de gemeente in erfpacht geeft. Stel een
bouwterrein Tan 1000 M. a f 1.50 per M., is
f 1500 tegen een crfpaehtrente van 4 is
f 60 ssuien. betaalbaar in 4 termijnen. Het
bouwkapitaal kan dan f 1500 minder zijn.
Indirect is koop en erfpacht voor den bouwer
geen verschil direct belangrijk.
Ook van die zijde bezion is dus de onder-
neaaingsrisico (geen risico en hoeveel waarde
voller en mooier zal de omgeving van Amers
foort blijven als het mooi van Nimmerdor be
waard blijft door gemeente-exploitatie, waarbij
geld maken geen doel maar gevolg is en mid
del om het mooio mooier, het vriendelijke
vriendelijker, het aantrekkelijke aantrekkelijker
te maken.
Het natuurschoon aan die zijde dor stad
wordt beheerscht door Nimmerdor, eigendom
der gemeente blijft het er voor altijd.
All lea wisselt hier benton komt het tot
een gemeente grondbedrijf dan moet, het
spreekt ook bier het stram-stjjve één kant uit
ziend bureaucratische paard op stal gezet of
in Flóhite opgeborgen en daar voor het
dartele, vroohike, commercieele paard van
stal misschien, gemeente Amersfoort, ge
tooid met reclame voor mooie en goedkoopo
bouwterreinen.
Wijnboer de Voorzitter, van welken kant
ook bezien aankoop van Nimmerdor door do
gemoento blijf ik aanbevelen.
I)e heer Ge rritseu. Mijnheer de Voor
zitter. Ik heb het voorrecht geboren Amers-
foortor te zijn en ik zou mijn collega's, die
een dertig of veertig jaren geleden hier woon
den, een» uit willen noodigen, na te gaan, h e
on zo gemeente er toen uitzag.
De stad was geheel gelogen tusscben do sin
gels en buiten niets. Hoe zal Amersfoort over
25 jaar zijn? Wij worden oud, de stad blijft
eeuwig jong.
Hadden ue toenmalige bestuurders meer in
zicht gehad cn wat moed betoond, dan zouden
we op 't oogenblik een beter geheel zien, dan
hadden we goedkoope gronden gehad en de
toegangen tot do stad waren niet verknoeid.
By ieder voorstel van ingrijpenden aard zijn
er pessimisten, die wol alles zouden willen en
wsnsehen, mits het hen niet een opoffe
ring kost.
Het eind is altijd: het zal te daar zijn en
wij krijgen belastingverhooging.
Ik herinner me nog levendig, dat ik, onge
veer 15 jaar geleden, eon voorstel deed om
minimum loon en maximum arbeidsduur te
krjjgen Wat een oppositie daartegen! Belas
tingverhooging, niet meer houwen enz. en wat
hebben wo van dat alles gezien?
Zestien jaar geleden werd de inkomstenbe
lasting ingevoord en was de opbrongst circa
f 37000 en nu bjjna een ton.
Dat is een bewijs van gestadigen vooruit-
Belastingverhoogingen nu we Nimmerdor
koopon, is in. i. uitgesloten; indien zulks meet
geschieden, dan zal het zijn omdat er een
complex van eenige groote jaarljjksche uitga
ven moet gesohieden.
Optimist als de heer v. d. Wal ben ik niet;
in de eerste vijf of tien jaar zal het der ge
meente ra. i. 4 a 5 mille kosten.
De roordeelen aan dozen koop verbonden zijn:
Ie omdat het goedkoop is;
2de de gemeente een begin kan maken met
d<n grondaankoop;
3de wanneer het in handen van een combi
natie komt, de gemeente alle medezeggen
schap wordt ontzegd.
4de dat reeds tot aan Nimmerdor is ge
bouwd eu we kunnen daar niot verder.
5de niet iedereen is genegen op den Berg
te wonen, cn in. i. volkomen tcrecat. Ik voor
mjj zou liever «>p Nimmerdor wonen dan op
d>-u winderigen Berg.
6de do noodzakelijkheid dat Amersfoort een
gedeelte van Lensden moet zien te krijgen,
opdat or niet verder verknoeid wordt.
7de de gemeente nooit meer in de gelegen
heid komt om Nimmerdor te krijgt n. Nu geef ik
onmiddellijk toe, dat er een zekere durf bij
moet komen. Doch is dat niet het geval bij
iedere onderneming? Die durf wordt in deze
zaak tot het minimum gereduceerd en hebbeu
we de grootste zekerheid van slagen.
De vraag wat zullen we er nu mede doen
en hoe zal het geëxploiteerd worden, is een
kwestie van latete zorg. Begin het te koopen
on laten we daarna zien, wat het beste zal
bljjken te zijn.
De plaats mot eon 30 bunders omgeving
moet verhuurd worden; dat zal gemakkelijker
gaan dan met 100 H.A.
Op deze gronden, mijnheer de Voorzitter,
zal ik gaarne met het voorstel medegaan.
Ik wil ten slotte nog de aandacht vestigen
op oono mededeeÜDg, die de heer van Hasolou
hoeft gedaan in een ingozonden stuk in een
plaatselijk blad. Meu moge den heer van llaselen
beoerdeelen, zooals men wil. maar hij heeft in
ieder geval den moed gohad oui groote dingen
te doen in een tijd toen niemand durfdehij
heeft de stoot gegeven tot do exploitatie van
den Berg. Welnu, do heer van llaselen, die
zokcr wel als een deskundige mag worden
beschouwd, heeft zijne meeaing over deze
zaak doen kennen in een ingezonden stuk in
het AmdT8foortsch Dagblad, dat eindigt met
de eerlijke verklaring, dat bij voorstander is
van den aankoop van Nimmerdor.
Do heer van Es vu ld. Mijnheer de Voorzit
ter, ik wil ook mjjno meening zeggen over dit
voorstel, dat zou vele tongen en pennen in
beweging heeft gebracht. Als bezwaar tegen
don aankoop van Nimmerdor is in de eerste
plaats genoemd de ligging, de verre afstand
van de stad. Maar wij weten, dat toen het
station van den Hollaiidscheu Spoorweg ge
bouwd werd aan don toenmaligen Vlasakker-
weg, er een storm van veroucwuardiging op
ging. Men meende, dat het station to ver
van do stad zou komen te liggen. Dat was
toen ongeveer even ver al» nu de ligging
van Nimmerdor. Maar wat zien wij nu? Het
station ligt in do stad, terwijl het binnenkomen
van Amersfoort zoo fraai is gewordendat
menige grootere stad ons dit zal benijden. In
Hilversum, Bussum, Boesierberg koopt men
grond voor villabouw, die veel verder weg liet
dan Nimmerdor. Dat kan trouwens moeieiijk
anders, want aan de Varkenmarkt of aan den
Hof zijn geen 120 H.A. bosch te krijgen.
Men zegt Terder Amersfoort moet eerst
gerioleerd worden." Maar de gemeente is voor
een groot deel reeds gerioleerd. De wateraf
voer is hier zeer goed in orde; het is hier nog
nooit voorgekomen, dut bij eene donderbui de
straten onderliepen of kelders moesten worden
leeg gepompt, zooals «lat zich wel eens in
grooter gemeenten voordoot. Voorts:. Minder
waardige woningen motten worden afgebro
ken." Ja dat moet gebeuren, maar dat moet
geleidelijk geschieden. Op die wijze gebeurt
het hiermaar dat kan saraengaau met ver
betering van do woningtoestanden door aan
bouw van woningen op Nimmerdor. Wjj kun
nen aannemendut niemand zich zal luieii
weerhouden zich hier to vestigen omdat het
laatste krot nog niet is afgebroken.
Do groote tegenstand tegen den aankoop
van Nimmerdor bestaat alleen uit vrees voor
belastingverhooging. Nu vraag ik: Is men er
zoo zeker va», dat belastingverhooging zal
komen? Alen behoeft in. i. daarvóór niet zoo
bang to zijn, als men de volgende cjjfers no
teert. Het kohier v#ii de inkomstenbelasting
was in 1306 f85,368. in 1907 f88.812, in 190.1
f90,374, in 1»U9 f92,912, io 1910 f93,978.
uit jaar wordt dit cgfer nog overschreden. Bij
de gasfabriek overtreft het aantal geplaatste
nieuwe meters dit jaar dat van het vorige jaar;
do uitkomsteu van de exploitatie zullen dus
dit jaar weder vt ordeeligor zijn. Wat den aan
bouw van nieuwe woningen in de gemeonte
betreft, in 1909 zijn gebouwd 10 woningen
beneden f200 huurwaarde, 23 wonin.en van
f200—f300, 5 woningen van meer dan f300,
1 woning van f 1000 huurwaarde. In 1910 was
do aanbouw: 32 woningen van beneden f200,
13 woningen van f200 tot 300, 14 woningen
van meer dan f300, 4 woningen van f 1000
huurwaarde. In d it jaar zijii tot einde Augustus
gebouwd 29 woningen van beneden f200, 6
woningen van f 200 tot 300, 11 woningen van
meer <:an f 300 en 2 woningen van f 1000
huurwaarde. Wanneer wij nagaan welke groote
gebouwen, voor stichtingen en fabrieken, zijn
gebouwd, dan vinden wij het rijksopvoedings
gesticht, een klooster cn een retraitehuis, uit
breiding van de werkplaatsen van de Ifolland-
sche Spoorweg-Maatschappij. De firma Nefkens
beeft een nieuwe fabriek gebouwd van rijwielen
en automobielende firma Eysink heeft een
prachtig gebouw gezet voor een nieuwe fabriek
van auto's en rijwielen.
Ik geloof, dat als men zich heeft voorgesteld
dat Amersfoort toch aan den afgrond staat,
deze cijfers dat tegonspreken en het bewijs
leveren van den vooruitgang van Amersfoort,
dio, al is 't ook niet met groote sprongen,
toch voortdurend is toegenomen. Ik kan mij
niet geheel vereenigen met het optimisme van
den heer v. d. Wal, dat de aankoop van Nim
merdor aan de gemeente niets zal kosten. Ik
stel mij daarvan andere cijfers voor. Wanneer
ik naga wat voor rento en aflossing van de
koopsom on voor onderhoud zal moeten wor
den betaald en de inkomsten, die uit het land
goed zijn te verwachten, in mindering daarvan
breng, dan zal zoker een bedrag van f8000
voor rente op de begrooting moeten worden
gebracht Ik geloof dat dit kan, maar ouder
ééno voorwaardedat de raad zich eenige be
perking in de uitgaven oplegt. Ik geloof dit
te meer, omdat ook groote gemeenten, zooals
b.v. Utrecht, niet aan alle eischon kunnen
voldoen. Ook Amersfoort, behoeft niet aan alles
wat men wel wenschelijk zou vinden onmid
dellijk te voldoen. Wij moeten altijd voor
zichtigheid in acht nemen en niet te veel te
gelijk tot stand willen brengen. ludien wij den
aankoop tien jaren konden uitstellen dan waren
wij uit de moeilijkheid. Maar dat gaat niet.
Nu blijkt dat de eigenaar zich er van wil ont
doen is het voor de gemeente zaak in te
grijpen. Nimmerdor is het glanspunt van onze
omgeving. Als het in andere handen komt
dan zal misschien eene schade aan natuurschoon
worden toegebracht, die in goeu hondord jaar
is te herstellen. Het behoud van Nimmerdor
is een eerste vereischte voor de gemeente. In
handen van de gemeente zal Nimmerdor nog
mooier wordenhet zal een middel zijn om
nieuwe inwoners te trekken, en den trek naar
Amersfoort bevorderen is een van do groote
gemeentebelangen. Stilzitten en afwachten ia
de dood voor onze gemeente. Do toenemende
inkomsten zullen het offer, dat voor den aan
koop moet wordon gebracht, steeds dragelijker
maken. Als ik dit alles overweeg, dan meen
ik, dat hot een dure plicht is, dat do aankoop
van Nimmerdor door de gemeente geschiodt.
De heer Veis II e y n. Mijnheer de voorzit
ter, wie eenig oog heeft voor natuurschoon, dien
zal het begeerlijk voorkomen, dat de gemeente
dit schoone landgoed aankoopt. Maar de vraag,
die ieder particulier zich moet stellen, wanneer
hij zich geplaatst ziet voor iets dat hem be
zwaarlijk voorkomt, geldt ook voor do gemeente.
Wij moeten vragen Is de aankoop niet boven
onze financieele kracht? Ik heb in de geheirae
zittingen van 9 en 30 Juli met belangstelling
kennis genomen van de belangrijke zaak. die
ons daar werd voorgelegd, en heb ernstig het
voor en tegen overwogen. Maar ik ben niet
kunnen komen tot een conclusie ten gunste
van den aankoop. Mijn groot bezwaar is dat
een groot complex grond, dat diobt bij de slad
is gelegen en dat grootendeels behoort aan den
zelfden eigenaar, niet aan de gemeente zal
komen. Ik geloof vast, dat de raad, door Nim
merdor aan te koopon, precies aan het ver
keerde einde int t de grondexploitatie zal
beginnen. De publieko opinie heeft zich ook
daaraan gestooten. Bij de stad behooren wij
daarmee te beginnen en niet op zoo grooten
afstand, waarnaar niet de trek zal zijn. Wie
zich in Amersfoort wil vestigen, zal bij voor
keur terrein zoeken in do nabijheid van het
btation. Uit de rede va:: den heer Van Esvold
mag ik afleiden, dat bij !t daarin met mij eens
is. Hij heeft gezegd dat het station midden in
de stad begint tc liggen. Ik mag dus mijne
bewering handhaven, dat bet. statioD het cen
trum van de stad is en dat de uitbreiding van
Amersfoort vuu daar uitgaat.
Ik geloof, dat de voorstanders van den aan
koop van Nimmerdor te veel rekening houden
met den toestand in Arasterdam, Botterdam
en den Haag. Ik bon het eens met de schrij
ver van het ingezonden stuk, geteekend Pru
dence, dat men daar eene stelselmatige uit
breiding kan hebben, omdat men daar een groo-
