KOLONIËN.
"BINNENLAND.
rij^i rader ligt de gcir.ctstudc grafktldv; door
dmncntwijgcn omringdaan het hcofdrijndc
van het graf vertutft rich oen reusachtige
palmon-deccraitio.
Nadat Keizer Wilhelm het kerkhof heeft
betreden, word door de beambten van Krupp
toet lied „Uohcr den Sternenda wird
unscr Sehnen gestift" goeongén. lutus-schen
wci\l de cnwcnidige kist in do groeve nasr-
gclaten. Superintendent Klingcuutnn. bijgo-
staun door twee getst-lijkor... hield daarop
oen rode, waaraan de wooexü-n van. I Pttr.
1 vera 3 r*n 4 to.u grandhlag g-Jegd wuc:t.
Na orer <le rcligieuse gcxlishUn dici hijheJ-
spreuk to lu-blxu uitgi v.iid. ging Spr. ahlus
vóoit(hik onze hoop is d<: ovcrvhiuci^ der
waaribakl over den leugen en het leven over
dtou dood Een vcor God cu de niev&eht-u
kostbaar lev ui i:s wuggcairmcii, Do hïii; e'gene
bceeheadenJi Nd stolde zijn ik- poarjoalijk-
lie id in dc utduw. maar hi j heeft n: i ba-
doohttx&amheid en kracht den grand L-rt.k-n-J,
die trader heht i--t een voorbcoiddoozi hcc*g-
to b gen •zen. Flut is voor ons «ene enver-
diagelijkc gedachte, dn dia roemrijke -.iaam
door boosheid en leugen aangetast kmi wer
den. Krupp was otn mensch. l>ogaafd ir.-t
bijzcudca* zaehto gevoelens, bezittende een
itiiiiihcid van gomo.d en to:i ezuvouidcglicid
iu den omgang rntt zijn cnduagesvihiktcn
«n niedawwkcïy als geen trader ca daarbij
een tróuw vriend ea steeds tot h< u b?-
róL Eon weldoener voor vrie duizenden.
Wast ■^odolijki» bxwcJ als kcrkeliike gcaneeu-
t*m aan hom te danken hebben, v, hij
voor de ouden en zwakken iu zijn riewling»-
«iciitin»?. don Altenüic-f, gedaan heeft, daar-
vwor loggen on-telbaic betcogingcn cou sme
kend getuigenis ai. Maar de menschel ij ke
«lanJtbaarluid kt-a\:t stcods Ui laai hij lie, it
zich sledhlts aan den averul van zijn heen
gaan kunnen verheugen over het bericht
van de vcoigtivamenij rmpemnte btvcogiug
zijner arbeiden. Doch hot stuit en-: tegen
de borst, zegt Spr.. hier «au d? plaats des
vrczlea dat te herdenken, wat hem zooveel
leed heeft grvlaa.ii Het wendt ons nu; i lijk
onze klacht t^en aanklacht te deen worden.
Maar het verheugt cros hier de laattte woor
den vpjï den overledene te kunnou hciclon-
kim „Ik ga heen Bonder bitterheid togen
alle meTiBdlu n-, cok diijetgiflieiii. die mij het
schandelijkste hebben aangedaan. Dat is de
geest van Jezus die uit deze wvordc-i: sprwkt.
Met hem laten wij God rechter zijn, alius
eindigt Spr. zijn gevccdvollo rede.
Daarna luun de gevrtzen landraad ïlëtifcger,
directeur-eeneraal der fabrieken van Krupp
hot woord, welke weerden gorich* waven tot
do ircbviduen z;nder vfukriand, d de eer
van den overledene op zoo lasterlijke wiiw
in h'ot slijk hadtlon getreden. Dcuo woorden
aldus seint dc carris.eendent van Berl.
Lok. Anz. von/Jion bij allo aanwetrigian, ook
bi1 den Keizur, volle iraleimring
Dw Keizer nam hierop luit woord tot een
kei te maft)* kernachtig; ivdidie onder onze
telegrammen is vermeld.
Na de begrafenis knoopte de Keizer nog
eer» langdurig gesprek aan mot den suptinn-
tcndantKlingemann. in den loop waai van hij
zijn. wrevel uitsprak, ever do verdachtmakin
gen van Kroop van «zcuaal-dcmocnatjisohe
zijde en do hóóp uitte dat dc arbeiders zulke
elementen van zich af zmoien sobudden. G<fc
hoopte Z. M. dat het streven tot welvaart
voor dc arbeiders zijn voortgang rauokt heb
ben.
Na ccn korten groet, tot dc aanwezigen,
verliet de Kookt het kerkhef. cn vc-:t:ak
hij tc 12.15 met d:u staatssecretaris van het
Kijksmai incvambt v. Tiipitz weder naar Bcr-
liju.
België.
Naar van lartrouwbarc zijlde gemeld wordt,
zijji alle berichten en vermoedens over den
gezondheidstoestand van den graaf van
Vlaanderen ongegrond. De prins bevindt
zich zoo wel. dat hiy gisterenmiddag zijn ge
wone wandeling ondernam.
Frankrijke
De tmreaiMc der Kamer van Afgevaardig
den hebben gisteren acht commissies
elk van 33 loden gekozen, waaronder de tai-
rief-, do leger- en marincconmissiebijna
iu allen zijn de door da meerderheid gestel
de enndidaten gekozen. De candidates der
minderheid werden buitengesloten; zoo is
o. a. Melino uiet in do tarief-commissie ge
kozen. In sommige bureaux hebben de leden
der minderheidspartijon zich teruggetrok
ken in andere bureaux hebben zij tegen de
verkiezingen of samenstelling der commis-ies
geprotesteerd.
Engeland.
Alvorens Chamberlain aan boord der
,,Oood Hope" ging, nam hij in antwoord op
wnc toespraak dor conservatieve vorecniging
1m-i woord en zeide, dat hij zich door do hran
fu»toonde goedheid on do aan zijn bczook in
Zuid-Afrika geknoopte verwachtingen zeer
aangemoedigd gevoelde; hij weet dat het
zeer moeielijk is, al deze verwachtingen te
vervullen, Eene verwachting zou echter niet
beschaamd worden, nl. dat hij alles zou doen
»ïk in zijn krachten, stond. Toen de „Good
Hope** onder de klanken harer muziekkapel
vertrok, begroetten de manschappen der in
tie haven vau Portsmouth gestat'.omleerde
schepen en de toeschouwers den minister met
luid boerrah. De minister beantwoordde op
de commandobrug staande, deze groeten.
Italië.
Dc afgevaardigde Macola, dien de uiter
ste partiien het no- niet vergeven heobcii,
dat hij voor oendge jaren den mdkaal Cava-
lotti in een tweegevecht heeft gedood, trekt
zich. uit do journalistiek zijner Venetiaansche
wconolaats terug. Hij heeft zijn sterk conser
vatief en iet-waf clericaal blad Gaïetta
di Venez ia aan den gematigd-liberalen
afgwaartGgdo graaf Angelo Papadapoli,
den ijfieingsten Bacchusvereerder in het
Italiaansche parkenent verkocht. Dit feit
mag als een toeken van oenen achteruitgang
der conservatieve partij in Venetid beschouwd
worden
Oostenrijk-Hongarije*
IX» Keizer is weer geheel iu orde. Hij
blijft nog «enige dagen in Schönbrunn en
keert dan iu het begin dor volgende w<eek
naar Weeneu terug.
Turkije.
Thans is ook een derde schip, bestemd om
tegen de piraten in de Roode Zee te
ageeren. wegens averij verhinderd zijn reis
t" vervolgen, nadat, zooals eertijds gemeld.
do beide kanonnoerbooten in do Dardanelles
Wijn blijven liggen. De Porte heeft het mi
nisterie van Marino dringend gelast, de sche
pen zoo spoedig mogelijk door meer zeewaar
dige te vervangen, daar do Porte zich tegen
over Italië heeft verplicht de Roode Zee ge
heel van zeeroovers to zuiveren.
Japan.
Volgens cene offirieele kennisgeving heoft
dc Japamohe regeering bij de terugtrek-
king der troepen uit Sjanghaai
zich het recht voorbehouden, daarheen weer
troepen te zenden, wanneer in de toekomst
oen andere mogendheid ouder een of ander
voorwendsel Hoepen na.tr Sjanghaai zou zen-
den
Dc loening van 50 milliocn yen in En
ge 1 a n d heeft in Japan groote tevredenheid
te voor fel lijn geroepen en onmiddelijilc be-
w. rkt. dat alle greote banken in Yokohama
don rentestandaard hebben verlaagd.
Vereenigde Staten.
De ex-Koningin der Sandwich eilanden iï
voorn on cats de regeering der Unie voor de
rechtbanken te dagen tot betaling van 3 mil
liocn dollars, d'e waarde van de stecnon harer
j kTOOU.
Venezuela.
Volgens oen bericht uit. Caracas, hoopt
president Castro 1 December officieel dou
viedo te kunnen afkondigen. De slag vau La
Victoria was de genadeslag voor de revolutie.
AJle geschillen met do Europeescho mo
gendheden zegt Castro, kunnen in der minne
geregeld worden, indien de mogendheden
vriendscfcaT^'-Rike bedoelingen hebben.
V<-nezue!a, is bereid zi-'ne vcrplichtingon na
te Icrpn, maar het zal niet de minste inbreuk
op zijjn souvereine rechten dulden
Cuba.
De gisteren gemelde arboiderscpsbootjcs iu
Ifavana zijn volgens berichten aar. do Ti
me cn de Standard uit New-York vooral
onistig, doordien rij e>en anti- Am er i lau t n sol i
karakter tooucn. D= Time? laat zelfs de mo
gelijkheid van een interventie der Amwika-
non doorschemeren.
D:.- oorsprong der opstootjes, waarover wij
reeds bericht 'he-bbcti, is de volgende: Voor
Maandag hadden de werk 1 iedLD-vereenigiu-
gen, om liun syiripathie met de stakende
aren makers te toornen, oeue algemeene sta
king uitgeschreven De sigarenmakers willen
over een loougeachil door hun bestuur laten,
onderhandelen, terwijl de werkgevers van
een bestuur niets woicn willen Aan de op
roeping het. wrk te staken werd gevolg ge
geven door do havenarbeiders, dc voerlieden,
loks. timmerlieden, mstselnars, koetsiers etc.
alleen het personeel dei' stoom- cn elw.ri-
>.cho trams verkoos niet tot staking over te
gaan, vandaar dat zij door dc stakers werden
aangerand on de tr?mrijtuigen vernield.
Uieen batting rond een braaidend trani-
rijtuig werden twee stakvi-s en een pompier
gedood. Verscheidene rijtuigen liet ïmeu ont
sporen. De trains rijden nu echter- weer regel
matig en men hoopt op een spoedig bijleggen
van het geschil.
Dinsdag werden 120 man gewond in de
woelingen.
Gisteren is mede ts Cienfueg03 de staking
uitgebroken.
Allerlei.
v— De overledene geheimraad K r upp
was bij) zijn bezoeken aan het Keizer! ij lie
hof steeds oen zoer geziene gast. De lakeien
an hedienden van het slot verdrongen elkaar
formeel om don heer Krupp bij) het een of
ander behulpzaam te zijn, zoo door het afne
men van zijn jas, het toedienen eener verfris-
«ching etc. Zij wisten dat hij steeds kon in k-
lijifco fooien gaf. In zijn vostjeszakje droeg hij
lo» eeiii aantal twintigmark stukken, die hij
onder de bedienden die hem behulpzaam wa
ren vordeelde.
In het Park van Sanssouei bevindt
zich naar de Voss. Ztg. mededeelt, een eigen-
aaixlrg geschenk van Krupp, dat hij voor
ongeveer zos jaren den Keizer voor dc Kei
zerlijke. prinsen cadeau deed. Het is een klei
ne vesting met bastions, draaitoren?. onder-
aardsche aanlagen voor geschut enz., die met
do nieuwste kanonnen uit Krupp's werkplaat
sen. natuurlijk in kleinen maatstaf, zijn vooz--
zien. Dó Keizer en de prinsen vertoeven, wan
neer het hof in het Nieuwe Paleis verbh .i
houdt, zeer dtkwiïïs oj> dezo vesting, die door
hare ligging in dicht kreupelhout tegen
nieuwsgierige blikken beveiligt! is.
vDelarfv vertoeft thans iu Mün-
chcn. Bij een hem Dinsdag aangeboden
feestmaaltijd zo.ide Delarey, dat hij zich over
Chamberlain's reis naar Zrad-Afrika verheug
de en hij'hóópte, dat als* de minister zich zelf
cr van overtuigt! had, hoe het er daar uitzag,
er dan wel verandering zou komen.
vIu Londen heeft zich eene commis
sie govormd, ten einde in do St. Pauls kathe
draal ter eere van de in den Zuid-Afrikaan-
schen oorlog gosucuvelde oorlogs-corre
spondenten ecu gedenks teen aan
te brengen, en wel naast dien, aangebracht
ter herinnering aan de iu den Egyptiscbeu
veldtocht van Lord. Wolseley gevallen© zeven
correspondenten on dien gone, aangebracht)
vcor den wcrcld'bekenden Archibald Forbes.
vTe Lubeck is dc sodort anderhalf jaar
wettel ijk ingevoerde a c b t-u u r-w mkol-
sluiting door den. Senaat weder opge-
li o v e n en de verkoopstijd weer tot 9 uur
2 avonds toegestaan.
OOST-INDIË.
De poging tot diefstal aan
de Ji a v tffB ai n k. Do correspondent! van
het Hbld. te Batavia seint
„De zaken der firma Gentis staan zeer
slechthet deficit zal vermoedelijk een half
milliocn gulden bedragen."
Kameroverzicht
- B1j beraadslagingen, over de I n d i-
schi begroot ïng ving gisteren aan met
ton korte discussie o\cr dc exploitatie dei
bosschen.
Meer uitvoerig werd het onderwijs be
sproken.
Bij art. 62 (Europee:ch onderwijs) wees do
heer Ketelaar op het gebrek aan onder
wijzend personeel in Ned.-Indië. Men is er
toe overgegaan om de cöschen voor de onder
wijzer» te verminderen en dat vindt Spr. een
avcrochtsche wijze om hot kwaad te verhel
pen. Zijns inziens moet men de ambitie op
wekken om naai- Indië tc gaan door vlugger
promotie. Door gemis aan onderwijzers kun
nen enkele scholen niet geopend worden eu
kunnen do in Indië aanwezige onderwijzers
geen veaiof krijgen. Verder drong Spr. aan
op verhooging van dc aanvangssalarissen cu
afschaffing van de 10 van het schoolgeld
ten bate van de hoofden der scholen. Hij
brengt hulde aan dc Indische regeering voor
het inwinnen .van haar adviezen bi; het Ne-
deai. O ndcrwijzors-gtn oot :c.hap. N og wees Spr.
op de noodzakelijkheid van voorbereidend ou
derwijs asjti Indo-Europeösche kinderen en
op betere opleiding aan dc normaal-scholen.
Spr. vraagt of het niet op den weg van het
gouvernement zou liggen een volledige kweek
school op te richten voor practisch onder
richt. opdat men zelfs in Indië onderwijs
krachten kan kwee keu. Nog drong fcij aan op
uitbreiding van het aantal inspecteurs tot 4.
•D: ib.eor Bos was het met. den min. eeuw,
dat oen goed stelsel van .practisdb onderwijs
zeer veel kan bijdragen om de wolvaart vnai
Indië te verhoog en en daarom doet het hem
genoegen, dat do minister in die richting
werkzaam wil zijn, door het oprichten van een
landbouwschool. Spr. zou echter wenschen.
dat "het landbouwonderwijs ricli ook uitstrek
te tot dc inlanders. Mei kracht drong Spr. er
on aan, om het particulier initiatief zoo
krachtig mogelijk to steunen.
Ten slotte nog een enkel woord over de
uitbreiding van het Lager onderwijs met.
ecuige vakken, van M. U. L. O. Zoo als do
minister het zich voorstelt, vreest Spr. dat wij
eene inrichting zullen.» krijgen, die, door ge
mis aan aansluiting, nergens voor deugt.
Do heer Ter Laan heeft vertrouwen ge
noeg in dezen minister, dat hij de zedelijke
verplichting, die wij tegenover Indië hebben
ook op het gebied van onderwijs zal na
komen, en niet zal terug deinzen om daarvoor
geld aan te vragen. Door den minister is ge
weigerd geld aan te vragen voor schoolvoe-
ding en kleeding, omdat hi; ze niet noodig
oordeelt en in strijd met zijne beginselen. In
den tijd der Dordtsche Synode dachten 's mi
nisters geestverwanten er anders over, het
geen blijkt uit een document van 1618. waar
bij aan de kinderen op Ambo in a een pond
rijst per dag werd gegeven om hen tot school
bezoek aan te moedigen. Verder wijst Spr.
op het nut van v a can tie-ko,loniën in Indië,
gelijk die Slier te lande en elders reeds be-
dmi!. Toni slotte drong Spr. er op aan om
ook aan kinderen van minder bevoorrechten
gelegenheid te geven om M. U- L. O. te ont
vangen. Hi; vraagt openstelling van alle scho
len, ook voor minvermogenden.
Ook is het naai- Spr. s oordeel een plicht
der regeering cm gelegenheid te geven zee
vaartkundig onderwijs te ontvangt 11 cn meg
zij dit. nier aan do Pakobvaartmaaisdiappij
overlaten. Nog dringt hij aan. cp uitbreiding
van het aonit.il vakken, aan do Koningin WU-
liclminaodhocl cn de oprichting van Fiöbel-
eclhólcm.
Ten slotte vraagt. Spr. ruimer toelating
van in land echo kiiwbren op do Europeesahe
scholen. Voor huiCic sveigering weet men
geen enkel geldig motief aan tc voeren. Spr.
heeflt hier het oog op do kinderen van hoog
geplaatste inlanders, voor wie do kennis der
Nederlandscho taal van groot nut kan zijn
voor hun volgend leven.
De heer Do Viseer merkte op, dat de
heer Ter Laan zich zoo straks heeft beroepen
op een ambtgenoot van Spreker van vroe
gere eeuwen (gelach). Het beroep van den
heer Ter Laan ging te minder op, omdat
die predikant stond in dienst van ccne par
ticuliere maatschappij. En daarmede heeft de
heer Ter Laan zich 'dus den grond voor eigen
voeten weggemaaid.
Dei heer B ij 1 e v c 1 d heeft met genoegen
de redevoeringen gehoord, uitgezonderd ecu
deel vau de redo van den heer Ter Laan,
waar deze aandrong op schoolvoeding en
schóolklecdiing. Hij. meet den heer Ter Laan
de illusie ontnemen, dat de G. G. Jan Pietz.
Coon (bcjhoorde tot de par tijgen ooten van
dezen minister van Koloniën. Spreker waar
deert het in deze regeering dat zij, het onder-
wij» practiseh wil maken, maar hij zou wel
in overweging willen gewen cer.st te onder
zoeken of lic-t practiseh i s wat zij wit gaan
doen. Spr. heeft in deze mceir op met
hotgoen door den hoer Ketelaar dan door
den h cr Ter Laam werd gezegd.
De M i ni sl c r nutwooiddc-. dat liet tekort
van onderwijskrachten binnen 3 m.aandcii zal
zijn aangevuld en dat maatregelen zijn ge-
romen om het corp3 onderwijzers op sterkte
te houden. Verhooging der aanvang&tracte
menten on afschaffing der 10 van de
schoolgelden, zal bij suippl. begrooting wor
den aangevraagd. Overwegen wordt aanvangs-
klassen cp te nemen. Da waarde van Fröbel
scholen wil do Minister niet onder schat
ten maar ook met overschatten. Hij
zelf heeft kinderen op de Indische Fröbel
school gehad. Er ligt iets goeds in, maar mon
overschatte het niet. Dto minister geeft de
voorkeur aan aanrvangsklas^. Een bindende
toezegging tot steun van het particuliere ini
tiatief kan do Min. niet toczego-en. De Gou-
v cm om en ts-kw eek school met volledige oplei
ding werd hier voorgesteld al9 het ware mid
del tot opleiding van ouderwijzers. Kondon
dergelijke complete scholen over geheel In
dië verspreid worden, dan zou dit de voor
keur verdienen, maar waar dat niet kan
moeten eerst de resuitaiteni worden afgewacht
van do thans voorgestelde maatregelen. In
uitbreiding van hot aantal inspecteurs ziet do
minister geen heil voor het onderwijs in In
dië. Met genoegóu en instemming lieert de
minister gehoord hetgeen omtrent het nut
van het landbouwonderwijs werd gezegd. De
bedoeling is leerlingen van verschillende
scholen en leeftijd, die daarvoor bekwaam
zijn, aan de cursussen te doen deelnemen.
•Dit, is voor de 'bevolking het meest noodig,
omdat van volksonderwijs voor de inland-
«che bevolking in Indië nog geen sprake is.
Op zeer elementaire wijze moet men traahton
het ondorwij: bij den dessaman ingang te
cioen vinden. Wanneer het particulier initia
tief met steun der regeering iets goeds op
onderwijsgebied kan uitwerken, daar is reg.
steun gewcnscht c» zal die gegeven worden.
Tegenover den heer Ter Laan ontkent de
minister in dc stukken gezegd tc hebben,
dat schooivocding cn schoolkleeding tegen
zijn beginselen si rijdt. Er zi ju in Indië com
mission, die in een cn ander voorzien.
Hot nut van langer vacanties heeft dc
minister in Indië - waar zijn kinde
ren hebben school gegaan nog niet
ingezien. Is het noodig dan zal do G. G. ze-
ikcc wel maatregelen nemen. De opvoeding
van do kinderen beschouwt Spr. iu dc eerste
plaats als taak van dc ouders en niot van
den Staat. Reeds nu staan alle scholen ook
voor minvermogenden open, zoodat cr geen
redelijke grond tot klachtcu is. Beurzen voor
de afd. A. aan de Willielü'innschooi werden
door het Indisdie bestuur niet- noodig ge
acht. Minder bevoegden of onbevoegden kun
nen geen va-s to aanstelling bij ketl M. O. be
kome.Gymnasiaal onderwijs voor Indië zal
de minister gaarne overwegen. Hij acht dit
een bilUijk veilangc-n. Do minister hoopt bij
do v ogend o bogrootibg gelegenheid te ope
nen om in Indië gymnasiaal ouderwijs te onti-
A-angcn. Aan dc "Wilhclminaschool zijn van
do 71 leerlingen 19 meisjes. De oprichting
van een zeevaartkundige school door do Par
ketvaarb-Maatij>. is nog slechts in wording.
;Het deed den minister genoegen, dat de heer
(Ter Laan do noodzakelijkheid van het be
staan van standen, althans voor Indië, er
kent. Dc minister ziet geen noodzakelijkheid
'voor do uitbreiding van het M. U. L. O.
Na replieken werd art. 62 goedgokouïd.
Bij art 63 (ïnlandsch onderwijs) veMigdc
dc lieer TerLaau er de aandacht op, dat
hot enderwijs aan de millioenen inlanders
slechts half zooveel of nog niet half zoo
veel kost als het onderwijs aan het handje
vol Europeanen. Spr. erkent dat tie minister
reeds voel doen wil om het, inlandsch onder
wijs te verbeteren, maai' er moet voel meer
gedaan wordou, waai' zich bij don inlander
zelfzucht naar onderwijs begint te openba
ren.
De heer Van Kol zal slechts op eenige
punten de aandacht vestigen. De dokter-
djawa-srchcc 1 heeft oen te militair karakter,
maar niettemin wordt do hulp van den dokter
djawa zeer gewaardeerd cp de buitenbezittin
gen. Hun aantal is echter te gering en hun
traetement is te klem.
Een tweede onderwerp adjn de Genootschap-
scholen in de Alinaliassa, die in handen van
particulieren zijn. Laat men die scholen uit
sluitend in handen van de Protestanten, dan
zal dit ontevredenheid wekken.
Een derde punt is Let onrecht dat geschiedt
aan de R. C. Zusters in de Minahassa, die zich
er vooral op toeleggen om do mingegoeden te
onderwijzen.
Een vierde punt is de gebrekkige opleiding
van inlandsclie ambtenaren.
Nog e-U punt is de opvoeding vea. be
kwame inlanders doer hen to steunen om
hier te lande te worden opgeleid. Ook de
opvoeding van de inlan-daohe vrouwen van
hooge geboorte is onvoldoende. Er rijn thans
voor do eerste maal eon paar meisjes, doch
ters van dón regent van, Dja-para. die zich
gaarne willen ontwikkelen. Spr. vroeg de
regoering hen hierin te steunen.
De lieer D e Vi s se r constateeade, dat de
heer Van Kc-1 twee jaa-cn grieden op een ts-
geaiovorgcsteld sta,udpu;n,t stond Ln zake de
R.-K. zusters in de Minahassa, als tlians, zen
der dit te raotiveeren
D; Minister gaf toe, dat inderdaad
nog niet gesproken kan worden van inlandscli
volksonderwijs. Hij wil gaarne overwegen
welk praktisch onderwijs, de inlander noodig
beeft en zijn beste krachten daaraan wijden.
De minister voelt niet het minste bezwaar
tegen de militaire opleiding van doeterdjawa.
Na reorganisatie zullen meer doeterdjawa
jaarlijks worden afgeleverd. Over scholen in
do Minahassa zal de minister nu niet uit
wijden, op de oplossing van de zaak dier r. k.
zusters is van, hieruit aangedrongen. In zeer
bijzondere gevallen wil do regeering steun
verleenen voor opleiding hier te lande van
inlanders.
De heer Van Kei verheugde zich, dat
het hem gelukt is de heeren van de overzijde
uit hun hoenderhok te lokken. Eigenlijk had
hij liever gehad dat do hosren aan de over
zijde het onder elkaar hadden uitgevochten.
Na persoonlijke kenuisniairing in Minahassa
is zijn zienswijze omtrent de r. k. zusters ver
anderd. Waarom zou hij dat dan niet erken
nen? Hi! heeft ingezien en erkent dat hier
geen. vreea voor ongeregeldheden bestaat.
Dc- heer Van V1 ij m c n bracht hulde
aan den heer Vau Kol voor het optreden ten
bate der R. K. Zusters. Maar weet de heer
Van Kol, dut roomsoh-katholieke Kamerle
den buiten de Kamer geen pogingen hebben
gedaan in liet bolang dor R. K. Zustere? Wel
degelijk zijn pogingen gedaan blji minister
Van Asch van Wijck. Spr. dankt den minis
ter voor zijne toezegging en den heer Van Kol
voor zijne belangstelling.
Bij art. 67 (Fe-redienst) verhaalde de heer
V a n K o 1 zijne op reis opgedane ervaringen
in zake de zending. Hij heeft veel dienende
liefde gezien. Zelfs een dochter van een mi
nister heeft hij bij een zwaar gewonde zien
staan.. Voor die dienende liefde heeft hij eer
bied, niet voor de kerstening. Snelle vorde
ringen hebben wij in de Minahassa gemaakt
door eene betere behandeling en ontwikkeling
van de bewoners, meer daD door het Chris
tendom.
Slechts bij enkelen hoeft het christendom
diepe wortelen geschoten, maar bij het over-
grooto moerondeel zit bet er dunnetjes op,
en zelfs geestelijken hebben erkend dat wan
neer in de Minahassa een godsdienst wordt
verkondigd mot trommen, trompetten, allen
overgaanzoowel 'katholieken als protestan
ten.
Hierna geeft Spr. oen karakterschets van
de bewoners der Minahassa, waaruit blijken
moet dat het christendom er maar dunnetjes
op zit, zelfs in het centrum der zending.
Nog slechts een paar jaar geleden vonden te
Tondano de zendelingen hunne christenen,
die met zwarten broek en hoogen hood 's mid
dags nog naar de kerk waren geweest,
snaehta naakt buiten staande met bekkens
en pannen, om den duivel der pokken, die
waren uitgebroken, uit te drijven.
Oprechte bekeering tot christus is bijna
nog nergens bereikt, 't Is slochts politoer dat
er op zit.
De heer De Visser kwam op tegen de
gedurigo scheiding, dooi* den heer Vaa tri a bej
gemaakt tussehen zending volgens dogm»^ jrrk0 °P
de humanitaire zznding. Die scheiding is
zuivere -doctrinaire, die ia de realiteit yw
dc zending niet gevonden wordt.
Voorts komt Spr. op tegen het betitelen
van de bewoners van de Minahassa als saW
christenen.
Om ruik een oordeel uit te spreken, ia d3
heei* van Kol ongetwijfeld te kort
dc Minahassa geweest.
De Minister verklaarde niet te wettn
wat deze reds te maken had
dc Indische bsgrooting Do heer Vsa
Kol is maar Indie gowebst, h<*(»
gezien dat. hot anders was dan hij zich luj
voorgesteld en ia nu hier gekomen met om
„Men culpa
Na repliek vau do hm* van Kol weid &rt
67 goedgekeurd on de vergadering ten wei='
verdaagd tot lieden te 11 ure.
Berichten.
Do Staatscourant van Donderdag 2? ;:;n
November 1902 bevat o. a. dc volgende koa
bi-luiten
benoemd tot ontvanger der directe belas-
t ingen on acdjnson te Vcondam N. Kjkko, w
ontvanger der directe belastingen te» Zm
naai*
bij vernieuwing een tijdelij(lc pensioen voor
het ei
hcommisA
lerndem v
T
een jaar verloend! aan den gewezen le lmt* i® ^c'no
nant 'dei- artillerie W. A. P. F. L. de Koele,
benoemd tot lid van den raad van Ncder-
laoulscli-Indië mr. S. J. Lagerwey, thans di
recteur van justitie in Nederlandsch-Indiö,
op rijn daartoo gcihaan verzxak, eervol ontil
verleend als kanlonrechter-plaatavervan^er a
het kanton Harderwijk, onder dankboluiginn v(«
de als zoodanig bewezen diensten, aan jhr. mr,
0. A. Elias
vergunning verleend! tot het aannemen van d#
oluïer-;oliëid'ingen hun door de Regeerin* tK
Venezuela geschonken, aan na te noemen per-
sonen
aan mejuffrouw Rebecca C. Henriqutz op Cc
ra^ao en san de licaren J. H. J. Hamelbero, go».
vernen*onts-s&.relaris a. i. dor kolonie Ciua^»»
en H. J. Cohen Henriquez, koloniaal amljtonur'
ap Cura9ao. de benoeming, respectievelijk v«t
de beide eersten tot ridder 4o klasse en tot ril
de r 3e ihlasse in de orde van het Borstheold ra»
den Bovrjjder Simon Bolivar en voor den laatste
de toekenning van de eeretnedaille voor Open
baar Onderwijs van Yeiiezuel
Z. K. H. Prins Albrecht vaQ Piuisaa
verblijdde gisteieni, evemals zoovele vorige p
ren, de vexeeniging Dorcas" te Voorburg t Tanwt
door het toezenden van zes fraaie handwer- t drank
kon als prijzen voor de jaarlijksche loterij ta
voordeele der rndnvtSTnogende zivakken tn
zieken aldaar.
aanlei
h-
^ethoud<
jftte uil
stcloe
de oi
rjce't 200
In eei
jthpcraot
óverti
juinen
X ^beun
rt^alijst
dat h
wpP011
vcranbvo
dat i
lorm v
is.
over
ditti te
t prae-
De luit
0- vat
"terh
rlij
pantser:
üratero;
Da nu
l dat b
'jHötIX
J 325-
ulu d<
xai te
uEen i
Genera
<31 opg
Tei
\l Om;
rijt ge
it prijzi
-Da Si
ïdc aa
rbci
In het hotel des Buks ri s-Gravonbagê
is aangekomen graaf von Mirbaob, nieuw-W vftn c
noenul secretaris bij de Duibsche legatie bij
ons Hof.
S te b
Dó Haagsche correspondent van het
Hbl. meldt aan genoemd blad
„Wat ons onlangs reeds bij geruchte tefi
core kwam, is ons dezer dagen nader bevs- f te A
tigd1, nl. dat het Hooger-Ondcrwijsplan vu i mej
minister Kuyper, dat ten fine van advies m »«gd f
de universiteiten is gezonden, aldaar algemeen
zeer ongunstig is ontvangen.
Bovendien hebben wi! goede redenen om
aan te nemen dat het plan in zijn tegen-
woordigen vorm, met zijin sectarisch© jen
denzon en met de minima die hefc "stelt,
zeer ernstigeu tegenstand in de Tweed;
Kamer zou stuiten, zelfs bij een deel van dij
rechterzijde".
Am s t er d a m s c h c Raad. Dé
geaneenteraad van de hoofdstad heeft uch
gisteren weder onledig gehouden met de m-
terleiding-quaest-ie. Als het- water met den
zelfden hruisckenden stroom door de wntci-
leidingsbuizen vloeide, als de woorden aan de
sluizen der welsprekendheid ontstroomden,
zou er geen watergebrek in Amsterdam zijn.
Gelijk bekend is stond men voor do keurs
heide-water van de Veluwe of Rijn-water ui;
Amerongcn. Tegen het onttrekken van wat«
aan do heide waren door do Veluwe-bewoner:
tal van bezwaren geopperd. Men meende dat
dit doodend zou zijn voor den plantengroei.
Do lieer Sutoriue maakte echter de opmer
king, dat niet heb water dat bcnoodigd wa>
voor don plantengroei aan den bodem, onttrok
ken zou worden, doch het water, dat ziu
onder de diep gelegen kleilaag bovindt.
Intusschen B. en W. dio mededeelden
dat ook de regetring bezwaren maakte tegen
oen lieide-watorleidmg, en de commissie vm
deskundigen adviseerden met het oog op dm
grootnn nood, om maar over tc gaan tot des
aanlog van de Rijnwaterloiding, althans uit
dc aan den raad' gedane voorstellen, kan dit 1
worden opgemaakt. De gemeente kon I
tea jeinen Dij Amcrongen koopcn geschikt voor
do plaats dca* prise d'eau, terwijl bovendien r
voor billijlken nri:3 twee stoompompen kon* L
don worden gekocht, die daar noodig zoud» I
rijn. Trouwens die pompen zouden ook elders I
gobruikt kunnen worden. Voor deze twee** f
keu nu vroegen B. eu W. goedkeuring vi^fl
don raad. Een voorstel tot aanleg van de 1
waterleiding kon nog niet worden gcdul I
omdat daarover eerst advies gevraagd moest r
worden aan do gezondheidscommissie, dieiw»
benoemd moest worden.
In verband met die voordracht was het, 1
dat de geheele quoestie dm» watervoorziening»
weer cqj het ta-pijt kwam, waarbij verschik 1
lende leden hun stokpaardje bereden. De
zag heil in het invoeren van water-mcMi*j
de ander in het splitsen van het gebruik ia
drinkwatei' (uit de duinwaterleiding) en
ter voor andere doeleinden (uit de "Vechtlei* I
ding). Don zou zelf» geen nieuwe waterlei
ding noodig zijn meende men.
Het zeer uitvoerige debat leidde echter
niet tot een diciflie, omtrent de hoofd"Uhm-
tie. Er bestaat dus alle kaus, dat dezelfde
argumenten nog weer eens in den breok
zulleu worden uitgespounen als het plan der
waterleiding zelf aan de ordo komt. De voor
stellen van B. en W om het terrein en dn
stoompompen aan te koopen werden echtv
goedgekeurd, het eerste met 30 tegen 9, het
tweede met algemeene stemmen.
Vervolgens werd hefc z.g. „punten-stebeT
bij de beoordoeling der onderwijzers door
hunne hoofden, ten einde in aanmerking ta
komen vcor de periodieke verhoogingen he*
handeld en zulks naar aanleid,ing van een
adres van de Amsterdamschc afdeeling vin
den Bond van Ned. Onderwijzers om de des-
