uitgaven ten behoeve van de voltooiing van
hot, Vestingstelsol 1908
De voorloopig© vaststelling van et VlIIe
Hoofdstuk der Staatsbogrooting 1908 en de
verhooging van de begrooting van uitgaven
ten behoeve van do voltooiing van het Ves
tingstelsel 1907
De algemeene beschouwingen over deao
drio wetsontwerpen worden geopend.
Do heer Roe kers, die de door hem in
de afdeeling gemaakte opmerkingen in het
eiudverslag mist, wenscht ook hier te spre
ken over do zaak van den luitenant-kolonel
Romer en het verdwijnen, gelijk het ge
noemd is, der f 96000. Spr. acht oen parle
mentaire vergadering overigens minder ge
schikt om een dergelijke zaak te behande
len en kan zich zeer goed begrijpen, dat de
Minister het voor zijn officieren heeft op
genomen. Het is hier gegaan, zooala hot
meer gaat bij een interview en het is ook
gebleken, dat de heer Van Idsinga niet alles
voor zijn rekening neemt wat de verslag
gever hem heeft laten zoggen. En wat de
f 9600p betreft, komt Spr. er tegen op dat
het departement van Oorlog wordt voorge
steld a>;s een verzamelplaats van misbruiken
en ongerechtigheden.
De hoor Van den Biesen verdedigt
als voorzitter der Comm. van Ra pp. het
Vrijdagavond uitgebracht eindverslag. I>e
Commissie meende dat de door den heer
Reekers aangevoerde zaken buiten deze be
grooting stonden. De f 96000 verdwenen of
niet verdwenen zouden er toch niet mee
terecht komen.
Do heer Van Löben Seis meent ook
dat de zaak van den overste Römer en de
f 96000 bij dezo begrooting niet thuis be-
hooren. Spr. is het volmaakt mot den heer
Reekers eens, dat de zaak-Romer niet be
sproken kan worden in een parlementaire
vergadering zonder volledige kennis van
zaken, maar dan had de heer Reekers er
niet over moeten beginnen. Spr. gaat niet
mee met de slotwoorden van den heer Ree
kers. Veel, zeer veel zal aan het D. v. O.
verbeterd moeten worden.
Do Minister van Oorlog (<le heer
Van Rappand) is den heer Reekers dank
baar, dat hij dezo zaken in de Eerste Ka
mer ter sprake heeft gebracht en hij wenscht
hier te verklaren, dat al hetgeen over d©
zaak Romer gezegd is, hem treft en geen
dor andere ministers van het demissionnaire
kabinet. Hij heeft gemeend op de onrecht
vaardige en onjuiste critiék van den heer
Van Idsinga te mogen en te moeten ant
woorden, omdat ook veel van die critiok het
departement van Oorlog betrof. De kern
van de zaak is zeer klein, maar is opgebla
zen. Er is niets délovaals gebeurd, gelijk
uit do verstrekt© inlichtingen kan blijken.
Voor den minister staat liet vast, dat de ko
lonel gemeend heeft dien overste Romer voor
promotie te moeten afkeuren om redenen
van ongeschiktheid en oui niets anders. Wat
de kladht aangaat, die door den minister in
handen van zijn ambtgenoot van Justitie is
gesteld, waar de eer van twee hooggeplaatst©
officieren word aangerand, achtte de minis
ter aich verplicht do wet uitspraak te laten
doon en te laten uitmaken of hier aanleiding
ös voor vervolging. Loyaal weg heeft de mi
nister den heer Van Idsinga kennis gege
ven van zijn voornemen en van deloyaal
handelen is dus geen sprake. Had de heer
Van Idsinga rijm woorden willen intrekken,
dan had hij dit ruiterlijk moeten doen. Vol
maakt juist is het, dat veel kwaad wordt
gedaan met dat aanhoudend hakken op het
D. v. O. Don minister is geon enkele daad
van het D. v. O. bekend, waarvoor men zich
zou behoeven te schamenEn tegen uitdruk
kingen als door den heer Duymaer van
Twist geuit, had de minister het. recht, neen,
was het zijn plicht, zich te verdedigen. Er
is geon geld wog en er is geen geld zoek ge
weest.
Do hoer Reekers erkent het recht
der Oomm. van Ra pp. om op te nemen en
weg te laten wat haar goeddunkt, maar hier
ss men z. i. wel wat t© ver gegaan. De heer
Van den liieson was van oordeel, dat het
geen 9pr. in de afdedlingen heeft gezegd,
niet opportuun was, maar dat is een quacs-
tie van opvatting. Velen waren van oordeel,
dat de rede van den heer Van den Biesen
over de Woningwet ook niet opportuun was
en best tot later achterweg© had kunnen
blijven. Anderen juichten dio rede toe. Spr.
ontkent bepaald gezegd te hébben, dat bij
hét D v O alles in orde was. Hij heeft
eenvoudig gezegd, dat al dat hakken op het
D. v. O. verkeerd was.
Do beraadslaging wordt gesloten en de
drie bovengenoemde wetsontwerpen aange
nomen zonder stemming.
Mijnraad-quaest»e.
Dc heer R e g o u t komt terug op de quaee-
tie der overlegging van de tusschen den
Minister en den Mijnraad gevoerde corres
pondentie Hij hoert een Minister van Land
bouw in kennis gesteld met het feit waar
van gisteren middag door hem hier in deao
Kamer meaedeeling is gedaan en met den
inhoud van den brief welke hij heeft' voor
gelezen. II ij heeft dit gedaan opdat de Mi
nister tijdig zcudo zijn gewaarschuwd en
hier tegenwoordig had kunnen zijn. Het
voorgelezen sohrijven hao spreker niet be
stemd voor openbaar hoi a en hij had er, dit
blijkt uit den inhoud, niet cp gerekend dit
in openbaar debat te brengen.
Gisteren midoag hoeft Spr oen onderhoud
gehad met den voorzitter van den Mijnraad,
aan wien hij konnis oad gegeven van den
infhoud van den brief welke hij had voorge
lezen. hem diaarbij verzoekende Spr. inzage
to willen geven van net volledige doosier.
Toen is Spr gobloken aat er in den privc-
brief niets staat waardoor de houding van
den Mijnraad in een ongunstig daglicht werd
gaplaatst, maar dat er vertrouwelijke mede-
deelingen in dien brief voorkwamen welke
hem minder geschikt maakten om, zij 't
<ïan ook onder geheimiioi. Jig over te leg
gen aan 150 leden d r Staten-Generaal om-
da:, welke goede bedoelingen ook ieder in
dividueel mochten bezicien. de mogelijkheid
bestend dat het geheim niet volkomen be
waard zou blijven. Spr. heeft den heer Van
der Wijck er echter op gewezen dat door
niet overlegging don minister een krachtig
argument werd gegeven om overlegging der
geheel e correspondentie mot de.i Mijnraad t©
weigeren.
De heer Van der Wijck heeft dit ingezien
on spreker gemachtigd te verklaren, dat hij
abso'uut geen bezwaar had oen afschrift van
den privé-brief in handeu te stellen, bijv.
van een oommissie van 5 leden, welke ver
slag sou kunnen uitbrengen over den in
houd van den brief met weglating der .per
sonaliteiten. die niets tot de zaak afdoen.
De heer Van der Wijck zou zelfs gaarne
zien, dat do zaak op dergelijke wijze werd
afgedaan. Spr. laat hot aan den Minister
over op welke manier hij deze zaak dan
verder wil afdoen en de correspondentie wil
overleggen. Nog wijst Spr. er op, dat do
minister op z.jn oigen theorie zelfmoord
heeft gepleegd door absoluut te handelen
in strijd met hetgeen hij heeft verklaard en
wel door het Directeur-generaalschap aan te
bieden aan een werktuigkundig ingenieur,
daar hij zelf verklaard had noodig te hebben
een mijnbouwkundig ingenieur. Ten slotte
wijst Spr. or op, dat de Mijnraad steeds
gehandeld heeft als adviseerend lichaam en
de minister vergeten heeft deu Mijnraad
als zoodanig te beschouwen. Spr. betreurt
het, dat deze overigens zoo sympathieke mi
nister zich niet heeft kunnen onttrekken
aan de hypnose van ongunstige invloeden.
De Kamer is daarna op reces gegaan.
Berichten.
De Staatscourant van Zondag 9 en
Maandag 10 Felbruari Devat o a. de vol
gende Kon. besluiten:
benoemd tot ontvanger der registratie en
domeinen te Ommen J. H. L. Siassem; t«
Hoogeveen H. C. Monat, te Gennep A. G.
F. Knip horst, te Droit en A. S Leeden, al
len thans surnumerair;
benoemd tot rijks-in0©nieur van spoorwe
gen H. v. d. Minne, civiel-ingenieur thans
district^-inspecteur van de spoorwegdien
sten tot districts-iuspecteur van de spoor
wegdiensten L. J. van Dam, civiel-inge-
nieur tijdelijk adjunct-ingenieur van den
Raad van toezicht op co spoorwegdiensten,
met eervol ontslag van laatstgenoemde aJs
adjunct-commies bij het departement van
waterstaat
benoemd tot directeur van het technisch
bureau bij het departement van koloniën J.
E. Verbrugh, thans ingenieur ie klasse bij
dat bureau,
opnieuw benoemd
tot schoolopziener in het arrondissement
Kampen, mr. H. G. Jordens, te Zwolle;
tot schoolopziener in liet arrondissement
Zwolle, dr. C. .Meusinga, te Zwolle;
tot schoolopziener m het arrondissement
Veendam, \Y. \V. Schipper, te Winschoten;
verlof verleend tot het aannemen der onder-
scheidingsteekenen, achter hunne namen ver
meld, aan na te noemen personen
jhr. mr. I). A. W. van Tets van Goudriaan,
te 's-Gravenhage, Minister van Buiteulandsche
Zaken, de versierselen van ridder-grootkruis
der Keizerlijke orde van den Witten Adelaar,
hem door Z. M. don Keizer aller llusson ge
schonken
dr. D. J. Korteweg, te Amsterdam, hoog
leeraar aan de Gemeentelijke Universiteit te
Amsterdam, eu
dr. J. Bosscha, te Haarlem, secretaris van de
Hollandsche Maatschappij van Wetenschappen,
beiden het ridderkruis van het Legioen van
Eer, hun door den President der Fransche' Re
publiek geschonken
goedgekeurd, dat M. Hoogenboom, burgemees
ter van de gemeente Noordwelle, is benoemd tot
secretaris dier gemeente;
vergunning verleend tot het aannemen en
dragen der versierselen van ridder der 1ste
klasse dor orde van Sint Olaf, hem geschonken
door Z. M. den Koning van Noorwegen, aan
den luitenant ter zee der le klasse G. T W.
Putman Cramer
vergunning verleend tot het aannemen en
dragen der versierselen van lidder 3e klasse in
de orde van het Borstbeeld van den Bevrijder,
hem geschonken door den President der Veree-
nigde Staten van Venezuela, aan den kapitein
ter zee W. D. H. baron van Asbeck
in hunne betrekking van opzichter der ver-
lichting-2de-gezagvoerder overgeplaatst
aan boord van 's-Rijks lichtschip ..Terschel-
lingerbank" W. J. Ketelaar van 's-Itijks licbt-
schip „Haaks"
aan boord van 's-Rijks lichtschip ..Haaks",
J. Hoekstein van 's-Rijks lichtschip ..Terschel-
lingerbank"
vergunning verleend tot het aannemen en dra
gen der versierselen van ridder der orde van
den Griffioen en van ridder 3de klasse der orde
van den Rooden Adelaar, hem geschonken re
spectievelijk door Z. K H. den Groothertog van
Mecklenburg en door Z. M. den Duitschen Kei
zer, aan den luitenant ter zee der 1ste klasse
jhr. J. C. F. von Mülilen, adjudant van H. M.
do Koningin.
In het bijzonder© gehoor, dat de Por-
tugeesrhe gezant Zaterdagmiddag bij[ H. M.
de Koningin had, heeft graaf de Selir aan
H M. den dank van zijn souverem ©n regee
ring overgebracht voor de deelnemende be
langstelling, die H. M. na den moord op
don Koning en den Kroonprins betoond
heeft.
Zaterdag waren bij H. M. de Konin
gin-Moeder aan tafel genoodig de Rumeen-
scho gezant bij ons hof en mevr. Mavrocor-
dlatode Amerikaanscüio gezant, en mevr.
ÖUtMgr. Giovanmni, Pauselijk zaakgelas
tigde ad interim; jhr. mr. Röeill, president
dor Tweede Kamer en ©enige leden van het
civiel© Huis van Hare Majesteit de Koningin
met hunne dames.
Door H. M. de Koningin-Moeder is
f 100 geschonken aan de collecte van Armen
zorg ten bate der werkloozeu te 's Gra ven -
hage
Z. K. H. de Prins de. Nederlanden
heefi- zich heden morgen naar Altenburg
begeven, ten einde or- Dinsdag aldaar t©
kunnen bijwonen de begrafenis vain Z. H.
den Hertog van Saksen-Altenburg.
Z. K. H. was vergezeld van H oogst des-
zelfs adjudant den kapitein jhr Van Sucb-
telen van de Haare.
Woensdagmorgen ztl Z K. H- weder in
de Residentie ten gkceren
Ter gelegenheid van de Vorstenbegra-
femis Zaterdag te Lissabon, waren van de ge
bouwen bewoond door buiten 1 andeohe ge
zanten te 's Gravenhage, de resp. landsvlag-
gon halfstok8 uitgestoken.
De plechtige lijkdienst ter nagedach
tenis van den overleden Koning en den Erf
prins van Portugal, werd in do St. Antho-
niuskcrK te 'sGravenhago geheel :a rouw
gehuld, door een talrijk publiek van genoo-
digden en parochianen bijgewoond. Voor
het hoogaltaar was een katafalk opgericht,
gedekt mot de Portugeesche vlag en met
aan het voeteneinde een krans van cycas-
bladercn, met linten in de Portugeesche
kleurendüe krans was Vrijdagavoud door
den Portugocschen gezant nedergelogd. Deze
en de logatiesecretaris namen de plichtple
gingen waar jegens de genoodigden, speciaal
do vertegenwoordigers der koninklijke fami
lie. Over de katafalk verhief zich hoog een
baldakijn in deu vorm van een kroon, waar
van rouwkrip afhing. Zilveren lichters met
brandende kaarsen waren om do estrade ge
plaatst. Do meeste buiteulandsche gezanten,
ook do Pauselijke zaakgelastigde, met het
persoueel hunner legatiënde meeste onzer
ministers, de president der Tweedo Kamel
en verschillende andere hooge autoriteiten
uit de diplomatiek© en ambtelijk-officieele
kringen, woonden do plechtigheid bij. Het
kerkelijk zangkoor voorde het groot Requiem
van abt Perosi uit, met orgelbegeleiding,
hetgeeu een zeer verheffenden indruk maak
te. Pastoor Schoonebeek leidde den dienst,
bijgestaan door diakenen en ceremoniemees
ter De geestelijkheid deed een rondgang
om do katafalk. Met den treuriuarsch van
Chopin eindigde de plechtigheid.
De Zweedsche missie, die de troonsbe-
stijging van den nieuwen Koning van Zwe
den aan H. M. de Koningin kwam mede-
deelen, beeft Zaterdagochtend de Residentie
verlaten.
De Zweedsche gezant, baron Falkenbey,
die te Brussel standplaats heeft, bleef nog
in de stad, ten einde den rouwdienst voor
den Koning] en den Kroonprins van Portu
gal te kunnen bijwonen.
De gewone audiënties van de minis
ters van Justitie, Landbouw, Nijverheid en
Handel op V oensdag 12 Februari en die
van den minister van Oorlog op Donderdag
1" Februari, zullen niet plaats hebben.
Het Nieuw* ministerie.
Naar eend ge bladen melden is 'het
nieuwe ministerie thams compleet. Het is
aldus samengesteld
Mr. R. de Marees van Swinderen, B ui
ten landséhe Zaken.
Mr J. Nelissen, Justitie.
Mr. Th. Heemskerk, Binnen la ndsche Za
ken.
J. Wentholt, Marine.
Mr. M. J. M. C. Kolkman, Finauciën.
F. H A. Sabron, Oorlog.
Mr. J. G. S. Bevers, Waterstaat.
A S. Talma, Landbouw, Handel en Nij
verheid.
Mr. A. W. F. Idemburg, Koloniën.
De heer Sabron is thans chef van den
generalen staf, opvolger van generaal Kool,
vroeger directeur van het onderwijs bij Oor-
k*g.
De heer Wentholt had zitting in het de-
mdssdonnadrG Kalbdnet.
De nieuwe regeering moet voornemens
zijin spoedig na haar optreden een voorstel
tot Grondwetsherziening bij "de Staten-Gene-
raal in te dienen.
De luitenant ter zee 2de klasse J. H.
Oomm ijs uit Ooet-Indië in Nederland terug-
geKëerd, wordt op non-activiteit gesteld.
De navolgende officieren, leerlingen
van de Hoogere Krijgsschool te 's Graven-
hage, worden van 1 Mei30 September a.s.
gedetacheerd bij hetregiment grenadiers
en jagers de le luitenant J. C. J. Kempees
en J. H. van Breda, resp. van het le en 3e
regiment veld-ar tiller iele regiment huza
ren de le luitenant R. Schuursma van he'
Oost-Indische leger; 2e regiment huzaren
de le luitenants H. L. La Lau en R. M.
C. d'Engelbronner; '3e regiment huzaro-
P. J. Munuikrede van hot 6e regiment in
fanterie, J. L. M. van den Brandhof, J.
H. Hard en berg van do grenadiers en jagvrs
on M. J. E. Bos van het Oost-Indische
leger; 4e regimeut huzaren de le luitenants
U. J. W. Roldanus van het 2e regiment
vesting-artillerie, J. C. Cramwiuckel van de
genietroepen, H. H. Dingemans van het
Oost-Indische leger, jhr. W. Röell van de
rijdende artillerie en 11. A. F. G. van
Ermel Scherer van het 2e regiment veld
artillerie; korps rijdende artillerie le lui
tenant H. G. Koppel Hesselink van het 11e
regiment infanterie le regiment veVi artil
lerie le luitenant K. II Bolt van het lo
regiment infanterie; 2e regiment veld-artii-
lerie le luitenant C. J. H. van der Harst
van het 10e, II. Roosebooi» van het le reg'
ment infanterie, E. Sieburgh van ct Oost
Ind. leger, F. J. Quanjer van do grenadiers
er. jagers en A. Dohna van het 4e roginnut
infanterie; 3o regiment veld-artillerie 'o
luitenant T. L. van Maaren van het 8e,
A. P. Seijffardt van het 10e regiment in
fanterie en J. C. A. Bunnink van bet Oost-
Indische leger4e regiment veld-artillerie
le luitenants H. van Dam van de grena
diers en jagers en G. le Poole van et 4e
regiment infanterie.
Bij ministerieole beschikking is be
paald, dat de Israëlietischo lotelingen, die
Maart a.s. worden ingelijfd, en daartoe hun
verlangen te kennen geven, worden toege
wezen aan koqisen of onderdeelcn van korp
sen in de grootea-o garnizoenen of in groot#-
garnizoensplaatsen, zooals: Utrecht, Amcis
foort, Groningen, Leeuwarden. AssenAm
sterdam, Arnhem, Leiden, 'sGravenhage,
Middelburg. Bergen op Zoom en Breda.
Met liet stoomschip Vondel'' vertrok
Zaterdag uit Amsterdam naar Oost-Indië,
met bestemming voor Batavia ©en detache
ment aanvuMingstroepcn, sterft 1 sergeant
majoor, 2 seigeanten, 5 korporaals en 45 sol
daten, onder bevel van den le luit. der inf.
O.-I leger li P C. Hoetjer, aan wien als
medégeleiders zij.i toegevoegd de 2e luit©,
der inf. J. C. Neijs en E. H. de Nijs Bik,
beiden herkomstig van do Kon. Mil. Aca
demie.
Een dienstorder. In ,,Land en
Volk" wordt medegedeeld, dat de directeur-
generaal der posterijen en telegrafie kort
geleden de volgende dienstorder zou hebben
uitgevaardigd
Aangezien geen redenen bestaan eeu
voorschrift uit to vaardigen, waarbij den
ambtenaren wordt gelast zich bij verkiezin
gen niet op den voorgrond t© plaatsen, om
dat zij het algemeen belang moeten dienen
en ook om geen ergernis te verwekken of
hun dienst te veronachtzamen, laat ik het
aan de Directeuren en Inspecteurs over op
te treden, indien een ambtenaar dal wèl
doet.
Volgens de Nieuwe Ct. is de oud
minister jhr. mr. W. Six. zeer lijdende en
zijn toestand zelfs zorgelijk.
De Liberal* Unie.
Zaterdagmorgen had in „Eensgezindheid''
te Amsterdam de jaarvergadering p-laats dor
„Liberale Unie". Dezo vergadering was van
des te meer algemeen uelang, omdat de be
kende motie van het hoofdbestuur in l>ehan
deling kwam betreffende het algemeen- en
hot. vrouwen-kiesrecht.
De vergadering, waar 79 afdeeliugen wa
len vertegenwoordigd, werd geopend met
een -ede van den voorzitter, mr. Goeman
Borgesius.
Detze algemeene vergadering van do Libe
rale Unie, 200 begon nij, wordt gehouden
onder minden* gunstige politieke omstandig
heden. Toen wij 't vorige jaar vergaderden,
leefden wij in de hoop en de verwachting,
dat het ministerie-De-Moester een groot déél
van ons program, althans van het actie-'pro-
gram tot verwezenlijking zou brengen. On
verwachts is het vonnis over het ministerie
uitgesproken, en de woordvoerder der ker
kelijke partijen, die ook den 2ien December
do oppositie aanvoerde, is met de vorming
van een ministerie belaist De crisis duurt
nu reed's zeven wekeneen bewijs, dat de
rechterzijde, toen ze in December het. minis
terie deed vallen, blijkoaar nog niet ernstig
heeft beseft welke mceielijk'hedeu door het
ontstaan van een crisis op dit oogenblik in
heb leven zouden worden geroepen. Intus-
schen al duurt de crisis langer dan vermoed'
werd, naar alle waarschijn lijk beid zal dan
toch wel over eenige dagen ihet ministerie uit
de rechterzijde in die Staatscourant verschij
nen.
Als zekér mag warden aangenomen, dat
een groot deel van de wetsontwerpen, die
thans op de Griffie der Kamer gereed lig
gen, weder in de airéhieven zullen worden o|>
gebongen. Natuurlijk (.enken wij daai'bij in
de eerste plaats aan de sociale hervormingen
en d© Grondwetsherziening.
Mem heefti ons gevraagd of dé crisis geen
uitstel van behandeling wenschelijk maakt.
Dat zou echter alleen dau het geval kunnen
zijn, indien het kiesrechtvraagstuk door ons
aan dé old© was gesteld' met het oog op eenig
ministerie of met het oog op binnenkort in
het parlement te verwachten stemmingen.
Voor uitstel bestond van de zijd© van het
hoofdbestuur geen reden, daar wij van oor
deel waren en dit oordeel werd: blijkbaar
door tal van aangesloten kies vereenigingen
gedeeld dat, wat ook do naaste toekomst,
moge brengen, de Liberale Unie in een poli
tiek vraagstuk vam zoo hoog belang meer
beslist part'ij behoort te kiezen dan tot nu
toe is geschied.
Nog een tweede vraag is tot ons ger'dht,
die ik van genoeg belang acht om er namens
het hoofdbestuur in het openbaar een ant
woord op t© geven. Zij is deze, of het de
bedoeling is van het hoofdbestuur, dlat de
Liberale Unie in zake kiesreoh* eenige wen-
achen als ideaal voor ue toekomst' op den
voorgrond, wil brengen, dan wel of hot hoofd
bestuur wat het voorstelt reeds bereikbaar
acht in d© naast© toekomst, reeds bij dé eer
ste kiesrecht-hervorming, d'ie, waar het be
staande 'ieerecht door zoovelen uit alle par
tijen wordti afgekeurd, niet lang meer kan
uitblijven. Welnu, deze Laatste vraag wordt
door het hoofdbestuur unaniem en beslist in
laastgenoemden zin beantwoord.
Opmerkelijk is, dat zich in alle politieke
partijen dezelfde behcefte. <_e behoefte aan
een afgerond kiesrecht-program doet gevoe
len. Kon men tot voor korten tijd nog van
meening zijn, dat de airtijen rechts de tac
tiek zonden blijven volgen om ter wille vam
de eenheid hot kiesrecht-vraagstuk te laten
ruston, na de laatste anti-revolutionaire De-
putatenvergadering en Jia het verschijnen
van het katholiek kiesrecht-rapport, dat in
April of Mei in den Bond der Katholieke
Kiesverenigingen zal worden behandeld, is
het duidelijk geworden dat men zich ook in
die kringen rekening geeft vam het hooge
gewicht der quaestie, dlie wij 'heden zullen
behandelen. Een reden .e meer voor de Libe
rale Unie om ook harerzijds beslist partij'
te kiezen, aildus eindigdé spr. onder applaus
der vergadering.
In het verslag van den secretaris, den
heer A. Roodhuyzen, werd herinnerd aan
den uitslag van de Statenverkiezingen 1907,
als hoofdoorzaak waarvan nenoemd werd het
feit, dat vele kiezers, die in i905 partij ko
zen tegen liet clericale regime, in 1907 be
vangen geworden waren door de vrees voor
democratische belastingen en legerhervor-
mingen
Door het hoofdbestuur werd nvededeeling
gedaan, dat het in zijn taaiste vergadering
besloten heeft nog eenige veranderingen in
de motie te brengen. Zoo was de leeftijd
voor vrouwelijke ongehuwde kiezers gebracht
van 30 op 25 jaar. Voorts wilde men doen
vervallen als oveibodig de uitsluiting van
hen, die nog geen 23 1 r zijn en wildé anen
bélïalve krankzinnigen, ook idioten in een
gesticht verpleegd, uitsluiten.
Bij de algemeene beschouwingen kwam te
vens in behandelinjr de motie-Gouda oan de
motie van het hoofdbestuur u»t t© stellen.
Deze motie werd echter met p één na alge
meene stemmen verworpen.
Bij de artikelsgewijze behandeling werd
vervolgens punt 1 van het programma aan
genomen, zcodati het stelsel van algemeen
kiesrecht met wettelijke uitsluitingen in
principe, werd' aanvaar©.
De afgevaardigden van Dén Haag verde
digden de algeheel© gelijkstelling van het
kiesrecht voor man en vrouw. Doch de heer
Parijn, hoewel aanvaardend het vrouwen
kiesrecht in beginsel, walde dit als oen quaes
tie van beperkt kiesrecht zien opgevat. En
dan voelt Spr. er meer voor, het. kiesrecht
te geven aan de huismoeder, dan aan de on
gehuwde T,rouw.
Uitvoerig werd deze motie verdedigd door
de hoeren Goeman Borgesius, Roodhuyzen
en prof. Van- Hamel. De heer Borgesius
zeidè, de vrouw het kiesrecht t© willen ge
ven, niet volgens het natuurrecht, maar
als functie, waardoor het Staatsbelang
wordt bevorderd. Hij was een voorstander
van vrouwenkiesrecht, evenwel beperkt,
omdat in het gezin de man alleen het hoofd
di
de
sii
I Pe
de
lu
lit
de
bil
di
is en daarmede ook bij het stemrecht dient mo
rekening gehouden te worden. Prof. Van Ma
Hamel verdedigde de beperking om do een- j. we
heid in het huwelijksleven niet te schaden.
Hierna werd do vergadering geschorst 1 „I
Na de pauze werden tot leden van het 1 lijl
hoofdbestuur gekozen de heeren S. van den bu
Be gh, dr. Koch en J. Zijp, de eersten der r do
dubbeltallen. ne
De heer Van den Bergh deelde medé zijn
benoeming niet te aanvaarden wegens
drukke 'bezigheden als Kaonerldd en in an
dere qualiteiteu In zijn plaats werd nu ge
kozen de heer D. de Klerk, te Rotterdam,
terwijl de heer Roest van Limpurg, aldaar,
mede op het nieuwe dubbeltal stond. Ter
vergadering bleken 79 afdeelingen te zijn
vertegenwoordigd
Voortgezet werden de beraadslagingen
over punt 2 dei* bekende kiesrechtsmotie. Do
heer De Kanter, Den Haag, achtte do argu
menten, te berde gébracht tegen de kiesbe
voegdheid der géliuwde vrouw, ongegrond
en verdedigde het Haagse he amendement,
dat kiesrecht vraagt voor alle vrouwen, ge
huwd en ongehuwd, van den 23-jarigen leef
tijd af.
Nadat nog Rotterdam voor de gehuwde
vrouwen een lans had gebroken, en de lieer
Thomson het woord had gevoerd, werd ge
stemd
Eerst over het amendement-Kampen, dat
eub b van punt 2 dus de geheele alinea
omtrent vrouwenkiesrecht wtil doen ver
vallen. De afdcéling Kampen vroeg ter zake
stemming over de volgende motie:
„De vergadering, van oordeel, dat 't toe- t
kennen van vrouwenkiesrecht wenschelijk is, st
noodigt het H. B. uit dit onderwerp nader ia
in studie te nemen, ten einde een andere co
oplossing dan de thans voorgestelde te vin
den." I
Het hoofdbestuur verklaarde zich tegen de th
motie, omdat 'liet reeds thains een uitspraak A
in deze materie wenschte.
De motie werd verworpen met 42 tegen H
18 stemmen en 1 blanco. 1 M
Hierna werd gestemd over bet amende
ment-Den Haag en Rotterdam, om het
woord „ongehuwd" te laten vervallen, het
kiesrecht dus aan gehuwde en ongehuwde
vrouwen te geven. Wie hiertegen stemt, al-
dus de voorzitter, vereendgt zich met bét
•voorstel van het- H. B. om alleen het kies
recht te geven aan ongehuwde vrouwen.
Het araendement werd verworpen met 31 te
gen 29 stemmen en 1 in blanco.
Ten slotte over den leeftijd. Het H. B.
stelde, zooals men weet, nader voor den 25-
jarigen leeftijd. Rotterdam stelde 23 jaar
voor, trok echter dit amendement vóór dö
stemming in. De leeftijd bleef dus 25 jaar
voor de vrouw
Aan do orde was nu punt 3, omschrij- 1
ven de de uitsluitingen.
Dit punt en vervolgens punt 4 en 5 wer
den aan,genomen
De voorzitter deelde mede, dat het samen
gaan van stemplicht en evenredige vertegeu-
woordigdng, in punt 5 te zaanen genoemd,
niet als conditio sine qua non moet worden
beschouwd. De geheel© motie was hiermee
aangenomen, met algemeene stemmenzoo
als het hoofdbestuur haar, met enkele wij-
zagingen, had voorgesteld.
De vergadering ging 'liierna in comité-
genera al over en werd daarna gesloten
333ste verjaardag der Leid
sc he Hoogeschool. Op de gebruike-
iijke wijze had Zaterdag de viering plaats
van den 333sten verjaardag der Leidsche
universiteit. De feestelijkheden, welke on-
der begunstiging van goed weder plaats von-
den en waaraau de geheele burgerij deel
nam, blijkens de talrijke vlaggen, welko
waren uitgestoken, begonnen met een rede i
van den rector magnifus, prof. dr. J. J
Hartman, in het Groot-Auditorium, welke
rede evenals zulks vroeger gebruikelijk was.
in de Latijnsche taal werd gehouden. On
dertusscben hadden de verschillende eerste
jaarsclubs der studenten zich veroenigd en
deden zij hun gecostumeerde ommetocht, j
zeer ten genoege der burgerij. Na afloop
der oratie was het verzameleli op de Burcht,
waar de uitspraak der jury en de prijsuit-
deeling plaats vond, terwijl men zich om J
zes uur aan den feestdisch vereenigde. De
professoren hadden zich vereenigd in hotel
Lion d'Or, terwijl op de sociëteit Minerva
het gebruikelijke collation plaats vond.
waaraan honderden med© aanzaten. Na af
loop werd de groote ommetocht onder fak
kellicht gehouden, waaraan talrijke vei
oenigingen met haar vaandels deelnamen en
gedurende welken de gebruikelijke serenade
aan den senaat der professoren gebracht
werd. Onder groot© belangstelling der tal
rijke burgerij, hel verlicht door bengaalsch
vuur, bewoog zich de stoet langs straten eu f
grachten Na afloop vereenigde men zich
weder op de sociëteit Minerva, waar talrijke
professoren en burgers te gast waren en
welk feest tot laat in den nacht werd voort
gezet.
Over den gccostumeerden ommetocht le
zen wij in de N. C.
Statig stoomde Zaterdagmiddag het jacht
„Hohenzollern" langs Leiden's grachten en
door Leiden's straten, zwarte kolommen rook
spuwend. Onder luid gebel en getoeter
stuurden kapitein en ervaren zeerobben het
gevaarte door de luid juichende menigte,
welke was toegestroomd om Keizer Wilhelm
en zijn gemalin Keizerin Augusta Victoria
liet welkom toe te roepen. Immers, gelijk
ons de bulletins reeds hadden medegedeeld,
was plots bij Zijne Majesteit het plan op
gekomen om ter gelegenheid van don 333er.
verjaardag onzer aloude Universiteit de
Sleutelstad met een bezoek te vereeren.
Rijkelijk daalden de gaven des Keizers on
der de menigte in den vorm van ridder
kruizen, sinaasappelen en sigaren
Nauwelijks was Zijne Majesteit onze stad
gepasseerd of begeleid van kozakken te paard
en Chiueescho schoonen werden voorbij onze
verbaasde oogen doqr twee flinke poneys
voorgetrokken do Spijkerwagen met Godard.
zagen we den onverschrokken Romein, de
wakkere Prins Borghese, op zijn metalen
stink machine, voortgeduwd en getrokken
door talrijke Mongolen. Ook de kloine voi-
turette was van do partij, een net zieken
wagentje met een machine van 1/10000 II.P
Wonder dat dezo lichte wagen zich door
do zandbergen der Gobi-woestijn heeft ver
