Maandag 8 November 1909.
BIJITEN LAND.
FEUILLETON.
DE WISKOTTENS.
i". ïsa.
8"' J Hargang.
AMERSFOORTSCH DAGBLAD.
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 8 maAoden voor Amersfoortf l.OO.
Idem frauoo per post - 1.50.
Afzonderlijke nummers- 0.05.
Dez* Courmt rersohijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feest
dagen.
Advertentiënmededeelingen enz.gelieve men vóór 11 uur
'8 morgens by de Uitgever* in te zenden.
Uitgevers: VALKHOFF C°.
Utrechtschestraat I. Intercomm. Telephoonnummer 66.
PRIJS DER ADVERTENTIËN:
Van 15 regels f 0.50.
Elke regel meer - 0.10. I
Dienstaanbiedingen en aan wagen 25 cents by vooruitbetaling
Groote letters naar plaatsruimte.
Voor handel en bedrijf bestaan zeer voordeelige bepalingen U4
het herhaald adverteeren in dit Blad, by abonnement. Iobk
circulairebevattende de voorwaarden, wordt op aanvra*»
toegezonden.
Politiek Overzicht
Het militaire vraagstuk in België.
De crisis in België door de meeningsver-
chillen over de door de regeering voorge
stelde legerhervormingen ontstaan heeft
eene onverwachte wending genomen door
zekere concessies der linkerzijde aan
de regeering en omgekeerd, waardoor de
verhoudingen tusschen de regeering, voor
namelijk in de persoon van minister-presi
dent Schollaert, en de oud-clericalen onder
leiding van Woeste, zich zoodanig hebben
verscherpt dat het in de zitting van Don
derdag tot een openlijke breuk is gekomen.
In een ander gedeelte dezer rubriek vindt
men zulks uitvoeriger vermeld.
Wij hébben in een vorig artikel
over de militaire kwestie in België al
medegedeeld hoe de militiewet van 1 j02
fiasco heeft gemaakt. Deze wet vermin
derde den diensttijd voor de infan
terie tot vijf maanden zonder de loting op
te heffenzij rekende op vrijwillige verbin
tenissen om de leegten te vullen die in het
door de loteHngen geleverde contingent ont
sta: - waren door de vermindering van den
diensttijd. De regeering had gehoopt) de
verbintenissen bij het leger menigvukliger
te maken door aan <k vrijwilligers een hoog®
gage toe te 6taan en door hun bij het ver
laten van den dienst, burgerlijke betrek
kingen te beloven. In deze verwachting is
men teleurgesteld. De vrijwilligers hebben
zich slecht6 tot een onbeteekenend aantal
aangemeld. De stoffelijke voordeelen hebben
de jonge lieden niet kunnen overhalen. De
geringe neiging der bevolking voor de ka
zerne on den wapen handel hebben de proef
doen mislukken. Het effectief van het leger
op oorlogssterkte is hetzelfde gebleven als
voor 1902, doch het vredeseffectief is on
rustbarend laag geworden, en deze vermin
dering moest vanzelf naar verhouding haar
nadeeligen invloed ook geleidelijk op eerst
genoemd effectief uitoefenen. De hervor
ming van 1902 heeft dus de verzwakking
van het leger zoowel op vredes- als oorlogs
sterkte tengevolge gehad. Alle ministers
van oorlog hebben dezeai toestand in de
hoogste mate gevaarlijk gevonden en de
tegenwoordige minister Hellebaut verklaar
de hem onduldbaar.
Tien moet het kwaad niet alleen con&ta-
teeren maar ook genezen. Gelijk wij even
eens reeds in een vorig artikel herinnerden,
heeft generaal Hellebaut in November 1908
in de Kamer de verklaring afgelegd dat
het eenige geneesmiddel bestond in de in
voering van den algemeenen persoonlijken
dienstplicht. De linkerzijde was onmiddellijk
voor dit stelsel gewonnen, zij streefde sinds
lang naar de opheffing van vrijstellingen,
van de plaatsvervanging en van het vrijwil-
ligerschap. De jonge rechterzijde, jong cle
rical en of katholieke democraten, zooals men
ze even goed zou kunnen noemen, keurde
eveneens de nieuw voorgestelde hervorming
goed. Maar de conservatieve katholieken,
onder leiding van Woeste, waren niet over
te halen. In hunne oogen ontkerstent de
miitaire dienst de jonge lieden, men moet
dien dienst tot een minimum beperkenbo
vendien hebben hunne kiezers, voor het mee-
rendeel Vlamingen, een weerzin tegen de
kazerne. Teneinde de meerderheid niet te
ontwrichten had Schollaert geen partij ge
kozen en de Kamer had eene parlementaire
commissie met een enquête belast. Het re
sultaat dezer enquête liet niets aan duide
lijkheid te wenschen: in plaats van het
vredeseffectief van 42000 man van voor
1902, welKs handhaving de regeering onmis
baar achtte, waren er in de kazernes niet
meer dan 30.000 soldaten. Ondanks zijn ver
langen de lriemen van tweespalt in de regee-
ringspartij te smoren, was het noodig dat
het kabinet zich uitsprak. Na den toestand
in het begin der nieuwe zitting te hebben
uiteengezet, besloot minister Hellebaut met
voor te stellen het beginsel van den alge
meenen dienstplicht in te voeren, onder
voorbehoud van een zeer uitgebreid systeem
van vrijstellingen.
Het kabinet had het wetsontwerp aldus
gewijzigd dat d© algemeene dienstplioht werd
ingevoerd voor één persoon per gezin. Over
de plaatsvervanging sprak <le regeering zich
wijselijk in het ontwerp niet uit. Ze liet
een achteideurtje open door de beslis
sing in deze over te laten aan de
Kamerleden zelve. Tot op het laatst
heeft minister-president Schollaert nog op
een vergelijk gehoopt, doch tevergeefs. De
rechterzijde bleef zich hardnekkig tegen den
algemeenen dienstplicht verzetten, terwijl
do linkerzijde niet te verzoenen was met de
plaatsvervanging.
Onverzoenlijker dian ooit toonde zich
Woeste en zijn aanhang in hun star verzet
tegen elke hervorming. Het zag er naar uit
alsof ze triumfeeren zouden en de waar
schijnlijkheid een er ministercrisis kwam
<lreigend naderbij, ook naar de meening van
degenen, welke steeds hadden betoogd dat
de aaneensluiting der clericalen op het laat
ste oogenblik nog zou paats hebben, daar
Schollaert verklaard had dat hij af zou treden
wanneer het wetsontwerp verworpen werd.
Doch daar hield op Vrijdag van eerverleden
week d© oud© leider der links-liberalen
Janson een door vaderlandslievende geest
drift bezielde rede waarin hij den steun
der linkerzijde aanbood en de door de
regeering voorgestelde vèr-reikende vrij
stellingen voor de geestelijkheid beloofde
goed te keuren, wanneer de regeering zich
bereid toonde om de plaatsvervanging af
t© schaffen. Van de jong-clericalen nam do
afgeva.rdigde Levie dit aanbod aan en nog
twee zijner geestverwanten gingen er op in.
En daar liet ook plotseling de anti-miitai-
ristische Antwerpsche afgevaaixxigde Seghers,
een tegenstander van het regeeringsontwerp,
doorschemeren dat hij en zijne vrienden de
regeering zouden steunen wanneer de regee
ring bereid was van eenige harer ©ischen af te
zien Eindelijk heeft in de Kamerzitting
van Woensdag de socialistische afgevaar
digde v. d. Veld© in eene voor zijne partij
zeer opmerkenswaardige rede, waarin
hij o. a. op di noodzakelijkheid van een
sterk leger zij het dan ook in den geest
van een volksleger den nadruk legde, de
mogelijkheid van een overeenkomst der
jong-clericalen met de linkerzijde in verlok
kende kleuren geschilderd.
Na lange aarzeling heeft de regeer in g
eindelijk besloten de haar aldus aangeboden
hulp te aanvaarden. In de zitting van Don
derdag is het tot een breuk met do oude
rechterzijde gekomen. In den loop der be
raadslagingen heeft de president van den
ministerraad, na een zeer levendig debat
met Woeste, de verklaring afgelegd dat hij
aan d© landsdefensie het middel wilde ver
schaffen alle gebeurlijkheden onder de oogen
te kunnen zien en dat, indien de hulp van
een deel der katholieken in gebreke bleef, hij
zich tevreden zou 6tellen met de stemmen
der jonge rechterzijde en der linkerzijde.
Aan hot slot der redevoering waarmede
hij de legerhervorming verdedigde verklaar
de de president van den ministerraad dat
hij altijd een voorstander was geweest van
do plaatsvervanging, omdat de vrijstelling
voor geestelijken niet in de wet was opge
nomen. Doch hij voegde er bij dat ui-
dien de verzekering gegeven wordt dat de
linkerzijde van de vrijstelling van dienaren
der kerk afziet, de regeering niet ongeneigd
is de mogelijkheid van de opheffing der
plaatsvervanging te onderzoeken en den alge
meenen persoonlijken dienstplicht in te voe
ren. Deze verklaring heeft grooten indruk
gemaakt, te meer daar Schollaert er bij voeg
de „Men heeft mij verkeerd begrepen,
wanneer ik ooit gezegd heb met en door fe
rechterzijde te willen regeeren. Zulks sluit
niet de weigering mijnerzijds in, aan
geboden hulp der linkerzijde te weigeren,
integendeel, de regeering aanvaardt de hulp
van alle partijen voor de oplossing van een
nationaal vraagstuk."
De tot dusver zoo verwarde situatie '6
hierdoor aannemelijk verhelderd. De kans
is zeer groot dat de persoonlijke dienstplicht
zal worden aangenomen met behulp van de
jong-clericalen, de linkerzijde en de socia
listen. Toch zal men in België wijs, doen
niet eerder te juichen dan nadat het geheele
wetsontwerp in veilige haven is bin
nengebracht,. Op zijn terrein liggen
nog een aantal voetangels en klem
men. Wel is waar is de linkerzijde
in haar geheel voor de afschaffing van
de plaatsvervanging, doch daardoor be
hoeft ze nog niet noodzakelijkerwijs voor het
regeeringsontwerp te stemmen, immers er
zijn meerdere afgevaardigden die zich tegen
over hunne kiezers hebben verbonden tot
verwerping van het stelsel-één zoon per
gezin
Ook dringt de linkerzijde aan op een
belangrijke vermindering van den diensttijd
zoo als die door de regeering wordt voorge
steld. Zij verlangt dat de diensttijd niet
langer duurt dan een jaar, hoogstens vijf
tien maanden Op dit punt heeft zich de
regeering nog niet uitgesproken. Doch mi
nister-president Schollaert verklaarde dat
indien de verschillende sterktecijfers een
maal zijn verkregen, men den diensttijd zou
kunnen verminderen tot 15 maanden voor
de infanterie. Minister Schollaert heeft
daarbij gevoegd dat de regeering bereid is
in het ontwerp een artikel te voegen,
waarin met nauwkeurigheid de voorwaarden
worden vastgesteld, waaronder vermindering
van diensttijd zal worden toegestaan.
De berichten wisselen met den dag. Het
is hier ook: zooveel hoofden, zooveel zin
nen. Doch hoe ook het resutlaat der dis
cussies moge zijn, zeker is het dat de oude
partijverhoudingen zijn verbroken. Er is
een volledige breuk ontstaan tusschen de
regeering en de oude rechterzijde. Een breuk
die ook na de afdoening der militaire wets
ontwerpen, wel eens hare sporen zou kun
nen achterlaten.
DuitocHland.
Potsdam, 6 Nov. Hedenavond is de
derde zoon van den kroonprins en de kroon
prinses gedoopt in het Marmeren Paleis in
tegenwoordigheid van den Keizer, de Kei
zerin en een aantal genoodigden. De prins
ontving de namenHubertus, Carl, Wil
helm.
België.
In de Donderdag gehouden Kamerzitting
heeft de minister-president Schollaert met
kracht verklaard, dat de regeering het in
gediende wetsontwerp „één soldaat per ge
zin" wenscht te handhaven, welke woorden
aar-leiding gaven tot een scherp twistge
sprek tusschen den premier en zijn tegen
stander in dezen deu heer Woeste.
De heer Schollaert zeide, dat de proefne
ming met het vrijwilligersstelsel mislukt is.
„Toen ik het 'bewind in handen kreeg, heb
ik in de nalatenschap van mijn betreurden
vriend De Trooz een plechtige verbintenis
gevonden. Ik heb gemeend, dat het mijn
plicht was die te volbrengen in plaats van
hem, die bezweken was vóórdat hij ze kon
verwezenlijken. De belofte wil ik houden en
dit zal ik, welke ook de gevolgen kunneu
zijn voor mij. Ik ben vóór alles eerlijk man
en voor mij staat een plechtige belofte boven
alles".
Dc heer Woeste viel den premier in de
rede, met de opmerking, dat slechts drie
leden van de rechterzijde blijk gaven van
instemming met deze woorden.
De heer SchollaertGe moet weten, dat
er iets is, waarin ik nooit ben tekort ge
schoten namelijk als ik mijn woord ver
pand heb.
Do heer Woeste: Dat alles laat mij koud.
S. (zich tot W. wendende): O ik weet,
dat er personen zijn, wien alles koud laat.
Ilc zal dus niij.n verpand woord gestand
deen, al moet ik ook alleen vallen.
Minister RenkinGij zult overigens niet
alleen staan.
Op het verwijt van den heer Woeste, dat
hij de katholieke partij ten onder deed
gaan, antwoordde de minister-president:
Volgens u dus, omdat ik de verbintenis
naleef van een vriend, diie er 't deel zijner
zending van maakte, breng ik onze partij ten
onder 1 Hoe vergankelijk toch ware onze
partij, moest zij van eene zoo gering zaak
afhangen. (Rechts: Zeer juist!)
Gij zelf kunt de groote liefde, die ik voor
mijne partij koester, niet loochenen, nocli de
opofferingen, die ik voor haar heb gedaan.
(Zeei juist!)
Toen mij werd bewezen, dat wij de noodige
getalsterkte niet bezitten, dacht ik dat het
mijn plicht was, als hoofd der regeering, ze
aa.'i het Parlement te vragen. (Zeer juist!)
Anderdeels zijn wij vastberaden het
vrijwilligerscliap aan te moedigen, en 't werd
ons gevraagd de betrekkingen, die aan oud-
vrijwilligers kunnen worden verleend, in de
wet te omschrijven.
Welnu, in den loop van de beraadslaging
over de artikelen van het ontwerp zullen wij
u de betrekkingen aanduiden, die hen, zoo
veel mogelijk, kunnen worden toegekend
wij willen hun een gansch© reeks ambten
voorbehouden, die ongeveer 600,000 fr. per
jaar beloopen. Niettemin zijn wij overtuigd,
dat al de voordeelen, aan de vrijwilligers
vergund, ons de onontbeerlijke getalsterkte
niet zullen bezorgen.
Ten slotte vatte hij de regeeringswenschen
aldus samengeen lotingin vredestijd
42,800 man180,000 man in oorlogstijd
zonder de oudere inlichtingen op te roepen
ten slotte regelmatige verkorting van dienst
tijd. En boven alles: eerlijker verdeeling der
militaire lasten.
Frankrijk.
Het schijnt, diat luet besLuit tot verweer I
en het neineu van tegenmaatregelen, welke I
die regeering etn de Kamer ais antwoord op V
de oorlogf&verklarinig der bisschoppen heb- I
ben aangekondigd, de l'aatsten toch iets to I
dieniken heeft gegeven. Vrijdag publiceerde I
namelijk bet aartsbisschoppelijke officieele I
orgaan te Parijs een. schrijven van dien
Aartsbisschop Amette aan die geestelijken
dier aartsdiocesen, waardin de aartsbisschop
met beslistheid ontkent dat de bekende ver
klaring dier bisschoppen den oorlog be-
teekeaid tegen de republikeinsche staats
school, ja zelfs t eg-en de repu-bliek.
Bedoelde verklaring was alleen gericht
tegon hiet begroot geworden aantal'
dier staatsscholen, waarop men in he»t
openfbaar en im tegenspraak met die, door
de republiek zelif verkoradiigd'e, gewotien»vrij
heid. tegen den godsdienst en tegen liet
katholieke geloof optrad. Tem slotte keert
de aartsbisschop zich tegen dl© veronder
stelling dat de bisschoppen hij hun optre
den een beval van buitenaf hebben opge
volgd Dit optreden was een gevolg van
een door hen zelf genomen besluit en het
gezag des Pausen heeft er niet toe mede
gewerkt.
Ofschoon men echter van clerical© zijd»
zich beijvert te beweren dat de strijd om
de openbare school onafhankelijk van Rome
wordt gevoerd, too t een incident, dat in
politieke en journalistieke kringen veel van
zich doet spreken het tegendeel aan. Een
redacteur aan het ultra-cleric ale blad, „Le
CroixJanne genaamd, had bij ziijn jong
ste bespreking van de redie door minister
Briand uitgesproken, als zijn overtuiging
te kennen gegeven, dat Briand het met
zijne verklaring om gematigd op tr treden
en tot een modius vivendi met de kerk to
willilen komen, het eerlijk 1 heeft gemeend:.
De hoofdredacteur van de „Croix" heeft
dit artikel nlaar de drukkerij doorgegeven.
Daar kwam echter het orgaan van bet Va-
ticaau, de Oorrespondance de Rome, en
kapittelde dien steller van het artikel in die
Oroix, tevens duidelijk doemde uitkomen,
diat de Croix «r goed aan zou doen zich
van bedoelden redacteur los te maken. Deze
ringer wij zing iis de directeur vara de
.Croix" zonder omwegen nagekomen, door
Janme op stel en sprong ontslag te geven.
Daarop verklaarden alle redacteuren zich
met die?, ontslagene solodair en dreigden ze
onmiddellijk den arbeid te staken. Het
kwam er in tusschen niet toe daar, door
een overeenkomst met den eigenaar de aan
het Vatioaan onwelgevallige redacteur,
zich vrijwillig terugtrok, om verder schan
daal te voorkomen.
Noorwegen.
Op het oogenblik zijn in Noorwegen de
verkiezingen voor het parlement aan den
g. ng en voor het eerst wordt daaraan ook
deelgenomen door vrouwen.
Het heeft echter heel wat strijd gekost,
voor het zoover was. In 1890 reeds werd
een voorstel tot invoering van vrouwenkies
recht in het Sforthing behandeld, maar dit
stuitte toen af op den tegenstand der rech
terzijde. In 1898 werd het algemeen kies
recht ingevoerd, maar de vrouwen bleven
buitengesloten
Zij gaven echter den strijd niet op. En
hare hardnekkige pogingen werden met
eenig succes bekroond, want om 1901 werd
een webontwerp aangenomen, waarbij aan
vrouwen, die een bepaald inkomen hebben,
50 DOOR
RUDOLF HERZOG.
Juffrouw Wiskotten zat met hare zoons in
het privé-kantoor. In de fabriek heersdht©
de stilte na den werkdag. De 'broers waren
met hunne moeder alleen.
,,Voor den dag er meer Wilhelm," zeide
Gijgiav Wiskotten, „uit je orders viel niet
veel te begrijpen."
.Jullie kunt gelooven, dat ik mij alle
moeite gegeven heb."
„Dat spreekt vanzelf. Verder."
,,Alle afnemers van den ouwen Schar
wachter heb ik afgereisd.
En overal hetzelfde. Men bekeek de
staalkaarten, men onderzocht, men prees,
men vroeg naar de prijzen."
„Nu? Eu dan? Stonden de kerels dan niet
versteld?"
,,Neen, maar ikl"
De broers staarden hem aau. „Onmoge
lijk. Te duur? Ze willen voor dien prijs ze
ker wel echte zijde hebben?"
„Ja, dat willen ze."
„Verkoop geen aardigheden. Daar is de
zaak te ernstig voor. Dus wat willen ze?"
„Zooals ik zog: echte zijde voor dien
selfden prijs."
„Ben je gek? Dat kan zelfs Scharwachter
«net zijn uitschot niet doen."
„En juist Sdharwachter doet het."
Mij n schoonvader
„Jouw schoonvader. De firma Jeremias
Scharwachter. Ik héb er mij met eigen
oogen van overtuigd1.''
August Wiskotten maakte eene bereke
ning. Nu gaf hij ddze rond. „Als Schar
wachter tegen den prijs 'verkoopt, doet hij
het zonder winst. Aan zaken-doen kan het
hem dus niet gelegen zijn."
„Hij wil ons moeilijkheden in den weg
leggen," merkte Fritz, de uitvinder, som
ber op. „Hij wil ons ergeren en bang ma
ken."
„Neen," zeide juffrouw Wiskotten, ,,hij
wil ons kapot maken.
GustaV Wiskotten -liep in de kamer op en
neer. Bij het venster bleef hij staan en
wierp een langen blik over het fabrieks-
plein en de gebouwenToen wendde hij
zich om.
„De zaak betreft mij," begon hij, „mij
geheel alleen. Dat ligt toch direct voor de
hand. Had ik die geschiedenis met Emi-
lie niet gehad, dan waren we reeds lang,
waar we wezen moetenZoo echter geldt
iedere uitval, welken de ©uwe Scharwach
ter tegen ons doet, mij, mij persoonlijk. Of
twijfelt iemand daar aan?"
De broere ikeken zwijgenld voor zich.
„Dus daar twijfelt niemand aan. Maar
dan gelooven jullie toch zeker ook niet, dat
ik jullie de kastanjes uit het vuur zal laten
halen? Dat ik voor datgene, wat ik veroor
zaakt heb, jullie zal laten bloedon? Neen,
jongens, -een. Beetje trots 'kunt ge bij je
Gustav toch wel veronderstellen."
„Wat moot dat beteekenen?" vroeg juf
frouw Wiskotten, en haar blik rustte met
gespannen verwachting op haren oudste.
Dat moet tweeërlei beteekenen, moeder.
Vooreerst, dat we ©ns door den onderkrui
per niet zullen laten verdrukken. Nu voor
al niet. Al moest het den laatster cent
kosten. En ten tweede: al moest het tot
mijn laafsten cent toe kosten. Niet jullie
geld. Heb ik jullie in moeilijkheden ge
bracht, dan moet ik je weer uit helpen ook.
Dat wil ik. Wat ik je verzoeken mag, te
gen te stribbelen valt er daarbij niets. Ik
weet, wat ik zeg. En Juis'tert nu eene op
merkzaam toe. Hier is het nu alleen
imaar de vraag, wie -d®71 langs ten adem
heeft. Scharwachter of wij. Voor mij
zijne oogen fonkelden is de zaak nu ioen
zaak van eer. Scharwachter onderkruipt
ons, om ons kapot te maken. Of hij een
jaar of twee tegen inkoopsprijs verkoopt,
kan hem niet schelen. Doch niets verdie
nen of verliezen, dat is een verschil.
En hij zal verliezen. Hij onderkruipt one.
Goed. Van nu af zullen wij nog goed'koo-
per zijn dan hij.''
„Gnstav! Ben je -wel goed? Bat kan de
fabriek volstrekt niet dragen!"
De stemmen der broers klonken opgewon
den d-oor elkander.
„De fabriek zal het ook volstrekt niet
dragen. Ik zal het dragen."
„Jij
„Jla, ik, August izal bepalen, hoe groot
mnn aandeel in de fabriek is, vereeaoagd
met datgene, wat on en den kant van vader
en moeder aan mij ten deel valt. Deze
som verpand ik jullie. Wilhelm, die door
zijn huwelijk over gereed geld beschikt, zal
zoo vriendelijk wezen, eene som ter waarde
van mijn aandeel ter beschikking der kas te
stellen. Ben ik op zekeren dag, als wij de
huidige moeilijkheden, overwonnen. hdblben
en de fabrikatie op haar oud© standpunt te
ruggekeerd ds, dn staat het verschil terug
te betalen, dan treed ik weer in al mijne
oude rechten. Is 'de soon verloren, dan valt
mijn aanldeel Wilhelm ten deel, mee wien
jullie tot eene overeenkomst komen kunt,
en treed ik definitief uit.'
Er heersebte stilte. De gezichten der
jonge energieke handelsmannen stonden ern
stig.
Toen zeide juffrouw Wiekotten kalm
„Gustav heeft gelijk
Deze knikte haar slechtte toe.
Wilhelm wilde er tegen op komen. Ook
de anderen .wilden iprotest aan teekenen.
Doch de oude vrouw keek koel den kring
rond. „Gustaiv heeft gelijk! Hier is het,,
óf het eeu, óf het ander! Eén kan het
slechts treffen. De fabriek niet!"
Toen namen zij er vrede mee. En geen
enkel gcedacoop troostwoord werd er gespro
ken.
Gustav Wiskotten haalde diep adem. Een
koude, wilde trots straalde uit zijne oogen.
Nu wate 'hij de bestierder van zijn eigen lot,
al was het slechts voor eenige maanden,
tcch was hij de meester I Jeremias Schar
wachter zou het bespeuren. En door hean..
Emïlie
Hij greep naar zijn pet, groette kort en
trad naiar buiten. Eu wel oen uur lang
dwaalde hij in het duister rondom de fa
brieksgebouwen.
Veertien dagen later ging Wilhelm Wis
kotten eene nieuwe reiö ondernemen. Hij
èpoorde naar Berlijn, naar de grossiers, en
begaf zich daar vandaan, 'zonder eerst naar
Bannen terug te koeren, naar Londen, om
op de terugreis Parijs aan te doen. Hij
had strikt bevel, overal, waar hij «ehar-
waclxters concurrentie ontmoette, de prijzen
te verminderen en op ieder© voorwaarde be
stellingen te aanvaarden.
Met groote spanning wachtte men thuis.
Toen kwamen de eerste berichten. Bestel
lingen waren er niet, of slechts zeer weinig.
Eu toch las Gustav Wiskotten de brie.en
met grimmige vreugde. Wilhelm schroef,
dat de Berlijnsche afnemers hunne besiellin
gen reeds 'bij scharwuchter gedaan hadden,
dat hij echter, toen hij de prijzen vernam,
slechts kalm zijn spijt uitgesproken had
met de opmerkiug. dat hij hun het veel
mooiere gepanten loerde Wiskottenscho fa
brikaat heden voor een derde minder gele
verd zou hefljben, dan ze 'bij Scharwachter
ingekocht ihadlden. Door de afnemers was
toen per omgaande aan Scharwachter ge
schreven, die, om geen grond -te verliezen,
na allerlei uitvluchten eindelijk tot het be
sluit gedwongen was geworden, in eene be
langrijke prijsverminldering te bewilligen.
Dit beduidde voor Scharwachter het bijpas
sen van dat geld, en dus een aanzienlijk
verlies, dat hij van dag tot dag zou trach
ten te vermeerderen.
„Baar geJd wegschenken dat zal hem
aan het hart gaan."
Wordt vervolgd.
