t!
lUYTEft
iKninssn
Ideale orkestuitvoering
is er nog niet
Gymnastiek bloeit in Zwitserland en Denemarken
m
ds 'n gc
ranging
DE Gl
soep.
reelt Uw neus,
/etsche smaak
toetasten
Bloed -
in
jdenenleed..
k is daar een ge-
atiek is 'n sluipen*
waal, die ge onder
U het weet.
tocht, maar ook
I huis. sDe een
oeking al jong, de
'en leeftijd, maar
is altijd onzuiver
chen is door zijn
et bloedzuiveren-
middel bij uitne-
Apoth. en Drog.
N.V Rowrtrog»
IRROGAAT VAN
fTSl
prestatie is wel de
Spar-kruidenier z'n
bij de Spar
sparen bij de koop.
ILFSIANOiGE .«UlOBWiK
-
van gevulde
is in goud en blauvv.Wat
;je is dat! BONERA geeft
suikerwerk, maar ook
verpakkingen.
WIEPJE.
rOOLLE
lEN ZEKER
APd. HAAR MOEDER
WEET BETER EN ZEGT;
*K*JK MAAR ES IN DE
KEUKEN,WAT IK DIE
^'.TWEE HEB BELOOFD'
EPENWINC. (Z - V
g NIET HOOR,
'zoo'y
>IMÖN CVZ
TQRlESil^y? I
23PI
AMERSFOORTSCHE COURANT ZATERDAG 22 HOOIMAAND (JULI) 1944
KUNST EN CULTUUR
KIJKJE IN DE
„OMROEP-APOTHEEK"
„Het samenspel van de meeste Nederland-
sclie kamermuziekcnsembles staat aanzien
lijk achter bü de buitenlandsche."
„Het wordt boog tijd ,dat de Nederland
sche inrichtingen voor muziekonderwijs zich
gaan bezighouden met de bijzondere cischen.
welke radio en film aan de muzikale vertol
king stellen, nu veilig aangenomen kan wor
den, dat iedere jonge musicus vroeg of laat
voor do microfoon moet spelen." Deze en
dergelijke ontboezemingen kan men van tüd
tot tüd beluisteren en om dienaangaande iets
naders te vernemen heeft het A.N.'P. zich ge
wend tot den Omroep, waar do afdceling
„Klankcontrole" gaarne bereid bleek een blik
te gunnen in.de werkwijze van deze „radio-
apotheek".
EXPERIMENTEN
Wellicht zou men meenen, dat het
voldoende is een musicus of ensemble
in de nabijheid van een microfoon op
te stellen en te laten spelen of zin
gen teneinde te bereiken, dat de ra
dioluisteraar eenzelfd^n indruk krijgt
als de toehoorder in een concertzaal.
De practijk leert evenwel anders en dat
is verklaarbaar. In de zaal immers luis
tert men niet alleen naar de muziek,
maar ziet men ook den musicus in ac
tie. Als de solo-violist na een klinken
de passage van het orkest invalt, ziet
men hem zijn instrument grijpen en
strijken, al hoort men misschien de
eerste noten niet. Hier vult het oog het
oor aan. Doch de radioluisteraar moet
deze aanvulling missen.
Een tweede factor is, dat de mensch
twee ooren heeft en de Omroep slechts
van één zender gebruik maakt. Hier
doet zich hetzelfde verschijnsel voor als
bij de fotografie en de film. De camera
is eenoogig en kan dus de perspectief
niet behoorlijk tot baar recht doen ko
men. Vandaar de stereofoto en tegen
woordig de stereofilm, die het beeld
plastischer maken, meer drie-dimensio
naal. De radio neemt sinds eenigen tijd
eveneens proeven op dit terrein. Dub
bele uitzending en ontvangst geven'het
geluid meer reliëf, en het resultaat van
deze etereoiüiïTe moet verwonderlijk
zijn. 4
Het is geen wonder, dat de radio de
ideale orkestuitvoering nog niet kent.
De groote verscheidenheid van lage en
hooge tonen in het orkest maakt de
zaak nog ingewikkelder, vooral omdat
de radio in de hoogte gaat „afknijpen",
bepaalde tonen dus niet doorlaat. De te
kiezen opstelling van de musici om de
microfoon hangt af van het genre der
muziek -■Mozart stelt b.v. geheel an
dere eischen dan Wagner den aard
der instrumenten en de persoonlijkheid
van de kunstenaars. Natuurlijk kan men
soms baat vinden bij het gebruik van
meer dan één microfoon, desgewenscht
van een bepaald type, b.v. ongevoelig
voor geluiden uit een of meer richtin
gen. In de studio kunnen schermen, „ge
luidscoulissen" dus, worden geplaatst.
De geluidssterkte van de verschillende
microfoons kan onderling gedoseerd
worden en ook kap men aan de kun
stenaars wenken geven.
NAAST DE STUDIO
Op den duur bevredigde deze toestand
toch niet geheel. De Ned. Omroep be
schikt nu over een
afdeeling „Klankcon-
tröle", en deze muzi
kale deskundigen vol
gen elke uitzending in
den controlepost, wel-
1 ke zich geluiddicht
afgesloten naast de studio bevindt,
zoodat zij alleen via den luidspreker
het ten gehóore gebrachte beluisteren.
Uiteraard kunnen zij het meeste uit
richten, als er niet rechtstreeks uit de
studio wordt uitgezonden, maar eerst
een opname op gramofoonplaten wordt
gemaakt. Anders geven zij hun a'anwij-
zingen tijdens de z.g. microfoonrepeti
tie.
Natuurlijk stelt deze werkwijze hooge
eischen aan de concentratie van de mu
sici, want ondanks de vele onderbre
kingen moet hun spel toch geïnspireerd
klinken en niet verbrokkelen. Maar an
derzijds begrijpen zij, dat de artistieke
adviseur ih hun belang handelt, want
straks komt hun prestatie via de mi
crofoon in ontelbare huiskamers. En
die microfoon is onbarmhartig in haar
critiek. Zelfs het onbeduidendste foutje
ontgaat den luisteraar niet. Men hoort
dan ook wel de stelling, dat wit via
de radio goed klinkt, het ook in de zaal
goed doet, maar omgekeerd niet. Op
merkelijk is zeker, dat de opstelling
rond de microfoon er minder toe doet
naarmate het ensemble perfecter musi
ceert. De zwakkere broeders en zus
ters vergen het meeste experimen
teeren. Toch komt het ook voor, dat
een werkelijk mooie viool per radio niet
in de perfectie doorkomt, niet wil „glan
zen". Anderzijds echter kan men even
eens waarnemen, dat een goede micro-
foonstem b.v. als gevolg van 'beperkt
yolumen in een zaal niet voldoet.
Wat de
luisteraar
niet weet
Jerven Bosch
Dr. HübnerZijn kunst
was in wezen Germaansch
Te Den Bosch heeft onlangs de beken
de Duitsche kunsthistoricus dr. F. M.
Hübner voor de Ned.-Duitsche Kuituur
gemeenschap een voordracht gehouden
over Jeroen Bosch, die hij den meest
beteekenisvollen mensch noemde, dien
de oude Hertogstad heeft voortgebracht.
De kunst van den grooten Bosschen
meester schetste spr. als Germaansche
kunst, kunst van een Noordschen
mensch evenals die van de gebroeders
van Eyck, Brueghel en later Rembrandt.
Ook de Hollandsche romantiek van na
1800 was Germaansche kunst, evenals
van Gogh in wezen Germaansch was,
die in het impressionisme, waarin hij
zich stortte, vooral de dynamiek zocht.
Spr. wees op de mogelijkheid, dat Bosch
de grillige, gedrochtelijke en duivelsche
figuren uit zijn werk ten deele heeft
ontleend aan de merkwaardige lucht
boogfiguren op de St. Janskathedraal,
waaraan zijn vader, Jan van Aken, lan
gen tijd heeft gewerkt. Ook deze fi
guurtjes .zijn kenmerken voor zijn Ger
maansche fantasie. Daarnaast was
Bosch een realist en een scherp waar
nemer van het leven om zich heen.
Van Jeroen Bosch, die al vroeg veel
succes had burgers zoowel als vor
sten kochten zijn werken zijn in
Den Bosch vrijwel geen documentaire
gegevens voorhanden. Slechts staat de
datum van zijn overlijden vermeld in
de registers van de illustere Lieve Vrou
wen-Broederschap, waarvan hij lid was.
De stad van zijn inwoning eerde hem
door zijn naam te geven aan een der
minst representatieve straten. Ook be
zit Den Bosch geen enkel werk van
den grooten meester en bevindt zich
in 't Bossche museum slechts een copie.
Nieuw tooneelgezelschap
Er heeft zich een nieuw tooneelgezel
schap gevormd, dat zal optreden onder
den naam „De nieuwe Rotterdamsche
comedie". Tot de vaste kern van dit ge
zelschap behooren: Cruys Vcorbergh,
die als regisseur en acteur medewerkt,
Ank van der Moer, Guus Oster en Riek.
Berkhout. Met andere tooneelspelers
wordt nog onderhandeld. „De nieuwe
Rotterdamsche comedie" opent in Sep
tember het seizoen in „Diligentia" ,ta
's Gravenhage met „Comediespelen" van
Joh. W. Broedelet.
Dalton stierf een eeuw geleden
De bepaling van het atoomgewic.ht dei-
verschillende scheikundige elementen
heeft de moderne chemie sterk bevor
derd en ten deele eerst mogelijk ge
maakt. Op dit terrein ls pionierswerk
verricht door den Engelschen geleerde
John Dalton, die honderd jaar gelèden
27 Juli 1844 op 77-jarigen leeftijd
stierf te Manchester, waar hij vrijwel
zijn geheele leven van veelzijdig geleer
de had gewoond. Zijn jarenlange meteo
rologische waarnemingen brachten hem
tot de formuleering van de „Wet van
Dalton" aangaande den gezamelijken
druk van gassen in een vat. Ook is hij
de ontdekker van de wet der multiple
proporties of veelvoudige verhoudingen,
nl. van de gewichtshoeveelheden van
een bepaald element, waarvan dit ver
bindingen met andere elementen aan
gaat. Tenslotte heeft hij studies gepu
bliceerd'over de kleurenblindheid, naar
hem ook wel „Daltonisme" genoemd.
Het fraaie raadhuis op de Markt te
Culemborg, waarvan de restauratie
thans bijna voltooid is, is dezer dagen
uit de steigers gekomen
CNF/StuvebPax m
„Brak water" een boeiend
boek over het IJsselmeer
In „Brak water" van Eibert den Her
der, uitgegeven door A. Storm van Leeu
wen te 's.Gravenhage, geeft de schrijver
naast een beschrijving van de moeilijk
heden. welke de IJselmeervisschers heb
ben moeten overwinnen voor een loo.
nend bestaan, een buitengewoon belang
wekkende uiteenzetting over den visch-
stand van het IJselmeer voor en na de
afsluiting, waarbij gebleken is, dat de
natuur zslf heeft gezorgd voor een aan
passing van den visohstand aan het
steeds zoeter wordende water.
Voorts betoogt de schrijver, dat. in
dien de afsluiting niet tot stand was ge
komen. het. voor de voedselvoorziening
veel voordeeliger zou zijn geweest, om
dat de voedingswaarde aan visch uit de
voormalige Zuiderzee veel grooter was
dan de ingepolderde gebieden ooit aan
landbouwgewassen kunnen opleveren,
afgezien nog van de kosten van inpolde
ring, een milliard gulden. Daar dit alles
is beschreven door iemand met groote
kennis van zaken, is „Brak water" een
zeer interessant en lezenswaardig boek.
A-socialc Osscke drogist
krijgt 15.C00 boete
De inspecteur voor de Prijsbeheer-
sching te 's-Hertogenbosch heeft de zaak
berecht tegen den drogist J. Cox uit Oss,
die zich geruimen tijd aan a-sociale
praktijken heeft schuldig gemaakt.. De
man, dié nog groote voorraden
schaarsch geworden artikelen, zooals.
behangselpapier, drop. eau de cologne,
pakken zeep etc. in zijn magazijnen op
geslagen had, verkocht deze begcerens-
waardige goederen alleen aan klanten
die genegen waren een hoogeren prijs
te betalen of levensmiddelen bij te le
veren. De inspecteur heeft den drogist
thans een boete van f 15.000 opgelegd.
De in beslag genomen winkelvoorraden
zijn door de prijsbeheersching aai*
ziekenhuizen en aan de burgerij ver-
kocht.
Honderden paren schoenen
verdwenen uit de fabriek
In de periode 1 Aug. 1941 tot Mei 1942
verdwenen uit de magazijnen der Hevea
rubberfabrieken eenige honderden paren
schoenen. Er werden er althans GOO ver
mist. De politie ontdekte, dat een der
voornaamste daders van die diefstallen
de .30-jarige P. W. uit Driel (Gem. He-
teren) was, terwijl ook de Arnhemsche
koopman H. G. J. v. R. een rol speelde,
want deze man was het, die den gan-
schen voorraad van W. Relkens afnam
en er behoorlijke prijzen voor betaalde,
zoodat W. steeds geprikkeld werd tot
nieuwe diefstallen. W. werd door de
'Arnhemsche rechtbank dan ook veroor
deeld tot anderhalf jaar, een straf, wel
ke in dien tijd zeer hoog was De koop
man R. kreeg wegens heling vijftien
maanden en diens zoon, de 42-jarige ex
peditieknecht J. v. R. zes maanden. Deze
strafzaak heeft thans voor het Gerechts
hof te Arnhem gediend, waarbij W.'s
straf teruggebracht werd op een jaar,
evenals die van den ouden van R., ter
wijl de straf voor den jongen v. R. on
veranderd gelaten werd.
CLANDESTIENE DISTILLEERDERIJ
Toen ambtenaren van den C.C.D. bij
den slager van S. te Nijverdal controle
uitoefenden, ontdekten zij, dat van S.
bezig was op clandestiene wijze drank te
fabriceeren. De ambtenaren waarschuw
den de marechaussée en de r.ykskom-
miezen. Dcor laatstgenoemden werd
proces-verbaal opgemaakt, terwijl het
toestel en de grondstoffen in beslag
werden genomen.
De cijfers van de gymnastiekbeoefe-
ning in Zwitserland en Denemarken wij
zen er op, dat men hier te lande, in het
Ned. Gymn. Verbond, nog niet dezelfde
hoogte heeft bereikt als in de genoemde
landen. Het N.G.V. kon vorig jaar mel
den, dat de 100.000 leden waren over
schreden, een getal, dat inmiddels tot
zeker 120.000 is gestegen. Dit zijn cij
fers, waarmede de NGV-leiding terecht
tevreden kan zijn. Het kan echter beter.
In Zwitserland telt men op 4l/9 mil-
lioen inwoners ruim 220.000 turners
(5°/'o), in Denemarken 155.000 op ca. 4
millioen iffwoners (4°/o) tegen Nederland
1.3°/o. In Denemarken bedraagt het aan
tal turners(sters) 10°/o van de Deensche
bevolking tusschen 1545 jaar, in Zwit
serland schatten wij dit percentage op
IS0/o. In Zwitserland ontving de Turn
bond tot voor enkele jaren elk jaar van
de regeering een subsidie van frs.
225.000 d.i. meer dan 100.000. Dit geld
werd uitsluitend besteed voor cursus
sen, voor de opleiding tot vereenigings-
leider, spelleider, voorturner, keurtur-
T^Pu is een tijd ge we es d
-en nog niet zoo
heel lang geleden dat
in de groote steden en
de moeilijkheden van het
reizen in de provincie
al was het mad? omderwil-
le van de reclame, want
na dezen tijd komt een
andere! op den koop
toe nemen. Aan wie de
schuld? Aan de provin
cie? Ach kom! Zij werd
en wordt (al blijken de
financieele stroppen hier
een goede rem) over
stroomd door tallooze lie
den, die met artisten
slechts den (geleenden)
naam gemeen hebben.
Want! Met de werkelijk
goede krachten kwam een
steeds aanwassende stroom Het is derhalve geen won
der, dat de provincie het
de kleinere plaatsen niet langer „neemt"-, en
té „terra incognita" was. vloeien, die langzaam maar haar geld^ liever in den zak
de provincie voor de we- .gelegenheidsartisten naar
reld van tooneel en varié-
Het financieele risico was zeker de goede krachten houdt. _Tot schade zoo-
in de crisisjaren nu een- overspoelde. Doch de 1
wel van de artisten, die
dien naam verdienen, als
van de provincie zelf. Nog
derd door al die overvloe- is het niet te laat. En het
dige belangstelling voor geneesmiddel is eenvou-
haar kaausse 'zalen en zaal- digaan de overheid de
tjes, slikte aanvankelijk taak om de artistenwereld
rijp en groen haar te zuiveren van elemen-
smaak was nog onge- ten, die daarin niet thuis
vormd. Doch wat had hooren; aan de waarlijk
kunnen uitgroeien tot een artistieke gezelschappen,
schare enthousiaste too- ondanks de enorme moei-
maal van dien aard, dat goedmoedige provincie, fei-
de gezelschappen huiverig telijk een tikje overdom
waren óm de provincie te
bereizen en er de voor
keur aan gaven, hun, he
laas veelal wankele, be
staan op de planken der
groote stadstheaters te rek
ken. Daarin is wel een ra
dicale verandering geko
men! Want door allerlei,
voor de hand liggende neel- en variétéliefheb- lijkheden, een ietwat va-
oorzaken, vooral ook door bers Ls geworden tot een ker bereizen van de ge-
de slechtere verbinding argwanende gemeenschap, smade provincie.. Want de
met de stad- en derzelver
vermaaksgelegenheden
die, aangelokt door. dave- belangstelling, die thans
rende humbugaankondi- zij het door de om-
ontstond een roep om gingen, maar al te vaak standigheden misschien
amusement, 'waaraan de bedrogen is uitgekomen, min of meer geforceerd
artisten maar al te gaar- En het resultaat is: weer in ons land aanwezig ls,
ne voldeden z!j „ont- leege zalen, jammer ge- kèn uitgroeien tot een
dekten" de provincie. Zoo noeg ook dan, wanneer warme liefde, die ook en
ontstond een contact, dat de goede gezelschappen vooral na den oorlog rijke
zeer vruchtbaar waszich eindelijk eens los ma- yruchten kan afwerpen.
en had kunnen blijven, ken yan hun yolle zalen
H.
nen, etc. Hierdoor kon de Z\v. T.B. een
sterke en breede grondslag leggen voor
de ontwikkeling der vereenigingen. De
Zwitsersche Turnbond staat dan ook bij
regeering en volk in hoog aanzien en
heeft alle medewerking van kantonnale
en landelijke autoriteiten, van onder-
wijszijde en van de spoorwegen bij de
organisatie der groote iaarlijksche turn-
feesten. Men beschikt er in iedere ver-
eeniging over een turnzaal, die ook op
het platteland voortdurend verrijzen
door samenwerking van gemeente, be
volking en vereenïging. Het turnpeil
staat in Zwitserland zeer hoog Heeft
het N.G.V. zijn keurcorps bestaande uit
de eerste twaalf tot vijftien aankomen
den in het persoonlijk kampioenschap
van Nederland, in Zwitserland kan men
een keurcorps van dergelijke kwaliteit
en wellicht beter samenstellen van
zeker 150 turners.
Schoolzwemmen. Maandag 24 en
Dinsdag 25 Juli zal in het Sportfondsen-
bad het diplomazwemmeh voor de vrou
welijke leerlingen van de openbare en
Prot. Chr. Scholen plaats hebben.
Van Vliet rijdt weer. Zondagmiddag
worden op de stadionbaan in Amster
dam weder wielerwedstrijden gehouden.
Het programma vermeldt:
Sprintmatch in matches a deux tus
schen Van Vliet, Derksen, Kropman en
Remkes; ploeg- en achtervolgingswed
strijd voor prof. tusschen vier ploegen
elk van vier man; een koppelwedstrijd
over 50 km. met 5 klassementen met
deelname van o.a. Van VliétBoeyen*
Derksen-Vari Amsterdam, Remkes-v. d.
Voort, Kropman-Bosland, Pronk-Evers,
v. d. Vijver-Demmenie. Een sprintmatch
voor amateurs in matches a trois tus
schen Bijster, Bontekoe, v. Laar en
Duyns.
Nieuw wereldrecord. Arne Anders-
son vestigde te Malmö een nieuw we
reldrecord op de Engelsche mijl (1603
m.) in 4 min. 1.6 sec., tweede werd Gun.
dar Haegg in 4 min. 2 sec. Het oude
record bedroeg 4 min. 2.6 sec. en stond
sedert een jaar op naam van Anders,
son.
DOOR TREIN GEDOOD. Aan het
station LeidschendamVoorburg heeft
een ernstig ongeluk plaats gehad, waar.
bü de 74-jarige mevrouw Beckenhoff te
Leidschendam om het leven is gekomen.
Toen mevr. B. zich naar het tweede
perron wilde begeven en daarvoor de lijn
overstak, werd zij gegrepen door een
van Den Haag komenden trein. Zy was
op slag dood.
