschuldiging van verraad aan het adres
in overste Mussert op waarheid berustte.
Ds. Bronsgcest ontkent blijkens een schrif
telijke verklaring een en ander ten Stelligste.
In leder geval Is vast komen te staan, dat
dezo dienaar des woords In het, geheel n'et
bij liet sterven vnn overste -Mussert tegen
woordig ls geweest.
Enkele .getuigen a decharge verklaren ten
slotte. dat zy uls officier, hoewel behooren-
de tot het onderdeel van overste Mussert.
op 10 Mei van hem geen belangrijke orders
hebben ontvangen.
De laatste getuige, Slob, zelf lid der N.S.B.
zijnde, legt de verklaring af, dat verdachte
Bom ln zijn woonplaats hekend heeft ge
staan als natlonaal-soclallst. Tegenover hem
heeft hy zich op minachtende wljzo uitge
laten over do wyze. waarop ln het leger na-
tionaal-soclallstlsch georiënteerde officleien
werden genegerd en behandeld. Zyn vrouw
en moeder zyn belden lid van de N.S.B. en
Bom zelf slond alles behnlve onsymphatlek
tegenover dezo beweging.
Stap voor stap gaat de president daarna
eerst met verdachte B
dachte Kruithof het verloop van het drama
na. Bom zegt slechts zorg te hebben gekend
voor de menschen, die aan zijn hoede waren
toevertrouwd eh voorts gekweld te zyn ge
worden door de vraag, of zyn eigen vrouw
en moeder niet zouden worden weggevoerd,
zooals hij ln zyn omgeving vele natlonoal-
soelnllsten reeds weg had *len voeren. Zijn
daad was een gevolg van een Impuls, mede
bepaald door de vele geruchten die over
overste Mussert do rondo deden, bevelen die
hem onbegTypeiyk voorkwamen ep tenslotte
do mededeellng van luitenant Kruithof:
„Overste Mussert. die ln Dordrecht de boel
ln de war heeft gestuurd, verbiyft ln
vak". Daarop reageerde hy met een „Dan
arresteeren". De bedoeling om overste Mus
sert neer te schieten, heeft hy niet gehad;
Verdachte Kruithof verklaart eveneens
geen enkele persooniyke ervaring te hebben'
ten aanzien van het „verraad" van overst*.
Mussert. Nochtans was hy van oordeel, dat
diens arrestatie een gebiedende elsch was,
eenerzljds op grond van de geruchten, an
derzijds op grond van de door overste Mus
sert gegeven bevelen. Hij heeft de doodelijlce
scholen gelost, omdat anders overste Mus
sen zijn revolver zou hebben getrokken en
op liea zou hebben geschotou.
Requisites.
Piof mr. dr. van Oenechtcn ving gra
requisitoir aan met een uitvoering hlstottt h
overzicht van het ontstaan, de verbrelB :t
en gevolgen van de kunstmatig ln he|
ven geroepen .,verraad"-legende. Wang de
roode draad van het drame dat uw lm' te
berechten heeft, begint maanden voof het
drama zelf. en ls gesponnen door heil die
ook nu nog, vanuit hun schullijlnatfn! tot
nieuwe moorden ophitsen.
Overste Mussert was een officier van len
ouden stempel, met zorg het wanbc
het parlementaire stelsel aanschO:
hart en nlereh militair, weigerde
litteke positie ln- te n<
^Teeitpb
zelfs angstvallig voor. zijn broeder, die leider
ls vnn de N S.B. zelfs maar bij familie te
ontmoeten. Het oude regime eischte echter
Juist verpolitiekte officieren, bereid het sy
steem in zyn antl-Dultecho gezindheid te
schragen.
Eenmaal komt de dag, dat ook zij voor
uw Hof terecht zullen str.an. om gestraft te
worden voor hetgeen z.y aan ons volk heb
ben bedreven.
Uitvoering stond spreker stil bij de ver
schillende pogingen, de natlonaal-soclollsten
ln een zoo slecht mogeiyk daglicht to stel
len. Spr. herinnerde ln dit verbond aap de
roemruchte lichtkogel-affalre, waarvoor prof.
Gerbrandy nimmer oen afdoende verklaring
heeft gegeven, hoewel hij wist. en het ook lr
het Parlement verklaarde, dat het kwajon-
gepswerk was. Voorts wees spr. op do hon
derden gezinnen in Nederland waar huiszoe
king ls verricht in verband met de natlp-
raal-soclallstlscba gezindheid. Nooit ls er
iele gevonden, maar ook nog no<Jlt heeft de
regcering haar vuile beschuldiging en ver
dachtmaking Ingetrokken. Eer ging hnaV
niet aan!
Even voor den oorlog werden 21 Nederlan
ders geïnterneerd, door den heer De Geer
rechtstreeks van landverraad 'beschuldigd.
Nog nimmer ls bekend gemaakt waarop de-
se beschuldiging ln concreto berust. Het
:igt ln myn bedoeling, minister De Geer ln
de gelegenheid te stellen. zlCh hier te ver
antwoorden. Sedert hij als vergeten burger
toch weer lant merken dat hij geen vergeten
burger wil zyn, zal hij dit ongetwyfeld aan-
cenaam vinden.
Met tal van citaten uit de dag- en week
enden toonde spr. aan. hoe ons volk ln de
■ers propagandistisch ryp U gemaakt voor
en oorlog en vooral voor een bloedbruiloft
egen de Nedcrlnndsche natioaaal-socialls-
:en. Nadat generaal Reynders ln verband met
do defensieplannen ontslag had genomen.
Kwam generaal Winkelman.
Onder dezo leiding lg het Nederlandsche
volk den oorlog ingedreven. Het lg waarach
tig niet verbazingwekkend, (lat het na vier
en een halvcn dag strijd reeds afgeloopen
De belde verdachten zyn de voltrekkers ge
worden van een noodlot, dat anderen In hun
hekrompen haatgevoelens
ontketend hebben. Nochtans
teelden gesteld worden, wil men dit kwaad
oen kop indrukken.
Ten aanzien van de verdachten knn vast-
resteld worden, dat er verschil ls tusschcn
Hom en Kruithof. Van Bom ls niet bewe
zen, dat hij heeft willen dooden, al beeft
nij zich ook aan feltoiyko Insubordinatie
schuldig gemankt. Tegen hem meen lk te
kunnen volstaan met een gevangenisstraf to
Clschen vnn twintig Jaar. Voor Kruithof
spreekt niets, alles pleit tegen hem. Wan
neer hy niet do zwaarste straf krygt, ls dit
'en vrijbrief voor alle verdere moordenaars,
dlo speculeeren op een overwinning van En-
v eland en het bolsjewisme. Indien uw Hof
bereid ls. dit hoogste vonnis te vellen, be
rekent dit nog niet, dat het ln zUn volle
tarte voltrokken behoeft te worden. Im-
rs. wanneer zou blijken aan den vijand
i het Nederlandsche volk, dat de natlo-
on verstand
naal-roclallstlsche staat met. hen die de ge
meenschap bedreigen en den wederopbouw
van ons volk willen beletten, afdoende weet
tri handelen, dan ls het misschien niet noo-
dig. de doodstraf te voltrekken, dlo lk "voor
verdachte Kruithof moot clschen.
Deze man heeft zich aan het ernstigste
schuldig gemankt waaraan een soldaat zich
schuldig kan niaken. Wanneer wij een fat-
soeniyk leger hadden gehad, zou hy geen
vijf minuten na zijn misdaad meer hebben
geleefd, wy begrijpen nu waarom dit is ge
schied: Degenen dlo hem hadden moeten
straffen, waren geestelijk medeplichtig. Te
gen hem kan slechts één straf worden uit
gesproken en die ls het, die lk van uw Hof
elsch 1
Pleidooi.
De verdediger van de belde verdach
ten. mr. W. F. H. Z errors, zelde verheugd
to zijn, dat de krygsmanseer van overste
Mussert onbezoedeld ls. Dat hij nochtans de
verdachten verdedigt, komt, omdat hij ln
hen do slachtoffers ziet van datgene, wat
door den Procureur-generaal zoo uitvoerig
ls betoogd. Spr. wyt het gebeurde met over-
sto Mussert aan een ongelukkige samenloop
van omstandigheden. Hij was een ecriyk sol-
daat, daar heb ik, die hem vun nabij ook
als soldaat heb lccren kennen, nooit nan
getv.-yfeld, HIJ was ook een knap technicus,
maar had geen tactische opleiding gehad.
Zoo rijst do vraag, of hij ln Dordrecht wel op
zijn plaats wils. Bovendien had hij een moel-
lyfc karakter, waardoor samenwerking niet
gemakkelijk werd. De roddelpraatjes en het
feit, dat er ln en rohdem Dordrecht te
ntg wapenen voorhanden waren, hadden
toestand zeer gespannen gemaakt. Do
keiyko daders zijn bulten bereik. Dat spijt
mtj iuet minder dan den Procureur-generaal,
Iimissclien Is wel komen vast te staan ty-
dens dezo procedure, welke motieven er toe
hebben geleld, dat de belde verdachten tot
nun vreesoiyko daad zijn gekomen, De ver
warde omstandigheden In «unirtbrklng geno
men. wordt hun daad verklaarbaar. Zij zelf
meenea dan ook niets anders dan hun plicht
te hebben gedaan.
Om na twee Jaar de doodstraf te elschen
acht spreker voor geheel het «ederlandscho
volk onaanvaardbaar. Men vergist zich wan
neer men meent daarmede de belangen van
de N.S.B. to dienen. Bovendien staat op
muiterij tijdens den oorlogstoestand niet de
doodstraf, aldus spr.. en kan dus ook in dit
geval niet gcolscht worden.
Resum-erondo concludeerde spr. voor bel
de verdachten tot vryspraak of gevangenis
straf voor den duur der voorloopige hech
tenis
Ho* de proc.-generaal tot
zijn eisch kwam.
Nader wordt medegedeeld, dat de Procu-
rcur-generaal mr. van Gonechten tegen lui
tenant Ki uithof do doodstraf heeft gedacht
op grond van artikel 120 ln verbinding met
artikel 9 van het Wetboek vfm Militair Straf
recht.
VOEDINGSGEWASSEN IN
EIGEN TUIN
tuinkers of sterrekers
Deze pikante groente, welke een zoo
smakelijk en tevens gezond toekruid ia
bij het ontbyt, kan door een ieder wor
den geteeld. Tuinkers kan niet alleen
xn de aarde van de tuin, doch ook in
bakken op een balkon, dan wel in een
Kistje of in een bloempot op de ven
sterbank in de huiskamer worden ge
kweekt. In defl tuin kan het reeds zeer
vroeg in het voorjaar worden gezaaid
op rytjes, die 15 a 20 cm. uit elkaar
liggen en zeer licht met aarde wordr-n
overdekt. Reeds na 5 dagen komt dth
kej-s boven den grond en na 2 A 3 we
ken kan het worden gesneden. Gewoon
lijk neemt men voor deze groente een
oppervlakte van 1 of hoogstens 2 m*.
Wil men het geheele seizoen over tuin
kers beschikken, dan zal men iedere 2
a 3 weken een paar rijtjes kunnen uit
zaaien. Men hoirde er daarbij wel reke
ning mede. dat het in den zomer in de
schaduw moet worden gezaaid. Bij
droog weer moet de aarde vochtig
worden gehouden, want in droge aar
de wordt het een mislukking. Per m1
heeft men aan 7 gram zaad wel vol
doende.
Binnenshuis kan men het geheele
jaar door tuinkers kweeken. Men zorge
er echter voor, dat de kistjes, potten
of schotels, waarin het gezaaid is, zoo
dicht mogelijk bij het raam komen te
staan en dat de aarde vochtig blijft.
Aldus kan een ieder deze pikante en
gezonde groent© kweeken.
UtucM in goedeten
De kleine man de dupe
len heseffen. Want wie vlucht in goe
deren en voor deze goederen die
immers door de groote vraag steeds
r> n f"haarscher geworden pry zen be-
,Part"nther vraagt Perzisch taald die abnormaal hoog zijtt en logi-
tapiit „Gevraoqd van yart '- f ccher-wrjze nog steeds hooger zullen
7,'J— worden, begeeft zich in een noodlotti-
ciilicr door particulier gouden
en z'lveren sierdtkn". Dia
manten gevraagdhuisraad,
Indische Icunstvoork' rpen
lederen dag treft men tient: lien van
dergelijke advertenties in cfc bladen
aan en zij zijn even zoo veleWmpto-
men van de geestesgesteldheid welke
zich van een groot deel van onzQ bevol
king heeft rteester gemaakt. Cveral
ziet men dat een bepaalde catèjrorie
van ons volk tot eiken nrijs geld wil
omzetten in goederen. Leeg zyn de
winkels, steeds hooger stijgen de prij
zen, die voor de goederen, welke nog
vry gekocht kunnen worden, worden
gevraagd en betaald. Men moet maar
eens een kykja nemen op een openbare
verkooping of een veiling.
Oude meubels, die vroeger hoogstens
enkele guldens zouden hebben opge
bracht, worden nu verkocht voor tien
tallen guldens. Een gouden dames irm-
bandhorloge, met enkele steenen bezet,
beleenprijs twee honderd gulden,
bracht bij een veiling, van pandhu:!-
goederen drieduizend gulden op, di.V
het meer dan tienvoudige van dc gc\
schatte-waarde! In de werkplaats van
een meubelmaker staan zeven Gotische
buffetten. Besteld door een particulier,
die op deze wijze zijn geld wenscht te
beleggen.
Fantastische prijzen worden betaald
voor artikelen, die blijvende beleg
gingswaarde behouden. Fantastische
prijzen worden door bepaalde personen
verdiend, die als tusschenpersoon bij
dezen ongezonden handel optreden.
Een handel, die min of meer verwant
is aan den zwarten handel en uitein
delijk even verderfelijk is en even ca-
taslrophaal als deze.
De gevolgen immers zijn vele. In
de eerste plaats getuigt deze
vlucht in goederen t an een du.de-
lyk uitgesproken wantrouweh in
de koopkracht van den gulder en
evenzeer van een wantrouwen in
de toekomst van ons land.
Dat men door een dergelijke handel-
w^jze zelfs een eventueele devaluatie in
de hand werkt, schijnt men niét te wil-
n vibieuzen cirkel en het einde zal
zijn, dat hij eerst het geld en later toch
de goederen kwijt zal raken.
Bovendien wordt door dergelijke han
delingen het gezonde economische
evenwicht in het land verstoord, het
geen op den duur tot een economische
crisis moet leiden. Verder zullen zich
de handeldrijvende middenstanders op
den duur niet aan den besmettelijken
invloed van deze abnormale vlucht in
de goederen kunnen onttrekken, met
het gevolg, dat de winkels spoedig leeg
zijn en bovendien de'verbruiksartike-
len in. handen komen van diegenen die
hieraan geen behoefte hebben. Wan
neer b.v. een haard op de veiling twee
maal zooveel opbrengt als den vastge-
stelden winkelprijs, dq^i behoeft men
zich niet te verbazen, dat er in den
winkel na korten tijd geen haarden
meer voorkomen.
Toenemende verarming
moet het gevolg zijn
Welke gevolgen dit alles heeft voor
liet minst koopkrachtige gedeelte van
onze bevolking, voor de arbeiders, de
ambtenaren met een klein salaris, de
gepensionneerden, voor den kleinen
man dus in het algemeen, kan men
ach indenken. Een toenemende verar
ming, een gebrek aan alles en nog wat,
ail hiervan binnen korten tijd het ge-
*olg moeten zijn.
Zoolang de man, die geld te veel en
vertrouwen in de toekomst te weinig
liad, zijn geld belegde in Perzische ta-
liijten, diamanten en postzegel-verza
melingen, was het gevaar niet acuut.
Nu echter huisraad, potten en pannen,
kachels en fornuizen als beleggings
objecten worden gekocht en deze goe
deren of in het geheel niet meer óf
slechts tegen schandalige prijzen ver
krijgbaar zijn, is de toestand ernstig,
geworden.
Het wordt meer dan tijd. dat ons
volk tot bezinning komt.
(Binnenkort komen wy op dit onderwerp
nader terug Red. A.C.).
In de tomatenkassen zijn op het oogen-
blik .alle hens aan dek". De jonge
plantjes, die zorgvuldig waren opge
kweekt, worden nu op regels uitgezet
Pax Holland-De Haan m
In afwachting van de tot standKO-
ming van een definitieve regeling in
zake de Ziekenfondskeuze heeft de
Secretaris-generaal van het Departe
ment van So'ciale Zaken bepaald, dat
voorloopig de verplicht- en vrijwillig
verzekerden die bij een algemeen zie
kenfonds zijn verzekerd, niet van zie
kenfonds mogen veranderen.
Uitzonderingen hierop zijn* slechts
toegestaan
a. by verhuizing naar een gemeente,
;elegen buiten het gebied, waarover
het algemeen ziekenfonds waarbij zij
zijn verzekerd, zijn werkzaamheden
uitstrekt.
b. indiensttreding bij een onderne
ming, waaraan een ondernemingszie
kenfonds is verbonden, mits dat ondere
nemingsziekenfonds wordt gekozen.
c. bij het verlaten van den dienst
Van een onderneming, bij welk onder
nemingsziekenfonds. zij op dat tijdstip
zijn verzekerd.
Overigens mogen nieuwe leden al
leen dan tot algemeene ziekenfondsen
worden toegelaten, indien zij een
schriftelijke verklaring afgeven waar
uit blijkt, dat zij gedurende het aan
hun verzoek voorafgaande half jaar
niet bij een algemeen ziekenfonds wa
ren verzekerd.
Deze regeling wordt, geacht met in
gang van 1 Maart j.l. in werking te
zijn getreden.
U STAAT NIET ALLEEN
U staat niet alleen wanneer u zich
interesseert voor de Nederlandsche
Ambulance. Reeds duizenden Neder
landers gingen u voor. Er zijn er on
der hen, die maandelijks een vast be
drag gireeren, anderen doen mee aan
de zoogenaamde verjaardagsstorting,
weer anderen zenden telkens de op
brengst van de kaartpot in. Zoo heeft
zich een kern van „steunpilaren" der
Nederlandsche Ambulance gevormd,
een kern waarop men terecht trotsch
kan zijn. Treedt toe tot deze groep.
Draagt uw deel bij tot het welslagen
van de Nederlandsche hulpexpeditie
aan het Oostfront.
Maakt er vandaag een begin mee
en stort een bijdrage op girorekening
8-7-6-0-0
Nederlandsche Ambulance
Koninginnegracht 22 - 's-Gravenhage
RADIO-PROGRAMMA'S
VRIJDAG 17 APRIL 1942
Hilversum I, 415,5 M.
6.45 Gram.muz. 6.50 Ochtendgyrrm. 7.00
Gram.muz. 7.45 Ochtendgymn. 7.55 Gram.
muz. 8 00 BNO: Nicuwsber. 8 15 Gram.mus.
9.15 Voor de huisvrouw. 9.20 Grnm.muzleK.
icoo omrwtKifl;st en soliste <opn.). 1100
Voor de kleuter:, ii.20 Sylvestre Trio. 12.00
Gram.muz. 12.10 Musette-orkest eti soUst.
12.40 Almanak. 12 45 BNO: Nieuws- en ocon.
ber. 13.00 Productieslag. 13.lp Amablle-Se»
tct. 14.00 Gram.rr.uz. 15.^0 Orgelconcert (op
namen). 16.00 Godsdienstige lezing. 16.20
Cello en piano. 1G.60 Zang mc' pianobege
leiding. 17.15 ENO: Nieuws-, econ. en bcurs-
ber. 17.30 Voor de Jeugd. 17.45 Gram.muz.
18.00 Sportwetenswaardlgheden. 18.20 Gram.
muz. 18.45 Neerlands stem van het Oost
front. 18.50 BNO: Nieuwsber. 19.00 BNO:
Leidend» staatslieden schryven. 19.15 Gram.
muz. 1930 Salonorkest. (Vanal 20.15 alleen
voor de Radlo-CeAtrales, die over een iyn<
verbinding met de studio beschikken). 20.15.
„Portugal ln het lied", gram.blatenprogram-
ma. 20.45 Radlotooncel. 21.00 Orgelconcert
en gram.muz. 21.30 Grammuz. 21.45 BNO:
Nieuwsber. 22.0(1 BNO: Binnenlandse!» qcon.
praatje. 22,1024.00 Grammuz.
Hilversum II, 301,5 M.
6.458.15 Zie HUT. I. 8.15 Gram.muzlefc.
10.00 Morgcnwydlng, 10.15 Zang met piano
begeleiding. 10.40 De overblijfselen van het
glldewczen te Amsterdam. 11.00 Gram.muz,
11.30 Pianovoordracht, 12.00 Robert Gaden
en zijn orkest. 12.45 BNO: Nieuws- en econ.
ber. 13.00 „Tusschcn do bedrijven", geva
rieerd programma. 15.00 Voor de vrouw. 15.45
Gerard van Krevelen en zijn orkest, soliste
hn grammuz. 10.45 Voor de Jeugd. 17.1S
BNO: Nieuws-, econ. en beursber. 17.30 Ac-
cordeonsoll (gr.pl.), 17.45 Omroeporkest.
18.15 De Heeren van der Aa en Boom; za
kenlieden aan het woord. 18.30 Reportage.
18.45 Omroeporkest. 19.15 Grammuz. 19.30
BNO: Nieuwsber. 19.40 Spiegel van den dag
19.50 BNO- Do Jordaner vertelt over sociale
nooden. 22.00 BNO: Engelsche uitzending
„Holland's Political aspects" (Voor de Rn-
dlo-Centrales: Gram.muz). (Vanaf 20.15 al
leen voor do Radio-Centrales, dlo over een
lijnverbinding met do studio beschikken).
20.15 Utrechtsch Stedelijk Orchest en so
list. 21.00 Boekbespreking. 21.15 Utrechtsch
Stedeiyk Orchest en solist. 21.45 BNO:
Nieuwsber. 22.00 Gram.muz. 22.1022.16 u.
Avondwijding.
WIJ VRAGEN UW AANDACHT VOOR:
I.and en Volk: Om 13.00 uur wordt over
Hilversum I een programma uitgezonden,
dnt gewijd ls ann den productieslag 1942
Voor de Jeugd: Om 16.45 uur wordt over
Hilversum II het bekende cabaretprogram-
„De vroolljke strafregel" uitgezonden,
odsclienstlge uitzendingen: 10.0010 15
Hilversum II mo-genwyding. 16.00
16.20 uür Hilversum II godsd. lezing. Cyclus
„Vier groote zendelingen". 2. „Otto van Bam
berg" "door dr. K. A. Schipper to Etershelm.
22.10—22.15 uur Hilversum n avondwijding
FEUILLETON
Het huis achter den Dam
naar hot Duitsch
van
LOTTE GlJBALKE
Zóó geschiedde het dan ook. De do-
miné vertelde van Therese Deubner en
van alle verwikkelingen en verwarrin
gen die het huiselijk leven daar tot
een hel maakten.
Henriette beloofde, dat ze den vol
genden dag al. een bezoek zou brengen
aan het huis achter den den en dal zij
T.ierese werk zou verschaffen.
o
..Her heel de nieuwe dominé? Wie-
land" Liiki hij op den smid Wieland?
En loopt hij ook kreupel""
„Hit hert niet Wieland maar Wie-
nand. Hij is ook niet kreupel, maar
loopt heel flink en gewoon."
„Waarom heeft hij hier nog nici eens
een bezoek gebracht? O, zou hij ons
zoo goed als nogeeren?"
..Maar wc zijn toch pas vijf dagen
hier en hij is voor drie weken hier ko
men wonen. Hoe zou hij ons dan cl
hebben kunnen bezoeken?"
„Is hij getrouwd?"
„Ja."
„Heeft hy kinderen?"
„Ik geloof van niet. Ze zijn waar
schijnlijk pas kort getrouwd."
„Kijk. dat vraag ik, omdat ik wel
eens wilde weten, of je ook met hen
zaudt kunnen omgaan? Ik zou liefst
zoo gauw mogelijk een paar maanden
in Parijs willen doorbrengen. Dat is dc
cenige piaats, waar ik graag ben!"
„Toch ?al je er je waarschijnlijk in
moeten schikken, om je hier te vesti
gen."
„Dank je wel!" Emanuel von Eggers-
heim stond met de handen in de zak
ken. lachende voor zijn zuster. „Ben jij
altijd nog van plan hier te blijven? En
hoe kan jij nu het beheer voeren over
het landgoed" De oude heer wist
niet wat hij deed, toen hij deze voor
waarde stelde."
„Hij wist zeer goed wat IjTij deed! Jij
moet hier blyven en den winter ge
bruiken, om je onder de leiding van
Jochen G.abert, te bekwamen in dc
beste wijze van huishouding van hc*
landgoed. Natuurlijk moet je dan be
ginnen met vrede te sluiten met heir..'
„Ben je nu dwaas?"
Julie stond op en liep naar de deur.
..Neen, blijf even meisje en licht eens
ader toe, wat je daar mee bedoelt?
Want dat kan je toch geen ernst zijn?
Je kenl immers de geschiedenis van
de loon gemetselde deur?.. F.n don die
verwantschapsbetrekking tusschcn de
mooie Doris en ons?"
„Hecht ie geen geloof aan de juist
heid van die betrekking?"
..Ja, zeker; en, daarom te meer, be
grijp ik je niet: Op den dag van de be
grafenis van vader, die ons na langen
tijd weer samen bracht, hebben wij el
kaar toch wederzijds beloofd, om de
oude heerlijkheid Eggersheim weer tot
bloei te brengen. Je hebt toen zelf ge
zegd, dat je met vaste hand, de leiding
zoudt nemen."
,„Je hebt gelijk, Julie! Een schuldig
'ievoel had mij ook als het ware be
kropen toen ik al die leege kisten en
kasten hier zag en al die wanorde in
het. rond! Maar zou het de moeite v,cl
joonen?"
„Om de heerlijkheid van je voor
vaderen weer in eere te herstellen?".
Ze keek het ruime vertrek eens rond,
waar langs de muren sterk-verbleekte
familie-pórtretten hingen en waar
zv.-are eikenhouten meubelen stonden,
die meer dan drie geslachten gediend
hadden. En toen keek ze, door hel ven
ster, op de boomen in het Park. en,
daar overheen, naar de bosschen tegen
het gebergte aan die al eewen-lang aan
de Eggersheims hadden behoord.
„Kijk zelf nu eens goed om je heen
Du:t ge-loof ik. dat je toch wel eafli.ik
zult moeten getuigen, dat het best de
mceile loonen zal!"
„In ieder geval doe je mij be
schaamd staan. Julie, met je verstan
dige en zooveel betere opvattingen!"
„Wel, neen, dat moet je niet zeggen!
Maar ik zal je eéhs wat vertellen!
Ik heb gisterochtend Jochen Grabert
leeren kennen. Hij bevrijdde mij van
de indringerige praatjes van de oude
vrouw Deubner, die het mij op mijn
wandeling door dc velden zoo lastig
maakte. Hij reed op zyn zwaren schim
mel, met een gezicht alsof hij de heer
van het dorp was! Een paar woorden
van hem waren voldoende, om mij van
haar te ontslaan. We liepen toen nog
een eind op. en, wat ik van hem te
hooren kreeg, deed mij alles veel hoop
voller inzien. Dat is een man, dien men
graag tot vriend zou hebben. In ieder
geval zullen wij hem tot onze bond
genoot zien te krijgen, dan zullen wij
de overwinning behalen in den strijd
tegenover dat heirleger van bijgeloovi-
gen."
„Ja, maar dat is onmogelijk!" Zijn
Wij, Eggenheimers, dan niet degenen,
die het leed hebben gebracht ove§ dat
huis?"
„Toe, laat dit thema r.u varen! Het
andere wil ik wel opgeven: ik ga niet
naar Parijs!"
„Ik heb dan ook geen oogenblik ge
twijfeld, k.at je tot dit besluit zoudt
komen."
..Je hebt een helderzienden geest,
Julie!"
(Worat vervolgd).
