KOLONIËN.
BINNENLAND.
van een voorschot gedurende een korten ter
mijn zoowel als van een loening. Men zou
2ijn begonnen met de opstelling van de over
eenkomst.
Konstan tinopel, 3 Nov. De bladen
deden mede, dat er bij Ledsja opnieuw een
gevecht met Druscn heeft plaats gehad, waar
in honderd hunner sneuvelden.
Qriekenland.
De minister van buitenlandschc zaken,
Gryparis, oud-gezant van Griekenland te
Konstanlinopel, heeft aan een journalist ver
klaard „Gedurende mijne audiëntie bij den
sultan en den kroonprins werd ik met be-
minnelijke attentie behandeld. Uit mijne be
sprekingen met den grootvizier, den minister
van buitenlandschc zaken en andere minis
ters en aanzienlijke personen heb ik de over
tuiging verkregen, dat onze betrekkingen
met Turkije tot beterschap neigen. Al dege
nen met wie ik gesproken heb, beloofden dat
de verbanning van Grieken zou ophouden,
liet intrekken «van den boycot doet mij ho
pen dat de beloften zullen worden gehou
den."
Naar aankiding van dreigementen der
bootwerkers te Saloniki, heeft hun aanvoer
der de verklaring dat de anti-Grieksche
boycot zou eindigen evenwel weer moeten in
trekken. Dc boycot blijft hierdoor aanhou
den.
Zuld-Amerika.
De beweging in Uruguay neemt volgens
telegrammen uit Montevideo steeds toe in om-
van. De Times-correspondent wijt baar aan
de candidatuur van den voormaligen presi
dent Jose Battle y Ordonez en zegt dat dc be
volking in alle provinciën daartegen is. De
leiders der revolutionaire partij hebben toe
gezegd de wapenen neder te leggen, indien
Battle y Ordonez zijn candidatuur intrekt. De
correspondent spreekt van een dreigende cri
sis. Terwijl deze correspondent den oud-pre
sident als zeer reactionair kenschetst, bevatte
de Times dezer dagen een schrijven van gene
raal O'Brien, den vroegeren Amerikaanschen
gezant te Montevideo die beweert, dat toen
hij 17 September Uruguay verliet, de bevol
king zeer ten gunste van den terugkeer van
Jose Battle y Ordonez gestemd was, wiens
laatste regeeringsperiode uiterst bevredigend
was en zich kenmerkte door vooruitgang.
Of er dus sedert een verandering in dc
openbare meening is gekomen, of dat hel
revolutionaire clement het gewonnen heeft,
is niet te zeggen.
Volgens den correspondent van de Times
wordt een uiters-t strenge censuur uitge
oefend, zoodat zeer waarschijnlijk dc berich
ten hoogst onvolledig zijn. De verkoop van
Argentijnsche bladen moet te Montevideo zijn
verboden. In elk geval schijnt de toestand
ernstig.
Zald-Afrika.
Kaapstad, 3 Nov. Heden heeft hier
een groot banket plaats gehad ter inwijding
van het parlement der Unie van Zuid-Afrika.
liet werd door Sauer, minister van openbare
werken, gepresideerd. Hij verwelkomde (le
gasten, welke door het verkenen van zelf
bestuur belast zijn met dc toepassing van de
liberale beginselen der regeering in het moe
derland.
Doctor Jameson zeide, dat het volk van
Zuid-Afrika bestenul is de Unie succesvol te
doen zijn en geloofde dat de Unie een oplos
sing der constitutioneele crisis in Groot-Brit-
tannië voorstaat op den voet van home rule
aan Ierland, Schotland en Wales. Indien
zulks met goed gevolg wordt bekroond, dan
zou dit de eerste stap kunnen zijn op den weg
eener Unie tusschen de vijf Staten: Groot-
Brittannië, Canada, Australië, Nieuw-Zccland
en Zuid-Afrika.
Fisher, premier van het Australische bonds-
ministerie, zeide, dat in 's werelds jongste ge
schiedenis niets heeft plaats gehad dat zulk
een groote uitwerking had als de Zuid-Afri-
kaansche unie. Men heeft nu vijf natiën, die
bereid zijn samen te werken in zaken van ge
meenschappelijk belang, verbonden zijn door
onzichtbare banden en zien dat aan alle vol
ken recht gedaan wordt
Lemicux, Canadeesch minister, sprak over
de loyautcit der Fransche Canadeezen als ge
volg van vrijheidlievende instellingen en
voorzag een gelijk succes der Engelsch-IIol-
landschc samenwerking in Zuid-Afrika.
Foulds, minister van Nicuw-Zceland, prees
de loyale eigenschappen der Hollanders.
Lord Devilliers, president van liet Hooge
gerechtshof in Zuid-Afrika, legde den nadruk
er op, dal er geen enkele wezenlijke ras-
moeilijkheid beslaat in Zuid-Afrika, dat nim
mer het verkenen van zelfbestuur te schande
zal maken.
Londen, 4 Nov. Botha, wiens afwezig
heid op het banket van gisterenavond een
gevolg was van ongesteldheid, zond door
middel van de Daily Mail een boodschap aan
het Engelsche volk, waarin hij zegt ernstig te
hopen en te gelooven dat de harten der Brit
ten en Hollanders even zoo vereonigd zullen
zijn als hun handen en dat Zuid-Afrika een
vreedzaam en welvarend deel van het Brit-
schc rijk zal worden.
De Financial News, een beschouwing wij
dende aan Botha's zendbrief, voorziet een
tijdperk van groote industrieelc ontwikkeling
in Zuid-Afrika.
Allerlei.
Henri Dunant heeft bepaald, dat het
gek! van den Nobel-prijs, dat hij nalaat, be
steed zal worden voor mcnschlievende doel
einden in Zwitserland en in Noorwegen, in
elk van deze landen voor de helft.
Schlüsselburg, 3 Nov. De ijsgang
op de Ncwa is begonnen.
Konstanlinopel, 3 Nov. De gezond
heidsdienst deelt mede, dat er van 28 Octo
ber lot 1 November 80 gevallen van cholera
en 11 sterfgevallen zijn geconstateerd onder
de troepen uit Konstanlinopel, die thans op
manoeuvre zijn.
OOSrilNDlë.
De Smeroe. Het „Soerab. Handels
blad" schrijft:
Eenige dagen geleden werd de bevolking
in dc buurt van dezen vuurspuwend en berg
tol zelfs in het Malangsche opgeschrikt door
3 geduchte knallen, die zich echter niet her
haalden, waardoor de aanvankelijke onge
rustheid week. Een onzer bekenden heeft
zich daarna echter de moeite gegeven de
Smeroe eens te beklimmen en van hem ver
namen wij enkele vermeldenswaardigheden.
De Smeroe werkte als gewoonlijk om de
10 15 minuten, zware rookwolken uit den
krater spuwende.
De vele diepe ravijnen, die zich in de
buurt van den krater bevinden, beginnen
zich langzamerhand weer te vullen met mod
der, zand en steenen, die uit den krater
vloeien, terwijl *cen gedeelte van dit uitvloei
sel in de Kali Besoeki terecht komt. Deze
stroom kan, zoo men weet, geducht spoken.
Wat die ravijnen betreft: wanneer, zooals
verleden jaar Augustus, zware regens val
len, dan bestaat de mogelijkheid dat weer,
evenals het vorig jaar, van die ontzettende
modder-, zand- en steenenbandjirs plaats
hebben, die groote rampen na zich kunnen
sleepen. De catastrophe, verleden jaar in het
Loemadjangsche, ligt nog versch in het ge
heugen.
Volgens de bevolking zou bij een volgende
ramp Pasirian worden vernietigd; in de
eerste twee jaren had men echter niets te
vreezen.
Kameroverzicht
Eerste Kamer.
De heer Van V e 1 z e n heeft in de zit
ting van Donderdag bericht gezonden, dat
hij wegens oudersdomszwakle ontslag neemt
als lid der Kamer.
Aan de orde was het ontwerp tot rege
ling van het Octrooirecht op uitvindingen.
De heer De Marees O yens ontwik
kelde enkele bezwaren tegen het ontwerp
waarvan hij overigens de strekking ttïe-
juicht.
De heer Waller geloofde dat het ont
werp de energie op technisch gebied zal
prikkelen.
Na verdediging van liet wetsontwerp door
minister Talma en den Regeeringscommis-
saris mr. Fruin, werd het z. h. s. goedge
keurd.
De vergadering is verdaagd tot heden elf
uur.
Berichten.
De Staatscourant van Vrijdag 4 Nov.
bevat o.m. de volgende Kon. besluiten
op verzoek eervol ontslagen A. J. Kok, we
duwe van J. W. Mooyman, te Den Haag, als
colieclrice der Staatsloterij
benoemd tot notaris te Velp R. Reyers,
candidaal-notaris te Arnhemjhr. A. E. H.
Roëll, candidaat-notaris te Heemstede;
herbenoemd als schoolopziener in het ar
rondissement Gorcum L. A. W. Noorduyn
aldaar
toegekend de eeremedaille in brons van
de Oranje Nassau orde aan mej. J. Rale
mans, dienstbode bij mej. M. Laane, te Roo-
zendaal N.-B.
erkend als apostolisch vicaris van Cura
sao mgr. M. A. M. Vuyls-teke, titulair Ibis-
schop van Tharabris.
verlof verleend tot het aannemen der versierselen
van ridder in de orde van het Legioen van Eer,
hem door den President der Fransche Republiek
geschonken, aan mr. G. A. P. Bax, advocaat en no
taris te 's-Gravenhage
benoemd, met ingang van 6 Nov. 1910, hij den
Marinestoomvaartdienst tot officier-machinist der
2e klasse, de hoofdmachinisten J. J. Montanus, J.
J. van Wijk. W. van der Gaag, C. Ilabich en B.
Schurink
pensioen verleend aan
B. Klein, wed. K. C. Schermers, mr. geweermaker
bij het regiment grenadiers en jagers, f 180;
M. A. Luyken, wed. M. W. Aarsen, kok bij het
militair hospitaal te Venlo, f 175;
G. J. van der Spek, wed. J. L. Vermeulen, stoker
der 1ste klasse, f 279;
E. G. M. Neyman, wed. S. R. Langenberg, ser
geant-hofmeester, f 279;
vergunning verleend tot het aannemen van de
versierselen van ridder 2de klass* (groot-officier) in
de Orde van den Leeuw en de Zon van Per/i, aan
jhr. J. W. E. de Sturler, beheerder van het land
Tjiomas.
H. M. de Koningin-Moeder.
Reuter seint ons uit Wcenen, d.d. 3 Nov.:
H. M. de Koningin-Moeder van Nederland
bezichtigde vanmorgen het natuur-historische
Ilofmuseum. Des middags werd gedejeuneerd
in hotel Krantz, waartoe ook de Nederland -
sche gezant was uilgenoodigd. Daarna maak
te de Koningin-Moeder een rijtoer in den
Prater. Morgenochtend om half negen feist
Zij af.
Z. K. H. de Prins, Woensdagavond in
de Residentie aangekomen, Leeft gisteren op
Raadhorst deelgenomen aan het jaarlijksch
jachtfeest van St. Hubert, dat gisteren avond
besloten werd met een jachtmaaltijd in den
restaurant van der Pijl, waarbij Z. K. H. mede
aanzat.
Voor het verblijf van eenige dagen in
het buitenland zal dc Prins den 16. Novem
ber van het Loo vertrekken.
Naar de N. R. Ct. verneemt, zal onze
regeering niet overgaan tot de erkenning
van de republiek Portugal, voordat een blij
vende regeering aan het bewind is geko
men, hetgeen zeer wel mogelijk niet voor
Juni of Juli 1911 zal plaats hebben.
De herstemming in Rotterdam V.
De niet-officieele cijfers van de
herstemming in Rotterdam V voor een lid
van dc Tweede Kamer (vacalure-mr.De Jong)
zijn:
Aantal kiezers 7831.
Uitgebracht 5251 stemmen.
Van onwaarde 35 stemmen.
G. J. de J o n g h (Lib.) 2752 stemmen.
II. Ch. Vegtel (A.-R.) 2464 stemmen.
Gekozen de heer G. J. deJongh (Lib.)
In 1909 werd de a-r. mr. de Jong in dit dis
trict gekozen met 3115 stemmen, tegen 2657
op den v.-d. mr. van Raalte.
De Raadhuisquaestie. In ant
woord op een vraag van den heer Vliegen
in den Amsterdamschen Raad, „hoe het staat
met de Raadhuis-quaestie", antwoordde wet
houder mr. Van den Bergh, dat een voor
dracht in bewerking is, die binnen betrek
kelijk korten tijd den Raad bereiken zal.
Naar wij vernemen gaan Burgemeester en
Wethouders in de ontwerp-voordracht, zoo
als ze thans met de Bijstandcommissie be
handeld worden zal, van de gedachte uit,
dal hel gemeentebestuur moet trachten weer
1 de vrije beschikking te verkrijgen over het
Paleis-Raadhuis aan den Dam, ten einde
daar de zetel van het stadsbestuur, de kern
der secretarie te vestigen.
Daartoe zouden B. en W. machtiging be
hoeven van den Raad, om zich met de Re
geering in verbinding te stellen, maar B. en
W. wenschen dit te doen onder het aange
ven van het bedrag, dat Amsterdam beschik
baar stellen wil als bijdrage in de kosten van
een nieuw koninklijk paleis, en onder aan
bieding tevens van het terrein, waarop dit
paleis zou kunnen verrijzen; als zoodanig
zouden B. en W. het sportterrein achter het
Rijksmuseum willen aanwijzen.
Gaat de Bijstandscommissie met dit voor
nemen accoord, dan kan in dezen geest spoe
dig een voordracht aan den Raad worden
verwacht.
Ter vervanging van den kapitein M. Ty-
doman is, bij het 1ste reg. infanterie te As
sen, de kapitein N. J. Lavaleije bestemd.
De 1ste luit. W. F. Sillevis, overgeplaatst
van het 2de naar het 1ste reg. vesting-artil
lerie, is ingedeeld te Utrecht.
J a c. U r 1 u s. Jac. Urlus is uitge-
noodigd om in 1911 bij dc Bayrcuther Wag
ner uitvoeringen mede te werken. Hij zal
de Siegmundpartij vertolken.
J a v a-c o m i t Op Donderdag 17 No
vember a.s. hoopt het Ja va-comité in het
American-hótel te Amsterdam zijn 55e jaar
vergadering 4e houden.
In de morgen-vergadering zullen de ver
schillende verslagen worden uitgebracht en
hebben de afgevaardigden de gelegenheid
daarover het woord te voeren, 's Middags
houdt ds. W. T. Breijer, predikant te Batavia,
met verlof hier te lande, een referaat over:
„Dc Indische kerk van vroeger en nu en de
Zending".
In 'l begin van de volgende maand viert
de Amsterdamschc Zusbertkrans van het co
mité haar gouden feest, en houdt ter gelegen
heid daarvan een bazar. De netto-opbrengst
zal dan als feestgave in de bovengenoemde
jaarvergadering worden overhandigd aan
hel bestuur.
Centrale Werkgever s-R i s i-
c o-B a n k. Onder leiding van den voorzitter
van het college van commissarissen, den heer
jhr. mr. W. F. van der Wyck, werd gisteren
te Amsterdam de jaarlijkschc algemeene
ledenvergadering gehouden.
Nadat door dc commissie tot nazien van de
balans en rekening en verantwoording over
1909, bij monde van den heer II. Th. Cox,
verslag was uitgebracht, werd dc belans en
rekening en verantwoording, alsmede hei
jaarverslag goedgekeurd.
De president-directeur, mr. II. P. L. C. de
Ivruyff Jr., hield eene gebruikelijke rede over
„Het verleden en de toekomst der Centrale
Werkgevers Risico-Bank".
Als commissarissen werden herkozen de
hceren: S. C. J. Ileerma van Yoss, te Leur;
J. Leis, te Rotterdam; mr. dr. I. A. van Royen,
burgemeester van Zwolle, te Zwolle.
Tot leden der commissie tot nazien van de
balans werden herkozen de hoeren Jan B.
Blijdenstein, te Enschedé; II. Th. Cox, te Am
sterdam; I'. Fenlener van Vlissingcn, te Hel
mond.
De laatstgenoemde werd gekozen in de
pkidts van den heer N. van Lookeren Cam
pagne, die zich niet herkiesbaar had gesteld.
II et Paleis' op den Dam. De
Bond van Nederlandsche architecten heeft in
zijn le Rotterdam gehouden vergadering be
sloten, dat het bestuur het volgend adres
aan II. M. de Koningin zal indienen:
„Reeds sedert geruimen tijd, doch allengs
meer bewust en krachtig, wordt de wensclic-
lijkheid gevoeld en betoogd om het thans als
Koninklijk verblijf in gebruik zijnde stadhuis
aan den Dam te Amsterdam weder voor zijn
oorspronkelijk gebruik te bestemmen. Een
dér gevolgen daarvan was het onderzoek des
wege door het Amsterdamsche Gemeentebe
stuur ingesteld waaruit is gebleken dat het
gebouw nog evengoed als in den stichtings
tijd aan die bestemming kan beantwoorden;
„de overtuiging dat Uwer Majestcits krach-
lig streven zoowel op kunstzin cti beschaving
als op geluk, vrede en welvaart van het volk
is gericht;
„de overweging dat de werkzame kracht
slechts dan ten volle van een kunstwerk kan
uitgaan als liet in overeenstemming met zijn
oorspronkelijk doel en sticL.mgsmotief wordt
gebruikt;
„de zekerheid dal een rijke bron van lee
ring weder onder het bereik van hei volk
zal worden gcbrachT; en dc opwekkende
kracht van dit grootste kunstwerk uit den
tijd van groote groeikracht van het Neder
landsche Volk, zijn invloed op het levende
en toekomstige geslacht niet zal missen;
„geven aan de vereenigingen wier streven
het is den kunstzin van het Nederlandsche
Volk te bevorderen en den velen die in den
ontwikkelden kunstzin het teeken van ware
beschaving erkennen, de vrijmoedigheid aan
Uwe Majesteit eerbiedig le verzoeken, dat
gene tc doen wat reeds de uitgesproken be
doeling was van Z. M. Willem I. liet thans
lot Koninklijk verblijf ingerichte Raadhuis
aan den Dam, weder voor zijn oorspronke
lijke bestemming beschikbaar tc willen stel
len".
Aan de algemeene kunslvcrcenigingcn in
Nederland zal worden verzocht gezamenlijk
dit adres te steunen.
Het Neder 1. Paviljoen. Naar
aanleiding van de berichten omftrent den
verkoop aan België van het Nederlandsch
Paviljoengebouw op de Brusselsche tentoon
stelling, is gebleken dat de onderhandelingen
betreffende cventueelen verkoop geheel zou
den moeten gaan buiten de Ned. regeering
of het commissariaat-generaal om.
Immers zijn het de te Amsterdam ge
vestigde aannemers van den bouw, de heeren
Reyndcrs en Van 't Einde, die na sluiting der
tentoonstelling de beschikking over het Pa
viljoen krijgen, krachtens een met het tcn-
toonstellingsbestuur aangegane overeenkomst
waarbij zij zich o.a. verbonden hebben hot
terrein in zijn vroegeren staat weer op te
leveren tegenover de verplichting van de an
dere zijde om u'iti hel gebouw in eigendom
af te staan.
De indijking der Lauwer
zee. Nu bij de Regeering bezwaar bestaat,
mede te werken tot de indijking der Lauwer
zee, hebben de besturen der beide groote wa
terschappen „Hunsingo" en „Westerkwartier"
besloten, Gedeputeerde Staten van Groningen
uit te noodigen een onderzoek te doen instel
len naar de beste oplossing van het afwate-
ringsvraagstuk dezer beide kwartieren.
Die oplossing meenen deze waterschapsbe
sturen te moeten zoeken in de richting van
stoombemaling op de Lauwerzee of van eene
nieuwe natuurlijke afwatering, hetzij bij de
bocht van Watum achter Spijk, hetzij te Delf
zijl, in welk laatste geval het waterschap
„Fivelingo" mede in het plan zoude worden
betrokken, waartegen, naar men meent, te
minder bezwaar bestaat, omdat alle drie ge-
noemide (waterschappen hetzelfde boezem-
peil hebben.
(L. Ct.)
Een redddingboot voor on-
derzeesche oorlogsschepen. De
heer M. Reyngoudt, te Ierseke, die meent een
reddingboot voor ondcrzeesche oorlogssche
pen te hebben uitgevonden, heeft naar de
„Nieuwe Zecuwsche Courant" meldt van
hel Fransche ministerie van Oorlog bericht
ontvangen, dat zijn uilvinding in handen is
gesteld van een commissie van onderzoek.
Eerst had de heer Reyngoudt zich tot het
Nederlandsche ministerie van Oorlog gewend
maar blijkbaar zonder succes.
VLIEGEN.
Als een bewijs, dat de luchtvaart voor velen
een attractie is, kan wel dienen, dat bij het
bestuur der Eerste Nederl. liegvereeniging,
ruim 70 aanvragen zijn ingekomen (waaronder
ook van dames) om toegelaten te worden als
leerling(e). (N. y. d. D.)
Eene frankeermachine. Er is
een automaat bedacht, welke ons den posit-
zegel geeft, dien wij voor een brief noodig
hebben, hem vochtig maakt en stevig op hel
couvert drukt en dit dan ons bovendien nog
in de hand schuift. Ook houdt hel toestel
nauwkeurig aanteekening van het aantal ge
bruikte postzegels van elke soort. Raken dc
postzegels ongeveer op, dan geeft de auto-
maal een knorrend, hongerig geluid. De sleu
tel tot het inwendige van de machine berust
bij den patroon.
Hier is wel het systematische en daarbij
nauwkeurig gecontroleerde op dc spits gedre
ven
Men begrijpt dat dit niet een toestel is voor
particulieren of kleine kantoren. Reeds het
feit, dat op deze wijze tusschen 2500 en 3000
brieven in het uur gefrankeerd kunnen wor
den, spreekt van groote ondernemingen, maar
van deze zijn dan ook reeds eenige bijv. het
kantoor Pathé frères met voldoening aan
het werk met dezen bijna menschel ijken auto
maat.
Zijn naam is „Poko", wat eene samentrek
king is van den vollen Duitschen naam „Por-
to-Koniroll und Brieffrankicrmachinc".
Nederlanders noodig. Men
scl i ijft uit Kaapstad aan de N. Ct.:
Er wordt druk geadverteerd om een steno
graaf die Hollandsch in kortschrift kan op
nemen. Zoo'n man bestaat in heel Z.-A. niet.
De Engelschen, die Hollandsch geleerd heb
ben en stenografie goed verstaan, durven 't
niet aan, ook niet als ze Nederlandsche ste
nografie kennen (één is er zoo). Voor hen is
er le veel verschil tusschen het Kaapsch en
't Nederlandsch. Een Nederlander is hier de
aangewezen persoon.
Doch als gezegd, er is niemand. En toch
zal ons parlement er een noodig krijgen. En
aan elke groote Engclsche courant zal een
Nederlander, die shorthand kent en vlug
werkt, gemakkelijk geplaatst worden, vooral
als hij ook op de typewriter terecht kan.
Centrale Regelings Commissie voor
Volksstemmingen.
Bekend zijn de proefstemmingen die reeds
te Dinxpcrloo, Stee.nwijk, Glanerbrug, St.
Pancras, Hengelo o (O.), Smallingerland, de
dorpen aan de Lanigedijk en Enkhuizen ge
houden zijn.
Thans is ook weer zoo'n stemming ge
houden in Beverwijk.
De uitslag was dat er van de uitgereikte
stembiljetten, ten getale van 3157, 3053 wer
den uitgebracht. Van onwaarde waren er 31,
blanco 315, zoodal het aantal geldige stemmen
2707 bedroeg.
Van deze verklaarden zich 61 voor onbe-
perkten drankverkoop, 331 wilden handha
ving van den huldigen toestand, 866 ver
klaarden zich voor vermindering, terwijl
1 4 4 9 of ruim 53 de drinkgelegenhe-
den geheel wilden laten verdwijnen.
Staking geëindigd. Het arbeids
conflict aan de Creosoteerfabriek der firma
C. Gips Cz., te Dordrecht, is als geëindigd le
beschouwen. De losse arbeiders ontvingen
gingen niet meer aan den arbeid. ..an de
„Ameland" wordt thans met vast personeel
gewerkt. (D. Ct.)
A n 1 i-m i 1 i t a i r i s m e. De aiïti-
militairist D. K., als milicien-stukrijder van
1909 ingedeeld bij het 2de reg. veld-art. te
Leiden, is thans weder in het Huis van Be
waring le 's Gravenhage ter beschikking ge
steld van den auditeur-militair om voor de
derde maal wegens dienstweigering voor den
krijgsraad terecht te staan.
Hij onderging deswege reeds 4 maanden cn
8 maanden militaire gevangenisstraf.
Een bclangrij"kc rechtszaak.
De „Tel." meldt:
Den 27en September 1H10 is te /.andvoort,
waar hij een villa bewoonde, plotseling ge
arresteerd zekere P. W., particulier, te Hil
versum, en aldaar gedomicilieerd.
De heer \V. werd naar het Huis van bewa
ring te Haarlem overgebracht. Daar werd
hem meegedeeld, dal de minister van justitie,
op verzoek van den minister van koloniën,
zijn arrestatie had gelast.
Per telegram was de inhechtenisneming
door den directeur van justitie te lialavia ge
vraagd, op grond, dat de raad van justitie te
Soerabaja de onmiddellijke arrestatie van W.,
die van oplichting werd verdacht, had be
volen.
De heer W. was met die tegen i.em te Soe
rabaja ingediende aanklacht niet geheel en al
onbekend.
Er was reeds lang een civiel proces loo-
pende óver aandeelcn eener suikerfabriek te
Probolingo, in WVs bezit, en over den invloed
door hem, met aanwending van "aandeelen,
als toeziende voogd, le zijner beschikking, op
een aandeelhoudersvergadering dier suiker
onderneming, te Probolingo gehouden, uitge
oefend. In dat proces was mr. Nauta, te
Utrecht, W.'s advocaat. De bijzonderheden
dezer civiele procedure kunnen, als zijnde ge
heel van particulieren aard, achterwege blij
ven. Dat dit civiele geding evenwel van bui
tengewoon belang is, blijkt uit de omstandig
heid, dat de oud-minister van justitie, mr. J.
A. Loeff, voor dat proces in den afgeloopen
zomer expresselijk naar Indië is vertrokken
en daar, in afwachting van den verderen loop
van het geding, nog vertoeft.
Terwijl dit proces loopende was, werd de
heer W., tijdelijk vertoevende in zijn villa te
Zandvoort, aldaar den lOen September jl. op
gezocht door den inspecteur van politie
aldaar.
Deze deelde W. mee, dat oij den raad van
justitie te Soerabaja tegen hem een aanklacht
van diefstal van een tiental aandeelcn van ae
suikerfabriek Wono Langan, te r robolingo, en
van de oplichting van 200 aandeelen van de
suikerfabriek Wono Aseh, eveneens te Probo
lingo, was ingediend.
Na overleg mei zijn raadsman te Utrecht
liet de heer W. de zaak op haar beloop, met
het gevolg, dat 22 September zijn arrestatie
volgde. De familie van den beklaagde nam,
voor deze strafzaak, eenige dagen na de arres
tatie, naast mr. Nauta, als rechtskundig raads
man mr. L. W. van Gigch, te Amterdam.
De beide advocaten van W. bezochten den
minister van justitie, om Zijne Excellentie
over de plotselinge arrestatie te spreken en
hem te vragen, op welken grond die was be
volen.
Want niettegenstaande het feit, dat de be
klaagde toen reeds, tijdens het bezoek van
dc advocaten aan den minister van justitie
gedurende eenige dagen in ue voorloopigc
hechtenis vertoefde, was hem geen enkel
stuk beteelcend, waarin de gronden waren
vermeld, waarop het gerechtelijk vonnis,
strekkende tot onmiddellijke inhechtenisne
ming vaij. den verdachte, steunde.
De minister van justilie kon niet anders
mecdeelen, dan dat telegrafisch door de In
dische justitie 's mans onmiddellijke arresta
tie was verzocht, hij aan dat verzoek, hem
door „Koloniën" gedaan, gevolg had gegeven
en de op de arrestatie betrekking hebbenac
stukken moesten worden afgewacht.
Tevens deelde Z.Exc. aan de advocaten
van den beklaagde mede, dat 't zijn voorne
men was zoodira dc stukken waren gearri
veerd, W. als gevangene naar Soerabaja te
laten overbrengen.
De advocaten hebben toen, in verband met
de onregelmatigheid, dal den beklaagde, in
voorloopigc hechtenis, niet binnen 24 uur
het vonnis was beteekend, waarin de beweeg
redenen der inhechtenisneming waren ver
vat, een juridisch protest opgesteld, waarin
zij hun bezwaar inbrengen tegen deze niet-
beteekening binnen 21 uren na de arrestatie,
en de rechtmatigheid betwisten van het laten
overbrengen van een Nederlander als gevan
gene naar Indië, om daar voor den straf
rechter terecht te staan.
Behalve dit, bij den minister van Justitie
ingediend protest, hoeft bovendien de verde
diging per exploit den minister van Justitie
doen welen, dat Z.Excellentie met zijn per
soonlijk vermogen aansprakelijk wordt ge
steld voor alle schade, die voor W. uit diens
onregelmatige inhechtenisneming zal voort
vloeien.
De minister van Justitie heeft blijkbaar
geen termen gevonden, om dit protest en dit
exploit iels te doen of na te laten. W. bleef
in voorloopigc hechtenis en eerst op het
eind der vorige week is hem hei stuk betee
kend, waarin zijn arrestatie wordt gelast.
Wel heeft de justitie het verbod, aan den
bankier van beklaagde, door haar gedaan,
om niemand tot de safe van W. toe te laten,
opgeheven, en zijn door de familie van W. de
aandeelen, waarover het civiele e.n het straf
proces loopt, bij de justitie le Utrecht gedepo
neerd, doch bij 's ministers voornemen, om
W. als gevangene naar Indië te doen over
brengen, is Zijn Excellentie gebleven.
Den beklaagde is ter kennis gebracht, dat
hij, op 's rijks kosten, als gevangene cn in de
4c kl. van een vrachtboot, naar Indië zal
worden overgebracht. Hem wordt ook de ge
legenheid geboden per le klasse en per mail-
stoomer te gaan, op eigen kosten, mits hij
dan ook betaalt een retour voor zijn bewa
kers en de kosten van het verblijf dier ge
leiders in Nederlandsch-Indië.
De familie heeft nu den verdachte door
prof. Pel laten onderzoeken, met dit gevolg,
dat de professor het overbrengen van W.,
met hel oog op diens gezondheidstoestand,
niet toelaatbaar acht.
Ook dat is ter kennis van den minister van
Justitie gebracht, die nog een beslissing in
dezen moet nemen.
Het groote, algemeene belang van deze
zaak zit daarin, dat betwijfeld wordt, of met
W. wel zóó is gehandeld als de wet toelaat
en of het mogelijk is, eveneens op grond van
dc Nederlandsche wetten, een beklaagde naar
Indië te doen overbrengen, om hem daar
voor de justitie te geleiden.
Inmiddels heeft mr. Van Gigch plaats be
sproken op dc „Rembrandt" en zal hij den
lOen November a.s. met dit stoomschip van
Genua naar Indié vertrekken, om tc Soera
baja de belangen van zijn cliënt te gaan be
hartigen.
