-
KOLONIËN.
BINNENLAND.
gens on provi&ndtreinen te overvallen, vee te
stelen en vervolgens met de opbrengst van
hunne diefstallen in de buurt van Gob&lis
over de Engelsclxe grens te trekken*. Vier uer
ra<Wraaiers zijn voorloopig gevangen gezet.
De gouverneur heeft tot dusver geene aau-
wijxiixgen gekregen omtrent plannen tot op
ruiing der inboorlingen of van een aanslag op
Windhoek
Do avontuurlijke Boereivsamenzwer i iig in
Diritech-Zxiidwest-Afrika neemt van dag t-o*
dag kleinere afmetingen aan totdat er bin
nenkort niets meer van overblijft. Thai le
zen we in de Hamburger NachricJitenAn-
<lrics <ie Wet is niet gevangen gen>men en
het ft c-»k niets te maken met- een quaaestio
die den autoriteiten in Windhoek dwong tot
het doen arresteeren van zes gewezen natio
nal scouts Na het afbranden vain zijn farm
lieeft Andries de Wet een huis gehuurd in
Windhoek, dat hij tot een hotel liet inrich
ten. Natuurlijk namen in dat hotel voorsl
Boeren hun intrek en de zes gevangen ger.o
men oud-nataon&l-scouts. die sinds lang ver
dacht werden Engelsch© spionnen te zijn.
woonden er ook. Tijdens hun arrestatie was
Andries de Wet niet. in Windhoek. Hij be
vond zich in de Kaapkolonie, herstellende
va*» een zwaron typhus-aanval. Zijn vrouw
woont thans in de buurt van Hamburg. To
een brief dien zij veertien dagen geleden van
hem ontving, klaagt hij over groote zwakte,
Hij w a nauwelijks in staat zonder hulp .e
kamer op en neer te loopen.
Hieruit blijkt weer dat er geen land s.
waarin zoo gemakkelijk van een mug een oli
fant gemaakt wordt als in het land van de
olifanten Afrika.
De vredè.
De Russischo regeering heeft thans beslo
ten. de krijgsgevangenen uit Japan me* Rus
sische schepen naar Wladiwostok en van
daar per spoor verder te vervoeren.
Allerlei
Parijs7 Oct. Professor Behring deed aan
het congres medodoelingen omtrent zijne ont
dekking van een middel tot genezing der
tuberculose, dat berust op de bezwangering
van de levende cellen van het organisme met
eene stof, voortkomende uit de tuberkel-
ametstof.
Professor Behring meent, dat de nieuwe
methode dienen zal om de menschen, die
door de tering bedreigd worden, te bescher
men tegen den schadelijken invloed van de
infectie met tuberkelbacillen.
Parijs, 8 Oct. De plek van het Suee-
kanaal, waar de stremming van hot verkeer
plaats had, is heden morgen weder door
schepen bevaren.
Port-Said, 8 Oct. Het verkeer op het
kanaal is hervat.
vIn Duitscbland is door het gebrek
aan vleeeoh dit artikel dientengevolge ta
melijk duur. Een dienstbode uit een her
berg te Straatsburg, Anna Schreiner ge
naamd. en haar moeder, die toch een barti-
gen brok slechts noodo konden missen, ver
zon non er wat op. Zij lokten met suiker of
een andere lekkernij de honden tot zich, die
goed in hun vlecsch zaten en namen ze mee
liaar haar woning, waar de arme dieren ge
slacht en opgepeuzeld werden. Dat was al
gcruimen tijd goed gegaan, tot eindelijk de
eigenaar van oen dikken puck zijn huis
vriend miste.
Men had het beestje met Anna Schreiner
zien meegaan en de eigenaar trad haar wo
ning' binnen om navraag te doen. Hij vond
in letterlijken zin den hand in den pot,
maar hei vel hing aan den wand en dat her
kende hi> waarop hij een aanklacht deed bij
de politie, hetgeen ten gevolge had, dat
Anna Schreiner voor de correctioneele recht
bank tot. negen maanden gevangenisstraf
werd veroordeeld.
vUit Malta komt bericht van een ern
stig ongeluk met do nieuwe tram van Valet-
waarbij vijf personen werden ge:.ood ea
23 gekwetstwaarvan zes hoogst ernstig.
Het schijnt dat op een steil gedee'te van
den weg de icm niet behoorlijk werkte, zoo
dat bij een kromming de wagen naar beno
den sloeg.
Rostow, (aan do Don), 7 Oct. In den afge-
loopcn nacht is een personentrein onderweg
naar Wladïkawkas, ontspoord. 27 personen
werden gedood, 35 gewond.
OOST-INDIÊ.
Soppeng en Lamoeroe.
Naar aanleiding van het telegram uit
Batavia aan de N. K. Ct. merkt dit blad
het navolgende op
Ook Sop; eng, dat in den aanvang van de
expeditie, toen de marechaussee bij het ach
tervolgen van den Bomscoeu vorst de Sop-
pengsch© grenzen naderdo, ons aanbood ons
met 200 man bij te staau en aan do vervol
ging van La Pawawooi deel t© nemen (part.
telegram van Do Locomotief van 26 Augus
tus 1905), maar later zulk een „onvriende
lijke" houding aapuam, dat de expeditie-com-
maudant bevreesd was voor beduidend verzet,
heeft zich op het laatste oogenblik bedacht
en zich zonder verzet gewonnen gegeven. Wel
machtig moet de indruk van het snelle han
delen ui de, waar noodig, toegebrachte ge
duchte klappen zijn, dat alle rijkjes achter
eenvolgens zich zonder slag of stoot overge
ven.
Het volgend deel van het telegram is niet
volkomen duidelijk. Wat wordt bedoeld met
Mario Riwa? Voor zoover de ons ter be
schikking staande kaarten en werken betreft,
troffen wij geen plaats aan, Mario Riwa ge-
beeten. Wij gelooveu dan ook, dat bedoeld
is de hoofdplaats van den vazalstaat van
Soppeng Mario-ri-Wawo, Mario geheoten. In
deze plaats is ook de woning van de Datoo
van Mario-ri-Wawo gelegen. Voor deze onzo
veronderstel ling pleit het navolgende
Uit het bezetten van Lamoeroe of Wattan
Lamoeroe, de hoofdplaats van het aan Bom
onderhoorige Lamoeroe, blijkt, dat thans dit
staatje aan de beurt komt. Zooals wij reeds
vroeger vermeldden, zijn sommige ingewijden
van meening, dat in dit. „Celebesche" Zwit
serland onze troepen wel eenig verzet zou
kunnen worden geboden. Door het vasthou
den van het door on» bedoelde Mario, van
Kaar uit verscli Mende wegen naar Lamoeroe
loopen, is het mogelijk den vijand, indien
hij ergens stand houdt, van meer dan ééne
zijde te bedreigen c. q. aan te tasten, het
geen al dadelijk heb voordeel oplevert, dat
do tegenstander tot splitsing van zijne macht
moet overgaan. Was daarentegen bedoeld,
dat Mario-ri-Awa. de andere vazalstaat van
Soppeng, bezet was, dan zou er een groote af
stand (de genoemde vazalstaat ligt tusschen
Soppeng en Sidenreng) tusschen de ageerendo
colonnes bestaan, die e1ke samenwerking on
mogelijk zou maken.
Is onze veronderstelling juist, dan zou het
door ons ontvangen telegram aldus gelezen
moeten worden..Soppeng zonder verzet on
derworpen. Mario in Mario-ri-Wawo en La-
moeroo bezet."
Blijkens een bij het departement van
Koloniën ontvangen telegram van den gou
verneur-generaal van Nederlandsch-Indië be
treffende de actie in Midden-Celebes, zijn de
Tonapoe-Alfoeren. die tegenover heb bestuur
een uitdagende houding aannamen, onder
worpen, is Papa-i Lila, een vijandige Tod-
josche groote, verwijderd en is de hoofd
schuldige van den in Juni j.l met behulp van
Tonapoe-Alfoeren te Tambarana ge-pleegden
roofd van een aan een Europeaan toebehoo-
rende toko en moord van twee daar aan we
zige wakers gevankelijk naar Java gezonden.
De actie wordt voortgezet in de Posso-
streek en het PaJoedal.
Bankatin.
De correspondent te Batavia van de N. R.
C. seint:
Exploitatie Bankatin 30,000 pikols bov >n
raming. Middelen 21 millioen hooger.
Blijkens dit bericht, van welks juistheid wij
ons overtuigd hebben, zal de exploitatie van
het Bankatin in 1905 30.000 pikols boven de
raming geve®. Daardoor zullen, omdat dit ti x
in 1906 verkocht wordt, volgens het telegra n.
de Middelen op de Indische begrootimg voor
1906 2$ millioen hooger kunnen geraamd
worden.
De Staatscourant van Zondag 8 en
Maandag 9 October bevat het volgende Kon-
besluit:
benoemd tot leerling-oonsul W. B. Engel-
brecht
Hot W aterstaats-departe-
ment. Naar het Vad. verneemt, zal do
naam van het ministerie van Waterstaat,
Handel en Nijverheid gewijzigd worden in
Ministerie van Waterstaat en Verkeerswe-
Reorganisatie korps mari
niers. Met machtiging van H. M. de Ko
ningin heeft de minister van Marine het
wetsontwerp tot verhooging van de Marine-
begrooting voor 1905 (Reorganisatie van het
korj»s Mariniers) ingetrokken.
Het afdeelingaonderaoek der Staatse©»
grooting zal de volgende week af loopen. In
een. der afdeel ingen was men reeds gevorderd
let Hoofdstuk VIII (Oorlog).
De Minister van Financiën maakt be
kend, dat ten kantore van het recht van suc
cessie no. I te Rotterdam, namens iemand die
onbekend wen&oh* te blijven, per aangetee-
kenoen "brief is ontvangen een bedrag van
f 200 voor te weinig betaalde belastingpen-
n-ingen in zake vermogensbelasting 1905.
Met het stoomschip Koningin-Regentes,
vertrok Zaterdag dè nieuwbenoemde gouver
neur van Suriniame. de heer A- W. F. Ideiv
b«Tg. die me* zijtn echtgenoot© naar Sout
hampton ging, om in Engelland enkele dagen
van rust. te genfieten.
Naar het Hbld. verneemt, heeft mr. JE.
baron Mackay zijn benoeming tot lid der Eer
ste Kamer voor Gelderland niet aanvaaxd.
Uit liet Militair-rechtelijk Tijdschrift
blijkt, dat dc r de afgetreden ministers van
oorlog ©n marine bij den rechtsgeleerden cur
sus voor officieren tot leeraren benoemd zijn
lo. in het staats- en administratief recht
mr. dr. H. J. Romeijn, commies-griffier bij de
Eerste Kamer der Staiten-Generaal
2o. in het burgerlijk recht: mr. J. Wol ter-
berk MuLler, advocaat en procureur, waarne
mend Landsadvocaat te 's Gravenhage
3o. in het formeel burgerlijk en militair
strafrecht: mr. L. M. Rolldn Couquerque,
hoofdcommies bij het departement van water
staat, handel en nijverheid
4o. in het materieel burgerlijk en militair
strafrechtmr. dr. J. A. Eigeman, leeraar
aan de H B. S. te Rotterdam.
Het bestuur van den cursus is opgedragen
aan den directeur der Hoogere Krijgsschool
Het bestuur der vereeniging van Delft-
echo ingenieurs, heeft, blijkens het weekblad
„de Ingenieur", zich met oen adres gewend
to* H. M. de Koningin met den wensch, dat
het Hare Majesteit, moge behagen bij evei-
tueel voorkomende vacatures in het ooilege
van curatoren der Technische Hoogeschool
deze aan te vullen door de benoeming, van
leden, dxe in een der studie-inrichtingen, wel
ke aan genoemde Hoogeschool vertegenwoor
digd zijn. zich voor hunnen maatsahappelij
ken werkkring liebben voorbereid.
Tot leden van het hoofdbestuur van
den Bond van Nederl. Onderwijzers zijn ge
kozen
In district ETI (Utrecht en Noord-Holland
buiten Amsterdam)do heer J. C. ten Geu
zendam. te Utrecht;
in district V (Zeeland, Noord-Brabant en
Limburg) de heer P. K. Peerlkamp te Mid
delburg
in district VI (Amsterdam)de heer F.
E. Ossendotrp, te Amsterdam.
Als redacteur van „De Bode" is gekozen
de heer J. Jooze, te Amsterdam.
I.cuis Bouwmeester naar In-
dië. De „Koningin-Regentes" van de Maat-
echaoor-" Nederland'' i& Zaterdagochtend vati
Amsterdam naar Indië vertrokken cn daar-
modo Louis Bouwmeester en do andere ac
teurs en actrices, die bij onze landgenooten
aan gore zijde van den evenaar hun geluk
gaan beproeven.
Het weder, dat zeker niet uitlokte tot een
tocht nasr de Handelskade, had niettemin
vele vrienden en vriendinnen van degenen,
die zouden heenvaren naar het beloofde land,
niet kunnen weerhouden hun een laatsten
groet te gaan brengen.
Het meerendeel dergenen, die afscheid
kwamer nemen, waren leden van verschil
lende tooneelgeaelschappen to Amsterdam,
doch daar waren ook tal van vereerders van
Bouwmeester bij. Velon kwamen met groo-
tere o' kleinere bloemstukken voor de ver-
trekkenden en legden die neder in hun hut
ten.
Aan dek verdrongen zioh de menschen om
Bouwmeester, die, uiterlijk zeer kalm, gesto
ken in zijn bekende lange grijze overjas, den
grijzen flambard schuin op het hoofd, daar
gtond met zijn zoon en dochter, die mede
gaan, er zijn zuster mevr. de wed. Mannr—
Bouwir eestor, die haar broer tot IJmuiden
uitgeleid© zou doen. Bouwmeester had maar
wenk al de handen te drukken, die hem ten
afsoheU werden toegestoken.
En onderwijl stond op den steiger de kar
nel de- schutterij, die, onder leiding des
heeren Wolters, telkens en telkens weder
vroolijke wijzen ten geboore bracht.
Tegen tien uur kondigde de stoomfluit
aan, dat het oogenblik van vexhrek naderde;
toen werd van de vertrekkenden een harte
lijk afscheid genomen en menige traan werd
gestart en menig hartelijk woord tot elkan
der gessproken. Zij, die achter bleven, gin
gen aan wal en hoopten zich, niettegenstaan
de de bui, die weer neerplaste, op den Btei-
ger op. De heer Phlippeau zong met zijn
kwartet als afscheid „Een lied van de zee".
De plank werd weggenomen, de trossen wor
den losgemaakt, de muziek spoelde plechtig
het „Wilhelmus". Aan boord stond Bouw
meester met de zijnen, omringd door alle
leden van het gezelschap. Van den wal werd
steeds geroepen„Goede reisTot weer
ziensTot weerziens!" Van het sohip dank
ten allen met wuiven en kushandjes; dè
meesten konden hun ontroering niet langer
verbergen, en Bouwmeester zaelf moest zioh
nu telkens de tranen wegwisschen.
Langzaam dreef het groote schip weg van
den walsteeds werd van beide zijden ge
wuifd en afscheid toegeroepen, tob eindelijk
onder de tonen van het „Wiesn Neerlands
Bloed" de Koningin-Regentes statig weg
voer naar IJmuiden, nageoogd zoo lang men
maar kon. Hbld.
Te 's Gravenhage is overleden jhr. L.
Wichers, gepens. kapitein der infanterie,
d istricts-sch oolopziemer te 's Gravenhage. De
nu overledene was vroeger geruimen tijd lidi
van den Raad van Beheer van de Kon. Ver
eeniging „Het Nederlandsoh Toonecl" te
Amsterdam en fungeerde als zoodanig als ge
delegeerd lid van dien Raad te 's Giaven-
hage.
De begrafenis zal plaats hebben Dinsdag
a a., to 12 uur, van het- sterfhuis, op Nieuw
Eik en Duinen.
Koninklijk Nederl andsch
Aardrijkskundig Genootschap.
Op Zaterdag 14 dezer, des avonds om 8 uur,
zal de heer G. Nypels, gep. majoor der in
fanterie in Ned.-Indië, in de Koningszaal van
Artis spreken zal over„De aanrakingen
van Nederland me* Boni".
Voor achterlijke kinderen.
De „Vereeniging van onderwijzers en artsen,
werkzaam aan inrichtingen voor onderwijs
aan achterlijke en aenuwzwakke kinderen",
hield Zaterdagavond onder leiding van den
heer D Kohier oen algemeene ledenvergade
ring te Amsterdam. Allereerst werd besloteu
als regel voortaan te Utrecht te vergaderen.
Hierna werd in behandeling genomen het
volgende voorstel van de heeren dr. Wijsman
en P. H. Schrcuder, beiden uit 's Graven-
hage.
„De algemeene vergadering drage het bi
st uur op zoo krachtig mogelijk de propagan
da ter hand te nemen voor de oprichting van
scholen voor achterlijke kinderen."
Het voorstel werd aangenomen, terwijl do
vergadering zich eveneens vereenigde met de
plannen van bet bestuur. Voorts zal men
leidexwi. en steunend optreden in alle plaat
sen, waar een actie ten gunste van onderwijs
aan achterlijke kinderen in voorbereiding of
in wording is.
De heer Kohier deed ten slotte nog enkele
mededeeliugen over een leerplan voor eeu
school voor achterlijke kinderen.
Tuberculose-bestrijding. Op
initiatief van een commissie uit den genees
kundigen Kring te Deventer is in een giste
renavond gehouden vergadering, waarin vele
belangstellenden tegenwoordig waren, beslo
ten tot oprichting van een vereeniging tot
bestrijding der tuberculose.
Tot leden van het dag. bestuur werden
benoemd de heeren dr. H. G. Gooszen, voorz.
dr. Leigues Bakhoven, secr.E. Kagei, pen-
ningm. Aan den heer W. H. F. baron van
Heemstra, burgemeester, is het eere-voorzit-
te schap opgedragen.
Prijsvraag studenten-liede
ren. Zooals in het begin van dit jaar i
m iegedeold. schreef het „Studenten Week
blad" te Delft een prijsvraag uit voor een
nic-w Studentenlied.
'io+ jury van beoordeeling werden toen aan
gezocht de heeren prof. Paul Fredéricq, Fl.
van Duvse. Ant. Averkamp, jhr. H. de Brouw
em) J. B. H. Coenen.
Deze jury heeft thans me -©gedeeld dat gom
der ingezonden antwoorden eene bekroning
waardig is te keuren, noch zelfs eene eervolle
vermelding verdient.
aNederl. Centraal Spoorweg*
Maatschappij. In verbaiwd me* het in
werking treden der groepsvertegenwoordig'n-
gen is door den heer directeur dier maatechaj»-
pij oa. bepaald dat aan de leden eener groojis-
vertegenwoordiging, wanneer ddt ter vervul
ling hunner taak als zoodanig noodig blijkt,
op hun verzoek verlof met behoud van bezol
diging en vr vervoer kan worden vrieend
boven en behalve 'l aantal dagen verlof en 't
aantal vrijbiljetten, dat volgens de bestaande
bepalingen aan het personeel kan worden toe-
He* vervoer der stukkon van een groeps-
vertegenwoondiging uitgaande, van de corres
pondentie van de leden eener groep met d«-
vertegenwoordiging dier groep, zoomede van
die door de leaen eener groepsvertegenwoor-
diging onderling in hunne kwaliteit gevoerd
kan over de lijnen dei maatschappij ia dienst
geschieden
Voorts is de maatschappij bereid, uitga ver»
voor bureaubehoeften en dergelijke tem behoo
ve der groepsvertegc n woo rdigi ng, voor .co
veel zij tko als noodzakelijk eikont, te haren
laste te nemen, zoomede om den grocj r'.e-
genwoordigers bij reizen lid hunne functie ge
dai .i vergoeding te vorleonen wegens o t-u
van verblijf buiten de standplaats, indien eui
voor zoover de gedane uitgaven haar
noodzakelijk te ziyn geweest.
Windmoleren.
In eaikele streken van ons land! is men er
iu den laatsten tijd en met succes toe over
gegaan wiudturbmeu in divers© afmeting,
zoowel voor pomp- als machiuebednjf te in-
stalleeren. Vooral in onze laag gelegen pro
vinciën 'heeft reeds menige oud-hol xandache
watermolen zijn plaats moeten inruimen, voor
een werktuig van moderne constructie eni
zelts de veel troedkoopere houten jasker blij'kt
niet opgewassen tegen zijn mededinger van
ijzer en staal de tourist die na een kwart
eeuw den Hollandschen bodem betreedt, nog
droomend van het traditioneele oud-hollaxid-
sche molentje, zal teleurgesteld zijn en zich
hoogstens kunnen verlustigen in een goede
copie, want het origineel zal reeds lang van
den aardbodem verdwenen zijn; in het kik
kerland zal lustig draaien een werktuig van
nieuw© vinding, de windturudne.
Maar ook op industrieel gebied heeft de
Windturbine hare intredb gedaan in, ons land
met zijtae aanzienlijke klein-industrie, en
het wil mij toeschijnen diat lioofdzakelijk
door de nog geiinge bekendheid van dit
type-motor zijn toepassing voor drijfkracht
nog zoo betrekkelijk weinig ingang heeft ge
vonden.
Het doel van mijn artikel is dan ook om
door eeu0 beknopte beschrijving e<n eeiuge
practisch© mededeeliugen meer de aandacht
te vestigen op de Windturbine, die naar mijn
overtuiging zoowel voor onzo industrie als
voor den landbouw in de naaste toekomst
van groot belang zal blijken te zijn.
In de allereerste plaats ihoet voldaan zijn
aan de hoofdvoorwaarde, n.l. eenvoud iii
constructie, waardoor dé bedrijfsstoornissen
en onderhoud to* een minimum worden be
perkt; het aantal onderdeelen is gering en
laat zich in het algemeen aJs volgt rang
schikken
a. het motorrad.
b. de motorkap on de beide vanen,
terwijl het geheel rust op een ijzeren toren,
welke voorzien is van een flink podium en
ijzeren ladder, waarlangs bij eventueel© in
spectie e«z. het podium zonder levensgevaar
te bere'ken is
Het motorrad is samengesteld uit ten op
zichte van elkaar onbeweegbare, gegalvani
seerd ijzeren, schroefvormig gebogen: vleu
gels, welke ouderling 9olide verbonden zijn
en zoodanig geplaatst, dat van de windkracht
op de meest economische wijze partij wordt
gotrokke
In horizontale richting evénwijdig aan
het motorrad is aan den motorkop de kleine
windvaan, welke als regulateur dienst doet,
bevestigd, terwijl haaks daarop, doch draai
baar aan den motorkop, de hoofdvaan is
aangebracht. Deze Laatste draait, evenals
een gewone windwijzer, steeds uit den wind
en blijft dientengevolge bij normale wind-
strekte (4 M5 M. per seconde) het motor
rad steeds in den wind.
De boofdvaan is met den motorkop ver
bonden door twee krachtige stalen spiraal-
veeren. Bij overdruk wordt nu de klein© vaan
in de richting der hoofdvaan gedreven, waar
door ook het mo*ori-ad ten opzichte van de
groote vaan een anderen stand neemt, dien
tengevolge niet meer geheel in den wind
staat en ondanks de groote windsterkte zijne
normale snelheid behoudt.
Op deze wijze is men er in geslaagd eene
zeer nauwkeurige regeling te verkrijgen naar
windrichting en windsterkte.
De draaibare motorkop is gelagerd op
gehard stalen kogels en voorzien van automa
tische smoring. waardoor de wrijving tot een
minimum wordt beperkt, zoodat zijn© ge
voeligheid en dientengevolge zijn© economie
ten zeerst© wordt verhoogd.
Het motorrad is vastgespied op een blank
stalen as, welke draai in een phosphorbrons
metalen lagering, die eveneens van automa
tische smering d'ent voorzien te zijn, ter
wijl bij windmotoren ingericht voor machi
nebedrijf of vijzel, die draaiende beweging
van het motorrad op de drijf- of vijzelas
wordt overgebracht door een staande as, met
twee stel conische wielen van gegoten staal
vervaardigdbij eene installatie ingericht
voor pompbedrijf geschiedt de overbrenging
boven aan het motorrad door een stalen kruk,
waaraan direct de pompstang is bevestigd.
De staande as draait in een zeker aantal la
gers met stauffarsmering, bevestigd aan de
verbindingsijzers van den toren ©n wordt on
dersteund door oen taatspot- met geharde sta
len taats.
De ijzeren toren bestaat uit vier stevige
hoofdspanten, onderling door krachtige na-
stelbare steunstangen verbonden. Hij moe*
zeer stabiel gebouwd zijn en volkamen be
stand tegen stormschade. Een flink podium
afgezet met een ijzeren hek stelt den eigenaar
in staat, zander het minste levensgevaar, een
maal per week, vaker is beslist niet noodig,
de olie- cn vetpotten te vullen.
Dikwijls heeft men in het buitenland ook
de windmotoren op houten torens geplaatst,
doch al verdient dit ook in bijzondere geval
len soms aanbeveling, over het algemeen 'heeft
een solide ijzeren toren de voorkeur. In
ieder geval doet men het 'best hierover en
ook wat betreft de hoogte van den toren, een
deskundige te raadplegen, daar deze laatste
bijna uitsluitend door de locale omstandighe
den wordt bepaald, als omliggende gebouwen,
bosscheu, enz.
In het buitenland gebruikt men win dm o-
toreu voor verschillende doeleinden, o.a. voor
voor he* drijven van landbouwwerktuigen, als
dorschmachmes, kafmolens, hakselmachines,
karnmo'ens enz., voor besproeiing van par
ken, tuinen en landerijen, het leveren van
water in particuliere en openbare gebouwen,
voor het ve© in de weide, voor koren- ©n an
dere malerijen, voor het drijven van ventila
toren en exhausters op fabrieken en werk- i
plaatsen, voor de voorziening van drinkwa- i
ter in kleine steden en d'orpen. voor de be- I
maling van iiebanen, cn in den al Ier laatsten
tijd voor electrLscho verlichting van fabrie- i
ken, kerken, weeshuizen, villa's enz.
In ons land met zijne talrijke kleine pol
ders en laag gelqgen landerijen zal de wind-
motor wel zijn hoofdrol blijven spelen, op
het geb:ed van polderbemaling, maar ook it
de liooger gelegen provinciën kan de wind-
motor als drijfkracht goede diensten bewij
zen- Juist Holland met zijn belangrijk kleit
bedrijf biedt voor den windmotor e©n runt
veld.
Vooi'deeligor drijfkracht kan men moeilijk
denken. Bediening en toezicht zijn nagenoeg
overbodig, de onderhoudskosten bepalen zich
slechts tot den prijs van die olie.
Het iu- en bu.ten bedrijf stellen is tot liet
allereenvoudigste teruggebracht, en kan zon
der gevaar door een jongen verricht worden.
Aldus resuxneerende, kom ik tat de vraag:
„Welke eigenschappen moe* nu ©en
windmotor bezitten 1"
In d© eerste plaats een groote stabilii
d. w. z. hij moet van goed materiaal zoodai
gebouwd zijn, da* hij volkomen bestand
tegen stormschade, eenvoud van construe!
zoo weinig mogelijk draaipunten en wrijven
de deelen, waardoor minder alytage en mindi
reparatiehet .vermogen moet berekend zijn)
naar de gegevens van het Kon. Met. InstU
tuut te De Bilt, lichten gang, terwijl d© co-|
nische raderen bij voorkeur van gegoten staal!
vervaardigd moeten zijn, aangezien dit in het
gebruik harder wordt en in verhouding stoedbi
minder zal slijten
Met het bovenstaande heb ik getracht in!
enkele hoofdlijnen de moderne windturbine'
te beschrijven. Mijn doel was de aandacht
te vestigen op een werktuig dat in enkele!
dèelen van ons land nog slechts weinig, in
ander© deelen nog hoegenaamd niét bekend
is, ©u dat voor velen misschien van groot
belang kan zijn. Indien miji dit gelukt is'|
mag ik mijn taak als volbracht beschouwen.
Gaarne verklaar ik mij bereid aan be
langstellenden, welko meer van nabij ken
nis wenschen te maken met de constructie
der moderne windturbine, alle gewexi9chte in
lichtingen te verstrekken.
J. B v. BLANKEN,
Werktuigkundige.
Rotterdam, Nieuwe Binnenweg 386.
Zondag 22 October a.s. zal in Café
Parkzicht te Amsterdam gehouden worden
de constitueerende vergadering ter oprich.
ting van een vakvereetniging van handels-
en kantoorbedienden.
Geen tombola's met St. Nico
la as! Uit 's Gravenhage schrijft me©
Met he* oog op de talrijke aanvragen om
vergunning tot het houden van tombola's
cn andere loterijen, welke telken jare vóór en
xia St. Nicolaasfeest bij Burgemeester en
Wethouders warden ingediend, wordt dioor
het College ,de aandacht van belanghebben
den er op gevestigd, dat kx*achtens art. 3 der
met 1 Juli jl. 'n werking getreden Loterij-
wet, alleeai toestemming kan worden ver
leend tot het aanleggen en houden van eene
loterij, ixxdien deze uitsluitend strekt tot
een liefdadig doel af bevordering van weten
schap, kunst of een ander algemeen belang,
en de vergunningen tot het houden van
tombola's bij gelegenheid van het St. Ni-V
oolaasfeest, dus niet kunnen worden ver
leend. (Met deze vingerwijzing kan men ook
elders rekening houden).
Domela Nieuwenluis. De Vrije
Socialist bevat de aanklacht door dei>
F. Domela Nieuwenl.uis verzonden aa;i den
Pruik chen minister van binnenlandsche za
ken. Hij klaagt liierbij het Polizei-praaddimn
te Keulen aan wegens onwettige en onrecht
vaardige vrijheidsberooving, er* eischt van de
Pnxiisfclie regeering schadevergocdin;
Do Köln. Ztg. bevat over de zaak-Dtomelai
Nieuwenhuis de volgende verklaring van
officieeie zijde:
Terwijl lastig© vreemdelingen over 't alge
meen door politie-maatregelen, onder bedrei
ging met straf, aanzegging krijgen dat zij het
land moeten verlaten, is lie* in overeenstem
ming met de tegenwoordig© gebruiken, w©lko
ten deelc op bijzondere afspraken, ten deele
op het solidariteitsgevoel van alle beschaafde
volken berusten, dat anarchisten met toe
passing van rechftstneeksche dwangmiddelen
jjaar tie grens van hun vaderland gebracht
worden. Daar Nieuwenhuis een bekend anar
chist is. was zoodoende zijne gedwongen over
brenging naar de Nederlandsoh© grens noo
dig. Voox de uitvoering van dezen maatregel
stond echter alleen de diplomatieke weg
open. Weliswaar is in he* vestigingstractaat
dat +eu vorigen jar© tusschen de Duitsche
en Nederlandse lie regeeringen is gesloten,
een vereenvoixligde en rechtstreeksche over
neming tusschen de grensautoriteiten aam
weerskanten voorzien. Deze methode kou
echter bij Nieuwenhuis nog niet toegepast
worden, omdat be* tractaat nog niet door de
parlementen van beide landen is goedge
keurd. Als men de overbrenging had uitge
roerd zonder zich vooraf op ©enigerlei
wife© mét. de Nederlandsche regeering te ver
staan, zou men een inbreuk gemaakt hebben
op de algemeen erkende internationale ge
bruiken Dank zij de tegemoetkoming van de
Nederlax:dsolie regeering, is overigens in dit
geval de diplomatieke arbeid., waarbij aan
den kant van Pnxisen geen uur tijds verloren
werd, bijzonder snel verricht kunnen worden.
Do vaak verkondigde bewering, dat Nieu
wenhuis dadelijk na zijne inhechtenisneming
voor den rechter had gebracht moeten wer
den, is niet juist. Nieuwenhuis is niet om
strafrechtelijk vervolgd te worden, maar al
leen tot verzekering van zijne uitzetting door
de politie in bewaring genomen. Eerst later
bleek dat lxij reeds vroeger uit Pruisen gezet
was en zich daarom door den ongeoorloofden
terugkeer aan een strafbare handeling schul
dig had gemaakt. Zoodra dit feit aan de
politie bekend werd, heeft zij Nieuwenhuis
onverwijld voor den kantonrechter gebracht
en daarmee voldaan aan art. 128 van liet
wetboe c van strafvordering. Dat hij, na af-
doeniog van de strafzaak, nogmaals in hech
tenis werd genomen, was xxiet te vermijden,
omdat toen nog niet de verklaring van over
neming van de Nederl andsche regeering ont
vang© was. Dadelijk nadat dit geschied was,
heeft do politie-president te Keulen Nieu
wenhuis in vrijheid gesteld en hem toege
staan, zonder politiegcleide, naar zijn land
ierxig te keeren. ATeen hoeft men gecontro
leerd, dat haj werke'ijk naar Nederland ver
trok.
Deze verklaring kan beschouwd worden
als bevattende bij voorbaat het antwoord op
de door Domela Nieuwenhuis aan den minis
ter van binncnlandsche zaken in Pruisen ge-
