BINNENLAND.
in Servië naar wensch ging. maar dat men do
tendentieus© berichten van Russische on,
Oo5tenrijk8chc bladen, die er op uit waren de
publieke opinie in Europa op een dwaalspoor
to leiden, mocot wantrouwen.
Ilot vonnis van den krijgsraad over
de officieren uit Kisc'h, kan niet voor
Dinsdag of Woensdag verwacht worden, om
dat de officieren tegen do aanklacht appèl
aangoteekend hebben.
Dc kalme houding van een groet deci
der Bulgaarscho pers in zake de bespreking
van do aangelegenheid van genoemde offi
cieren. wordt in Belgrado als een bewijs
van broederlijke toenadering beschouwd.
Turkije.
Op een audiëntie, die do heer Zinovieff
gisteren bij den Sultan had, gaf aijne maje
steit do verzekering, dat gestrenge bevelen
waren gegeven om buitensporigheden deV
troepen te voorkomen de Sultan gaf te ken
nen dat do schuldigen zouden worden ge
straft. Do Sultan verklaarde dcu Duitscheu
gezant, dat de opstand zijn einde nadert, en
zelfs in sommige districten reeds is onder
drukt.
Officieele telegrammen der valis van Sado-
njki. Manastir en Adrianopel van gisteren,
gewagen van talrijke gevechten tusschen ben
den opstandelingen en d'e troepen, die in het
voordeel der geregelde troepen eindigden.
Dank zij de tijdige aankomst van den vali
van Gossovo met Shemsi paella zijn verdere
troebelen te Mitrowitza afgewend. Een ba
taljon redifs viel daar namelijk gisteren een
detachement Christelijke gendarmen aan.
Men zegt., dat reven Christelijke gendarmen
zijn gedood. Het schuldige bataljon is naar
Katsjanik verplaatst.
Overeenkomstig officieele inlichtingen,
door dc Porto ontvangen, is de jong
ste mobilisatie der Bulgaarsche troe
pen alleen op enkele regimenten toe
gepast. en wer d daarmrtlc versterking
van de grensposten beoogd. Over het alge
meen wordt opgemerkt, dat in 'de laatste
vier-en-twintig uren meer geruststellende
gevoelens in officieele Turksche kringen de
overhand verkrijgen, cn zulks omdat geble
ken is, dat de Turksche troepen bij allo
botsingen met opstandclingenbenden do over
hand! behielden, en dat do militaire strijd-
maoht thans in het Ruraeliao-vilajet vol
doe «d© den tocutand hdhecrscht.
Volgens een telegram van dc Dai
ly Telegraph te Sofia is do toe
stand voor het uiterlijk onveranderd, maar
een kier» van wezenlijke verandering komt
van dc*n kant van Turkije. Blijkens tic voor
stellen, die de Porto het- Bulgaarsche kabinet
deed, is zij overtuigd dat dit oprecht, verlangt
een conflict to vermijden en een modus vi-
vcndi te vinden Dc Sultan deed gestrenge
bevelen aan de troepen uitvaardigen om do
niet-strijdende bevolking te sparen, daarbij
waren tevens aanschrijvingen gevoegd, dio
ten- doel hadden locale autonomie in> te voe
ren caider toezicht van gemengde commis
sies, bestaande uit Turken, Macedoniër*. Bul-
garem Grieken en Wellzehen. Dit plan. waar
van dc uitwerking nog slechts in zeer vage
trekken bestaat, sluit een volkomen hervor
ming der wijze van belastingheffing in.
Volgons berichten uit Serres zijn te Sofia
Vrijdag 50 gewonden Turkschc soldaten bin
nengebracht uit dp Kresnapas, waar een ge
vecht plaats greep.
Twee op voet van oorlog uitgeruiste batal
jons vertrokken lieden morgen naar Herman-
li bij de Turkschc grens. De bevolking juich
te ze luidruchtig toe.
Zuld-Afrika»
De verkiezing voor dc Kaapsclre Wetge
vende vergadering is bepaald op 16 Januari.
Allerlei.
vDe nalatenschap van lord Salisbury
wordt, wat de goederen aan don titel ver-
honden betreft, geschat op X 310.336, zijn
persoonlijk© bezittingen zijn geschat op een
waarde van X 298,132.
v Do luchtreiziger Stanley Spencer heeft
t« Louden beproefd met een bestuurbaren
luchtballon een rondtoer boven de stad te
maken. Hft is hem echter niet gelukt. Zijn
ballon werd noordwaarts gedreven.
yHet station van den Métro, in de
piraat, des Couronives. waar de kataatrophe
van 10 Augustus heeft plaats gehad, is gis
teren weer voor het publick ceopend, nadlub
de uoodigc verbeteringen zijrn aangebracht.
De uitgang ia vergroot en wordt onafhan
kelijk van <lo clectxxsche stroom van dca
trein, verlicht
Natuurlijk waren er bij de opening vele
nieuwsgierigen in dit drukbtivolkte kwar
tier. die nog eens de ongehiksplaats en te
vens do aangebrachte verbeteringen wilden
wen
vMeu verwacht te Berlijn de sluiting
van dc gezamenlijke fabrieken voor metaal
waren tegen Maandag is een© buitengewone
algemeen© vergadering van Berlipi3che me
taalware nfabr i k an ten belegd, om over cene
eventueel© sluiting to beslissen. Deze laatste
zal geschieden, indien de stakende arbei
ders op een Iwpaald vastgc.stelden dag niet
onvoorwaardelijk bet werk zullen hervat heb-
beu.
vTe Marseille zijn geen nieuwe ziekte of
sterftcgcva'ieu wegens pest voorgekomen en
de van pest verdachte personen, die in ob
servatie gehouden werden, ziju allen vrijp
laten. De officieel© berichten luiden zoo ge
ruststellend mogelijk
vDe woreldberoenide badplaats Gastein
is door een overstrooming getroffen, welke
een ramp blijkt te zijp. I>e reusachtige Gas-
teinerhof is voor een gedeelte ingezakt, vele
kleineie hotels zijn ingestort, de dectrische
centrale is door het water vernield en tien
bruggen zijn weggeslagen. In één woord
Gastein is door een onheil bezocht De stad
is bovendien door het water van het verkeer
afgesloten Telegrammen en brieven kunnen
slecht* per bode naar het zee uur verwijder
de station Lend gezonden worden De bur
gemeester heeft aan de militaire oveiheid
©m hulp geseind.
De Staatscourant van Zondag 20 en
iMaandag 21 September 1903 bevat de vol
gende Koninklijke besluiteu
benoemd tot regecring&commissaris voor
do in 1903 to St. Petersburg te houden ten
toonstelling van ,,Le monde do l'cnfant",
mevr. A. C. D. W. baronnesse van Harinx-
tna fchoc Sloot on, geboren baronnesse Co llot
d'Esoury te 's Gravcnhage;
op verzoek eervol ontslagen als burge
meester der gemeente Nieuwerkcrk a. d.
IJssel. mr. M. D. Molenaar;
op verzoek eervol ontslagen als buitenge
woon adelborst, bij de Kon. Nod. Marine-re
serve S. J. graaf van Limburg Stiruin;
op verzoek eervol ontslagen do luitenant
ter zco 1ste klasse D. A. P. Koning;
tervol ontheven van de tijdelijk aan hem
opgedragen waarneming van de betrekking
va.» inspecteur van den marino-torpedodienst,
tevens lid der commissie tot het examineeren
vau zee-officieren cn adelborsten de luite
nant ter zee Isle klasse A. C. Duxilop;
benoemd met ingang van 1 October a.s.
tot directeur der directe belastingen, invoer
rechten cn accijnzen te Groningen G. M. C.
Dressclhuys, inspecteur der invoerrechten en
accijnsen te Amsterdam, zulks met wijziging
van het Kon. besluit van 5 Augustus j.L,
no. 28;
tot inspecteur der invoerrechten en accijn
zen to Amsterdam E. Franken, inspecteur
der directe belastipgeu te Amsterdam, 2d
kantoor.
opgedragen «le betrekking van inspecteur van
den niarine-torpe lodienst, twens lid der com
missie tol liet examineeren van zeeofficieren en
adelborsten, aan den kapitein luitenant ter zee
W. Til. de iBooy
op non-activiteit gesteld de kapitein »H. L. van
Oorilt van het 2e regiment vesting-artillerie
benoemd hij bet vapen der artillerie, bij hef
2e regiment vesting-artillerie, tot kapitein, de
eerste luitenant 1'. C. K. L. Pabst, van het.
3e regiment vesting-artillerie
op zijn verzoek, eervol ontslag verleend als
Rijkscommissaris bij de Maatschappij tót Exploi
tatie van Staatsspoorwegen en bij «le Hollandsohe
IJzeren Spoorwegmaatschappij aan jhr. mr. "VV.
fiix
H. M. dc Koningin en Prins Hendrik
op de PaardententoonAtelling»
De prachtige zomerdag van Zaterdag
10 de Maliebaan werd weder hekroond met
het bezoek aan liet hippisch© feest door
11 M do Koningin en den Prins vergeaeld
van een talrijk gevolg
Toen het a. la Dumont bespannen rijtuig
heJ grasveld binnenreed, weerklonk bet
Wilhelmus vau do hmza^en,kapel bown de
hoera's. waarmede de komst va» het Vorste
lijke Echtpaar werd begroet.
Het Vorstelijke bezoek werd aian den in
gang der Koninklijke tribune ontvangen
door den president van liet. bestuur, majoor
Punt en den 2eu voorzitter, baron Van
Voorst tot Voorst, beide, welke bestuursle
den zich, gedurende den geheelen dluur van
het verblijf der hoog© gasten, naast. H. D*.
stelden tot het geven van inlichtingen.
Juist waren de een- en tweespan netjes van
do jeugd nog in den ring en mochten de
jongens en meisjes hun karretjes voor de
Vorstelijke toeschouwers laten defileeren.
een schouwlspól waarin H. M. zichtbaar veel
behagen schepte.
Terwijl het. concours hoogtesprong in voor
bereiding was en de houten hindernis werd
opgericht, welke den muur voor de sa-lto
mortales der viervoeters moest voorstellen,
dood H. M zich eenige bestuursleden en be
zoekers in de logo voorstellen.
Het was o. a. Hr. Ms. Wensch dat de baii-
tealandsche leden der jury aan H. M zou
den worden voorgesteld. Men zag dan ook de
vreemdelingen voor de Vorstin verschijnen,
d!ie hen vriendelijk toesprak.
Evenals ten vorigcu male ontvingen do
bekroonden met. de door het Vorstelijk© Huis
uitgeloofde pj'ijfzen, de eercblijkcn persoon
lijk uit. handen van de Koningin en don
prins.
Ten 5 uur verliet het Vorstelijke bezoek
liet. Concours na. do tournee in den ring, on
der het gejuich vau de schare op tribune en
veld bijeen.
H. M. de Koningin en Z. K. H. de
Prins zullen Woensdag a.s. ongeveer 1$ uur
'9 namiddags, na het déjeuner, naar de wed
rennen op Clingcndaal gaan.
II M. de Koningin en Z K H. de
Prins, zullen vermoedelijk niet vroeger dan
a.s. Vrijdag van 'a Gravenhage voor eenige
weken naar Mecklenburg vertrekken.
H. M. do Koningin-Moeder woonde
met freule Van Ittersuni en ridder Pauw
van Wieldrecht Zondagvoormiddag do gods
dienstoefening bij in dc kerk te Baarn. on
der gehoor van dr. H- H. Meulenbolt.
Een jachtpartij zal dize vrek cp
^Te Koninklijke landgoederen onder Was
senaar worden gehouden, tijdens do aanwe
zigheid van Z. K. H. den Prins.
Dc minister vau justitie, mr. Loeff,
heeft zich voor ccuigen tijd naar het buiten
land begeven.
Do voorzitter van het scheidsgerecht-
in de Vcnczolaansohe quaestie, wordt 30
September a.s. tc 'sGravcnthage verwacht.
Tengevolge van de ziekte der Portugee-
scho leden van het Arbitragehof, die voor
eene benoeming in aanmerking kouiou, is
nog geen derde scheidsrechter aangewezen.
Mocht geen Pórtugoescln scheid irxihtcr
•worden aangewezen, dan zou een der leden
van bet arbitragehof voor de Ba'k inlaten
worden benoemd.
De buitengewone gezant cu gevol
machtigd minister van de Veroenigde hia
ten bij ons Hof, Sir Stanford Newel, geert
Dinsdag a.s. een groot, diplomatiek diner
in het. Hotel don. Ouden Doelen te 's Ora-
venhage.
Onze minister-resident te Bern. mr.
D L. graaf van Bylaudt. die tc 's Graven-
li age met verlof vertoonde, is Zaterdag naar
zijn standplaats teruggekeerd.
De jongst bi; het corps diplomatique
geplaatste secretarissen en attache's rijn Don
derdagavond jl. in particuliere audiëntie va.n
H. M. de Koningin voorgesteld.
Men meldt uit Den Haag aan de
i Midd. Ct
1 Ffet. eigenaardige feit. dat. in geen dier
sectiën een Katholiek Kamerlid tot voorzit
ter werd gekozen, hoewel de Roomsch-katho-
lieken de numeriek sterkste partij in de
Kamer vormen, moet. naar luid van ingewon
nen information, te wiitcn zijn aan de slech
te opkomst der katholieke leden
Vele katholieke leden hebben nl.. in plaats
van de sectie-vergaderingen bij te wonen,
waar overgegaan werd tot het benoemen van
voorzitters en onder-voorzitters, en die ge
houden zijn 's middags na afloop van de ope
ning der Kamer, zich naar de paa-rdenten-
(ooustelling op het Malieveld begeven, dia
door II. M. om vier uur bezocht is. Ergo is
hier niet aan partijdigheid of boos opzet der
andere partijen te denken, maar eigen schuld
in» het spel, Als verklarende omstandigheid
mort nog opgemerkt worden, dat enkele
wogblijtvers bekende paardenliefhebbers en
kenners zijn, die zich sterk voor de tentoon
stelling op het Malieveld interesaceren.
Onze regcering moet voornemeis zijn
voor het. ontwerp van don bouw van het
Vredespaleis, de stichting van Carnagic, cn
internationalen prijsvraag uit te se n rijven.
Dc in de Tweede Kamer aangekondig
de ontwerpen tot tariefsherziening zijn thans
j bij den Raad van State in overweging.
D© Tweede Kamer moet. voornemens
1 rijn na afloop van het afdeelingsonderzoek
1 «ier begroetingen in openbare vergadering
alsnog af te doen dc wijziging der gemeente
wet. het telefoonontwerp en 7.00 mogelijk
liet. Bankoctrooi. Het verslag der Commissie
van Voorbereiding der wijziging dor hooger-
ondenvijswet is don minister van Binnen
landden© Zaken ter beantwoording gezon
den.
De voordracht, tot reorganisatie van
het Middelbaar Onderwijs zal weldra, bijl de
Stoten-Generaal inkomen.
Voorgenomen is de instelling eoner 8e
inspectie der direct© hela-tingen te Amster
dam.
- Met het oog op de voorgestelde in
trekking van do muntbiljetten is slechts op
den aanmaak in 1904 van een kleiner go-
tal muntbiljetten dan gewoonlijk gerekend.
Vandaar dat terwijl voor kosten van aan
maak in 1903 was toegestaan f 27,000, voor
1904 slechts f 15,000 is geraamd
Htt. voornemen bestaat iu 1904 een
bedrag van f 100,000 aan oenten te doen
aanrrunten, waarvoor 2500 KG. b*pns zal
benbodigd rijm.
De regeering i9 bereid de gemeente
Alkmaar voor de voorgenomen oprichting
van een gvinnariuni nat zes-jarigen oursua
op gelijken voet. aJs andere gemeenten te
subridieeren. In afwachting van den uitslag
dor onderh an delingen is doswvge f 3000 aan
gevraagd.
Het. onderzoek ter voorbereiding van
de oprichting cener middelbare technische
school is nogj niet ver genoeg gevorderd om
-.Mie raming van uitgaven voor 1904 moge
lijk te maken.
Dc Staatscourant no. 220 bevat het ver
slag van het examen tot toelating als cadet,
nan de Koninklijke Militaire Academie in
hot jaar 1903, opgemaakt ter voldoening aan
art 8 der wet van 21 Juli 1890 (Staatsblad
110. 126), tot regeling va-n het militair onder
wijs bij! de landmacht.
Bij beschikking van den minister van
Waterstaat, is II. Swcnnc benoemd tot bur-
tengewtxm opzichter bij, het maken van ecui
paar houten deuren voor de schutsluis vaas
liet kanaal door Voorue tc Nicuwcsluiis
De Staais-commissié voor de enquête
betreffende-het spoorwegpersoneel, heeft Za
terdag gehoord mr. J. P. Sprengor van Eyk,
directeur-generaal der Staatsspoorwegen te
Utrecht.
- -Eene reorganisatie der Rijksadvoca-
tuur is voorgenomen, die. naar verwacht mag
worden, eerstdaags haar beslag zal krijgen.
Bracht vroeger do practijik mede, dat in
nagenoog iedere provincie afzonderlijk oen
rechtsgeleerde met dit ambt werd belast, vol
gens het nieuwe stelsel zal behoudens ééne
uitzondering met het oog op behandeling in
ea^atic. binnen bet ressort van elk gerechts
hof slechts één' Rijksadvocaat fungeeren.
Hiermede wordt cene besparing van f 4800
'sjaars verkregen, f 1750 zal worden ver
leend als toelagen aan dc niet ingang van 1
Januari 1904 dofungtocrende waarnemende
Rijksadvocaten in Zeeland, Overijssel en
Drente. In 't vervolg zal hun een jaarlijkschè
toe'agc, gelijkstaande met de helft hunner
bezoldiging, worden verleend.
D® vrouwelijke ad'Vocaait,
mejuffrouw mr. E. C. van Dorp, zal 8 Oo-
tobér a. s. als toegevoegd verdediger voor
de eerste maal pleiten in een strafzaak voor
het gei'echtshof te 's Gravonhag®.
Ingevolge verklaring van het- bestuur
der Rijksverzekeringsbank is nog aanzien
lijke uitbreiding van het personeel noodza
kelijk. waardoor in den loop van 1904 het
aandeel van den Staat in de bezoldigingen
beloopèn f 196,000.
wHet eerste scheidsgerecht.
Het. eerste scheidsgerecht, benoemd 0111 uit
spraak te doen in ecu geval van. niet- eervol
ontslag uit den dienst der Exploitatie-maat-
8chappiji van Staatsspoorwegen, is samenge
steld als volgt K A. Grondijs, technisch
ambtenaar, T. en M. Utrecht, voorzitter;
P. v. d. Kist. afdcclingwrhetf Exploit.
Utredht; G. Rink. adj.-chef goederenvervoer
Utrecht P. W. A. M. Speet, klerk-telegra
fist. Vcnlo; L. dc Vries, stationchef, Hel
mond. Tot plaatsvervangende leden zijn be
noemd A. P M. Kapteyn, ingenieua* in
algemecnen dienst. Utrecht, voorzitter; B.
II. Bannier, inspecteur exploitatie. Den
BoschJ. H. vair Kijslbcrge». inspecteur ex
ploitatie. Groningen H. P. H. Baxtels. sta-
tions-assistent, Voulo; T. J. Dtiessens. klerk
telegrafist, Vcnlo
Rosier F a assen. De lieer Rosier
Faaseen ia Vrijdag avond op hartelijke wijzè
door .het Rotterdamsohe oubliek gehuldigd.
Na afloop van de voorstelling van Madame
Sans-Gêne in den Groot en schourwfburg, waar
in d© nu 70-jarige oud-acteur het. rolletje
van den dansmeester Despréaux vervulde,
werden hem een aantal rijke geschenken
aangeboden.
Liberale Unie.
Zaterdag vergaderde te Amsterdam,
onder voorzitterschap van mr H. Goeman
Borgesius de Liberale Unie.
Iu rijai openingsrede betreurde mr. Borge
sius het, dat op deze vergadering nog niet
kon worden besproken het kiesrecht-vraag
stuk en het rapport, der commissie1 daarover.
De tijd van voorbereiding is echter daarvoor
ie kort geweest.
Verder wees liii op dc vele wetsontwerpen,
welke door dc regeering zijih aangekondigd.
De tijd om de balams van het ministerie op
te 111akun was nog niet aangebroken.
Wel echter meende Spr. te mogen consta-
toeren, dat ten volle is uitgekomen onze voor
spelling, dat het. optreden vau ecu kcrkclijk-
ooiwavatief ministerie stremming iu de so-
ciaie wetgeving ten gevolge zou hebben. In
dc twee jaren die achter ons liggen, is niet
alleen geen enkele wet van soriaJe betcc-
kenis meer tot stand gekomen, maai- zelfs
moet de eerst© sociale wet nog worden inge
diend.
Van de twee voornaamste in de jongste
troonrede aaugekondigde wetsontwerpen, de
verzekering tegen invaliditeit en ouderdom
en de herziening van do armenwet, zal naar
iSpr. meende, niets komen.
Spr. wierp een korten terugblak op de laat
ste 10 jaren van heb liberale regeeringsbcleid
en ging na wat in dat tijdperk is lot stand
gebracht, om te concludeereu, dat. de libera
le partij kan wijzen op de daden,, die het volk
ten goede zijn gekomen, terwijl de clericale
partij liet tot nu toe alleen heeft gelaten bij
beloften en toezeggingen, waarvan nog geen
enkele in vervulling is gekomen.
Hierna do positie der liberale partij be
sprekende, wees Spr. er op, dat de groot©
vijand van de liberale idee is de reactie, het
conservatisme in rijn verschillende schakee-
lingcu.
Zal het. mogelijk zijn aan de linkerzijde
wederom ren krachtige partij te vormen, in
staat om cq. dc regecring te aanvaarden, dani
13 samenwerking noodig, ja, onmisbaar tus
schen allen die het conservatisme willen weer
staan en bestrijden. Dïo samenwerking sluit
geenszins dc vorming, het bestaan van frac
ties uit, maar elke fractie behoort zich bewust
te zijn, dat zij op richzelve, door de hulp van
haar naaste geestverwanten alleen, niets ver
mag, en dat alleen door samenwerking der
verschillende nuances, dor verschillende frac
ties een meerderheid i9 te verkrijgen.
Dezo taktiek is uit een principieel oogpunt
volkomen verdedigbaar en uifc een praclisoh
oogpunt een absolute noodzakelijkheid.
Natuurlijk wilde 8pr. niet beweren, dat
bestaand© verschillen ter wille van dc sa
menwerking eenvoudig zouden moeten worden
geëffaoeerd. Fractie in eigen kleineren kring
strijdende voor eigen bijzondere idealen, zij
kunnen blijven bestaan.
Een linkerzijde bestaande uit verschillen
de fracties, tot samenwerking ongeneigd
meer lettende op onderlinge geschillen dan
op hetgeen hen vcreenigt zou zwak ziju,
zelfs al beschikte zij: over een veel grooter
aauitaJ stemmen in de Staten Gen er aal clan
Hhans het geval is'. De clericalen en ccmser-
vatieven, die thans in de meerderheid zijn,
rijm. dan ook voor niet* meer bevreesd, dan
dat men in de rijen, der oppositie weer zal
komen tol concentratie cn eonciliatic. Met
een prijzenswaardige openhartigheid heeft
daarvan dezer dagen liet hoofdorgaan der
redhts-anti-rcvolutionnaircn, ,,Dc Nederlan
der'', getuigd. Niet zonder reden wordt in
politieke kringen met meer dan gewone be
langstelling van dc politieke beschouwingen
van dat blad kennis genomen, omdat de
hoofdleiding is toevertrouwd aan den gezag-
hebbenden staatsman, nrr. De Savornm
Lohmau.
Welnu iru eer» hoofdartikel van dat or-
gaau wérd dezer dagen met zooveel woorden
gezegd Laat ons stemmen tegen het in be
handeling nemen vau de aanhangig© voor
stellen van grond-wetsherziening, ook om rlcfce
reden dat d'c mogelijkheid niet is uitgeslo
ten. dat die behandeliuig voor de verschil
lende fracties der linkerzijde een aanleiding
wordt om zich weder nader aan een te sluiten.
Dit woord moot men in gedachten houdien.
Voorts protesteerde Spr. er tegen, dat in
den stakingstijd gezegd werd, dat men dank
baar moest zijn, dat men toen geen liberaal
ministerie liad.
Alsof dat het. gezag niet zou hebben hoog
gehouden en de orde hebben gehandhaafd
Daarmede wilde Spr. niel zeggen, dat de
liberalen op dezelfde wijze zouden hebben
gehandeld en dezelfde maatregelen zouden
hebben genomen
I11 het gebeurde zag Spr. echter geen reden
0111 het ministerie te bewierookcu. Alleen
voor den minister van oorlog wilde hij een
uitzondering maken Diens maatregelen waren
niet alleen krachtig, maar ook verstandig
Overigens kon hij het beleid der regcering
niet prijzen.
Wel zegt. de regcering,,wij willen geen
reactie", doch de reactie i? overal merkbaar
Dë regeering wil blijkbaar do volksverte
genwoordiging stellc-n voor het dilemma of
voortdurende stilstand in de sociale, wetgeving
bf protectie met al de nadeeligc gevolgen
daaraan verbonden.
In dat alles zag Spr. de noodzakelijkheid,
dat allen, die dc vrijzinnige beginselen ziju
toegedaan, zich nauwer hebben aan een Le
sluiten.
Spr. wees er op, dat weldra het wetsont
werp op het hoogcr ouderwijs en dc vaccine-
wet aan de ord© zullen kooncn. De heilige
plicht der liberale partij zal het zijn zich
daartegen te verzetten.
Met dc hoop cn het vertrouwen dat de
Liberale Unie aan haar verloden getrouw
zal blijven, besloot Spr. zijn rede
D© secretaris, dr heer A Roodhuizen,
bracht» daarna het jaarverslag uit. Daaruit
bleek o. a., dat bij do liberale Unie thans
zijn aangesloten 78 vcreenigingen, waaron
der 2 centrale, waarbij aangesloten 29 vcr
eenigingen, totaal tellende 8031 leden Er
zijn drie nieuwe vereenigingen toegetreden,
n.l. Maassluis. lieerde 011 Looeduinen, Steen-
wijk is uit de Unie getreden
Hierna werd het woord verleen-c! aan. prof.
m r. W. v a n der.Vlu gt welke de bespre
kingen inleidde óver het. wetsontwerp tot
wijziging van het II o g c r o n d e r w ij 3.
I11 zijn inleiding verklaarde Spr. zich te ge
voelen als Saul onder de profeten immers
hij behoort niet tot deze partij1. Doch juist
daarom te meer stelde Spr. liet. op prijs hier
t? mogen optreden en hij gelooft dat men
het emit,rent het. aanhangige ontwerp wel vrij
wol eens zal worden.
Het ontwerp toch om-vat drie punten vrij
making van liet universitair onderwijs ver
heffing der Polytechnische school tot een
technische hoogeschooliu- het gymnasium-
wezen eenige noodzakelijke wijzigingen te
brengen. Spr. zou niet in d»m breede op elk
punt ingaan, doch alleen over het eerste punt,
in hoofdzaken spreken, env daa-ruit vooral
aanroeren 'dat gedeelte, dat bedoelt, gelijk
stelling der doctoraten, verleend' door open
bare en bijzondere universiteiten-, wat be
doelt rechtsgeldigheid in promotie te ver-
leencn- aan de reeds bestaande Vrije Uni
versiteit.
Er w«>rd-t beweerd dat er een stelselmatige
toeleg van liberale 7-ijde beeft bestaan om
doo»r de Rijks-u,niversiteiteu dc Nederlandsche
jeugd te liberaliseereu immers er wordt ge
zegd dat, van de 131 hoogleeraren aan die
instellingen van II. O slechts 13 pesit-ief-ge-
loovigen kunnen worden aangewezen-, dus
slechts- 10 Doch wanneer men a-llecn let
op de theologische faculteit, dan blijkt da-t
vau de 13 hoogleerareu in die faculteit, 8
tot de orthodoxe richting behooren hier
is dus het percent-cijfer geheel anders. Boven
dien moet. mem niet cip het percent-cijfer
in deze letten, alleen cp de hoogléerarén, dcfcih
op het percent-cijfer onder de geleerden.
Geest-verwanten der Ke-rkelijkcn hebben'
aangetoond, dat het percents-cijfer van ge
leerden onder de Kerkelijke» niet zoo1 groot
is
Van een gestadigen. toeleg om onder H. O.
te doen strekken voor propaganda, van libe
rale denkbeelden» is absoluut geen sprake
Spr. heeft te Leiden kunnen vernemen, dat
een zijner katliolieke leerlingen tegenover
een geestelijke., die een polémische lering
hield tegen de ..liberale" rechts- en staats
leer, moert verklaren, dat diens zelfde pole
miek tegen Rousseau ook geletraard werd
aan d-e universiteit.
De tegenwoordige minister van Bin 11 en-
landsche zaken heeft'23 ja-ar geleden bij liet
oprichten der Vrije Universiteit,, zelf in; zijn
toen geruchtmakend vlugschrift ..Strikt ge-
uomen" geschreven, da-t. volgens art. 85 H. O.
de studenteer dier Universiteit volkomen vrij
waren te studeeren, waar rij wilden en dau
ook aan de Rijks-universiteiten hun examens
konden doen. Alleen schreef hij was hef, be
zwaar. dat Ze geëxamineerd werden door
vreemde proefssoren en bestond de kasie» „dat
mannen als Buys en v. d. Vhiigt uit stuiten
de partijdigheid van elders komende deswege
zoude1» bemioedlijken." Geen wonder -dus1 dat
bij Spr. deze uitspraak is blijven hangen,
maar hij is zich bewust'gtoeds in acht te heb
ben genome*! eon besliste onpartijdigheid
ware het. ander? ge weert, terecht hadden, cu
ratoren hem op de vingers moeten tikken.
Zijne rede vervolgende, meende Spr. dat
de landsoverlieid onpartijdig aijnde. moet
waken dat» bij hel bezetten dor leerstoelen
alle richtingen ceu evew groerte kans hebben.
De Vrije Universiteiten is een propagan-
da-stichting met een vastgelegd gedachten-
systeem, dat-Spr. onverzoenlijk iu, ?1 rijd acht
met een wetenschappelijke opleidingeen
dergelijke kltrni is af te keuren, is pure be-
ginse'lmuiterij. Op don difur zal op die wijze
te loor gaain de kostbaarste zegen, dien men
van Hoogcr Onderwijs verwachten kan. Het
is noodig dlat- voor 't minst een uitgelezêP
schaar va-n onze jonge mannén eerst eeu tijd
3a,ng verkeereu in ecu atmosfeer van onbe
vangen, onbevooroordeelde waarheids ver
schors, voor zij trede» in de maatschappij
dat is dc zegen van het Hooger Ouderwijs,
cn die Zegen gaat te loor als dat ouderwijs
wordt gegeven niet aan een- universiteit, doch
aan een propaganda-school.
De noodelooee overmaat van scherpte, die
zulk een propaganda-sohool heeft voor den
partij-strijd in ons land, keurt Spr. in de derde
plaats af. Het feit der door de Calvinisten
op'den voorgrond gesteld© wedergeboorte, die
ons volk feitelijk heeft gebroken in. twee
deel en, doet- hen aannemen dat er groot on
derscheid zal moeten bestaan tusschen d8
twee universiteiten. Zoolang hét- doel m'oet
rijn ons volk tot een, te brengen, niet te ver-
deolen.; zoolang eendracht macht maakt,
moeten wij samen datgene wat de Calvinist
noemt de ..gratia cornaniuws" onderzoeken;
is bet plicht die macht voor ons volk naar
vermogen te bewaren. Zoolang Spr. daarvan
overtuigd is, voelt, hij zich bezwaard een' wets
ontwerp te steunen, dat de eerste der twee
schol co met kunst- en vlieg werk tot d'e ge
lijke wil verheffen van de andere.
De voorzitter dankte den heer Va»
der Vlugt voor rijin inleiding en wees .er op,
dat hier reeds gebleken was, dat, al was er
verschil tusschen de leden der linkerzijde,
dat in sommige opricht e®1 geen bezwaar ba-
hoef d'e te zijn voor samenwerking..
De rede vau urof. v. d. Vlugt zal in
druk verschijnen.
Na, de pauze werd gelegenheid.gegeven om
trent de rede van den neer v'. d. Vlugt .in
debat te trcdënniemand maakte daarvan
echter gebruik.
In de namiddag-vergadering werd bekettd
gemaakt die uitslag van dc bestuursverkie
zing, i» de vacatures A Bomman» ©n G. Lely.
Met groot© meerderheid werden verkozen d«
hoeren mr. R H. J. Patijn. van BGraven-
bage, en, mr. J. J. Willige, van Assen.
Daarna gaf 1111 r. P. Ri nk eon exposé van
het in> het Unie-rapport voorgestelde stelsel
van evenredige vertegenwoordiging.
De lieer R i k behandelde aan de hand
van hetgeen iu het'Rapport is meegedeeld,
een voorbeeld hoe de stemming bij het- gedach.-
tcstelsel van evenredige vertegenwoordiging
plaats heeft en gaf op de lienx gestelde vra
gen nog eenige nadere toelichting.
De Voorzitter dankte den heer Rink
zeer voor zijn gegeven toelichting. Alvorens
de vergadering te sluiten, zeidë hij nog ten
aanzien va» het. kiesrecht-rapport, dat het
hoofdbestuur dc rapporten dienaangaande
van de afdeelingen gaarne le gemoet riet;
hij hoopte, dat het rapport tot ©rustige stu
die aanleiding zal geven en hij wekt de af
gevaardigden t-ovens op een krachtig polit-ifek
leven in de afdeelingeoi t« bevorderen.
