M\ 8G.
3de Jaargang.
Dinsdag 27 September 1904.
BUITENLAND.
FEUILLETON.
FASTE F0RLAND.
AMERSFOORT
DAGBLAD.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Amersfoortf 1.25.
Idem franco per post- 1.75.
Afzonderlijke nummers- 0.05.
Deze Courant verschijnt Dagelijks, met uitzondering van
Zon- en Feestdagen.
Advertentiën, mededeelingen enz., gelieve men vóór 10 uur
's morgens bjj do Uitgevers in te zenden.
Uilgevers: VALKHOFF G>.
Utrechtschestraat 1. Intercomm. Telephoonnummer 66.
PRIJS DEB ADVERTENTIËN:
Van 1—5 regelt
Elke regel meer
Groote letten naar plaatsruimte. .r
Voor handel en bedrijf bestaan voordeelire bepalingen tat
het herhaald adverteèren in dit Blad by abonnement. Bene
circulaire, bevattende de voorwaarden, wordt ©p aanvraag
toegezonden.
Aan hen, die met I October
a. s. op dit blad inteekenen,
worden de nummers die ge
durende de maand September
nog zullen verschijnen, KOS
TELOOS toegezonden.
Politiek Overzicht
De positie der Russen bij Rfloekdin.
Uit wat wij zoo bij stukjes en beetjes van
het oorlogstoóneel vernemen, volgt dat Koe
ropatkin's positie bij Moekden alles behalve
benijdenswaardig is.
Zal hij een beslissenden slag aanvaarden
of niet? Ziedaar een vraag, waarop het ant
woord nog niet zoo heel gemakkelijk is te
geven. In sommige kringen te St. Peters
burg rekent men- er vast op, dat de opper
bevelhebbel werkelijk bij Moekden tot het
tdterste zal standhouden. Men stelt het daar
zoo voor, dat er thans een einde moet ko
men aan de terugtrekkende beweging der
Russen, waardoor het moreel van de troe
pen ernstig wordt benadeeld. Ook de tegen
woordige minister van oorlog, generaal Sa^
charow, móet zich in dien geest hebben uit
gelaten. Of het waar is. is niet te contro-
leercn, want tegenover deze bewering wordt
een andere gesteld, volgens welke óe minis
ter juist verklaard had. dat Koeropatl^n
niet- bij Moekden, doch bij Tjelin stand
zou houden, -maar dat hij ook daarna weer
verder zou terugtrekken, omdat hij nog al
tijd niet genoeg troepen te zijner beschik
king had. om tot het offensief over te gaan.
't ;Is 'echter voor ieder duidelijk, dat de
toestand alleenbehoorlijk kan worden over
zien op het oorlogsterrein zelf, en dat alleen
de opperbevelhebber te beoordeelen heeft, of
hij een veldslag kan aanvaarden.
Nu zou ontegenzeggelijk het prijsgeven
van Moekden, zij het dan na een min of
meer ernstigen. tegenstand, van groot mo
reel effect blijken te. zijn en aan Rusland's
prestige iu 't verre Oosten groot nadeel toe
brengen, Moekden is de oude hoofdstad van
China, de bakermat van het regeerende kei-
zerliuds, waar ook de heilige graven der
voorvaderen zijn. Wie Moekden in zijn bezit
heef. is in de oogen der Chineezen meester
van Mandsjoerije.
Eeu andere quaestie die overwogen moet
worden, is de vraag of het terrein bij Moek
den een krachtige verdediging, met kans
op een overwinning mogelijk maakt. Het
antwoord op die vraag luidt beslist ontken
nend. Moekden zelf bezit uit militair oog
punt beschouwd geen waarde. Uit eeD be
schrijving van de omgeving der stad, welke
op een andere plaats in dit blad vermeld
staat, blijkt, dat een breede zandvlakte t.en
zuiden der stad doorsneden wordt door de
Huu-ho. Kiest Koeropatkin ten zuiden van
die rivier stelling, dan heeft hij het nadeel
een rivier in den rug te hebben, wat zijn
eventueelen terugtocht zeer zou bemoeilijken.
Het bericht, dat hij reeds drie pontonbrug
gen en een vaste brug met- versterkt brug-
gehoofd over de rivier heeft laten slaan,
zou kunnen worden aangenomen als een be
wijs, dat hij dit werkelijk toch zal doen,
doch het is ook mogelijk, dat die moeten
dienen voor de troepen, die als Russische
achterhoede ten zuiden van de rivier de be
wegingen des vijands moeten gadeslaan en
hem, zonder zich in een ernstig gevecht in te
laten, zoo lang mogelijk moeten tegenhouden.
Indien de Russische opperbevelhebber ten,
noorden van de rivier stelling neemt, heeft
hij geen enkel tactisch steunpunt, want, zoo
als wij reeds zeiden, Moekden zelf is als
bevestigde stad niets waard en ten noorden
er van liggen de heilige graven, die de Rus
sen wel zoo verstandig zullen zijn te ontzien.
Het voor en tegen zal dus behoorlijk moe
ten worden overwogen en niettegenstaande
de berichten, den indruk geven, dat een be
slissende lag te wachten is, is de mogelijk
heid volstrekt niet uitgesloten, dat Koeropat
kin slechts tijdelijk stand houdt, om den
vijand op te houden en nadeel toe te bren
gen. terwijl zijn hoofdmacht terugtrekt naar
Tjelin, waar een veel sterker positie voor
de Russen te vinden is, daar die plaats door
half-permancnte werken is versterkt.
Maar ook een zoodanige tactiek heeft
groote nadeelen, en deze doen zich ernstiger
gevoelen hoe langer die terugtochts-tactiek
wordt gevolgd. Op do troepen heeft die tac
tiek een zeer demoraliseerende werking. Het
zelfvertrouwen gaat totaal verloren, de ge
wone soldaat komt tot de overtuiging, dat
de bevelhebbers het geyeoht niet aandurven,
verliest dus ook het vertrouwen, dat hij
noodzakelijk in zijn officieren, vooral in de
hoogere, moet hebben.
Ook op de hoogere com andeerende offi
cieren heeft de tactiek een nadeelige uit
werking. Zij worden besluiteloos, het initia
tief gaat verloren en zij krijgen, met de we
tenschap dat terugtrekken toch de bedoe
ling is, neiging om het gevecht te vroeg af
te breken.
Ook met deze omstandigheden dient de
opperbevel he bber dus ter dege rekening te
houden. Van daar dat wij in den aanvang
zeiden, dat Koeropatkin's positie niet benij
denswaardig is.
De weinige activiteit, die de Japanners
gedurende de laatste dagen in het. front ver
toonden, zijn hem ten goede gekomen, omdat
hij daardoor nog versterkingen kon laten
aanrukken. Dat in dien tusschentijd zijn
troepen, die de Talingpas bezet hielden, te
ruggedrongen zijn, is echter alweer een groot
nadeel, daar hij thans niet meer kan na
gaan, wat er op zijn linkervleugel gebeurt.
De japanners, wier moreel krachtig ver
sterkt is door hunne overwinningen, s<shij-
nen goedsmoeds en zeker van een nieuw
succes te zijn. Maarschalk Oyama wenscht
dan ook zoo spoedig mogelijk een beslissenden
strijd te aanvaarden, in de hoop de Russen
een gevoeligen nederlaag toe te brengen.
De naaste toekomst zal ons wel leeren,
of die werkelijk bij Moekden zal worden
uitgevochten.
Duitschland.
De Koning van Saksen is weder ongesteld.
Hij lijdt aan een katarrhale aandoening van
de luchtwegen. De voedselopnaane is echter
bevredigend en de patient heeft geen koorts,
doch hij moet absolute rust houden.
De graaf-regent van Lippe is gisteren voor
middag gestorven.
Het overlijden van den graaf-regent van
Lippe-Detmold brengt den strijd over hec
regentschap over dit vorstendom weer
herinnering.
Den 8 December 1875 stierf vorst Leo
pold. Hij werd opgevolgd door zijn broeder
Woldemar, die 20 Maart 1895 zonde:
zoons achter te laten, overleed. Zijn eemga
nog in leven zijnde broeder, de tegenwoor
dige Vorst Alexander, met wien de hoofd
linie van het regeerende vorstenhuis dreigt
uit te sterven, was krankzinnig, zoodat eeu
tegent moest worden benoemd.
Ten einde hierin bijtijds te voorzien, had
Vorst Woldemar in 1890 aan den Landdag
een wetsontwerp doen voorleggen, waarin
den Vorst het recht werd toegekend, een e-
gent aan te wijzen, die na zijn dood het be
wind zou voeren. Dit wetsontwerp werd echr
ter teruggenomen, daar de Landdag de in
stelling van een regentschapsraad verlangde,
welke behalve uit den door den Vorst aan
te wijzen regent, ook nog zou bestaan uit
twee afgevaardigden.
Vorst Woldemar benoemde toen bij ver
ordening van October 1890, voor het geval
hij kwam te overlijden, Vorst Adolf von
Schaumburg-Lippe tot regent. Deze verorde
ning werd gepubliceerd op den dag van het
overlijden van Vorst Woldemar, en denzelf
den dag nog aanvaardde Vorst Adolf het
bestuur.
De rechtsgeldigheid van deze verordening
werd echter door den Landdag betwist en na
den plotselingen dood van minister von
Wolffgramm ook niet langer door de regee
ring volgehouden.
Na langdurige onderhandelingen kwam
eindelijk de wet van 24 April 1895 tot stand,
bij welke Vorst Adolf als regent erkend
werd, tot dat de quaestie der troonsop i "1-
ging zou zijin geregeld. Hierover liep name
lijk strijd tusschen de takken Scliaumburg-
Lippe en Lippe-Biesterfeld. Besloten werd
die quaestie aan een speciale rechtbank te
onderwerpen.
Den 22 Juni 1897 verklaarde deze recht
bank, onder presidium van den Koning van
Saksen en bestaande uit 6 leden, met alge-
meene stemmen, dat graaf Ernst zur Lippe-
Biesterfeld de rechtmatige troonsopvolger
was en onmiddellijk daarop legde Vorst
Adolf het regentschap neder, dat door graaf
Ernst werd overgenomen.
De leden van het huis Schaumburg-Lippe
protesteerden herhaaldelijk bij den Landdag
tegen dit besluit en drongen aan op een
nadere regeling der trtoonsopvolging, daar
zij de zoons van graaf Ernst niet als „eben-
bürtig" beschouwden. De Landdag wees deze
protesten af en besloot in 1898, dat de oudste
zoon van graaf Ernst hem na zijn dood mS
regent zou opvolgen.
Blijkens eene mededeeling in. de jLippósdhe
Lamdesasdtung" heeft graaf Leopold zur
Lippe-RiesterfekL, de oudste zoon van den
overleden graaf-regent, krachtens eeu door
staatsminister Gevekot gecontrasigneerd be
sluit, het regentschap over bet vorstendom
Lippe1 aanvaard.
Spanje.
Zondag hebben, in verband met bet be
zoek van Salmeron te Barcelona, 100.000
leden van de republikednsche partij een op
tocht gehouden naar het in de nabijheid van
Barcelona gelegen Montana. De meeste groe
pen voerden banieren met zich. Des middags
werd een boom geplant, die men onder alge-
meene toejuichingen den „vrijheidsboom" ge
noemd heeft.
Rusland.
De nieuwe Russische minister van binnen-
landsche zaken heeft de leden van de jood-
scle gemeente te Wilna bemoedigend toege
sproken. Hij zeide met hare nooden volko
men bekend te zijn en de ernstige Israélieti-
sclie kwestie met volkomen kennis van za
ken te willen behandelen. Van den kant
van de joden verwachtte hij volkomen ver
trouwen in de maatregelen van de regeering.
Wat hemzelf betrof, zou hij waken dat den
joden recht geschiedde.
Turklja
De Turksche regeering heeft opheldering
gevraagd aan den Griekschen gezant te
Konstantmopel over het optreden van
Grieksche benden in Zuid-Macedonië, die
met verschillende Christelijke Aibaneesche
troepen een verbond gesloten heoben.
De Russische civiele agent voor Macedonië,
de heer Demerick, die een half jaar reeds
met verlof is en van wien men dacht dat hij
nooit zou terugkeeren, zal den len October
weder in functie treden.
Om te voorkomen, dat tengevolge van de
jongste botsingen tusschen Montenegrijnen
en Turken aan de Zeta bloedwraak wordt
geoefend, hebben de regeeringen van beide
landen besloten om door een gemengde com
missie te laten uitmaken de quaestie van be
straffing der schuldigen en te verleenen -ge
noegdoening. Deze commissie zal zonder ver
zuim aan 't werk gaan.
Vereen Igde Staten.
President Roosevelt ia voornemens, om
in verband! met 'het bijeenroepen van
een tweede Haagsche conferentie, voor
bereidende onderzoekingen te laitecn doen
welke ongeveer Ties wieken zullen
duren door het departement vlam bui-
tcnlandsche zaken, om zich op de hoogte te
stellen van de wenschen der mogendheden,
betreffende den tijd en de plaats van de te
houden conferentie. Zoodra de antwoorden
ontvangen zijn, zal president Roosevelt for
meel de conferentie bijeenroepen. Officieel
wordt meegedeeld, dat hij niet wachten zal
tot het einde van den Russisch-Japanschen
oorlog, maar dat hij de conferentie in het
begin 'van 1905 zal doen houden.
De oorlog in Oost-Azië.
Van den oorlog zijn de volgende berichten
Men verzekert, dat de Japanners na een
veroverde batterij en het fort Koeropatkin
te hebben vernield, weer in hun oude gtel-
lingan zijn teruggkeerd.
Generaal Stoeesel heeft- order gegeven de
beide werken weer te herstellen en de toe
gangen er toe te ondermijnen.
Dat de Japanners er in slaagden het fort
bij Er-lung-sjan te vermeesteren, was daar
aan te danken, dat hun spionnen de electri-
sohe geleiding der mijnen hadden doorgesne
den. De Russen hebben vier spionnen gevat
en geëxecuteerd.
Petersburg, 26 Sept. Naar generaal Sacha-
renv gisteren aan den genenden staf meldde,
naderden in de laatste dagen enkele afdee-
lingen des vijands do Kantulinpas. Het ge
lukte den vijand echter niet die pas te ver
overen, daar de Russische voorhoede 1
tigem tegenstand bood. Op het
bleef de vijand vooralsnog passief. Dagelijks
hebben voorpostengevechten
lingen plaats.
Londen, 27 Sept. De Daily Mail i
gisteren een telegram uit Liaojang van
volgenden inhoud:
,,Men heeft hier enkele algemeens leger
orders gevonden van het Russische hoofd
kwartier, waaruit een verbazingwekkend g»-
Op den 11. Juli werd de ooxnmandami van
brek aan discipline blijkt,
het 2de regiment Kozakken uit rijfn com
mando ontslagen, daar hdj zijn positie had
verlaten op een niet bevestigd gerucht, .dat
de Japanners naderden, waardoor hij de ge-
koele Russische troepenmacht, in gevaar
bracht.
Op 23. Juli werden twee kolonels van bat
23ste Siberische scherpaohutterakorpe ontsla
gen om onbekende reden en werd de com
mandant van het 5de regiment Kozakken
ontslagen wegens voortdurende dronken
schap.
In een legerorder van 13 Juli werden «na
aantal officieren berispt, die in een -bijeen
komst. aan het station van Liaojaug op lui
den toon de bekwaamheden hunner chefs
hadden besproken en zich, zoodat het pu
bliek het hooren kon, op minder waardee
renden toon over hen hadden uitgelaten.
In een legerorder van 5 Augustus w<vdt «r
over geklaagd, dat dikwijls onnoodig mu
nitie eu transportwagens op hst slagveld
worden achtergelaten, en wordt er op gewe
zen dat die zeer moedelijk aan te vullen «ijo.
Verder wordt er op gewezen, dat de «aal-
vuurbatterijen dikwijls in enkele minuten
haar gekeelen voorraad hebben verschoten,
door zoo maar zonder op een bepaald doel
in het wilde weg te schieten.
In legerorders van 18 Juili en 5 Augustus
worden de onder-bevelhebbere uitgeaoodjgd
beter toezicht te houden op hun troepen,
waarover voortdurend klachten inkwam «O
wegens mishandelingen van Chineeaan,
vernielen van eigendommen en de s
op vrouwen.
Deze orders bewijzen, dat
Russen in sakril contrast
dat der Japanners.
De keizerlijke order, waarbij generaal -Grap
pen berg tot opperbevelhebber van het 'te
vormen tweede Mandsjoerijsche leger wordt
benoemd, geeft nog al iets te denken. 'Ge
noemde generaal karnt niet onder Koeropat
kin te staan, doch met gelijke functie
naast hem.
Enkele troependeelen zullen aan Koero
patkin's bevel onttrokken worden. Is dit «en
bewijs van wantrouwen in zijn beleid? Men
zou zeggen van ja. Het geval is eemgnin*
analoog met dat van generaal Bulier in den
Trans vaalschen oorlog, ofschoon toen een
nieuwe opperbevelhebber uitgezonden werd.
Voor het Russische leger is echter thans
nog geen opperbevelhebber benoemd. Mjoet
admiraal Alexejew als zoodanig worden be-
scl» >uwd
Deze nieuwe verandering in de beve'voe
ring maakt Koeropatkin's positie niet aan
genamer, ofschoon erkend moet worden dal'
de troepenmacht thans te groot is voor één
bevelhebber, en een logische indeeling in op
zich zelf staande, doch samenwerkend© lé
gers, zooals de Japanners het hebben v©el
beter is.
Uit het Noorsch
VAN
JONAS LIE.
Fasto had lust om een luid hoera aan te
heffen, maar hield zich in en trok een ge
zicht alsof dit iets heel gewoons was,
dat hij natuurlijk verwachtte...
„Zet over? schipper!" gelastte hij met een
hoofdknik.
Terwijl de riemslagen klonken en de boot
tusschen de schaduwen der schepen door
gleed, zat Faste bleek eu verlamd, met fon
kelende oogen. Hij gevoelde zich als Colum
bus, toen deze eindelijk land zag. Hij begon
in zich zelf een hausse uit te werken een
plotseling stijgen der aandeelen, en peinsde
er over, of het eigenlijk nog langer zoo
noodzakelijk wasom ach tot de liee-
ren te wenden...
En dan zoo midden in de praatbeurs
als het bericht kwam Hij zou lust hebben
om hun jaspanden in brand te Steken, zoo
dat allen ieder naar zijn eigen kant, de stad
inrenden met het nieuws...
Faste werd op pijnlijke wijze tot de wer
kelijkheid teruggeroepentoen de roeier
vroeg:
„Dat was zeker een goed bericht voor de
badinrichting, waarvoor zij zich zoo angstig
maken om de zeelieden daarginds?"
Er was iets in 's mans bezorgd uiterlijk,
dat plotseling een anderen kajjk op de zaak
gat.
Zeker, liiji moest naar Wulff en Mbrland
toe-
Hij sloeg den koristen weg in tusschen
de kleine, nette, roodgeschilderde zeemans
huizen op den landtong, om Wulffs sleep-
helling te bereiken.
Eenige menschen keken uit de deur en
bleven hem staan nastaren.
'Goeden dag, vrouw Gjeuset," groette hij
als een oude bekende, terwijl hij verder wilde
gaan„Is uw man op reis?"
Zij hield kuchend stil, begeerig om met
hem te praten.
„Is u uit naaien geweest, juffrouw? U
loopt met een naaimachine, zie ik."
„O, jawel, jazeker. Men slooft zich af voor
zijn brood, zooals ons geboden isEn
men moet tevreden zijn, als men bet dage
lijks verdient.
,,Uw man verdient van zijn kant en gij
van den uwen?"
„Och ja, er zijn er versclieidenen, die het
slechter hebbenIk hoor van niets an
ders dan van zorg en angst in de huizen
waar ik uit naaien ga
Is er iets van waar van alles wat men
over de badinrichting vertelt, meneer For
laud?" vroeg zij voorzichtig.
Hiji ving een. angstig spannenden blik op
en begreep, dat hiji bloot stond aan een ver
hoor van het mindere volk daarbuiten
„Luister eens, moeder," zeide Faste, „ik
geloof, dat de menschen hier buiten bang
zijn geworden, doordat de fabrieksschoor-
steenen niet meer rookenDtat is nu wel
zoo vreemd niet."
„Zij zij|U allen beangst voor hun zuur ver
diende spaarpenningen, meneer Forland. Zij
dachten, dat zij hun geld in een zeer goede
bank belegden dat het zou vermeerde
ren, als het daar maar bleef liggen, weet u."
„Ik kan u met het goede bericht antwoor
den, vrouw Gjeuset, dat er zich reeds bad
gasten hebben aangemeld. En een weinig
moeilijke tijden moeten wij allen doormaken,
de grooten zoowel als de kleinen," vond
Faste
„Ja, God helpe ons," barstte ziji nu; uit,
„mijn man en ik Hebben ook alles wat
wij bezitten in een kwart aandeel belegd.
En ik heb daarvan nu reeds veertien dagen
lang geen oog kunnen dicht doen! Het is
alles wat wij op de wereld bezitten, moet
u wetenZij droogde voortdurend haar
oogen af„Wijl hebben zoo menig zwaren
dag daarvoor gestreden en ons verheugt in
iedere halve kroon, die wiji op zijde konden
loggen voor den ouden dag. En hier zitten
wij nu in vrees en beven voor de afbetaling
en de huur van onze kamer en weten wij
niet, of wij nog een cent bezitten. Men kan
onmogelijk aan iets anders denken."
„Luister eens, moeder Gjeuset," zeide Fas
te vast besloten „als u dat- kwart aandeel
tegen bet najaar niet verkocht hebt, kdTn
dan bij mij, dan zal ik het van u nemen."
Vrouw Gjeuset keek hem aan, alsof de
hemel op haar was gevallen.
„U vindt dus, dat de aandeelen nog hun
volle waarde hebben?" riep zij uif. „Maar
dan verliezen wij toch zeker de rente?" vroeg
zij plotseling wantrouwig.
„Nu, ik dank ,u wel voor uw belofte. Ik
zal er met mijn man over spreken, zoodra
hij thuiskomt.
Maar God beware ons verder van kwade
geruchten!" zeide zij, terwijl zij de naaima
chine van de bovenste trap nam.
Twijfel, twijfel, overal twijfel klonk
het in hemAl die kleine huisjes en
nesten vol vragen
Een oogenblik verzonk hij in zwaremis
moedigheid, die zijn angst instinctmatig had
onderdrukt.
Berst toen de schemering van den voor
jaarsavond langzaam neerzonk, kwam Faste,
langs den straatweg,- terug van hèt laatste
zijner uitstapjes.
Het was of hij in een moeras rondplaste...
overal hetzelfde antwoord! Eerst moesten zij
weten, hoe de anderen er over dachten. En
dan de zeer sluwe raad, om zich tot oom
Joël te wendenThans, in deze dure maand,
alles te laten liggen. En hem dan „het pro
ject" half of voor tweederde klaar te toonen
Die eene scheeve tand hoe langer hoe meer
van woede over zijn lip te "zien hangen.
Faste wist zelf niet, dat hij al in de be
nedenstad was gekomen, vóórdat hij. John
Berg en Herman Wiik in de verte in de
straat zag. Zij verdwenen in een zijstraat,
toen er eenige wandelaars aankwamen... Het
leek hun natuurlijk nietom zich overdag te
vertoonen...
Hij merkte heel goed, dat er mensdhen «wa
ren die thans dachten dat Faste Forland w©l
de derde man in het verbond kon ziju en ook
slechts des avonds zou uitsluipen. 'Boe, het
was hem of hij zich in een luchtledige ruim
te bevond)!
Hij sloeg plotseling een zijstraat in en nam
onwillekeurig zijn weg door de laan, die naar
de Gyllings leidde.
Een smalle lichtstreep van de maan viel
reeds over het dak wan het huis, terwijl de
geheele tuin zijde in het donker lag en twee
of drie hooge boomtakken tegen het hemel
licht afstaken.
Faste liep langs het hek steeds op en neer.
Hij wilde reeds voor de tweede keer tyj
de tuindeur omdraaien, toen hij buiten
het balkon een gestalte ontdekte...
„Ben jij het, Faste?" klonk Bera's «tem
verrast.
Zij kwam blootshoofds boneden en hield op
de tuintrap stil.
„Ik meende, dat ik je daarboven xag, Bei a
en stond er over te peinzen, waar je wel over
dacht. In den geest voegde ik er eenige wel
luidend weemoedige fluittonen aan toe in de
avondschemering... Het moet toch heerlijk
wezen om zoo harmonieus en mooi te asjn...
Ik bedoel om geen meerdere verantwoording
te hebben en zich om niemand te bekom
meren."
«r«W.
