BINNENLAND.
Berlijn, 9Pebr De Fransch Duit-
sche overeenkomst betreffende Marokko is
heden voormiddag in het departement van
buitenlandsche zaken door staatssecretaris
von Schoen ui gezant Cambon onderteekend.
P a r ij 9 Febr. De minister van buiten
landsche zaken Pichon heeft in den minister
raad de tusschen de Duit6che en Fransche re
geeringen gesloten overeenkomst ter tafel ge
bracht. De tekst, goedgekeurd door de beide
kanselarijen, is hedeu morgen te Berlijn
onderteekend.
De overeenkomst is door Frankrijk ter
kennis gebracht van Spanje, Rusland en
Engeland en door Duitschland medegedeeld
aan Oostenrijk en Italië. Deze modedeeling
is op de gunstigste wijze door de mogendhe
den ontvangen
Tweede telegram. In Parijs is
met rechtmatige voldoening het groote
nieuws ontvangen van de heden morgen om
half elf tusschen Frankrijk en Duitschland
gesloten regeling. Deze regeling is van
Duitschland uitgegaan en het besluit van
langdurige overleggingen, die in den loop
van den zomer van 1907 te Tanger tusschen
de gezantschappen van Frankrijk en Duifsch-
land hebben plaats gehad en in de eerste da
gen van Januari jl. te Berlijn hervat wer
den.
De verklaring, die onderteekend is door
den rijkskanselier vorst Bülow en den ge
zant Cambon, heeft groote overeenkomst
met de artt. 2 en 4 van hei Fransch-Engel-
sche accoord van 6 April 1904. Zij houdt de
erkenning in van het steeds door Frankrijk
voorgestane gezichtspunt, dat Duitschland
in Marokko slechts economische belangen
heeft; zij bekrachtigt de politieke belange
loosheid van dezen staat, terwijl zij hem
plechtig den vol9trekten en volledigen waar
borg van zijne economische belangen verze
kert.
De verklaring werd aan de rijkskanselarij
ingegeven door do behoefte aan eene over
eenstemming, die aanhoudend aan den dag
kwam, tusschen de groote mogendheden.
Zij is oene aanwijzing van de begeerte van
de rijksregeering en van den Duitschen Kei
zer om inniger mede te kerken aan het werk
van algemeene pacificatie, dat de taak is
van Frankrijk, zijne bondgenooten en zijne
vrienden.
Men is er zeker van, dat het Fransch-
Duitsche accoord betreffende Marokko goed
zal worden opgenomen, zoowel in Petersburg
en Madrid als in Londen. Engeland kan niet
anders dan zeer voldaan er over zijn, dat
het door Duitschland de beginselen ziet be
krachtigd, waaraan het zijne toestemming
verleende reeds van de maand April 1904
af. Men moet ook niet vergoten in Frank
rijk, dat Engeland door de loyale medewer
king van zijne diplomatie gedurende de laat
ste jaren op gelukkige wijze heeft bijgedra
gen tot de bevrediging, die heden tusschen
Frankrijk en Duitschland, wat Marokao be
treft, tot stand is gebracht.
B e r 1 ij n, 9 F e b r. De Marokko-over-
eenkomst heeft den volgenden inhoud De
regeering der Fransche republiek, die on
voorwaardelijk vasthoudt aan den waarborg
der onschendbaarheid en onafhankelijkheid
van het Sherifiaansche rijk, is besloten de
economische rechtsgelijkheid in stand te
houden en dientengevolge den Duitschen
handel en nijverheidsbelangen ter plaatse
niet tegen te werken. Anderzijds is de Duit-
sche regeering, welke in Marokko uitslui
tend economische belangen nastreeft en
welke erkent da» de bijzondere politieke be
langen van Frankrijk met den waarborg
van orde en vrede daar ter plaatse enz. ver
bonden zijn, beslist geneigd deze belangen
niet te weerstreven. Beide regeeringen ver
klaren dat zij-geen maatregelen te haattzul-
len nemen, noch zullen aanmoedigen welkè
geschikt zouden rijn te haren gunste of ten
gunste van welke andere mogendheid .ook»
voorrechten te scheppen en dat zij zullen
trachten hun onderdanen, aan wie de vol
voering van dit alles mocht worden opge
dragen, gemeenschappelijk daaraan te doen
deelnemen.
P a r ij s, 9 Febr. Minister Pichon
verklaarde aan een medewerker van de
Temp, dat de indruk bij de mogendheden
is, uat geen daad meer bevorderlijk kan
zijn aan den algemeenen vrede aan de
Fransch-Duitsche overeenkomst. Hij bracht
hulde aan de vredelievende gevoelens van
Duitschland.
Pnus Radolin, Duitsch ambassadeur te
Parijs, verklaarde, dat de goede verstand
houding van duurzamen Aard zal zijn en
zal tooncn, dat men met goeden wil alle
geschillen kan oplossen.
De Russische gezant Xelidow zeide, dat
de overeenkomst door Rusland gunstig zal
worden ontvangen, omdat zij strekt tot
handhaving van den vrede.
Graaf Khevenhuller, de Oostenrijksche
gezant, gelooft dat ook Oostenrijk tevre
den zal zijn, omdat liet steeds getracht
heeft de overeenstemming te bevorderen
omtrent Marokko tusschen zijn bondgenoot
Duitschland en zijn vriend Frankrijk.
P a r ij s, 9 Febr. In de wandelgangen
der Kanier werd het bericht over het slui
ten der overeenkomst met groote voldoe
ning ontvangenalle partijen wenschen
zich er geluk mee, dat de diplomatieke
horizon helderder wordt
Ook in den SenAat werd hef-aluiten der
overeenkomst met algemeene voldoening
vernomen.
P a r ij s, 9 Febr. Minister-president
Clenienceau drukte tegenover een modewer
ker van de 8'ècle zijne voldoening uit over
het Fransch-Duitsche accoord. Die voldoe
ning moot kalm en waardig zijn en geenszins
luidruchtig trionifeerend. Het accoord wijst
op het einde van de politiek van speldeprik-
ken, de politiek van het aan land gaan te
Tanger. liet accoord is heden tot stand ge
komen, dan zij de voortdurende loyauteit
van onze houding in Marokko, ook bij de
jongste gebeurtenissen in Marokko. Clemen-
coau, die altijd aan elke verovering van
Marokko vijandig was, verheugt zich, dat
Duitschland eindelijk overtuigd is van de
zuiverheid van Frankrijk's bedoelingen en
het recht van bevoorechten staat erkent,
dat wij in Marokko bezitten. Zonder nieuwe
bemoeiingen te verlangen, is het onmisbaar,
dat Europa op ons kan rekenen in het ge
val van onlusten en lat wij op dat punt in
overeenstemming zijn met alle staten.
In antwoord op de vraag of er in het
tegenwoordige aecoord eenige contra-praesta-
tie is. verzekerde Clemenceau, dat Frank
rijk voldoening heeft gekregen zonder eenige
compensatie, zonder iets te beloven, zon
der eenige uitgedrukt© t f geheime contra-
praestatie.
Perzlé-
Teheran, 9 Febr. Er is een ernstig
oproer uitgebroken te Rjescht. De gouver
neur en verscheidene ambtenaren werden
door de omwentelingsgezinden vermoord, I)e
konak en de aangrenzende post- en tele
graafkantoren werden door lien in brand
gestoken
Teheran, 9 Febr. Het Petersburg-
sche telegraafagentschap bericht uit Rjescht
De omwentelingsgezinden verbrandden en
plunderden gisteren het huis van den gou
verneur De gouverneur moet gevlucht zijn.
De derwischen en kozakkeu, de khan van
Talig, in 't geheel honderd man, zijn ge
vlucht in het Russische consulaat.
Uit Tabriz wordt bericht dat de omwen
telingsgezinden eene zware nederlaag heb
ben geleden. Bijna de geheele stad bevindt
zich in handen van de eeringstroepen.
Chili.
Santiago de Chili, 9 Febr. De
lijkopening van den kanselier van het Duit
sche gezantschap bevestigt, dat hij het
slachtoffer is geweest van moord, die diefstal
tot drijfveer heeft gehad. De portier is ver
dwenen de justitie zet haar onderzoek
voort. De president der republiek had eene
conferentie met den rechter van instructie,
van wien hij eischte, dat de moord spoedig
zou worden opgehelderd.
Allerlei.
vDe Mauretania is in 4 dagen 20 uur
27 minuten van New-York naar Queen-
stown gevaren, d. i. voor de Oostwaartsch©
reis de kortste tijd.
Buenos A y r e s, 9 Febr. De sta
kingsbeweging, die in de laatste dagen te
Rosariö u orak ten gevolge van de verhoo
ging der belastingen, neemt voelbaar in
omvang toe. 33 bedrijfstakkeu zijn in sta-
fcing gegaan. Handel en nijverheid zijn ver
ia md
P a r ij s, 10 Febr. Renard en Cour-
tois, de beide beklaagden in den moord op
den bankier Remy, zijn veroordeeld, de eer
ste tot levenslangen, de tweede tot 20 jaren
dwangarbeid.
Bordeaux, 10 Febr Een kabel
telegram bericht, dat Maandag eene ontplof
fing is voorgekomen te Quays in Senegal,
in het kantoor van een huis uit Bordeaux.
Vier negers zijn gedood; Europeanen zijn
niet gedeerd.
Panama, 8 F e b r. De rivieren in het
binnenland zijn buiten hare oevers getre
den en hebben hoopen lava en doode vis-
sohen achtergelaten.
In de Cordillerastreek werden aardbevin
gen en bijkomende verschijnselen gevoeld.
Kameroverzicht.
Eerste Kamer.
De heer Van den Jliasea, Dinsdag
zijne rede voortzettende, critiseerde de vaak
onmogelijke eischen van het Amsterdamsche
woningtoozicht, door het opsommen van vele
staaltjes. Zoo moest in Amsterdam drassigen
grond tot vasten bodem worden gemaakt.
Bedsteden moesten van boven opengemaakt
worden om lekker frisch te slapen. Vloeren
moesten uitgebroken worden om de verdie
pingen op de vereischte hoogte te bren
gen. Ze gaan me waarachtig zoo ver
dat ze een waschbakje met Sunlightzeep
van een stankafsluiter willen gaan voorzien.
Is dat nou toch niet al te gek 1 Die mede-
deelingen omtrent huizen brengen mee, dat
er geen koopeis meer voor te vinden zijn.
Van Amsterdam gaat Spr. naar Rotter
dam waar ze ook al de onmogelijkste eischen
stellen. Do veranderingen aan de bedsteden
in een hofje van 18 woningen kostte maar
eens even 700. Ga d'r maar eens eens an
beginnen. Op die manier gaat Spr. door.
Spr. wijst vervolgens op de dalende prij
zen der panden en verzoekt een staatje
daarop betrekking hebbende, in de Hande
lingen op te nemen, hetgeen wordt toege
staan. Uit dat staatje kan blijken dat er
vele panden in Amsterdam zijn, die sedert
de in werking treding der Woningwet tot op
de helft van dec koopprijs zijn gedaald. Van
643 huizen moesten er 310 worden verkocht
in één jaar tijd, bij executie, omdat de hypo
theekbanken geen geld meer wilden geven.
En wat nou nog 't ergste is, den kleinen man
wordt zijn kapitaaltje ontnomen dat hij in
die huizen heeft gestoken. Waar moet dat
heen op die manier f Wat drukt een derge
lijke daling van de perceelen niet op de be
lastingen. Uit angst worden de menschen
gedwongen hun huizen te'verkoopenOp de
O.-Z. Achterburgwal te Amsterdam is een
heerenhuis van di 'e verdiepingen verkocht
voor 3000. En in do arbeiderswijken is
het nog veel erger. Wordt daar nou de
werkloosheid niet in de hand gewerkt?
Naar aanleiding daarvan betoogt hij dat
alle bevelen door B. en W. in de laatste ja
ren t© Amsterdam gegeven *en aanzien van
de Woningwet onwettig waren. Dat heeft de
heele Raad van Amsterdam unaniem uitge.
maakt. Is het nou niet treurig dat zoo iets
in Amsterdam gebeuren konDaar hadden
ze me maar doodeenvoudig verzuimd de ge
zondheidscommissie te hooren, hetgeen de
wet toch voorschrijft Als dat nou nog in
een kleine gemeente gebeurd was, maar ver
beeld je, in Amsterdam. Waarom keuren ze
daar de beurs nie* af? Die staat ook op in
vallen. Er wordt vreeselijk geschermd met
die huisjesmelkers, net als vroeger met de
remplacentenbazen Wie zou niet graag die
krotten opruimen 1 Maar men overdrijft op
schrikbarende manier. Op de ergerlijkste
wijze hebben uitzettingen palats. Hoe de
menschen onder dak komen, 't kan ze niets
schelen. Zoo werd in de Utrechtsche dwars
straat te Amsterdam een zeventig jarig man
uit zijn huisje ec zijn eigendom gezet. In
die zelfde straat verschenen op een goeien
dag, één inspecteur, tien agenten en drie
kruiers om een ouu vrouwtje uit haar kel
derwoning .e zetten. Nou vraag ik je, zoo'n
politiemacht cm een oud vrouwtje uit haar
keldeitje te zettenSpr. komt tot de con
clusie en houdt vol, dat de werkloosheid,
teweeggebracht door -het schrikbewind van
de Woningwet, werkelijk zeer ernstig is. De
menschen toch ziei. er tegen op om te bou
wen bij al die eischen van de Woningwet.
Laat al die oude burgerwoningen in de oude
steden ongemoeid en bepaal u tot de krotten.
Ruim die op, maar zorg dan eerst dat de
menschen ergens anders onder dak kunnen
kom©n. De manier waarop men nu te werk
gaat, noemt Spr. het op slinksche wijze
eigendom aan de burgerij ontfutselen. Dat
is nooit de bedoeling der Woningwet ge
weest. Weg met al die dwaze bepalingen in
de binnensteden. Verleden jaar heeft Spr.
gewezen op het mannelijk geslacht, dat in
die bedsteden was groot geworden. Nu wil
hij op de vrouwen wijzen. Kent gij de schil
derij te Haailem van Kenau Simons Has
selaar? vraagt Spr. Wat een reuzin van een
vrouw. Als zij er niet geweest was, stonden
de Spanjaarden nog voor Haarlem. (Ge
lach). Kent ge Kaal Mossel, de Oranje-
waschvrouw, die vrouwelijke Samson? Die
reuzinnen zijn geboren en groot gebracht
in bedsteden, waar ze met hun neus tegen
de zoldering lagen.
Ten slotte betoogt Spr. dat dergelijke
dwangwetten. socialisten kweekt. Blijft men
dergelijke dwangwetten handhaven dan zegt
Spr. vaarwel mijn vaderland, gij plaagt
mij al te zeer, ik ga naar vrijer strand, gij
ziet mij nimmer weer.
De heer Van der F - 1 t x pleit voor wet
telijke regeling der levensverzekeringmaat
schappijen.
De heer Van der Does de Wille-
b o i s komt terug op de quaestie der pen-
sionneering der commissarissen van politie.
Spr. refereert zich aan hetgeen hij bij
Hoofdstuk Justitie daarover heeft gezegd.
Waar de politie eigenlijk nog meer Hoofd
stuk Binneul. Zakeu dan Justitie raakt daar
veroorlooft Spr. zich de vrijheid de aan
dacht van dezen minister cp deze zaak te
vestigen Hij hoopt dat de regeling der
Staatspensionneering van de commissarissen
van politie niet zal verschoven worden tot de
algemeene regeling der pensionueering van
gemeente-ambtenaren. Het geldt slechts een
corps van 72 personen, dus die regeling kan
zoo moeielijk niet zijn. Door een eenvoudi-
gen overgangsmaatregel ware deze zaak wel
licht voor de commissarissen van politie in
orde te maken.
Nog een ander punt wenscht Spr. aan het
oordeel van den minister te onderwerpen,
nl. het handhaven der orde door den burge
meester bij gemeenteraadsvergadering. In
den laatsten tijd komt het veelvuldig voor
dat de raadsleden de orde verstoren en be
handeling van zaken onmogelijk maken.
Wettelijk is daar thans niets aan te doen.
Wettelijk zou Spr. de bevoegdheid willen
geven om de vergadering te sluiten en onwil
lige leden te verwijderen.
De heer S i c k i n g a besprak de finan-
oieele verhouding tusschen Rijk en gemeen
ten en de eenzijdigheid van sommige nota's
daarover. Spr. noemde verschillend© maat
regelen om die verhouding te verbeteren als
betere controle onzer gebrekkige gemeente
administratie, eene andere indeeling der ge
meenten enz.
De heer Waterschoot van der
Gracht verdedigt he. goed reclit der Sa
natoria tot bestrijding der tuberculose en
hoopt dat de regeering deze zal blijven steu
nen.
De heer Van Basten Baten
burg dringt mede aan op wettelijke rege
ling der Levensverzekering-maatschappijen.
De heer VanNierop betwist, dat de
schrijvers der Nota's z'ch op een eenzijdig
standpunt hebben geplaatst. Door den heer
Sickinga werd de financieele nood toege
schreven aan verkeerde regeling, maar dit
is onjuist, want overal, ook in Duitsch
land, wordt geklaagd over den financieelen
ncod Q©r gemeenten
Spreker voor zich verwacht goede re
sultaten als de verruiming van het belas
tinggebied ge&hiedt naar de voorstellen der
Staatscommissie.
De Minister van Binnen 1.
Zaken zegt, dat de wettelijke regeling
der Levensverzekering in behandeling is en
dat er met den spoed, die mogelijk is, aan
gewerkt is.
Het nut der Sanatoria trekt de Min. niet
in twijfel, maar op de Reg. rust de plicht
de subsidiën te beperken, waar tegenwoor
dig van alle zijden en voor alles daarop
wordt aangedrongen. Tekorten van de sana
toria wil de Minister niet bijpassen. Onder
zocht wordt wat beter issanatoria of
plaatselijke vereenigingen. Spoedige uitbe
taling van liet subsidie voor de bijz. lagere
scholen acht natuurlijk de Minister wen-
schelijk.
De Min. zou het een gelukkigen dag
van zijn leven rekenen, wanneer hij aan de
late betaling een eind kon maken. Met in
stemming heeft de Minister gehoord, het
geen de heer Van der Does de Willebois ge
zegd heeft over liet van Rijkswege pension-
neeren der commissarissen van politie. Hij
vindt dat alleszins billijk.
De Minister erkent dat het wensche-
lijk is dat bij besluit van den gemeenteraad
oen onbehoorlijk raadslid uit den Raad ver
wijderd kan worden, maar vooralsnog hoopt
hij dat een dergelijk besluit niet noodig is.
Opzettelijke wijziging der Gemeentewet acht
de Minister niet noodig.
De minister wil niet tegenspreken,
dat de gemeentewet op sommige pun
ten herziening eischt. Een burgemeester
bijvoorbeeld wordt door de Kroon benoemd,
wordt bijgestaan door de wethouders en staat
zoo ongeveer in dezelfde positie tegenover
den Raad als een ministerie tegenover de
Volksvertegenwoordiging. In verband daar
mede betoogt de minister, dat het nog de
vraag is of het wel wenschelijk is dat een
wethouder uit den Raad benoemd wordt, ja
of het zelfs niet wenschelijker ware de wet
houders uit menschen buiten den Raad te
benoemen. Vaststaat dat de gemeentewet wel
eenige correctie eischt. Nu weer een anderen
weg te kiezen voor tot regeling der ge-
meentefinanciën over te gaan, zou slechte
leiden tot uitstel.
Thans komt de minister tot den heer Van
den Biesen en diens betoog over de Woning
wet. Dat betoog ging echter meer tegen den
heer Teilegen, directeur van het woningtoe
zicht te Amsterdam.
Verschillende zaken, door den heer Van
den Biesen aangehaald, hebben niets, abso
luut niets met de Woningwet te maken. Met
geen enkel bewijs is aangetoond of de aan
schrijving tot verbetering van woningen al
of niet gemotiveerd waren. Naar 's ministers
meening moet de onbewoonbaarverklaring tot
een minimum beperkt worden. Als werkelijk
aan een aanschrijving verkeerde rechtsgevol
gen zijn verbonden, dan is het te betreuren
dat belanghebbenden niet in hooger beroep
zijn gekomen.
Waar de minister zelf erkent dat de Wo
ningwet op enkele punten herziening eischt,
verklaart de minister zich daartoe bereid.
Het hoofdstuk Binnem. Zaken wordt aan
genomen, evenals het wetsontwerp voor den
aanbouw van oen nieuw krankzinnigenge
sticht.
Aan de orde is het Hoofdstuk Marine.
De heer Staal betoogt dat de minister
thans andere zedelijkheidsbeginselen ten aan
zien van de schepelingen verkondigt dan
verleden jaar en hoopt dat de Min. weer
stand zal bieden aan aandrang als in de
Tweede Kamer op hem uitgeoefend, om nog
verder te gaan. Uitvoerig bestrijdt Spr.
daarna de opvatting van den minister dat
handhaving der neutraliteit hoofdzaak is
voor onze zee- en landmacht. Hoofdzaak is
de bewaring onzer eigen souvereiniteit, onze
onafhankelijkheid. Wij moeten een vloot
hebben, die eene landing kan beletten en
eene insluiting kan voorkomen.
Een vloot van klein materieel kan
veel meer actie ontwikkelen, daar zij zich
uit alle zeegaten naar buiten kan begeven,
terwijl pantserschepen opgesloten in onze
havens niet naar buiten kunnen komen. Als
de minister er niet in slaagt de Kbrtenaars
zoo te verwapenen dat zij op grooten afstand
in actie kunnen komen, hebben wij zelfs aan
die schepen niets.
Woensdag 11 uur voortzetting.
Berichten.
D<> Staatscourant van Woensdag 10
Februari bevat o.m. de volgende Kon. be
sluiten
J. Lion Cachet te Polchefstroom is be
noemd tot officier (niet tot ridder) in de
Oranje-Nassau-orde (herplaatsing wegens
misstelling)
bevorderd tot consul te Manchester A. J.
S. Bles, vice-consul aldaar; tot consul te
Glasgow A. Denham, vice-consul aldaar;
benoemd tot vice-consul te Casablanca H.
F. Butler, ter vervanging van F. baron van
Heemstra, die op verzoek eervol it ontsla
gen
benoemd tot schoolopziener in het arron
dissement Vlissingen L. G. James te Sluis;
benoemd voor 1 jaar tot onder-havenmees
ter bij de visschershaven te IJmuiden J.
Carst te Amsterdam
wegens de krijgsverrichtingen op Celebes
gedurende het eerste halfjaar 1908, begif
tigd met de eeresabel de le luitenant der
infanterie J. Engelbert van Bevervoorde en
eervol vermeld de 2e luitenant J. Beren
schot van het Indische leger;
alsnog toegekend de gouden eere-medail-
le der Oranje-Nassau-orde aan den onder
luitenant der infanterie van het Indische
leger J. B. de Kort, wegens de verrichtin
gen gedurende de Celebes-expeditie 1905.
aan de officieren van administratie der
1» klasse K. A. de Josselin de Jong en O.
•I Grullemans met 16 Febr. a.s. eervol ont
slag uit den dienst verleend onder toeken
ning van pensioen
met ingang van 16 dezer bevorderd tot
officier van administratie der le klasse, de
officier van administratie der 2e klasse J.
R. J. de Raadt en T. Akkerman.
vergunning verleend tot het aannemen en het
dragen van de ordeteekenen van bet Militaire
Kruis der lste klasse, hem door Z. M. den Ko
ning der 1 lel gen geschonken, aan den majoor
L. J H. Hahhenia van het regiment grenadiers
en jagers
verlof verleend tot het aannemen van het
ordeteeken ran Officier d'Académie, hem door
den Minister, van het Openbaar Onderwijs en der
Schoone Kunsten der Fransch© Republiek ge
schonken, aan A. \YWil ten, commies le klasse
bij den stationsdienst der Holl. IJzeren Spoor
wegmaatschappij te Utrecht.
Men verneemt dat in den laatsten
tijd maatregelen in voorbereiding zijn om,
met het oog op de blijde verwachting van
H. M. de Koningin, einde Maart of begin
April een toestand te doen intreden tenge
volge waarvan het hoofd van den Staat tijde
lijk Haar regeertaak zou neerleggen om deze
alsdan door een regentschap te laten waar
nemen totdat H. M. weêr in staat zal zijn
het bewind te aanvaarden.
Z. K. TT. de Prins woonde gisteren
weder de algemeene vergadering bij van den
Raad van State.
De Prins is voornemens zich a. s.
Donderdag voor een paar dagen naar het
Loo te begeven.
Blijkens ontvangen mededeeling is het
modemaken door Z. K. H. Prins Hendrik
van een tocht met de stoomreddingsboofc
„Prins Hendrik der Nederlanden", aan den
Hoek van Holland, deze week, zooals werd
aangekondigd, niet te verwachten.
Kamerverkiezingen.
,,Land en Volk" zegt dat bij het hoofd
bestuur van den Vrijzinnig-democratischen
Bond niets bokend is van een manifest, waar
in het omtrent de houding bij de aanstaande
verkiezingen, vooral ten opzichte van de af-
tredeude leden, advies zal geven.
In een Maandagavond gehouden vergade
ring van de Vrijzinnige Kiesvereeniging
,,'s Gravenhage", werd breedvoerig het ont-
werp-program van de Liberale Unie be
sproken.
Ofschoon men zich vrij algemeen met de
verschillende punten kon vereenigen, werd
uit de vergadering de klacht vernomen, dat
het program voor het openbaai' lager onder
wijs niets bood.
Een amendement, om alsnog een onder
wijs-paragraaf in te voegen, werd echter met
3713 stemmen verworpen.
Men meldt uit Hoerde aan de „Stand."
Op de Vrijdagavond alhier gthouden al
gemeene vergadering der antirevolutionaire
kiesvereeniging Eendracht maakt Macht is
de volgende motie met algemeene stemmen
aangenomen
„De antirevolutionaire kiesvereeniging
Eendracht maakt Macht, te Heerde, samen
gekomen met het oog op het stellen van
voorloopigo candidaten voor het lidmaatschap
der Tweede Kamer, besluit zich van het
stellen van candidaten te ithouden, doch
de wenschelijkheid uit te spreken, dat het
centraal comité zich in verbinding stelle met
bet bestuur der Christelijk Historische Unie,
ten einde (zoo mogelijk) vast te stellen of
Kampen een antirevolutionair of een chris-
telijk-historisch district behoort te worden,
bij welke beslissing zij zich volgaarne zal
neerleggen
De vrije-l'beralen.
In het hotel Amicitia te Leeuwarden
werd Zaterdagmiddag een „partij-vergade
ring" /gehouden, uitgeschreven door een on
langs opgerichte afdeeling van den Bond
van vrijo-liberalen, met het doel te komen
tol uitbreiding der provinciale afdeeling
Friesland van dien Bond.
Aan de Leeuw. Ct. is het volgende over
zicht dier vergadering ontleend
Zij werd geleid door den heer mr. R. A.
Fockema en bezocht door pl.m. 50 leden en
belangstellenden.
Als spreker trad op de heer mr. M. Tyde-
uian Jr., Jid van de Tweede Kamer der Sta-
ten-Generaal. Deze geeft, na geconstateerd
te hebben, dat een politieke partij een kind
is van haar tijd en dat dit in baar karakter
uitkomt, een kort overzicht van de wijze,
waarop de Vrij-Liberale Bond tot stand
kwam.
De aanleiding tot die oprichting was de
splitsing der vrijzinnige groepen in de
Tweede Kamer. In 1901 scheidden zich de
de vrijzinnig-democraten af, omdat de Libe
rale Unie weigerde algemeen kiesrecht te
brengen op het program van actie voor de
verkiezingen. De overige vrijzinnigen
scheidden zich tusschen 1901 en 1905 nog
meer, omdat men zich niet voelde als samen-
hoorigen. Bovendien werd door een deel der
liberalen in 1905 het blanco-artikel niet aan
vaard.
De vrijzinnig-democraten vormden met de
Unie-liberalen een coalitie en voerden de
verkiezingen op hetzelfde program.
Toen achtte de derde groep den tijd geko
men voor eigen organisatie, die in Juni 1906
te Utrecht tot stand kwam en in September
1907 is geconstitueerd. Zoo is de Bond der
Yr'-e-Liberalen ontstaan.
Spreker begint dan met de uiteenzetting
van het program dier partij. De draad die
door dit program loopt, is waardeering van
de persoonlijke vrijheid in wetgeving en be
stuur, een beginsel ook door andere par
tijen" wel gehüldigd doch op andere motie
ven. Dit wordt dan verder aangetoond, waar
bij achtereenvolgens le beginselen der poli
tieke partijen in ons land de revue passee-
ren en aan critiek worden onderworpen.
In art. 1 is dit beginsel van den Bond
uitgedrukt met de woorden ,,De Staat heeft
de persoonlijke vrijheid van allen te eerbie
digen en te verzekeren" en ook in de artt.
2, 4 en nog andere komt dit duidelijk uit.
In verband daarmee staat, dat de Bond is
tegen protectie op een bepaald terrein van
het maatschappelijk leven en ook, dat hij is
voorstander van belasting naar draagkracht.
Verder constateert spreker, dat het pro
gram mede aangeeft de plaats tusschen de
andere politieke partijen. Vooropstellende,
dat de partijen gegroepeerd worden in die
der rechter- en der linkerzijde, betoogt de
heer Tydeman, dat de vrije liberalen be-
hooren tot de linksche groepen. Althans wat
het hoofdbeginsel betreft.
Maar waar dit principe in de actueele po
litiek niet steeds doorwerkt, is bet voor de
bepaling van de plaats die de Bond bij de
verkiezingen zal innemen, voor alles noodig
te weten of de antithese meer door de kerke-
1 ij ken dan dqor de liberalen op den voor
grond wordt geschoven.
De spreker zet dan nader uiteen, hoezeer
de laatste tien jaren wetgeving staan in het
teeken der staatsbemoeiing. De Bond gaat
in die richting niet mee, al wil hij geen ge
heele onthouding, .zooals reeds meermalen is
gebleken.
Wat het kiesrecht betreft, wil de Bond zich
tegen uitbreiding niet verzetten en is zelfs
bereid om door Grondwetswijziging daartoe
te komen.
Do Bond is echter tegen het blanco-arti
kel hij wil de kiesbevoegdheid in de wet
vastgelegd zien.
Verder zette spreker nog het standpunt
uiteen door den Bond aangenomen betreffen
de de bevoegdheid der Eerste Kamer.
Er werd eenig debat gevoerd door de hee-
re.i mr. C. J. Prakken en mr. W. J. van
Weideren baron Hengers met den spreker,
waarna de vergadering met dank aan spre-
ker en debaters door den voorzitter werd ge
sloten.
De twist in de S. D. A. P.
Blijkens „Het Volk" is in de jongste partij
bestuursvergadering van de 8. D. A. P. be
sproken het voorstel tot het uitgeven van
een wetenschappelijk bijblad bij „Het Volk"
onder Marxistische redactie.
Naar aanleiding van de gevoerde bespre
kingen zullen door het bestuur de volgende
voorstellen aan het buitengewoon congres
worden gedaan
a. De partij geve een weekblad uit onder
redactie van de partijgenooten Roland Holst
en Wibaut.
Dit weekblad zal als bijblad worden ver
bonden aan „Het Volk7'.
De redacteuren oefenen hun functie uit in
geregeld overleg met de redactie van „Het
Volk" en zij hebben daartoe, teneinde met
„Het Volk" een goed geheel te vormen, ook
recht van medespreken inzake den inhoud
van het dagblad.
b. Het Congres spreke als zijn besliste
meening uit, dat het bovenstaande besluit
tot gevolg behoort te hebben de opheffing
vfcn de „Tribune".
c. Indien de partij genoot en, die de „Tri
bune" uitgeven, niet tot die opheffing be
reid zijn, spreke het congres als zijn mee
ning uit, dat deze partij genooten van het
lidmaatschap der partij vervallen moeten
worden verklaard.
