binnenland:
In de wandelgangen verzekert men, dat
de goedkeuring van de buitenlandsche poli
tiek der régeering eene groote meerderheid
zal verwerden, want de ministers hebben het
programma onderschreven, dat door Fortis
werd uiteengezet, waarbij eene krachtige
houding tegenover Oostenrijk wordt ver
langd.
Spanje.
Madrid. 3 Dec. Kamer heeft de
begrooting van openbare werken aangeno
men en heeft daarna de behandeling van het
wetsontwerp op het provinriale bestuur her
vat.
Oostenrijk.
W e e n e n, 3 I) e De Kamer zette lie
den de beraadslagingen over de credietwet-
teu voort. De radicale Czechen trachtten
den gang van zaken op te houden door te
verlangen, dat de aangevraagde interpel
laties woordelijk zouden worden voorgelezen.
Adler (socialist) en Udrzal (Czech) ver
langen de onmiddellijke opheffing van de
summiere justitie in Praag. Jaeger (panger-
niaan) betreurt, dat de staat van beleg niet
vroeger is afgekondigd.
Onder dè rede van Udrzal, die heftig de
handelingen van de Duitschers in den Bo-
heemschen landdag en ook de uitdagende
houding van de Duitsche studenten in Praag
kritiseert, maken de Duitschers veel rumoer
Overigens verliep de zifting zonder incident.
Het oesluit, waarbij de staat van beleg
werd afgekondigd in Praag en de omrin
gende districten, werd door den minister
raad ee'nstcmniig genomenook de Czechi-
sche landsman-minister werkte er toe mee
De toestand, die nu is ingetreden, brengt
mee, dat in kort ge'ding met grooter streng
heid kan hvojrden opgetreden tegen de mis
drijven van oproer, moord, roof, brandstich
ting of openlijke'geweldpleging. Een nader
besluit zop noodig zijn om een verscherpten
vorm in werking te doen treden, waardoor
ook de politieke rochten'zouden worden be
perkt,
De aanhangers van den Czechischen par
tijleider KI ifacs waren in den morgen van
2 December terstond weer begonnen met op-
roertooneeleu de voorstad Weinberge was
het tooneel van een formeel gevecht tus-
schen de poditie en het gepeupel, waarbij
met revolvers geschoten werd.
De afkondiging van den staat van beleg
geschiedde óm half vier 's namiddags door
rondtrekkende militaire patrouilles. Tege
lijk werd door de politie bekend gemaakt,
flat alle samenscholingen op straat en het
in 't openbaar dragen van kenteekenen van
het lidmaatschap van vereenigingen verbo-
deu werd. Hei leggen van den eersten steen
voor een nieuw universiteitsgebouw ging
niet door. Op.-de Duitschers maakt de maat
regel een goeden indrukzij zien daarin het
eenigc middel om aan de onlusten een einde
te maken en Juiu leven en eigendom te be-,
schermen. Ook do gematigde elementen on
der de Czechen erkeitnen, dat de maatregel
onvermijdelijk geworden was met het oog
op de anarchistische en anti-dynastieke uit
spattingen van de drijvers. Een troost is het
voer hen, d:.t de Duitsche studenten nu
geen onderscheidingsteekenen mogen dragen
en dat elke „Bunimel" nu onmogelijk is.
Aan eene deputatie van den gemeenteraad
van Praag verklaarde ministerpresident
Bienerth, dat de staat van beleg zou worden
ingetrokken, zoodra de rust was hersteld.
Welke uitwerking de maatregel zal heb
ben op den loop van de parlementaire werk
zaamheden in den rijksraad, moet worden
afgewacht. Naar verluidt, zijn de Czechi-
sche leden zeer ontstemd en willen zij zich
wieken op de regeering, door hun steun tc
onthouden aan de urgentverklaring van de
credietwetten voor }iet eerste halfjaar van
1909 en van de andere ..Staatsnotwendig-
keitcn." Daardoor zou de kans groot wor
den, dat er geen werk to verrichten was in
het parlement.
De regeering schijnt van plan te zijn, als
er met den rijksraad niet is op te schieten,
de zitting to verdagen of te sluiten In
dat geval zouden er credietwetten worden
afgekondigd met behulp van artikel 14 der
grondwet, liet bekende noodartikel.
Oostenrijk en Turkije.
W e e n e n, 3 Dec. De bladen melden,
dat in welingelichte kringen verzekerd
wordt, dat er in de laatste dagen eene merk
bare ontspanning gekomen is in de betrek
kingen tusschen Weenen en Konstantinopel
en dat de gezant Palavicini zijn vertrek met
verlof tot nader order zal uitstellen.
Servië.
Belgrado, 3 Dec De skoépschtina
heeft eene geheime vergadering gehouden,
waarin de gemachtigden van de commissie
voor de nationale verdediging verslag deden
van de uitkomsten vaD de door hen volbrach
te zendingen.
Belgrado, 3 Dec. De Servische
Staatscourant spreekt tegen, dat van regee-
ringswege stappen zijn gedaan met het oog
op eene leening.
Turkije.
Uit Konstantinopel wordt bericht, dat de
dag der opening van het parlement op 14
December is bepaald.
De Porte schijnt besloten te zijn, in Kre
ta eene meer actieve politiek aan te nemen.
Aanleiding daartoe levert haar de onder
drukking, waaraan de inohanimedaansche
bevolking van het eiland is blootgesteld. De
linieschepen Meszudie en Hamidie en een
kruiser zijn naar Kreta vertrokken.
Het thans in de Marmara-zee aanwezige
Engelsche eskader heeft bevel gekregen on
verwijld naar Malta terug te keeren.
Konstantinopel, 3 D e c. Oeneraal
Ismail Mahir Pacha, die in Mei jl met eene
bijzondere zending naar Samos ging en later
naar Saloniki, waar hij beschouwd werd als
een spion van het oude stelsel, is gisteren
avond door een officier vermoord. De moor
denaar ontkwam.
Perzi6-
Het wederom door aanplakking bekend
gemaakte manifest van den sjah over de
niet-bijeenroeping van het medsjliss heeft
do Russische en Engelsche gezanten te Te
heran weer aanleiding gegeven tot een pro
test bij de Perzische regeering.
De toestand in Perzië schijnt weer te ver
ergeren. Uit Mesched wordt bericht, dat de
bevolking, door de geestelijkheid daartoe
aangespoord, weigert de belastingen te be
talen. De bazars zijn sedert twee dagen ge
sloten. De staat*van beleg is in de stad af
gekondigd.
Haïti.
Porta u-P r i n c e, 3 Dec. Op de on
geregeldheden van gisteren, die uitliepen op
de verdrijving uit de hoofdstad van presi
dent Alexis, die een schuilplaats moest zoe
ken aan boord van het Fransche oefenings-
scliip Duguay-Trouin, volgde des nachts een
plundering, waarbij twaalf personen werden
gedood. Soldaten, die zich naar liet tooneel
van de ongeregeldheden begaven, vuurden
op het gepeupel, waardoor 8 menschen wer
den gedood.
Tweede telegram. Te elf uur he
den ochtend was de rust geheel en al her
steld. Een aantal plunderaars zijn in hech
tenis genomen.
Allerlei.
vDe twintigjarige chauffeur van Lord
Xewborough is wegens doodslag op een der-
lienjarigen jongen, dien lui lusschen Lom
den en Southampton overreed, veroordeeld
tot een jaar gevangenisstraf met zwaren ar
beid. Getuigen verklaarden, dat de auto
met groote snelheid had gereden. De rech-
»er overwoog, dat de koetsier al tweemaal
wegens te hard rijden was veroordeeld; nu
hau zijn roekeloosheid, op den dag dat het
tweede vonnis viel, den dood van een jongen
veroorzaakt Na afloop van zijn straftijd
heeft de koetsier, die een vreemdeling is,
nog kans het land te worden uitgezet.
vDe rechtbanken zijn nu in Engelsch-
Indië niet malsch met hun straffen. Een
Hindoe, die in een spoorwegwagen ,tot zijn
medereizigers opruiende taal had gevoerd, is
te Secunderabad veroordeeld tot vijf jaar
gevangenschap buiten zijn land.
B e I 1 u n o (Italië), 3 Dec. Er heeft
eene aardverschuiving plaats gehad te San
Lucanohet dorp Pra heeft veel geleden,
30 gebouwen zijn gedeeltelijk vernield. De
moeten 27 personen gedood en 9 gekwetst
zijn.
Tweede telegram. Tot 8 uur
's namiddags waren elf lijken en 20 gewon
den uit de puinhoopen te voorschijn ge
haald. Bijnu niemand heeft kunnen vluchten.
Men vreest, dat nog 20 slachtoffers onder
de puinhoopen zijn. Men is beducht voor
nieuwe aardstortingen.
T o k i o, 3 D e c. Vijf en dertig visschers-
schuiten leden gisteren tengevolge van een
tyfoon schipbreuk in de Kawatsoe-baai van
liet Statsoe-eiland. Men bericht dat 350 vis-
schers verdronken zijn.
Kameroverzicht
Eerste Kamer.
De Eerste Kamer kwam Donderdag bij
een ter behandeling van een aantal wets
ontwerpen Allereerst kwam de militiewet
aan de órde
De lieer Staal handhaafde zijn vroe
ger uiteengezette meening, dat het twee-
ploegeustelsel 'n onoplosbare puzzle is, na-
dcelig voor de defensiebelangen. Voorts dat
l.-el ontwerp niet beantwoordt aan de grond
wettelijke waarborgen voor de binnenland-
sche rust en veiligheid dat het niet de sta-
tegigische veiligheid bij de mobilisatie ver
zekert, geen afdoende waarborgen geeft voor
voldoende opleiding van de infanterie, ons
hoofdwapen.
Verbeten tjg voor de zeemilitie wordt door
het ontwerp verkregen, doch de nadeelen
voor de infanterie zijn overwegend.
Bezuiniging mag niet gaan ten koste van
de defensie-belangen en de rust in het
militair vraagstuk niet gekocht worden tot
eiken prijs Trouwens, zelfs geen tijdelijke
lust in de p ditiek-militairen strijd zal wor
den verkregen; de sociaal-deinocraten zet
ten de actie reeds..voort, en mogelijk is het,
dat een uit d& eerstvolgende verkiezingen
ontstaand nieuw kabinet het geheele wapen
der infanterie gedesorganiseerd zal vinden.
De lieer van Voorsfctot Voorst
zou vóór het ontwerp stemmen, ofschoon
naar zijn oordeel te veel wordt beknibbeld
op de opleiding. Hij hoopte evenwel op na
dere militaire voorziening, wijl deze parti-
eele regeling het bestaande raderwerk nog
ingewikkelder maakt.
In denzelfden geest adviseerde de heei
van Löben Seis Het ontwerp gaat in éen
verkeerde lijn, maar het «brengt althans
voorloopige verbetering.
De minister van Oorlog, de heer Sabron,
achtte de onder het ministerschap van den
lieer Staal ontworpen verdeeling van de mi
liciens over 4 compagnieën van een batal
jon, met slechts 22 raan voor elke compag
nie, geen oplossing. Voor de handhaving
van de openbare orde zijn echter 4000 man
voldoende<le mobilisatie is daarmede ge
noeg verzekerd, omdat in dit stelsel de
menschen in militairen dienst zijn en naai
de garnizoenen kunnen worden gezonden
waar dit noodig is. In het stelsel van de
ministers Staaj en Van Rappard waren zij
•met verlof
In den breede betoogde de minister de
doelmatigheid der winteroefeningen. Onder
liet tweeploegenstelsel komt ook het schijf
schieten beter tot zijn recht. De nieuwe re
geling zal het langduriger en regelmatiger
vaste perioden geven
De minister hoopte dat het blijvend ge
deelte nog eens zal kunnen afgeschaft wor
den maar van hem is daartoe niet een
voorstel tc verwachten. Aan een latere fina
le herziening van onze militaire weiten
staal liet tegenwoordig ontwerp niet in den
weg; de vermindering van den tijd der her
halingsoefeningen zal vooral ten gunste
van de oudere lichtingen komen.
Na een dankbetuiging van den Minister
van Marine, den heer Wentholt, voor de
erkenning van -verbeteringen ten behoeve
van de zeemilitie, verklaarde de heer Van
Weideren Rengers, ook namens vele poli
tieke vrienden, te zullen voorstemmen in
het belang des lands, afgescheiden van de
beginselen van het ontwerp en zonder reke
ning dat het verbetering zal aanbrengen.
Daarna werd het ontwerp aangenomen
met 44 tegen 2 stemmen, die van de heeren
Staal en De Jong.
Nog werden aangenomen de wetsontwer
pen: tol wijziging en aanvulling van de Be-
orderingswetvoor de zeemacht 1902;
lot beschikbaarstelling van gelden voor het
Murine-Departement en tot wijziging van
de Justitie-begrooting voor 1908.
Bij dit laatste ontwerp gaf de Minister
van Justitie de heer Nelissen, naar aanlei
ding van een opmerking van den heer
Scholten, te kennen, dat een reorganisatie
van het Gesticht te Veemhuizeu noodig is
om de verpleegden te leeven kennen.
Heden de Achterstandsontwerpen
Tweede Kamer.
In de zitting van Donderdag 3 Decem
ber werd voortgegaan met de behandeling
ck-r begrooting van Binnenlandsche Zaken,
en wel niet de af deeling Hooger Onderwijs.
Een amendement-De Steurs c.s. (bedoe
lende verbouwing van het •bestaande herba
rium te Leiden) werd aangenomen met 42
tegen 30 stemmen.
EeiT amendement«Van Veen c.s. (bedoe
ling stichting nieuw herbarium met expe-
rimenteertuin te Oegstgeest) is hierdoor
vervallen. Het regeeringsvoorstel wordt
aldus gewijzigd goedgekeurd, zoodat het be
staand herbarium te Leiden zal blijven zon
der experimenteel-tuin.
Bij de afdeeling
Middelbaar O n d e r w ij s,
betoogden de hoeren Smeenge en Ter Laan
de wenschelijkheid, om den tijdelijk bur-
geravondschoolleeraar wat pensioen betreft
gelijk tc stellen met de gewone leeraren bij
lu i M O
De heer De Stuers kwam er tegen
op, dat sedert, een halve eeuw nog steeds
een door de regeering beaamde toestand
voortduurt, dat bij liet middelbaar onder
wijs onbevoegden worden aangesteld.
De «heer R o o d li u ij z e n sehreeft dit
toe aan de wet van 1877, die tot zoo groo
te specialiseering van de bevoegdheden is
overgegaan, dat het eer aanbeveling ver
dient, dat de regeering te dien opzichte een
weinig de hand licht. Voorts critiseerde hij
het opnemen van leeraren, die opleiden
voor de acte middelbaar onderwijs in de
examencommissies voor die akte.
De Minister antwoordde wat be
treft gelijkstelling ten aanzien van het pen
sioen der tijdelijke burgeravondscho&lleera-
rea. dat deze kwestie onder de oogen zal
kunnen worden gezien bij een onvermijde
lijke herziening der nieuwe wet-Kuyper,
welke binnen zeer korten tijd zal moeten
worden ter hand genomen. In elk geval die
nen afgewacht te worden de voorstellen van
de ineenschakelingscommissie ook ten aan
zien van het door den 'lieer De Stuers be
sproken onderwerp. De «minister zal voorts
ernstig onderzoeken of misbruiken het ge
volg zijn van opneming van opleiders tot
examen in examencommissies.
De heer Van A s c h v a 11 W ij c k had
met genoegen 's ministers verklaring ge
hoord dat de rijkssubsidie aan gemeente
lijke Hoogere Burgerscholen zich regelen
moet naar liet aantal buitenleerlingen. De
burtenleerlingen toch geven aanleiding tot
instelling-van parallelklassen, die,veld geld
aan de gemeente kosten. Spr. gaf eene be
cijfering van de school te Amersfoort.
Verschillende andere leden gaven bijzon
derheden over H. B. S. in andere steden
en bepleitte de verandering van gesubsidi
eerde gemeentelijke H. B. S. in Rijks
H. B. S.
De Minister wees er op, dat in het
afgeloopen jaar niet minder dan 27 aanvra
gen inkwamen voor verandering van H. B.
S. met 3-j. c. in H. B. S, met 5-j. c., tot
overneming van H. B. S., tot stichting van
nieuwe H. B. S. enz. Waar de keuze zoo
moeilijk was en de financieele toestand tot
zuinigheid maant, is voorzichtigheid gebo
den. Overwogen wordt een zekere maatstaf
Hot subsidieering in verband met het aantal
buitenleerlingen dat een gemeentelijke H.
B. S. bezoekt.
Een goeden maatstaf voor subsidieering
zou wellicht leiden tot wat minder drijven
tot oprichting van gemeentelijke H. B. S.
's Avonds werd de vergadering voortgezet.
De heer P a t ij n beleitte met nadruk een
Rijks Hoogere Burgerschool voor de eilan
den Gceree en Overflakkee.
De heer R e y n e deed gelijk verzoek voor
Harderwijk. Opmerkelijk noemde spr. het,
dat B. en W. van Harderwijk aan den mi
nister hebben medegedeeld, dat zij 'n over-
heidsschool niet noodig achten, terwijl een
bijzondere H. B. S. op Christelijken grond
slag, daar niet tot stand kon worden ge
bracht. Toch nam de meerderheid van den
Raad, met de beide wethouders incluis, het
besluit, om een It. H B. S. te vragen. Spr.
oordeelde, dat de minister zich dus eerder
aan doze officieele mededeeling moet houden,
dan aan officieuze kennisgevingen als de be
wuste verklaring van B. en W waarop de
minister zich nu beroept.
De Minister verwees den heer Palijn
naar zijn redevoering van hedenmiddag. Wat
Harderwijk betreft, kon de minister niet in
zien, dat er iets onregelmatigs is geschied.
Een onderzoek in deze zaak is zeker wel ge-
wefischt, doch niet op grond van de mede-
deelingen der heeren, want die hadden z. i.
eigenlijk niets bijzonders verteld. De minis
ter zeide al zijn best te zullen doen, om bet
subsidieeringsontwerp voor of na Kerstmis
te kunnen behandelen.
Bij de afdee'ing scholen voor vakoplei
ding en teekenscliolen" besprak de heer
Hubrecht het middelbaar technisch on
derwijs, dat z. i. te onzent nog treurig ach
terlijk is Hij betoogde, dat onze nijverheid
niet begc-erl de algemeen gevormde technici,
maar speciaal opgeleide vakmannen.
De heer DeVisser vond het bedenke
lijker humor, 's ministers memorie van ant
woord, ten aanzien van het afwijzen van een
subsidie voor de vakschool, van den ,,Aan-
nemrsbe-nd".
De lieer R o o d h u ij z e n betoogde de
wenschelijkheid van regeeringstoezicht op de
examens, die dopr verschillende vereenigin
gen li. t. 1. worden afgenomen op het gebied
van handclsrekenen, boekhouding, accoun
tancy enz.
De heer Bos sloot zich aan bij de' zaak
rijke rede van den heer Hubrecht, die, vol
gens spreker echter één ding uit het oog ver
loor. Hij dacht nl. meer aan de opleiding
der ondernemers zelf, dan aan die van de
ondergeschikte personen in de industriede
opzichters, voor wie speciaal vakscholen noo
dig zijn. Ten aanzien van het handelsonder
wijs betoogde spreker de wenschelijkheid, om
een handels hoogesehool te stichten. Amster
dam moet in deze echter krachtig voortgaan.
Dan eerst is het de plicht der regeering, om
op dit gebied aan te pakken.
Dc Minister verzekerde het grootste
deel der redevoeringen met genoegen te heb
ben gehoord. Men had in het Voorloopig
Verslag zijn bedoelingen miskend. De minis
ter, dit nader uiteenzettende, verklaarde
voorts, dat hij gaarne morgenochtend een
wijziging zal voorstellen, om te komen tot
een subsidieering van de school van den Aan-
uemersbond Hij zal de wenschelijkheid eener
afzonderlijke inspectie voor het technisch
onderwijs overwegen en achtte staatstoezicht
op vrije examens van vrije vereenigingen
niet gemakkelijk te regelen, maar wilde on
derzoeken of er meer samenhang zou te bren
gen zijn tusschen die verschillende examens.
Gaarne zal de minister mededeeling ontvan
gen, welke vereeniging ter hand wil nemen
de opleiding voor onderwijzend personeel bij
handelscursussen
Bij den minister is tooh in overweging een
plan, om die zaak aan te vatten. Gemeente
lijke instellingen zal de minister ook gaarne
steunen. Het particulier initiatief is echter
overal werkzaam, onder aansporing en steun
van den ijverigen inspecteur, den heer De
Groot.
iHet algemeen debat over deze afdeeling is
gesloten
Hden 101 uur voortzetting.
Berichten.
De Staatscourant van Vrijdag 4 Dec.
bevat o. m. de volgende Kon. besluiten:
op verzoek eervol ontslagen E. W. C.
Maclaine Pont, betaalmeester te Rotterdam
en H. H. J. Kroes, leeraar aan de R. H.
B S. te Heerenveen;'
benoemd tot rechter in de rechtbank te
Almelo mr. J. H. G. Jorritsma, substituut
griffier bij de rechtbank te Roermond
bevorderd" tot luitenant ter zee 2e klasse
de adelborst le klasse R. Kwast.
goedgekeurd. d«at Ch. N. J. Moons, burge
meester der gemeente Maarheeze, is benoemd
tot waarnemend secretaris dier gemeente, gedu
rende bet tijdvak van 10 Nov. 1908 tot en met
9 Dec. 1908;
vergunning verleend tot het dragen van de
hem vanwege Z. M. den Duitsehen Keizer, Ko
ning van Pruissen. geschonken bronzen Zuid-
Wèst-Afrika-herinneringsmedaille, aan den voor
den Indisciien dienst bestemden soldaat L.
Pütz;
vergunning verleend tot het dragen van de
Médaille Coloinale, met gesp, Algérie, aan den
voor den Indisolien dienst bestemden soldaat
L. Tadic.
H. M. de Koningin-Moeder heeft even
eens ITaar gelukwenschen laten overbrengen
aan den Oostenrijkschen gezant, ter gelegen
heid van het jubileum des Keizers, en wel
door jhr. De Ranitz, grootmeester bij Hr.
Ms. Huis.
Z. K. IT. de Prins kwam heden weer
te 's Gravenhage, en keert Maandag naar
Het Loo terug.
Met 14 dezer wordt s Prinsen -verblijf op
het Loo opgeheven, en komt Z. K. H. zich
voor den winter in de Residentie vestigen.
Mr. J. D. C. baron van Heeckeren
van Ivell, buitengewoon gezant en gevol
machtigd minister van H M. de Koningin
der Nederlanden, bij de Hoven van Dene
marken, Noorwegen en Zweden, is in het
Hotel ,,den Ouden Doelen" te 's GraVen-
ltage aangekomen.
De toestand van den Commissaris der
Koningin in de provincie Gelderland was
gisteren dets gunstiger.
*-— Als gewoonlijk elk jaar is aan tal van
opper-, hoofd- en verdere officieren, te reke
nen van 6 December e. k., machtiging ver
leend, het cijfer, in het daarbij bedoeld,
vroeger aan hem uitgereikt, onderscheidings-
teeken wegens langdurigen dienst als officier
te doen verwisselen.
Voorts heeft de minister van Oorlog, met
ingang van 5 Dec. a.s., het onderscheidings-
teeken voor XV jaren Nederlandschen dienst
als officier toegekend aan kapiteins en le
luitenants.
Albert Vogel is thans te Berlijn, waar
hij zich bij Else Otten in het Duitsch be
kwaamt.
Te 's Gravenhage overleed mr. A.
Heemskerk, (broeder van den tegenwoordigen
minister van binnenlandsche zaken), vroeger
lid van de gemengde rechtbank te Cairo.
Het Rechtskundig Tijdschrift Themis
telde hem indertijd onder zijne gewaardeerde
medewerkers.
De begrafenis is bepaald op aanst. Zater
dag op de Algemeene Begraafplaats, om li
uur van het sterfhuis.
Huldeblijk Van Hasselt.
Woensdagavond had in het Lijngebouw der
H. IJ. S. M. aan de De lluyterkade te
Amsterdam, dp tweede vergadering plaats
van de commissie tot oprichting van een
huldeblijk voor wijlen den heer R. van
Hasselt, voorzitter van den raad van admi
nistratie der H. IJ. S. M.
De voorzitter, de heer G. J. Sarlemijn,
inspecteur van het vervoer der H IJ. S.
M., heette de leden der commissiee bestaan
de uit ambtenaren en beambten van alle tak
ken van dienst, welkom.
Hij kon reeds nu mededeelen, dat het plan
uitnemend geslaagd kon worden beschouwd,
want er waren reeds 8830 inschrijvingen tot
een gezamenlijk bedrag van ruim 4211 in
gekomen.
Besloten werd tot het stichten van een
monument op het graf te Warnsveld bij Zut-
fen, en van een borstbeeld in het admini
stratiegebouw der H. IJ S. M. te Amster
dam.
De beeldhouwers enz., die zich hiervoor
hebben aangemeld, zullen worden uitgenoo
digd hunne ontwerpen in te zenden.
Het groot aantal inschrijvingen en het
groote bqdrag, dat inkwam, bewijzen wel,
dat er onder het personeel der H IJ. S. M.
veel animo voor dit huldeblijk-plan heerseht.
„H-e t V r ij e Tooneel" te
Antwerpen. Speenhoff en Nap. de la
Mar hebben te Antwerpen een kolossaal suc
ces gehad met hunne voordrachten. Vooral
van Speenhoff heeft het talrijke publiek ge
noten. Zijn genre was voor Antwerpen ge
heel nieuw, omdat onze nationale dichter-
zanger inderdaad geheel op zich zelf staat
en ondanks alle imitaties alleen gebleven ia.
Zijn in Holland reeds overbekende liederen, j
als Brief van een moeder aan haar zoon
in de gevangenis" e. a. hadden in België
tevens de aantrekkelijkheid van het nieuwe. 1
En gelijk deze voor een jaar of zes in Hól
land stormenderhand allen veroverden, zoo
ging het ook te Antwerpen. Men heeft ge
smuld aan de vaak ironische, soms schrij
nende liederen, die Speenhoff daar op zijn
gewone, onopgesmukte wijze ten beste gaf.
Naj">. de la Mar's genre acht men van
minder gehalte, ofschoon zijn komische wijze
van voordragen vaak ware salvo's deed los
branden.
,,Z'n Edelachtbare" voldeed beter dan ,,De
tante van Charley", dat door de vaak onbe
holpen geestigheden de grens van het banale
dikwijls overschreed. Doch,,Z'n -del-
achtbare" bleek ook bij de Antwerpenaren
waaionder vele leden der Hollandsche
kolonie ten zeerste in de smaak te vallen,
niet in het minst door het geestige spel van
Nap. de la Mar, de aandoenlijke liedjes van
mevrouw Speenhoff en de opgewektheid,
waarmee alle leden van ,,Het Vrije Tooneel",
de heeren Toni Schmitz, Bern. van Noorden
e. a. hunne rollen vervulden. (Op 4 Decem-
e. a. hunne rollen vervulden. Heden heeft
wederom eene voorstelling plaats.
Het arbeidsconflict te
G o i r 1 e. De correspondent te Tilburg
van het Hbld. meldt:
Iedereen weet thans dat de Goirlesche ar- j
beiders. den strijd niet hebben aangebonden I
om verzet te plegen tegen de invoering der
machines, doch uit vrees dat het onvermij- i
delijke gevolg van het machinaal vervaardi
gen van behangsellinnen zou zijn werkloos
heid onder de handwevers. Dat de arbeiders
goed gezien hebben en hun vrees niet on
gegrond was, kon blijken uit het volgende.
De firma Van Puyenbroek weeft thans
in hare spinnerij tc Tilburg het behangsel
linnen machinaal en biedt dit artikel aan
hare cliënteele aan 20 pet. beneden den prijs
waarvoor alle handfabrikanten het leveren.
Deze concurrentie heeft nu de firma Van
Besouw verplicht 32 harer handwevers aan
te zeggen dat zij, wanneer de onderhanden
zijnde ketting afgewezen is, dit zal voor de
meesten uiterlijk Maandag zijn, ontslagen
zijn
De stranding van Hr. Ms.
Evertsen. Voor het gerechtshof te Am
sterdam werden gisteren de pleidooien ge
voerd in zake het hooger beroep van de firma
Zur Miihlen tegen het vonnis van de recht
bank te Alkmaar, die het bergloon wegens
verleende assistentie aan het oorlogschip
Evertsen had bepaald op 32,000, terwijl
de firma 120,000 had gevorderd.
Voor de firma Zur Mühlen trad op mr. IC.
Philips; voor den Staat der Nederlanden de
rijksadvocaat mr. Mouthaan Sr.
Adv.-gen. mr. Pleyte zal 24 December
conclusie nemen.
De zaak Pliester. Men meldt
uit Arnhem.
De officier van justitie mr. Hofstede is
gedagvaard als getuige a décharge in de
zaak der Arnhemsche Bankvereeniging
Pliester en Co., welke voor het Hof te Am
sterdam zal worden behandeld, om toelich
tingen té geven over de opstelling der dag
vaarding.
De moord te Beesd. Voor het
gerechtshof te Arnhem werd gisteren in hoo
ger beroep behandeld de geruchtmakende
moordzaak te Beesd. Terecht stond de arbei
der P. Rozenhoek te Beesd, wien ten laste
werd gelegd dat hij m den nacht van 24
op 25 Febrtiari 1908 te Beesd, opzettelijk en
met voorbedachten rade, naar een te voren
beraamd plan en in kalm overleg, in ieder
geval opzettelijk, zijn van tafel en bed ge
scheiden echtgenoote Gijsje de Wildt, van
het leven heeft beroofd, door haar met het
oogmerk om vorenbedoelde n moord te ple
gen, met geweld een scherp mes in den hals
te stooten, te steken of te snijden, zoodat
de groote halsslagader is doorgekliefd, ten
gevolge waarvan de vrouw zeer spoedig ten
gevolge van verbloeding overleed.
Bekl. was door de Tielsche rechtbank ver
oordeeld tot 20 jaren gev ingenisstrafVan
dit vonnis waren de officier /an justitie, die
levenslange gevangenisstraf had geëischt, en
ook de beklaagde in hooge1- beroep gekomen.
Bij het langdurig getuigenverhoor er
waren 18 getuigen bleek, dat de vermoor
de vrouw was van levenslustigen aard, hield
van uitgaan, terwijl bekl. stil en bedaard
was, hij kwam nooit met de politie in aan
raking, doch ook zijn vrouw stond gunstig
bekend.
De verstandhouding tusschen bekl. en zijn
vrouw, was ook voor hun huwelijk nimmer
goed, steeds waren tr twisten en zelfs is
Gijsje op een dag bij een buurvrouw geko
men met de mededeeling dat zij meende ver
giftigde koffie te hebben binnen gekregen.
Zij braakte hevig en zag blauw.
In 1905 werd op verzoek der vrouw een
scheiding tusschen tafel en bed uitgesproken,
doch ook na dien tijd bLef bekl. het zijn
vrouw lastig maken. De vrouw kwam dik
wijls bij een vriendin, kwam op de kermis
enz. en dit was bekl. een doorn in het oog.
,,Hij zou haar nog wel een., nekken", ver
klaarde hij Toen deed h de vrouw het
voorstel om weer met haar te gaan samen
wonen. Zijn bedoeling daaimee was, zoo liet
hij zich aan getuigen uit om, wanneer de
vrouw zwanger zou zijn, haar in den steek
te laten en zoo te verhinderen, dat zij kon
leven zooals zij dat wenschte. De vrouw heeft
aan bekl.'s wensch gevolg pegeven en is weer
bij hem komen wonen, voor korten tijd. De
vrouw was zwanger en dit deed bij bekl. de
gedachte opkomen dat zij abortus zou kun
nen plegen en zoo zijn ooos plan verijdelen.
Daarvan is nimmer iets ebleken en de sec
tie van het lijk leerde o auigend dat bekl.
