I
§9.
l"ie Jaargang.
Donderdag 11 September 1902.
BUITENLAND.
FEUILLETON.
Zielen-Verwantschap.
T»N
AMERSFOORTSCH DAGBLAD.
ABONNEMENTSPRIJS:
p 3 maanden Toor Amersfoortf 1.25.
Idem franco per post- 1.75.
Ifzonderlijke nummers- 0.05.
Me Courant verschijnt Dagelijks, met uitzondering van
Zon- en Feestdagen.
jjertenlicn, mededeelingen onz., gelieve men vóór 10 uur
morgens bij de Uitgevers in te zenden.
Uitgevers: VALKHOFF C°.
Utrechtschestraat 1. Intercomm. Telephoonnummer 66.
PRIJS DER ADVERTENTIÉN
f6.76.
Tan 1—5 regels
Elke regel meer
Groote letten naar plaatsruimte.
Yoor handel en bedrijf bestaan voordeelige bepalingen Ui
het herhaald adverteeren in dit Blad bij abonnement Etna
circulaire, bevattende de voorwaarden, wordt op aanvraag
toegezonden.
Kennisgevingen.
Dt Hurgemeester en Wethouders van Amers-
iGtlet op ari. 18 der wet van 14 September
(Staatsblad no. 138), houdende bepalingen
ïèkkeltjk de inkwartiering, enz
welen, dat de bij art. 17 <lier wet be
tide lijst door hen aangelegd, in afschrift aan
lhTitplaflts bij het Raadhui» aangieplakt is en
{arende veertien dagen, te rekenen van heden,
*^je Secretarie der gemeente voor een ieder ter
.;r ligt. alle werkdagen van 10 tot 1 uur.
Amersfoort, den 10. September 1902.
Burgemeester en Wethouders van Amersfoort,
He Secretaris, De Burgemeester,
W Th. SANDRERG. WTUTIEKS.
iBurgemeester en Wethouders van Amersfoort
1 te weten, dat de kermis of jaarmarkt zal
angon op Maandag den 20. October aan-
ide en eindigen op Zaterdag den 25sten dier
Marskramers en liedjeszangers worden niet
•laten.
[Amersfoort, den 10. September 1902.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
De Secretaris, De Burgemeester,
w. Th. SANIIBF.ro. wuijtters.
Politiek Overzicht.
Bel onderhoud lunchen Chamber-
lain en «Ie ISoereu-gcuerauiM.
Toen de Bóeren-generaals voor 't eerst den
roet in Engeland zetten na het tot stand
[omen van den vrede, kende de geestdrift
chier geen palen. Chamberlain zelf liet zich
gelegenheid niet ontgaan hun de hand ter
twelkonnng te drukken de Koning ver-
jogde lien to zien en te spreken. Wij. weten
iu wat die geestdrift waard is geweest. Zij
i vervlogen als kaf voor den wind.
i In het onderhoud van minister Chamiber-
aiu met de generaals, waarvan het verslag
[isteren. is openbaar gemaakt, is niets van
lie geestdrift te bespeuren, zelfs van geen wel-
rillendlhcidonwrikbaar houdt de vertegen-
roordiger van de Britsclie regeering vast aan
rat Ie Vereeniging geschreven en onaertee-
kend is, en|geen schrede wil hiji daarbuiten
doen. Dei Bóeren-generaal^ mochten er op wiji-
ien, dat z">i hadden vertrouwd op de verzeke
ringen van Milner en Kitchener, dat zij| bij
aanneming van de voorwaarden niet weerhour
Jeu werden om te trachte^als onderdanen te
verkrijgen, dat de Koningen overweging zou
ttwncii allo zaken, die in 't nadeel waren
van zijne onderdanen in de nieuwe kolo
niën; bij: CTytmlberlain was dat kloppen aan
een doovemanscleur. Hij, weigerde het debat
te heropenen, over zaken, die hijl als afgedaan
beschouwde, en daarbiji is het gebleven.
Kenschetsend voor den geest, die voorzit
hij do Britsclie regeering, die Chamberlain
heeft als orgaan, is het antwoord, dat gege
ven werd in zake de amnestie. De generaals
drukten hunne teleurstelling uit, dat de am
nestie, die was verwacht b;:> gelegenheid van
het kroningsfeest, was uitgebleven. Lord: Kit
chener had hun toegezegd, dat. hij zou advi-
sceren om bij die gelegenheid amnestie te ver
kenen. Chamber la in antwoordde, dat hij
daarover niets gevonden had in de stukken,
die hiji onder de oogen liad gehad. Of Cham
berlain niet good gekeken heeft, dan. wel Kit
chener zijine belofte niet is nagekomen, is
KiMtelijk uit. te makenMaar vaststaat, dat
Chamberlain liecft verzuimd, een besluit uit
te lokken, waarbij) aan bet. feest der kroning
verbonden werd de uitoefening van het
schoonste prerogatief der koninklijke macht
en zoo die plechtigheid gemaakt werd tot het
uitgangspunt van het werk der pacificatie
van Zuid-Afrika. Al moge de Britsclie regee
ring niets in den weg willen leggen aan edel
moedige voornemens van de regeeriiqpm van
de Kaapkolonie of Natal met betrekking tot
hunne rebellen, de gelegenheid om op eclatan
te wijze zelf met het goede voorbeeld voor
te gaan, heeft zij zich laten ontgaan.
Een der grootste grieven van de Boeren
tegen de te Vereeniging onderteekondè re
geling. zoo niet de grootste grief, is het ge
ringe bedrag, dat hun is toegestaan als on
dersteuning voor het herbouwen van hunne
vernielde hoeven en het hervatten van hun
bedrijf, Drie millioen p.st. is een belache
lijke geringe som om de schade te herstel
len, die zij door den oorlog geleden hebben
en dig. zij becijferen op 60 a 80 millioen.
Maar t&hamberlain heeft zelfs niet willen
ingaaiv-op eene discussie onii d-at bedrag td
verhoogen dit punt behoorde tot de afge
dane zaken. Die schrielheid van de Britsclie
regeering lokt onwillekeurig tot vergelijking
uit met de vrijgevigheid, dia zij toont in het
bevorderen van hare kolonisatieplannen in
liet nieuw gewonnen gebied. Een half millioen
ponden sterling lieeft lord Milner reeds be
steed tot het aankoopetn van gronden, waar
op Engelsohe kolonisten zullen worden ge
vestigd, en reeds voordat de verbrande hoe
ven weder worden, opgebouwd, neemt men
maatregelen om het onderwijs ta regelen in
overeenstemming met den nieuwen toe
stand', waarin het Engelsch bestemd is do
moedertaal te vervangen;.
Hoe weinig men gezind is do gevoeligheid]
van de Boeren te ontzien, blijkt uitliet ant
woord, dat Botha ontving op zijne klacht,
dat. voormalige National Scouts zijn opge
nomen in da commissiën. die belast, zijn met1
de verdeeling van het bedrag van drie1 mil
lioen pond. De regeering moet. opkomen voor
hen, die haar gesteund hebben, verklaarde
Ohamiberlaini. Dat d'o National Scouts een
algmelnt vormlen, bijzonder gehaat bijl de
«Üttfcjep dia tob 'bet laatst den strijd! hebben
volgehouden, komt) er bijl haar niet op aan.
Diergelijke trekjes kunnen strekken om
naar hunne waarde te schatten de frazem
waarmede het. onderhoud van. de zijde van
Chamberlain werd geëindigd. Hiji wees op
d'o noodzakelijkheid van eene politiek van
vergeven en vergeten. De Britsohe regeering
Was bereid' de Boeren t'e erkennen als land-
genooten, medewerkende aan den voorspoed1
en de vrijheid van Zuid-Afrika, maar zijl
verlangt van de nieuwe onderdanen, dat zijl
haar halverwege tegemoet zullen komén.
'Ongetwijfeld wordt van de Boeren eene te
gemoet komende. houding gevergd1; lettende
op wat aan deze slotfrazc voorafgaat, krijgt
men echter den indruk, dat die van hen
wordt verlangd, zonder dat men zich van
Eno-elsche zijde eveneens daartoe gebonden
rekent.
Telegrammen.
Londen, 10 Sept. iHet officieele verslag van
dc conferentie der Boeren-generaals met mi
nister Chamberlain is heden openbaar ge
maakt.
De generaals vroegen Chamberlain d'en
20ön; Augustus om een ei conferentie tot be
handeling van, vragen van het grootste ge
wicht zij; verzochten een dag daarvoor- te be
palen. Chamberlain stond liet onderhoud toe
en vroeg, dat 'hem te voren zou] worden1 ken
nis gegeven over welke onderwerpen men van
gedachten weuschte te wisselen, opdat hij in
staat zoude zijn die zonder uitstel te overwe
gen
Dc generaals antwoordden dat de voornaam
ste onderwerpen warenoen verzoek om vol
ledige amnestie van alle Britsclie onderdanen,
die deel namen in den oorlog; vergiffenis
voor alle personen, veroordeeld voor daden,
gedurende den oorlog en in verband daarme
de begaan 't verkrijgen van eon jaarlijksdhe
som cf eene voldoende toezegging voor onder
houd en steun aan de weduwen en weezen van
Boeven Verder hielden, do voorstellen ivan de
Boeren-generaals in gelijko rechten .voor da
Engelscho etn de Hollandsche taal in de
scholen en do rechtbankengelijke rechten
mot de Engelschen voor dc Boeren, die aan
de voorwaarden der overgave voldoein, daar
onder begrepen onverwijlde terugbrenging
van de Boeren en loslating van do gevange
nen wcder-imdienstneming of schadeloosstel
ling aan de ambténaren der voormalige repu
blieken; schadevergoeding wegens alle verlie
zen aan den oorlog verschuldigdhei-stel van
de eigenaars der verbeurd verklaarde hoevöii
in hunne bezittingen; betaling van de wet
tige schuldbekentenissen der republieken,
daaronder begrepen dia godnrande den oor
log, aangegaan terugneming van de voorge
nomen inlijving van gebied ibij Natal; ver
lenging vaat. den tij|d voor de betaling van
do schulden der hungers aan de regeeringen
der republieken, met verzekering aan hen
van de voordeele.il Van art. 10 dei- voorwaar
den val» de overgave.
Do generaals protesteerden voorts tegen
de gedwongen oplegging van den eed van ge
hoor zaamili e id
Chamberlain antwoordde, dat liet. aantal
on dein aard van do voorstellen hem verraste.
Hij herinnerde dc generaals, dat de te Ver
eeniging toegestane, voorwaarden zander
voorbeeld in de geschiedenis 'warani wat hun
ne edelmoedigheid betreft. Da voorsite 11 öni
van de generaals brachten e«po gelheele nieu
we regeling te harde, op vele punten strijdig
mot de onderteekende overeenkomst. Het
kwam niet overeen met zijlm plicht in discus
sie te treden over voorstellen van dien aard1.
Hij was verplicht duidelijk te maken, dat hij
niet de macht bezat de discussie over piunten,
die afgedaan waren, te heropenen.
Botha antwoordde, dat de Boeren voor de
voorwaarden der overgave gesteild waren om
ze aan te nemen of te verwerpen. Om verder
bloedvergieten to voorkomen, hebben zajj ze
aangenomen, maar zij ihad'den zich voorgeno-
mcim zoo spoedig mogelijk een clementie te
vragen. Ziji vertrouwden op de verzekeringen
van Milner em Kitchener, dat zij, bij; aanne
ming van de voorwaarden; niet weedhoudeu
werden om te trachten als onderdanen te ver
krijgen, dat de Koning in overweging zou ne
men alle zaken, die in 't nadeel waren van
zij,ne onderdanen, in de nieuwe koloniën.
De Boeien-generaals hadden in hunne nota,
opgemerkt, dat Milner eu Kitchener beloofd
hadden voorstellen te doen ten gunste een er
tci verleeneti amnestie. Botha zeido nu, dat zij
niet tot Chamberlain kwamen om als een
rockt te eischen, dat eone uieuiWe overeen
komst in de plaats van de oude eoui worden
gesteld, maar a,ls onderdanen Van den Ko
ning, zoekende een open oor, genade en recht
vaardigheid. Chamberlain zeide in antwoord
daarop het te betreuren, dat de generaals do
clausule niet aanvaard hadden, dat zij niet
zouden trachten dei te •Vereeniging gesloten
overeenkomst opnieuw in discussie to bren
gen. Bot'lia stemde er in toe, zich aan dia
clausule to onderwerpen, en daarop werd liet
officieele onderhoud geopend. Chamberlain
Bleette den generaals in allen vorm welkom
en Botha ontkende het bestaan van eenige
bedoeling aan de zijde der generaals, om ii*
de voorwaarden der overgave verandering te
brengen. Chamberlain zeide in zijn antwoord
aan Bot'ha, dat de krijgsraad onmogelijk alle
zaken opnieuw ,kon behandelen, waarin do
termijn der opgelegde gevangenisstraf nog
niet was verstreken, doch dat alleen nieuwe
getuigen 'konden worden opgeroepen in die
zaken, die .revisie eisclitenin alle andere
gevallen zou liij de vraag overwogen of tot
geheele of gedeeltelijke amnestie kon worden
geadviseerd. Botha zeide daarop, dat hij zich
teleurgesteld had gevoeld door het uitblijven
van amnestie ibij gelegenheid der kroning,
Üaaa* Kitchener 'beloofd had daartoe 'bij de ro-
jgeering tc zullen ad'viseeren. Chamberlain zei
de, dat 'liij daaromtrent niets had aangetrof
fen in de stukken, die in zijne handen waren
gekomen. De rog eer mg zou echter aan edel
moedige voornemens vaai de regeeringen van
de Kaapkolonie of Natal met betrekking tot
hunne rebellen niets in den weg leggen.
Botha zeide, dat hij alleen de grootmoedig
heid verlangde nood'ig om allen in staat to
stellen ook in de toekomst in Zuid-Afrika,
in vrede to leven. Chamberlain zeide in ant
woord' op deze opmerking van B'otba, dat
er geen moeilijkheden goniaakt zouden wor
den tor zake van den terugkeer van gevan
genen, die eerlijk eu oprecht waren. Ieder
van wien men aannemen kon dat hiji liet En
gelsohe bestuur vijjandig zou zijn, zou echter
belet Worden terug te keeren. Hij sprak
voortsi dö dagbladberichten tegen, die ge
meld hadden dat Milner voornemens was om
dei lrceven van burgers te verknopen. Wal zal
de regeering bevoegd! zijn land te •nemen voor
doeleinden van openbaar nut tegen betaling
van do volle waarde als schadevergoeding.
Chamberlain wee's op de wetténi vajni Enge
land en Nieuw-Zeeland, waar de plaatselijke!
overlieden togen betaling van volledige scha
devergoeding grond' 'kunnen ofntniemen aan
een landgoed, om het ikleine grondbezit aan
te moedigen, Hij| voegde, er hij, dat elk der
gelijk voornemen zal wordeni bökelnd gemaakt
en aan een iegelijk bekend zal izij.u voordat
het in werking treedt.
Botha drukte er zijn] teleurstelling over
uit,, dat National Scouts zich bevonden in
da commissie, aangewezen om de gift van
drie millioien pond sterling te verdeelen.
Chamberlain antwoordde, dat zij daarin niet
m sterker verhouding zitting hadden dan
anderen. Da regeering imoest trouw zijn je
gens hen, die liaar ondersteunden.
Hij; voegdo er bij, dat de Boeren, die in
Natal bleven, niet verdrukt zouden, worden,
dat do krijigswet niet lang meer in stand
zou blijven en dat ten opzichte der weduwen
en weezen de regcering alles gedaan had
wat zij doen kon. Ten besluite legdle hij na
druk op oen politiek van. vergeven en ver
geten nn de oorlog over was: „wij wensohen
u als mede-onderdanen te erkennen, werken
de voor den voorspoed eu de vrijheid' vain
Zuid-Afrika"de datum van invoering dei*
volkomen zelf regeer ing zou afhangen van de
snelheid, waarmede de oude vüaiidschap
werd begraven. De regeering verlangde niet,
dat een deel van het rijk geheel zond'er Ver
tegenwoordiging zou blijven; alleen verzoalitJ
zij den nieuwen onderdanen, haar halverwege
tegemoet te komen.
De amferentie werd hierop gesloten.
Londen, 11 Sept. Van den post Pietersburg
wordt d.d. 9 September berichtVijf hoofd
lieden van het Zoutpansberg-gebied1 in Trans-
vaal hebben, zich bereid verklaard hnnne wa
penen af tc gaven onder voorwaarde, dat do
opperste hoofden hunne eigen wapens mogen
behouden. Dit voorstel is door de overlieden
aangenomen.
Petersburg, 10 Sept. In den Rogctrings-bo-
do zijn openbaar gemaakt tijdelijke bepalin
gen over raden van tucht aan alle hoogesoho-
len, dia onder liet departement zijn geplaatst.
Deze radeu van tucht zulleai uit hoogleerarei*
zijn samengecield. Tot hunne competentie be-
h oor en, de in de hoocescholeu begano rust
verstoringen. geschillen iussehen studenten
en professoren of ambtenaren betreffende da
hoogeschool en zékere overtredingen van stu-
donten.
Duitschland.
Dezo zomer is bijzonder rijk aau monar
ch cin-bc zoeken. en ontmoetingen. Den 13en de-
z_r kemt Koning George van Saksen te Pots
dam. om aan het Pruisische hof zijn eersta
'bezoek te brengen. De Duitsc'he bladen doen
uitkomen, dat hem eene 1 hartelijke ontvangst
wacht. O. a. schrijft de National Zeitungj:
,.Bij vele gelegenheden heeft d'e Keizer
betuigd hoo gaarne liij| de nationale verdien
sten van de nog onder ons vertoevende vor
stelijke aanvoerders uit dén; grooten tijd val*
den eenheidsoorlog eert, on hoe groote -waar-
da hij 'hecht aan 'liet onderhouden van de
persoonlijke verstandhouding niet zijne hoogte
bondgciiootqr). Ook de rijkskanselier heeft
van de aanvaarding van zijn amlbt af bijzon
dere aandacht gewijd aan de 'bevestiging vani
allo betrekkingen tot de vorston era de regiee-
ringen der afzonderlijke staten, era nog, in den.'
laaisten tijd zijn de ontmoetingen), die hij
•t,ij,!-:±*-de Paset is the Keizerdagen met- prins
Lodewij|k van Beieren kon hébben, voor hem
va.u waarda geweest.''
Aan graaf Theodore Zoltowski, vice-maar-
schalk van den Provincialen; Landdag van
Posen en Koninklijk kamerheer, werd naar
de Bcrl. M'orgeupost bericht, zijne waardig
heid als kamerheer ontnomen, omdat hij ver
klaard had. aau de Keizerdagen geen deel te
zullen nemen.
Frankrijk»
Volgens „Ecuio de Paris' heeft de minis
terraad beslist dat alle scholen, die voor het
begin van liet schooljaar kunnen, verwereld
lijkt worden, het zullen zijn. De raad heeft
de maatregelen besproken, die zoo noodig moe
tan genomen worden tegen zekere kloosters.
Italië.
Naar uit Foggia gemeld! wordt, wilden
Maandagavond, te Condella 400 pachters, die
het met de grondeigenaren niet eens waren
over het loon en het werk gestaakt hadden,
do andere pachters, die wilden werken, be
letten naar de hoeven to gaan. De gendar
men poogden dc werkstakers te doen begriji-
pon, dat zij dc vrijheid van den arbeid moes
ten eerbiedigen, maar in palats daarvan vie
len zij de brigadiers aan met stokken en
verwondden eenigen liunnea*.
Er kwam versterking, maar nu werden de
gendarmen met. steeneu geworpen en verschei-
'3 DOOR
LOUISE AHNDE JOSOH.
Al dadelijk waron do twee kindoren op
nianëiithapp.lijken voöt, aanvankelijk van
uit de vert - Het. vrCcnulo meisje, zich achter
oude vroirw verschuilend om dan telkens
Mvcrvacbte on lachend' van piet zoo heel
evtntjes naar Heuje uit to kijken, opende do
kennismaking met dit vroolijk spel. Spoedig.
u eene aanmaning van hare onaanzienlijke
Tiend in, trad ze op Hesje toe en" sloot zonder
Tri plichtplegingen do kameraadschap.
Zij begon mot. een Öerechtaztting. terwijl
Ti' met haai- schopje een hardon klap gaf op
<k kleine laag zand die Hesjo needs had op-
grworpen om vijver en wal te vormen. „Je
'nc'-t tstevig doen,'' sprak ze. „Kijk: zóó
ke ik o-rocf een paar schopjes vol zand,
her op den lagen, wal en begon dan
Weer met alle macht te kloppc-u.
..Maar ik wil een hóóge bobben," riep Hes-
1° vurontwaardigd uit, „je maalct in heele-
1113ul plat."
•Eu al&t^-ie omvalt?" vrotog de kleine in-
driugpicr, „walt höb jo er dan anf
iiHelp u me is", vroeg Hesje dringend aan
Friifs, dié de kinderen gadesloeg, „zog u eens
dai.j ze 't niet. doen mag."
„Jullie moet allebei wa.t tefgoven,' kwam
Flits tussclh en bende. „Jij Hceje, gcoit er maan-
op loe on dat kleine neat, hier is veel to zwaar
cp dc liau.d
Hij loste de kwer-ue cp zijn eigent gcnnaik-
kelijke manier op.
„Foed schei eens uil." vermaande hij
de kleiaiei meid, die maar altijd door klopte
Zij gehoorzaamde, maar scheen cr blijkbaa:
Eoltik in ti" hebben, dab Hesje r ik berispt
werd. „Jij maakt jo wallen to les, dat is
waar." sprak Frits, ..allo. ik zal 't jullie c.-m
voordoen.
„Wat ïi. flink gezond kind" sprak Hemiine
tot van Ocs.crhof, toetn. het. vreemde m.cisje,
plaat- makend vcor Prils, clicfi.t, bi; haar
kwam staan.
D>s badvrouw, die riieit hare bezigheid ge
reed was en zioh nu naar een vóór int zee
staande badkoets begaf, hooide liet.
„D;.il zou je 'n jaar gele je óók mei."» ezeid
ebbe," tneatkto ze. kortweg op.
„Zoo1?" vroeg Harminc.
„'t Was 'n wurms" liernaim de badvrouw.
k doctht meest dat 'k zo dood in m il armen
zou hoiuon als k ze d r ba>d gaf en kijk nou
'a 'n Wolk. van gezomdlhe tel i<- ze. Ja, dan
maakt 'n memsah G<xl greot.''
Na dicee emitlx?ezem ing keek z. weer -ïaik
vóór zich. pla.«senv<l in elo op^paltemde klcimo
golven, haar weg naar de badkoets vervol
gend.
„Is do kleine zoo ziek geweest vroeg Her
mine nog.
„Zo wier verteerd van, dé kiiarc, hernam
het oudje, evem heit. hoofd omwendend en
blijjlobaar niet voorinemens het gesprek voort
to zetten, nu zet haar hart gelucht, had, over
hetgeen haar zoozcej vemilde. Zonder groc-
ton ging zo vder. zelfs niot naar haai- be-
soherniclingotje omikijkc-nd.
„Hoe aaixlig zei ze dat," begon. IIermine
na eon poos in gcdlaohten te hewban gozct.ru
„Dan maakt, 'n monsoli God grcei."
„Wed kajrakteristi.k." ant.wcoidda van Oos-
teidief.
„Vissdliea-svolk is al;.i;d godsdienstig, her
nam Hei'miaio. „Wat is zoo'n iiiansch te be
nijden
,yEcnvoudig en intuiii.acfniet waar
„Ja. cffitze kenm is mmikt ons niot altijd ge
lukkiger. Ons int llcc.:. doodt, de intuïtie
„In zoo verkeerdl ridliting als 't veelal ge
leid wordt, ja. Die vroiuw hier redeneert niot,
ao doet. t dus ook niet valsali. Zc voelt, zioh
otrxlor den indmk van do naikutr, dte hier
zoo ei lustig is. Z voedt- de giootscMicid er
van, zc hooit „Genlis" stom in de woeste, on-
f'ui.mtigc golven, 7.' vertrouwt tin veile, wan
neer ma.u of zoon daar iai levonfgevaar rond
dobber'.!. d'Hit zo in „Gods" hand zijn...
„Du3 niocstora wo eigenlijk maar niot naar
keiln:s .haken?"
„Vindt- u? Dat. kan ik niot toegeven. Vol
komenheid, in welk opzicht ook, is onbereik
baar zcïtulcr meer volmaakte kennis. Zooals
ik zeg, 't- is de \n'aag maar, of we ons in de
juis .n richt.ing ontwikkelen. Die- vin uw is in
alle opzichten nog te eenvoudig om te
twijfelen. Zij hooft genoeg intuïties om zich
uit do loer haver kerk datgene toe te i igcuieiu
waaraan haar ziel op dit standpunt van haar
evolutie behoefte heeft. Zo gelooft, eu ver
trouwt, zonder zich om dogma's te bekom
meren..."
„Maar 't volk is juist het oraverzefitedijkst
op lie t punt van dogma's, als liet godsdien
stig is." v
„Zeker, maar da'it 9luat raie;'» uit, wat ik
z:idc. Hot volk houdt aan dogma's vast, juist
zooals wij soms formules, citeeron, zonder er
dc volle wetenschappelijke dioptc van te
peilen. Het redeneert cr ovcu\ maakte or zioh
zelfs dikwijls druk over, ckct'n hot beweegt
zioh daarbij toch altijd maar op eon zeker ge
zicht» void, waar hot niot bcvcu kam gaan.
Holt gaai.) uit. van. axioma's, die volstrekt
geen axioma's zijp. Gcöf zoo'n man cf zoo'n
vrouw uit het volk dezelfde wetenschappe
lijke gctgevrais als ons en naarmate hij gods-
dienstiger was, zal hij to meer, tc wanhopi
ger. begLntnem te twijfelen, jai. „God" verza
ken misschien."
„Dus dan tlooh, wat ik zi ikennis maakt
ongelukkig."
„Nog ions niccn. mevrouwtje, als ik u
zoolang over mijn gevoelens mag spreken.
Die twijfelaar heeft ton rlapj, voorwaarts
gemaakt op don weg der evolutie Da wot
van den vooruitgang vo'gt geen rtch r lijn.
clat, kunt u overal zicni in de natuur en in liet
mcaisdliclijk lctvcn. De cv editie is als can
spiraal. Nu eens buiigt ze naar binnen, dan
weea- naar buiten.
„Zooals wij op onzen weg herhaaldelijk
adlitcnaii :|»aan oir dan weer een pasje voor
waarts doen," viol Hcrmine in.
„Juist. En 't is ook noodig. Zonder alle
cinigangeiii vam don cirkel tvolgen, kan
de'spiraal haar eimddbcil nieL bereiken.;
söhijnbare achtciuitgaiig wraé noodzakelijk
voor haar vooruitgang.
„Dus een nienacth, die een misstap doat,
Ycrwijjdert zich daarom nog nie;» van dan
weg tot, volmaking?"
„Och kom mevrouw, zomder dit voorbeeld
van de spiraal hebt u dat altijd wel ge we»,
ton. Eon iedetr past die wet oaibowusu vaak
too in de opvoeding van lciinderen of van
onwetenden De-nkt u eens aan ons practisoh.
spreclrwoovci„Door schade om scliando
wordt men. wijs. Op alle punten van het le
ven is er een söhijnbare achteruitgang; daib
is de ombuiging vani de spiraal, die weldra
weer op een liooger standpunt in het gezicht,
zal komen."
„En op godsdienstig gebied?"
„O, als we eenmaal zoover gekomen, zijn
dat kennis oms intuïtief geloof in den weg
staat, of liever schijpüü te staan, dan geven
wc toch hef verder zo-keu niet op, om terug
te vollen, lager dan de onontwikkelde. Ons
oordeel wijst ons dan toch van zelf den weg
cn ha;, ligt maar aam onze meerdere of min-
deru eaieigie. of we bevrediging bereikon of
nieit. In waarheid is er nergens in de natuur
achteruitgang, stilstand evenmin. Beide zan
den dood. vernietiging, insluiten, en die be
staat \-ooi gccstb-lijikc dtingeni evenmin als
voor stof en kracht
„En toch vorderen we zoo weinig," merk
te Hermin» op, terwijl zc nïulonkcnd voor
zich, bleef staren. En dan ma een oc>ganbU'k:
„wat koanen wc in een heol leven eigenlijk
vooruit Gedurende tientallen van jaren-
ziet men de mensohm '<t zalfde bl^"em, en
sommigen verheffen cr zioh zelfs op dat zc
„liunne principes trouw blijven", zichzelf al
tijd gelijk zijn.
Wordt vervolgd.