KOLONIËN.
BINNENLAND.
het zuiden en oosten der stad allen genomen
werden en dat de Russische troepen na de
ji;' zware nederlagen waarschijnlijk geduronde
weken niet weer tegen den vijand zullen
f,t' kunnen optreden. De versche troepen onder
generaal Linewitsch bij Moekden, die in de
laatste dagen tot ondersteuning van het te
rugtrekkende leger van Koeropatkin moe-
ten zijn toegesneld, zijn te gering in aantal
om den doorslag te kunnen geven. Tegen -
over het zeer belangrijke succes van de Ja
panners staat als nadeel, dat Koeropatkin
J3 er is geslaagd is, het gros van zijn leger te
onttrekken aan de Japaii9chc insluiting.
Om de berichten van Japansche zijde te
verstaan, moet men iu aanmerking nemen
f. dat de Japannors, sedert hunne legers met
i elkaar in verbinding gekomen zijn, een© an-
i,1" dere benaming daarvoor bezigen. Het légtr
l, van generaal Kocroki heet voortaan het
[J rechter-leger, dat van generaal Nodzoe het
midden-leger, dat van generaal O koe het
f linker-leger.
De indruk, dion het prijsgeven van Liao-
I* jang te Petersburg gemaakt heeft, was, vol-
t1 gens den oorrespondent van het Berl. Tage
i° blaat, zeer ter neer slaand, niettegenstaande
y het verlies van Liaojang een noodzakelijk
gevolg is van Koeropatkin's plan. Reeds in
C begin van Augustus werd ecu aanvang ge
maakt met het vervoeren van levensmidde-
len en de eigendommen van het Roode
Kruis.
i De generale staf verzekert, dat Koeropatkin
de Japanners bij Liaojang alleen heeft wil-
len tegen houden. Hij zal niet tot. den aan-
i val overgaan voor het. einde van de Rus
sische September-maand.
Petersburg, 0 Sept. G neraal Ljaupoenow
bericht aan den Czaar van hedenHeden
morgen vroeg naderden twoo vijandelijko oor
logsschepen <i© stad Korsakow, op het oiland
Sachalin, tot ongeveer zeven werst.
Te ruim tien uur stoomden twee kotters
naar den gezonken kruiser „Novik". O rue
troepen openden het vuur op deze kotters,
die daarop naar hunne schepen terugkeerden.
Binnen eenige dagen zal de Czaar naar
Odessa gaan, om van het daar gemobiliseerde
legercorps, dat weldra naar het oorlogsterren!
vertrekken moet, afscheid te nemen. Sedert
Alexander II heeft Odessa, met zijn zeer ge
mengde bevolking, geen keizerlijk bezoek
meer gehad.
Petersburg, 6 Sept. Er zijn bevelen uit
gevaardigd om terstond reusachtige getallen
manschappen van de reserve op te roepen.
In bevoegde kringen wordt heden verklaard,
dat behalve de troepen, die den Siberischeu
spoorweg bewaken, er sedert het begin van
den oorlog 315.000 man gezonden zijn naar
Mandsjoerijo, daaronder begrepen liot eerste
legerkorps, dat nog niet in zijn geheel aan
het front is gekomen. Tegen het einde van
October zullen het achtste en het dertiende
legerkorps, in 't geheel 192.000 man tellen
de, het front bereiken. Verder wordt bericht,
dat 1100 kanonnen naar Koeropatkin zullen
worden gezonden vóór einde September.
Do Russische minister van oorlog heeft aan
generaal Stoesooi verzocht, inlichtingen te
geven over den Fransohen maritiemen at
taché, de Cuverrville, die vermist- wordt.
ZanzibarG Sept. De Britsche kruiser
Porto" trof de „Petersburg" en „Smolensk"
aan in de buurt van Zanzibar, en bracht hun
de bevolen van den Ozaar over. De beide
schepen verlieten aanstonds hot station mot
hot voornomen naar Europa terug te keeren.
De aandacht verdient een artikel van de
Nowoje Wremja over de kwestie van het on
derzoek van neutrale schepen. Daarin wordt
betoogd, dat do arbeid tot dusver verricht
door kruisers zooals de Petersburg, de Smo
lensk, de Don en de Oeral, geheel zonder nut
is voor Rusland en alleen hinderlijk voor an
dere natiën is. Men kan Engeland dus zeer
goed don waarborg kan verschaffen, dat zijne
scheepvaart naar afgelegen zeeën onbelem
merd zal blijven, en den arbeid van de Rus
sische kruisers con centreer en op de nabijheid
van liet oorlogstooneel.
Allerlei
vDe stad Mödling bij Weenen, is Za
terdag begonnen met de viering van haar
1000-jarig bestaan. Het feest, waarbij o.a.
historische optochten en vertooningen wor
den gehouden, zal vier dagen duren.
Juist op den eersten feestdag brak te Möd
ling een hevige brand uit, waardoor een
grootc spiritusfabriek werd vernield.
vMen weet tot dusver nog niets zekers
orer het verblijf van prinses Louise van
Coburg, maar neemt algemeen aan, dat zij
met Geza Mattasitsj in Zwitserland zit.
Dat <te sohuldeischers der prinses de hand
in liet spel zouden hebben, in do hoop, dab
zij voor gewmd van zinnen en duB voor haar
daden aansprakelijk zal worden verklaard,
wordt tegengesproken. De prins van Coburg
moet indertijd nagenoeg alle schulden van
zijn vrouw betaald hebbenwat er nog ver
is vervalt eerst als de prinses door een erfe
nis of een schenking geld krijgt, wat dan
ook aanleiding was, dat enkele schuldeischers
hij den dood van de woningin van Dolgië een
proces tegen koning Leopold begonnen,
maar dat zij evenals prinses Stefanie ver
loren.
vDo heer Thomas Sutherland, admini
strateur van het SuozkAiiaal en directeur van
de ..Peninsular and Oriental Company" heeft
verklaard dat de schepen dozer maatschap
pij voortaan in Genua zullen aanleggen, als
do werkstakingen in Marseille niet spoedig
eindigen.
vEmile Daurignac, die in het Humbert-
proces tot 2 jaren gevangenisstraf word ver
oordeeld, heeft thans zijn vonnis uitge
zeten.
Hij werd Zaterdag in den vroegen morgen
uit- de gevangenis van Porissv ontslagen cn
hii begaf zich. onkenbaar door afscheren van
zijn baard, naar het huis van zijn schoon
moeder, de oude mevrouw Humbert.
vTegen dr. Fort, to Parijs, oen heelkun
dige van naam. is voor het gerechtshof te
Aurillac een aanklacht ingediend wegens man
slag door onvoorzichtigheid
Dr. Fort heeft namelijk verleden jaar,
toen hij een officier van hot koloniale leger,
majoor Amouroux, cone operatie deed onder
gaan. een stuk van een lancet hetwelk ge
durende de operatie brak gelijk hij eerst
later bemerkte in hot lichaam van dien
patiënt laten steken.
Majoor Amouroux overleed een paar we
ken na de operatic en eerst onlangs deelde
een gewezen adsistent van dr. Fort het feit
mede aan de familie Amouroux, die daarop
een aanklacht, indiende tegen den vermaar
den hori meester.
Dr. Fort beweert, dat het hier 'alleen een
wraakneming van den door hem ontslagen
adsistent betreft en dat de patiënt volstrekt
niet is gestorven aan de gevolgen van het
in zijn lichaam achtergebleven lancet.
vEen karavaan, die geld moest over
brengen van Fez naar Tanger, werd bij Ak-
balhamra, ongeveer 40 K.M. van Tanger
verwijderd, door roovere aangegrepen De
miuldierdrijvers slaagden er in met onge
veer 30.000 piasters te vluchtenslechts één
muildier mot 6000 piasters viel den roovers
in handen.
vDe vorige week hebben te Riga stand
jes plaats gehad, wier oorzaak niet werd
gemeld. Men vernam, dat het volk voor de
gevangenis te hoop was geloopen, dat er ge
schoten was uit de menigte cn twee ambte
naren der politie verwond waren.
Thans blijkt, dat Lettische socialisten
voor do gevangenis een kabaal op touw heb
ben gezet om hun verontwaardiging te luch
ten over het begenadigings-manifest- van den
Czaar, waardoor wel allerlei gespuis op vrije
voeten werd gesteld, maar vele politieke ge
vangenen niet. Vóór hij over voldoende hulp
beschikte, sommeerde de inspecteur van po
litie Lisjin, die met twee agenten op het
plein voor de gevangenis verscheen, de me
nigte uiteen te gaan. Een hagelbui van stee-
nen was het antwoord, gevolgd door een
waar peletonvuur uit revolvers, die de be-
toogers bij zich hadden. Zoowel Lisjin als
de twee agenten stortten door schoten in
den hals, de borst en den rug getroffen ne
der. Hun aanvallers wierpen zich toen op
henLisjin werden de armen stukgesneden,
een oor afgehouwen, een oog zwaar gewond
en het hoofd tot- onherkenbaaxwordens toe
vertrapt. Ook de beide agenten werden zwaar
gewond. Aan Lisjin's behoud twijfelt men.
Toen do politie eindelijk in voldoenden
getale was verschenen, om met kracht op
te kunnen treden, had de menigte zich reeds
verspreid; een paar argelooze voorbijgangers
werden alleen gearresteerd.
Het ergste vindt men het te Riga dat de
soldaten eener naburige kazerne of er of
ficieren bij hen waren, is niet bekend
kalm toekeken hoe de drie politiemannen
werden mishandeld.
vTe Buggcroe op Sardinië heeft., naar
de Tribuna meldt, een ernstige botsing plaats
fehad tusschen stakende mijnwerkers en sol-
aten Zeven soldaten werden door steenen
getroffen en gewondde troepen moesten
ten slotte gebruik maken van hun vuurwa
pens, tengevolge waarvan drie werklieden
gedood en verscheidene gewond werden.
vBij een hevigou brand te New-York,
in een huis vol menschen in „Attorney-
sti^et", een der dichtsbevolkte wijken, zijn
negen menschen oni het leven gekomen en
vele anderen gewond.
OOST-INDIË.
Uit Atjeh is een telegram van geluk-
wensch gezonden aan generaal Van Heutsz
met 155 handteokoningen. De generaal adres
seerde telegrafisch zijn dank aan jhr. Van
der Wijck den waarncmenden gouverneur.
Den lOen Augustus werd uit Kota-
Radja aan de Dcli-Ct. geseind
Luitenant F. Darling heeft in Gerumpang
ten schuilplaats overvallen. 15 viianden
sneuvelden, 4 werden zwaar gewond. Onzer
zijds werden geen verliezen geleden.
In Boven-Peusangan werd een patrouille
door een sterke bende ^nct den klewang aan
gevallen.
Gesneuveld luitenant C C. H. Smit, vroe
ger ter Oostkust (Tandj. Poera) en 2 minde
ren, Zwaar gewond 5 minderen. Bijzonder
heden ontbreken.
Raad van Justitie te Medan.
Men meldt aan de Java-Bode, dat de minis
ter genegen is gelden toe te staan voor de
vestiging van een raad van justitie te Me
dan. Het grootste bezwaar is echter het ge
brek aau rechterlijke ambtenaren in Indië.
Het zal slechts dan mogelijk zijn een raad
van justitie te Medan te scheppen, wanneer
de raad te Makassar wordt opgeheven en de
jurisdictie van dezen wordt overgebracht
naar Soerabaia.
Op 2 Augustus, den verjaardag van onze
Koningin-Moeder, waren een, aantal Chinee-
zen verzameld op Johnstons Pier te Singa
pore, waar ze de aankomst afwachtten van
prins Lun, don keizerlijken vertegenwoordi
ger op do tentoonstelling van St. Louis, nu
weer op de thuisreis naar Peking.
Toen ao de veertien Hollandsche schepen
in hot oog kregen, die daar lagen mooi opge
tuigd met vlaggetjes ter gelegenheid van
Koningins verjaardag, hielden ae dit voor....
een attentie van de Hollandsche schepen aan
hun prins Lun en waren er niet weinig ver
eerd mee. Jammer voor de vergissing.
Deli-Ct.
*-Do Staatscourant van Woensdag 7
September 1904 bevat de volgende Koninklij
ke besluiten
aan dr. P. L. Muller is gedurende het
studiejaar 19041905 wegens gezondheids
redenen verlof verleend als hoogleeraar aan
de Rijksuniversiteit te Leiden, en is be
noemd godurenae dat tijdvak tot lector in
de letteren en wijsbegeerte aan de Rijksuni
versiteit te Leiden, om onderwijs to even
in de geschiedenis der middeleeuwen en do
daarmede verband houdende politieke aard
rijkskunde dr. Tli. P. H. van Aalst, rector
van het gymnasium te Den Haag, met mach
tiging om teoeJiÈk met de betrekking van
lector aan de Rijksuniversiteit te Leiden die
van rector van het gymnasium te Den Haag
to be kleed an
de Commissaris der Koningin in Limburg
is gemachtigd tot oiieeuroeping der Staten
«lier provincie in buitengewone vergade
ring op Donderdag 15 September, om aan
oe orde te stellen dc verkiezng van een 'id
van Gedeputeerde Staten ter vervanging van
mr. L. H. RegOUt
benoemd tot directeur van het post- t-n
telegraafkantoor te Hoogeveen J. Brouwer,
thans in gelijke betrekking te Ravensteijn
op verzoek eervol ontslagen als ingenieur
der telegraphic E. J. Kist, te Amsteidam.
H. M de Koningin en Z. K. H. de
Prins zullen Zondagmorgen de godsdienst
oefening in het kamp te Milligen bijwonen.
H. M. de Koningin Moeder kwam
gisteren avond te 6 uur 31 aan de halte
Soestdijk van haar buibenlandsche reis aan.
Zij was vergezeld van jhr. Van Tets en baro
nesse Van Ittersum. De burgemeester van
Soest begroette haar op het station. Na zich
eenige oogenblikken met H. M. onderhou
den te hebben, geleidde do burgemeester de
Vorstin naar het rijtuig, waarin ook het ge
volg plaats nam.
Koninklijk bezoek aan Den
Helder. Men is te Den Helder druk be
zig zicli voor to bereiden op eene waardige
ontvangst van H. M. de Koningin en Z. K.
H. den Prins, bij gelegenheid van het 50-
jarig bestaan van het Kou. Instituut der
Marine op 14 September a.s.
De gemeenteraad heeft een crediet van
f 5000 toegestaan voor versiering en ont
vangst, de plaatselijke feestcommissie orga
niseert eene gondelvaart, te houden op den
avond van 14 September, terwijl verschil
lend© buurtoommissies zich met versieringen
bezig houden.
H. M. en d© Prins worden 14 dezer 's na
middags half vijf te Den Helder verwacht.
Na de ontvangst aan het station rijden
H. M. en Z. K. H. naar het exercitieveld op
's Rijkswerf, waar zij het daar opgestelde
korps adelborsten zullen inspectecren. Daar
na. bezoek aan het. Kon. Instituut voor de
Marine; voorts diner aan boord van het
pantserschip „Hertog Hendrik".
's Avonds zal H. M. vermoedelijk de gon
delvaart bezichtigen en een rijtoer maken
door de geïllumineerde gemeente.
15 September wordt een zeetocht gehos-
den.'Do „Hertog Hendrik" zal alsdan wor
den vergezeld door verschillende andere
schepen, terwijil na terugkeer ter reede van
Texel bij gunstig weer een roeiwedstrijd zal
plaats hebben van marine-schepelingen.
"s Avonds keeren H. M. en Z. K. H. naar
Het Loo terug.
Een gelukwensch aan de
Koningin per draadlooze tele
graaf. Door kapitein Bakker van het D.-S.
s. „Statendam" werd op de laatste reis van
New-York naar Rotterdam per draadlooze
telegraaf naniens kapitein en passagiers een
gelukwensch gezonden aan H. M. de Ko
ningin, ter gelegenheid van H. D. geboorte-
dag.
Het bericht werd van de „Statendam,
op 580 Engelschc mijlen afstand van het
naaste land, geseind aan het Eugelsche stoom
schip „Aurara", hetwelk dit verder seinde aan
een der draadlooze telegraafstations op de
Iersche kust.
Bij binnenkomst te Rotterdam ontving
kapitein Bakker een telegram namens H. M.
dankzeggende voor den gelukwensch.
Niet onwaarschijnlijk zoo meldt de
Scheepvaart is dit het eerste draadlooze
telegram door H. M. uit den Atlantischen
Oceaan ontvangen.
De Kölnische Zeitung meldt, dat, op
aandringen der Fransche regeering, binnen
kort in den Haag een internationale confe
rentie zal bijeenkomen ter regeling van het
vraagstuk betreffende de hospitaalschepen ia
den oorlog ter zee.
Overijselsche quaestie en
Drankwet. Uit 's Gravenhage meldt men-
Wij hebben goede redenen om aan to ne
men dat zoowel de Overij&clsche quaestie als
die van het aJ of niet vervallen zijin der
Drankwet nog een onderwerp van bespreking
in den ministerraad moeten vormen en dat
van den uitslag dier bespreking onder an
deren zal afhangen of de Staten van Over-
ijsel nog ter verkiezing zullen worden opge
roepen.
De liberale kiesvereeniging „Een
dracht" to Wildervank heeft tot voorloopigc
candidaten voor de verkiezing van een lid
voor do Tweede Kamer gesteld de heer en
mr. M. W. F. Treub en mr. J. Oppenheim,
professoren te Amsterdam en Leiden.
De heer T. Sanders heeft ontslag ge
nomen als lid der Provinciale Staten van
Noord-Holland. De. heer Sanders voegt aan
deze mededeelmg het volgende toe
„Daar de taak, die ik mij sedert 1880 had
gesteld om te trachten, zoo mogelijk, iets
bij te dragen tot do ontwikkeling van het
stads- en buurtverkeer, vooral in Amsterdam
en N.-Holland thans geheel is voleindigd
en daar de omstandigheden er toe hebben
geleid, dat ik in de Staten de belangen van
het verseer niet langer kan bevorderen op
de wijze als mij bet meest gewenscht voor
komt, heb ik gemeend, dat de tijd gekomen
is om mijn plaats voor een ander in te
ruimen."
De majoor der Duitsche artillerie,
Rkazen, dio de manoeuvres van onze troepen
zal bijwonen, is te 's Gravenhage aangeko
men en maakte gisteren zijn opwachting bij
don Duitschen gezant bij ons Hof en aan
het ministerie van oorlog.
De Leidsche hoogleeraar Bolland schrijft
aan „Het Vaderland"
„Veroorloof den oudergeteekende iin uw
blad ter kennis van den landgenoot te bren
gen, dat een verzoek van den heer Adiirani
alhier aan het bureau van De Tijd, om een
aankondging te plaatsen van de bij hem als
brochure verschenen verhandeling over «Lu
grondslag der „Vrije" Universiteit, door den
heer Adrian! is terug ontvangen, in potlood
schrift bekrabbeld met de woorden
M.Deze adv. wordt in De Tijd niet op
genomen. De Tijd. E.
Hoewel zulk een feit noch nieuw, noch on
gewoon is, zal de met den inhoud der verhan
deling bekende landgenoot in dit geval de wei
gering allicht niet van belangwekkendheid
ontbloot achten. Het Roomsche blad wei
gert, bij zijn lezers aankondiging te doen
van het verschijnen eener verhandeling, waar
in de Roomsclie kerk in een gunstig licht
verschijnt tegenover onze Gereformeerde lei
ders, die door middel juist van Roomsche
uitspraken worden te schande gemaakt! Ik
onthoud mij van commentaar, doch vestig
de «aandacht op het geval, om hen, die in de
Statcn-Generaal de zaak van onze wetenschap
en onze hoogescholen nogmaals zullen hébben
te verdedigen, verdacht te maken op de kwa
de trouw, waarmede Dordt en Rome tegen
die wetenschap en die hoogescholen hunnen
slag gaan slaan. Zij, die tegen de onbedacht
zame reohtvaardigh-d onzer vrijzinnigen ja
ren aaneen met zoo goed ^evol? de troeven
van „billijkheid" en mogelijkheid eener .pa
cificatie" hebben uitgespeeld, zullen tegen
over de meer ontwikkelde minderheid van
ons volk hun belang bij meerderheid van
domme stemmen te zamen doordrijven, on
bekommerd om de waarheid en zorg dragen
de. dat van de bezwaren die in wetenschap
pelijkheid cn zedelijkheid tegen hun drijven
kunnen worden aangevoerd, zoo weinig mo
gelijk ter kennis'komt van de kudden, wier
domme kracht de gr end's! ag is van hun zwart
demagogisch staatsbestuur.
Door den minister van Koloniën zijn
H. M. van Altena, A. Bagclius, J. C. Berne-
lot Moeons, C. F. E. Blankenstein, C. L.
Blume, B. G. ter Brake, C. H. van Dapperen,
A M. van der Eist, W. K. H. Feuilletau de
Bruvn, J. E. van Gogh, J. Habbema, Ch. H.
J. baron van Hoëvell, A. W. P. Holwerda,
L B. C. de Klerk, H. Kool. P. M. Letterie,
J W. Meijer Ranneft, G. E. Mullemeister,
C F de Ruyter de Wildt, J. G. van Schra-
vendijk, P. Scheffer, R. A. A. W. Schreu-
der, W. A. M. Scholte, G. J. Slangen, B. J.
Suermondt en W. A. J. Ulrich, aangewezen
als candidaat-Iudisch ambtenaar.
Bestemd tot onderwijzer 3e klasse bij
het Europeesch openbaar lager onderwijs in
Ned.-Indië, P. C. Ivappetein te Helder.
Te Kleef, waar hij sinds eenigen tijd
tot herstel van gezondheid vertoefde, is over
leden de heer L. G. Yernée, oud-oomimissaris
van politie en waterschout1 te Scheveningen,
schrijver van verschillende populaire boek
jes over r^itskundige onderwerpen, als: huur
en verhuur van dienstboden en huizen, for
maliteiten bij het aangaan van een huwe
lijk, e. d.
Na op zijn verzoek wegens gezondheidsre
denen eervol te zijn ontslagen uit zijne be
trekking, had de heer Vernée zich te Haar
lem metterwoon gevestigd.
In de algemeene vergadering van den
Bond van ambtenaren bij departementen
van Algemeen bestuur en Hooge Colleges
van Staat, zijn gekozen tot leden van het
boudsbestuur de hoerenH. J. Gesterkamp,
voorzitter; L. E. A. v .d. Watering, onder
voorzitter; A. II. P. van Duuren, eerste
secr.W. Hoogte ij ling, tweede secr.E.
Ca nneman, penningmeester; Th, H. A.
Meyer, W. A. M. van Liugen.
Binnenkort verschijnt een Orgaan van den
Bond, die toegetreden is tot den Bond ter
verkrijging eener wettelijke regeling van
den rechtstoestand der burgerlijke ambtena
ren te Amsterdam.
De Bond ter verkrijging eener wette
lijke regeling van den rechtstoestand der
burgerlijke ambtenaren, zal Zaterdag 24 dezer
te Amsterdam zijne jaarlijksche algemeen©
vergadering hooiden.
In een Zondagmiddag in het Kurbaus
te Scheveningen gehouden algemeene ver
gadering van den Nederlandschen Bond van
Melkinrichtingen en Fabrieken van melkpro
ducten (Nederlandsche Melkhvgiënische Ver-
eei-iging) werd het bekende ontwerp-request
inzake de Tarief wet onveranderd vastgesteld
en besloten het eventueel regeeripgsvoorstel
betreffende do Zondagsrust met het rapport
te dezer zaken van den heer Rinkes Bor
ger den leden toe te zenden, ten einde later
desgewensoht een extra vergadering te hou
den en de dan te maken op- en aanmerkin
gen aan de regeering te doen toekomen.
Tot bestuurslid werd gekozen d© heer J.
F van Moorsel, te Groningen.
In een hierna gehouden buitengewone ver
gadering besprak mr. J. C. L. Vlaanderen
de organisatie der werkgeversrisicobank, be
pleitte de heer Th. J. Klaverweiden de wen-
schelijkheid van stal- en melkvoorschriften
en de heer W. H. Haverkorn van Rijswijk
de wenschelijkheid van gemeentelijke veror
deningen op den melkverkoop in combinatie
met een keuringsdienst.
De vergadering werd daarna gesloten en
Maandag na een gemeenschappelijke excursie
voortgezet.
Onder de genoodigden op deze vergadering
werden opgemerkt dr. Ruysch, inspecteur dei-
Vol ksgezon d hei ddo heer Löhnis, inspecteur
van de proefvelden en verschillende zuivel-
consulenten, en eonige directeuren van zui-
velinrichtingen.
Prof. Wijsman begon met eenige inleiden
de woorden over het wezen der infectieziek
ten, als oorzaak waarvan bacteriën zijn te
beschouwen. Wat den typhusbacdl betreft,
wees Spr. er op, dat deze ten achter staat bij
«andere bacillen, daar men geen infectieproe-
ven daarmede op dieren kan doen. Niettemin
staat het tegenwoordig vrijwel vast, en be
twijfelt niemand meer dat de typhusbacte-
rie inderdaad de oorzaak der ziekte is. Eenige
eigenschappen van den typhusbacdl werden
door Spr. medegedeeld, waarbij hij er op
wees dat do verspreiding der ziekte door
drinkwater i9 te geven langs stratistischen
weg. In tal van typhusepidemieën is echter
hangs dezen wcgi geen verband gebleken tus
schen de verspreiding der ziekte door water
voorziening, maar wel met de melkvoorzie-
ning. Reeds in 1858 was de indacht op dat
verband gevallen on bi; homlerdcn typhus
epidemieën is 'sedert aangetoond, dat zij door
melk is verspreid geworden. Hierna behan
delde Spr. de vraag, langs welke wegen de
melk wordt geïnfecteerd. Natuurlijk is di
recte besmetting mogelijk, indien de typhus-
lijders, alvorens zij zoo ziek zijn dat zij hun
werk moeten staken, met do melk of vaat
werk in aanraking zijn geweest. In de tweede
plaats echter is oen veel meer algemeen©
oorzaak van besmetting gelegen in het wa
ter, waarin het vaatwerk wordt gespoeld of
waarmede dc melk wordt vervalscht. Uit
voerig stond Spr. stil bij eene typhusepide-
mie, die zich het vorige jaar in Leiden heeft
voorgedaan. Uit het geheel© beeld der ziekte
bleek toen, dat men eene melkepidernie voor
zich had. Hierna kwamen ter sprake do
maatregelen, die genomen kunnen warden
om de uitbreiding van een typhusepidemie
te beletten.
Vooral legde prof. Wijsman den nadruk
op de verantwoordelijkheid der melkleveran-
ciers. De verkooper moet zich bewust zijn,
dat de wijze, waarop hij zijn waar verkoopt
eu behandelt, van beteekenis kan zijin voor
d»v gezondheid en het leven van zijn koopers.
Vooral in den kleinhandel schuilt een groot
gevaar voor de volksgezondheid. De Leidsche
epidemie toch heeft geleerd, dat de maat
regelen, sinds jaren genomen door het ge>-
meentebestuur om te verkrijgen dat de melk-
slijters duinwater zouden gebruiken in plaats
van dikwijls besmet grondwater, werden ont
doken of tot een stelselmatig verzet aanlei
ding gaven. Verschillende voorbeelden deelde
Spr. daarv«an mede. Zuinigheid en winstbe
jag speelden hier een groot© rol, zonder dat
men juist in den kleinhandel voldoende lette
op het gevaar, waaraan men de melkgebrui-
kers blootstelde. In de eerste plaats moet bij
de centrale streng gelet worden, dat geen
melk wordt geleverd door boeren, bij wie
typhu9 aan huis voorkomt. Schadevergoeding
voor het niet verkoopen van melk in zulk
een geval is de meest gekozen weg om daar
toe te geraken. Verder dient gezorgd te wor
den, dat alles wat besmetting kan versprei
den, zoo ver mogelijk van de melk worde ge
houden, en eindelijk behoort de melkinrich
ting de meest mogelijke zorg te dragen voor
het water dat zij gebruikt, al zijn daaraan
ook nog zooveel kosten verbonden.
Juist dit is de groote kracht der melkin
richtingen tegenover het kleinbedrijf, dat zij
de scha.de kunnen aanvaarden. Zij moeten
de moreel© overtuiging hebben van hunne
verantwoordelijkheid tegenover de volksge
zondheid. In het algemeen bestaat aldus*
besloot Spr. bij het publiek een gewettigd
vertrouwen in de melkinrichtingen. Hij ein
digde met den wensch uit te spreken, dat
het tot stand komen van den bond van
melkinrichtingen ook door het publiek be
grepen zou worden, als een bewijs, dat de
melkinrichtingen in den zin als door Spr.
geschetst zich ten volle van het gewicht
van hun taak bewust zi:n.
Op deze lezing, die met bijvalsbetuigingen
werd begroet, volgde conig debat, waarbij
vooral werd geweze" op de groote moeilijk-
heid eener afdoende controle tegen levering
van melk, waarbij de mogelijkheid van be
smetting bestaat. Vooral werd er op gewe
zen, dat er naar gestreefd moet worden zoo
veel mogelijk, melk te doen leveren door in- j
richtingen, die all> mogelijke maatregelen
moeten nemen, zij het ook met financieele
offers, om te zorgen dat de volksgezondheid 1
zoo min mogelijk gevaar loont. Vooral moet
er naar gestreefd worden om te zorgen dat
de boer geen schade lijde en er van zelf toe
komt om geen besmette melk te leveren.
Trekhonden. Het bestuur van
den „Boud tot bescherming van den trek
hond in Nederland" heeft zich gewend tot
de raden in de verschillende gemeenten van
Noord-Holland, met verzoek, o. m. te bepa- i
len dat het verDoden is, binnen de bebouw-
de kom, e© hond als trekdier te gebruiken
kleiner dan Zö c.M., gemeten van af de
schoft, tot aan den grond, en een kreupelen
hona als trekdier te bezigen.
Voor groote gemeenten wordt bovendien
verzocht te verbieden op den open maren weg,
binnen do bebouwde kom, als bestuurder te
rijden in of op eenig voertuig, dat met een
hond besjannen is.
De Christelijk-Nationale Werkmans
bond zal zijne negende jaarvergadering hou
den op Woensdag en Donderdag 14 en 15
September te Zwolle. O. m. komen aan de
orde de navolgende onderwerpenHet wets
ontwerp op het arbeidscontract. Inleider
A. van Ooij. Behandeling der vraag: „Is
aansluiting bij den Ohristelijken Arbeidsraad
gewenscht?" De arbeidswet. Inleiders: dr. J.
Th. de Visser en A. Broen.
De NederlandsoEe Gustaaf-Adolf-veree-
niging zal Dinsdag 27 en Woensdag 28 Sep
tember a. s. te Kampen hare 51e vergade
ring houden. Dinsdag 27 September zal des
avonds een godsdienstoefening in de Broeder-
kerk worden gehouden; sprekers zullen zijn
prof. dr. L. Knappert, te Leiden ds. H. Zeijd
ner, te s Gravenhage, en ds. N. Jokes, U
Eees. De algemeene vergadering heeft1 Woens
dag 28 September plaats a a. zal het on
dersteuningsplan behandeld worden. Tot aan-
wijking van de gemeente, die de feestgav<
ontvangen zal, stelt het hoofdbestuur voo
te kiezen tusschen Bra kei in Westfalen, El
ten in Rijn-Bruisen en Klagenfurt in Karin
thië. Voor lid van hot hoofdbestuur, in d<
plaats van het overleden lid dr. C. J. vai
Ketwicii, draagt het hoofdbestuur voor d
heeren C. O. G. de Ridder, te 's Gravenhage
on ds. H. van de Hagfc, te Rotterdamvooi
de vacature-prof. dr. L. Knappert, aftredem
de heeren prof. dr. L. Knappert en A- J
Binnendijk, beiden te Leiden.
Na een bespreking met den nieuwb<
noemden gouverneui--generaal is, naar he
Hbl. mededeelt, besloten aan een syndicaal
aau welks hoofd een tweetal Nederlander
staat, concessie te verleenen tot het explo
teeren van het draadlooze telegrafie systeem
Marconi in Ned.-Indië.
Geen vliegmachine. Het l*
richt, door eenige bladen en ook door on
blad opgenomen, dat de eigenaar van een 1
Amsterdam vertoevend Franscli jacht met ee
vliegmachine de Zuiderzee zou trachten ove
te Steken, blijkt op een misverband te b
rusten, schrijft de Tel.
Sedert eenigen tijd ligt aan den veesteige
het Fransche stoomjacht „Reomas," waarvoJ
de eigenaar, de heer Teisserenc de Bolt
zich bezig houdt met het doen van metered
logische waarnemingen. Reeds meer di
15 jaar heeft de heer De Bort op dit ge bic
waarnemingen gedaan, hoofdzakelijk wat 1*
treft de hooge luchtstreken, eerst in de om
streken van Parijs, daarna o. a. op de M»
