N° 301
li"6 Jaargang.
DE EEMLANDER".
Uitgevers: VALKHOFF Co.
11 PRIJS DER ADVERTENTIËN:
Van 15 regolsf 0.50.
Slko rogcl moor- 0.10#
Jionstnanbiedingen £5 cents bij vooruitbetaling.
Jrooto letters naar plaatsruimte.
foor handel on bodrijt bestaan zoer voordoeligo bopalingoi.
tot het horhaald advortooren in dit Blad, bij ubonnomont.
Eeno circulaire, bovattondo do voorwaarden, wordt op
aanvraag toogozonden.
Hoofdredacteur: Mr. D.J. VAN SCHAARDENBURG.
A-TLTLNENJt! M RNTSPP T.T S:
-AÖ J
sing- is natuurlijk oolc een koopman on hy zal
wol begrijpen, dat wat hij misschien aan nacht-
logies zal missen, hom in don vorm van dag-
bezoek weer zal worden goed gemaakt. Voor
hófcels zijn dagbozookers in den regel meer
waard dan de slapers.
Wat het terroin betreft, hot zou mij spjjten
wanneer do gemeente bet daarvoor'goeft, want
het zoo is prachtig geschikt voor bouwterrein.
Ik stel mij voor, dat in den loop van don tij4
deze weg tot aan don Soosterwog zal worden
bebouwd, on dan zullen niot alloon dozo hec
taren ongeschikt wordon voor bouwterrein,
raaar de stukkon in de naaste omgeviug ook.
Het is werkolijk niet ied :rs wensch in de na
bijheid van bosschen te boa won. Er zijn ook
mensohen die meer houden van do vlakte en
van een ruim vergezicht, en dat heeft men
juist daar ter plaatse. Ik zal mijn voorstel
dus moeton handhaven.
De Voorzitter. Wat dit laatste betreft,
sou ik U willen vragen, of u dio personen
niet lie/er zou verwijzen naar het u bekende
terrein op don Berg Daar hobbon zij toch
wat men noemt een vergezicht, terwijl zij op
het door U bedoelde terroin toch niet verder
kunnen zien, dan hot spoor aan den eenen
kant en het hótel met in- en uitrijden van
automobielen aan don anderen kant.
Voor den pachter is hieraan werkeljjk geen
bezwaar verbondon. Dat wij later hier eon
cursus zullen k.ijgon, zal tal van nienschon
hierheen trekken. Do wctenscha-pMlijko in
richting die hier zal komen, zal ook veel be
zoek brengen en tenslotte steunen wij op deze
wijze ook de tuin- en landbouw chool. Geven
wi) dit terrein niot, dan komen wij to staan
voor een uitgave van f 30.000.Is dit wel
verantwoord, waar wij een terrein hebben dat
wjj vry kunnen krijgen tegen een geringe op
offering van f 570.in eens en nog een ander
tegen vermindering van huur f 100 per
jaar. Wanneer het terrein, waarvan de huur
der, die wanbetaler is, afstand hoeft gedaan,
en nog onbeboawd is gebleven, door ons zelf
wordt bewerkt en bezaaid mot haver, gras en
klaver, dan kost ons dat eon vijfhonderd en
vijftig gulden, wolk bedrag wij in den oogst
terug zullea vindon. Na den oogst blijft een
stukje van twee bunders als weide liggen,
welke wij kunnen verhuren voor f 50.— per
H.A. en dan krijgen wij nog een zoet winstje
lk geloof, dat het voorstel daarmee voldoende
is toegelicht.
Het voorstel van den heer Van der Wal
wordt in stemming gebracht en verworpen
met 16 tegen 2 stommen, die van do heeren
Van der Wal en Veis Heijn.
Het voorstel van B. en W. wordt ver
volgens goedgekeurd zoudor hoofdelijke
stomming.
De V oorzittor: Kau de Raad toven3
goedvindon, dat B. en W. worden gemachtigd
te beschikken over het crodiot dat ik zoooven
heb genoemd
Aldus wordt besloten.
12°. Voorstel tot instelling van een grond
bedrijf. [Afd. I, no. 529 met bijlagen.]
De Voorzitter: flet spijt mij, dat ik
bier even oen mededeeling moet doen, die ik
in het belang van ao zaak toch niet kan achter
houden. Deze mededooiing is B. en W. niet
aangenaam, omdat zij do schuld van zich
moeten werpen. Het is het vaste voornemen
van B. en W. om zoo tijdig mogelijk in het
mbliek te komen met dergelijke voorstellen,
ik zegin het publiek, omdat wij reeds gele
genheid hebben gehad een avant-projet te
zenden aan de commissie en aan de raadsleden.
Aan B. en W. was toegezegd, dat reeds ver
leden Vrijdag de zaak publiek zou worden
gemaakt. Hot is ons natuurlijk steeds liever
dat publie en pers gelegenheid hebben onze
voorstellen vooraf te critiseeren, wij hebben
natuurlijk liever critiek vooraf dan achteraf
want dan kunnen wij or leering uit trekken.
Ik kan intusschen zeggen, dat dit buit-n onze
schuld is gebeurd en dat hot voor het vervolg
zooveel mogelijk vermeden zal worden.
De heer Van Achterbergh: Het is
zeker wet een van de gewichtigste zaken,
Mijnheer de Voorzitter, welke in een gemeente
kannen worden behandeld, nl. de opzet van
f)
een grondbedrijf, en wel omdat zij do econo
mische toestaudon zoo zeer kan bevorderen of
togenworkon. Ik wil o^or de voordooien van
•een grondbedrijf niet uitweiden omdat reeds
meerdere malen hier over dozen een betoog
is gehouden, maar wil even do nadeolen bo-
sprokon, welke aan zoo'n bedrijf kleven, en
welke wij bij den opzet van een grondbedrijf
in de eerste plaats onder de oogen dienen te
zien, opdat wij deze kunnen verwijderen en ze
dus voor de gemeente geen nadeolige gevolgen
met zich zullen brengen.
Want hoo correct de verordening op thoo-
rotisch gebied ook in elkaar is gezet, mist
hier do praktijk en deze dient zich toch bij
de theorie aan te pasRen, om oen goed
functionoerend groudbedrijf te krijgen. De
praktijk is in hoofdzaak, om de gronden het
vlugst te kunnen exploiteeren.
Iedoreen die van grond-exploitatie eenigs-
zins op de hoogte is weet, dat iedere kooper
handelt in een soort van opwelling of wel
voor de vorwezenljjking zijner illusies. Het
particulier initiatiof zal daarom diroot traohten
èn voor don verkooper èn voor den koopor
zoo'n zaak bindend te maken, door oen voor-
loopige akte to doen opmaken waardoor boide
partijen zich binden.
Bij het particulier initiatiof is zoo'n regeling
dus een kwestie van uron
Do Voorzitter: Mag ik U even in de
rede vallen Tot nog toe zal zeker de Raad
het met mij eens zijn dat wij met genoegen
hebben geluisterd naar uwe beschouwingen
maar ik moet thans opmerken, dat zij buiten
het grondbedrijf omgaan. W|j ziin hier bezig
aan de inrichting van een grondbedrijf eu U
spreekt reeds over do exploitatie. Zoodra evon-
tueel de goedkeuring van Godepntoerde Staten
op don aankoop van verschillen d i terreinen
zal zjjn verkregen, zullen B. en W-, zooals zij
trouwens reeds eonigszins gedaan hebben, zich
onledig houden met de exploitatie. Wij hebben
daarover roods officieus gesp oken mot oenige
deskundigenen wij zullen in die richting
stellig voortgaan. Wjj zijn thans bozig, het
uitbreidingsplan van de gemoente te herzien
en daarvoor moest de Berg worden gewater
past. Daarna zullen wij bouwblokken gaan
tracoeronen wij zullen daarbij deze methode
volgen, dat voor elk bouwblok een prijs wordt
gesteld. Dan zullen wij don gemeente-archi
tect en verschillende makelaars in de gelegon-
heid stellen deze gronden aau te bieden. Ik
meen, dat deze mededeeling Uw rede aanmor-
kaljk tem befcn'tou.
De heer Van Achterbergh: Best, Mijn
heer de Voorzitter, dan zal ik mij alleen be
palen tot het financieele gedeelte en een af
wachtende houding aannemep tot u deze re
geling nader zult indienen. Dan wil ik u in
de eerste plaats zeggen, dat de financieele op
zet volgens mijn gevoelen niet strookt met de
in de balans voorkomende gegevens, wanneer
wij art. 2 eerste alinea lezen: „De reeds aan
de Gemeente toebehoorende gronden worden
ingebracht tegen de waarde zooals die door
den Raad onder goedkeuring van Gedepu
teerde Staten bij het in werking treden dezer
verordening zal worden vastgesteld." Als
voorbeeld daarvan zou ik direct willen aan
halen den inbreng van perceel I op de balans.
Dit is een terrein ter grootte van 7 H.A,
dat zou worden ingebracht voor f 4000, of wel
5% cent per M.\ Dit nu is een terrein gelegen
aan de berghelling. Ben ik juist ingelicht dan
wordt er door de Maatschappij Amersfoort
op het oogenblik onderhandeld over den ver
koop van een 'terrein, juist tegen het in te
brengen perceel gelegen, voor f2 50 per M*.
Nu wil ik daarmede niet zeggen, dat
dit terrein van 7% H.A. ook voor f 2.50
moest zijn ingebracht, maar minstens
had ik van uw college verwacht, Mijn
heer de Voorzitter, dat hier de prijs van in
breng niet lager gesteld zou zijn geweest, als
de terreinen welke u ons aanbood op 28 Ja
nuari van mevrouw Roos—Vlasman, welke
op veel grooteren afstand aan dezen weg zijn
gelegen, en waarvan de aankoop langs dien
weg gelegen f 1.20 per M.* hedrbeg. Ben
gelijke berekening zou op zoo'n terrein reed*
een verschil in de balans opleveren van bjjng
f 100.000.
Nu lees ik in art 10 eerste alinea; „Vijf Jaag
na het in werking treden van de verordening
en vervolgens telkens na verloop van vijf Jaai^
wordt de waarde van de in het bedrijf aan*
wezige gronden door één of meer daartog
door B. en "W. aan te wijzen deskundigen gfr»
schat" Deze schatting, Mijnheer de Voorzit*
ter, moet geschieden bij het in werking treden
dezer verordening, omdat wij daardoor op*
een zuiverder basis staan; de grond wordt
dan getaxeerd op de waarde welke zij heden
vertegenwoordigt, vastgesteld door deskundi
gen en niet door B. en zooals dat nu la
gedaan. Door het niet direct taxeeren, Mijn
heer de Voorzitter, doen wij onszelf een blind
doek voor de oogen en B. en "W. en de Raada*
leden, maar bovenal het publiek worden op.
een dergelijke wijze misleid, en nu acht ik het
een eerste vereischte, dat van alle zaken wel
ke wij ook doen, het publiek zichzelf volledig
op de hoogte zal kunnen stellen. En denkt u
nu, Mijnheer de Voorzitter, als straks bij de
begrooting de eerste balans zal verschijnen,
dat wij ons een oordeel zullen kunnen schep
pen, wat er is verdiend of hoeveel schade er
is geleden door een dergelijken opzet? NocK
Uw College, noch wij zijn er toe in staat, oio-
dat ons de officieele gegevens niet bekend
zijn, welke voor de terreinen konden gelden
bij den inbreng in het bedrijf.
De gevolgen zijn du6 deze, Mijnheer 'do
Voorzitter, wij koopen terreinen veel te duur,
(dat wil niet zeggen Mijnheer do Voorzitter^
dat dit juist zal geschieden); deze worden in
gebracht tegen de koopswaarde. Nu geschiedt
de eerste officieele schatting over vijf jaar.
"Wij kunnen dus koopen wat wij willen, veel
te duur, dal doet er niets toe; over vijf jaar
pas zijn de officieele cijfers bekend. Nu heb-
ben wij een bezit van f77.000. Bij de eerste
schatting zal blijken dat er een bezit is, na af*
trek van den schuldenlast, van eenige tonnen
meer, al verliezen wij op de verschillende aau
te koopen terreinen, d. w. z. dat zij bij de of
ficieele taxatie minder waarde zullen hebbeo
als bij den aankoop. De balanswaarde, het be
zit namelijk, zou dus bij de regeling aanmeld
kelijk worden verhoogd, omdat er geen hoo-
gcre schuldenlast tegenover staat, en juist
om deze reden acht ik, Mijnheer de Voorzit
ter, dat wij hier onszelf misleiden, omdat bij
de tweede officieele schatting, dus over tien
jaar, in 1923, wij eerst een zuivere zaak zullen
hebben, waarover men kan oordcelen. Deze
zaak mogen wij dus niet zoo licht voorstellen
of het een onnoozel iets is.
Ook het tweede gedeelte van arL 2, Mijn
heer de Voorzitter, is mij een raadsel. Ik lees
daarin: „De waarde wordt verhoogd met <ie
bedragen, door de Gemeente besteed aan wer
ken ten behoeve van het in gereedheid brengen
van den grond tot bouwterrein; hieronder
zijn begrepen de kosten van straataanleg en
rioleering voor zoover deze niet op andere
wijze worden gedekt." Wanneer wij nu weer
de balans raadplegen, dan blijkt dat ook
„Birkhoven" wordt ingebracht; nu weten wij
toch allen, dat er door „Birkhoven" een straat
is aangelegd, doch deze wordt niet door het
bedrijf opgenomen. Deze kosten, de rente en
aflossing van de voor dezen weg aangegane
leening, zal dus moeten worden betaald uit
onze gewone inkomsten. Nu lees Oc, dat de
verdiensten der gewone inkomsten volgens
art. 8 en de te maken winsten volgens art 12,
gestort zullen worden in een reserve-fond*
Wij zullen dus, wanneer de verkoop der ter
reinen naar wensch gaat, een stevige reserve
krijgen; wanneer wij tenminste nagaan, dat
de verkoop der terreinen voor het eerste per
ceel op „Birkhoven", als begin f 1 per M*
heeft opgebracht, verkocht aan den heer Ii>-
dewey, terwijl in die Raadszitting door den
lagnie aan-
oepen. liet
Aces-verbaal,
Set, heeft de
C Grieksche
zijn.
•gekomen in
Pravischsa
lur openden
bezetten. De
end.
loop van de
'uigaren, die
(aals gehad,
ji 32 gewon-
gewonden.
len liun we
nen overeen
noejncn, 0111
einde cenc
verhinderen,
ben gisteren
bevolen.
Je Russische
dsverdeeling
>ovcr aan dc
leeft dit ge-
de schcids-
i voltrokken
sverdrag. Of
;maakt, weet
wanneer de
het doel zal
de veront-
ag in Servië,
troonsopvol-
t vaarwater
en. Hoe ver
IE over het
te bepalen,
jrklaard, dat
Zulk een oï-
»or de wapc-
bgd kunnen
•land in staat
/end sterken
aar van een
in hoever de
ontvankelijk
wegingen.
Ztg. bericht,
arbitrale uit-
iigheden de
jvcrecnkomst
zou kunnen
•eenkomst als
èk, noch aan
yvorpen. De
ltsluiicnd he
in geschil is,
Telowo (Kal-
omvat. Het
rook, dat do
lir en Weles
overeenkomst
♦lijft daarom
jlissing.
Jro heeft den
iic Presse te
rmaking van
mij aan den
en Skutari
ië legen mijn
et dient ner-
voor liet feit,
itrekt er ook
nnen er niet
►ere». Zulke
en zij liggen
,en
Ie rede, „wij
oor deze ge-
j dezen mail
ik stond op,
►ld door den
herfstdraden. Slechts als werk is liet "resul
taat van een groole liefde en levendige sym-
pathie voor anderen, kan het blijven duren
eh zijn invloed behouden. Nu hebben wij ge
noeg gesproken over al deze theorieën, die
niet belangrijk zijn voor iemand, die niet
voorbereid is ze te aanvaarden zullen wij
naar het dek gaan?"
Wij stonden allen dadelijk op; Santoris
schoof een kistje sigaren naar de mannen,
°pdat zij zich zelf zouden bedienen. Cathe
rine en ik gingen lien voor, de salontrap op
•aar het dek, dat nu als een veld van zilver
„Ja!" zeide ik, en ik voelde de trilling van
tranen in mijn stem.„Ja voor vrouwen schijnt
de dood dikwijls heel vriendelijk I Als er geen
liefde is en geen hoop op liefde als dc
wereld grijs wordt en de schaduwen dieper
worden legen liet vallen van den nacht,
als zij, die wij liet meest liefhebben ons wan
trouwen en verkeerd beoordeelen, en hun
hart gesloten is voor onze teederheid, dan
lijkt de dood de grootste god van allen!
een voor wien wij wel mogen knielen en
onzo gebeden offeren! Wie zou kunnen, wie
zou willen leven altijd geheel alleen in een
C."ovf
ik keek naar haar op van de plaats waar
ik knielde „ik zou graag dat wij afscheid
namen, terwijl wij nog goede vrienden zijn
en ik verbeeld mij, dat wij het misschien
niet meer zoo eens zullen zijn als wij elkaar
beter leeren kennen."
Zij keek mij aan niet een half verschrikte
uitdrukking in haar oogen.
„Wat vreemd, dal gij zoo iets denkt!" flui
sterde zij. „Ik heb hetzelfde gevoeld cn
toch houd ik werkelijk veel van u ik heb
altijd van u gehouden ik wilde dat gij mir
Kcloo/do.U"
•lil bij maan-
Jrlrekt," zeide
ording voor
heden. Het
ie belcekenis,
te zeilen bij
een deel van
iets oorspron-
ieken aan een
k zijn bevelen
ie omvangen, cue euncer zuo zacnt werden ge
geven, dal wij het niet konden vertsaan. Ge
makkelijke dcksloelcn werden voor allen
neergezet, wij zaten spoedig in een groep,
eerst wat stilzwijgend daar onze aandacht
geheel in beslag werd genomen door de won
dervolle bijna geruischloozc wijze, waarop
de zeilen van de „Droom" werden ontplooid.
Er was geen wind, de avond was warm
en intens stil, de zee volmaakt kalm. Als
breede, witte vleugels spreidde liet zeil zich
onder de handige vlugge vingers van dc zee
lieden, die cr mede bezig waren, het anker
werd gelicht od dezelfde snelle en stillo ma-
land in deze zware krisis heeft ons een zware
wond geslagen, die lang open zal blijven.
Onze smart over liet verlies van Skutari,
welks inneming zooveel bloed heeft gekost, is
ongeneeslijk, ik heb aan den algcmccncu
vrede een groot offer gebracht, dat mij cn.
mijn zwaar beproefd en diep gegriefd volk
zeer zal*belemmeren in den vreedzamen cul-
tuurarbeid, die ons nu wacht.
Wc enen, 10 Mei. liet Ncuc Wiener
Abendblatt bericht, dat dc overgave van Sku-
taric aan de mogendheden Woensdag zal
plaats hebben.
R o m e, 12 Mc i. Men bericht uit Skutari
aan de Tribuna dal verscheidene detache
menten matrozen van dé eskaders der mo
gendheden gisteren avond in Giovanni di Mc-
dua aan land zijn gegaan. Zij worden lieden
avond of morgen vroeg in Skutari verwacht.
C ei 11 i ii j c 12 Mei. Volgens liet officieele
rapport zijn 174 winkels verbrand bij den
brand in dc bazar van Skutari. Verscheidene
verdachte personen zijn gevangen genomen,
anderen worden gezocht.
De brand in clc bazar van Skutari heeft ge
duurd lol in den avond van den 9cn. Vijf
bazarwijken zijn vernield. De schade wordt
op 20 niilliocn geschal. Er zijn onder de be
nadeelden ook Oostenrijksclie en lluliaanschc
fabrikanten. Naar de schuldigen wordt ijve
rig gezocht; twaalf personen bevinden zicli
in voorloopigc hechtenis.
De bazar van Skutari is gelegen aan den
voel van den sloiberg cn reikt tot aan' dc
Bojana. Zij beslaat uit ccne lange hoofdstraat
met talrijke, voor de afzonderlijke bedrijven
en neringen bestemde zijstraten, die zioll
weder in een nest van steegjes en pleintjes ver
takken. Zij beslaat uil honderden steenen hui
zen, gedeeltelijk gelijkvloers, gedeeltelijk met
eene verdieping gebouwd, waarin de hand
werkslieden en de kooplieden in open winkels,
die tegelijk als werkplaats dienen, hunne
waren uitstallen. Dc meest waardige goederen
worden in eene bijzondere markthal binnen
de bazar verkocht, waarom zich de winkels
en kantoren van de groole kooplieden groc-
peeren. Ook ccne medicsse, eene theologische
onderwijsinrichting met verschillende bijge
bouwen, waaronder het graf van Baba Moesta-
fa, ccn plaatselijkcn heilige, bevindt zich in de
bazar. Vroeger was de bazar van Skutari nog
van groolcr beteekenis dan thans; na hel ope
nen van nieuwe handelswegen is deze belce
kenis afgenomeu tegelijk met den welstand
van dc stad.
Skutari lelde vóór den oorlog omstreeks
35,000 inwoners, waarvan omstreeks '22,0011
mohammedaneu zijn, 12,000 katholieken en
1000 orthodoxen; voorts zijn cr een aantal
Zigeuners, die in eene groep hullen aan het
einde van de bazar wonen.
Het middelpunt van de stad is hel lusschcn
dc bazar cn het rcgecringspalcis gelegen
kleine, maar zeer drukke plein Parulza, waan
aan de hoofdmoskec gebouwd is. De voor
naamste stralen koinen samen op de bazar. Zij,
leveren ccn nuchter gezicht, want de woon
huizen staan meest in tuinen, die door muren
van dc buitenwereld afgesloten zijn. De
schoonheid van deze tuinen en de weelderige
plantengroei, die men cr vindt, worden zeer
geroemd in dc beschrijvingen van dc stad. De
moskeeën zijn van kleine pleinen omgeven, cite
ook als begraafplaatsen dienen; maar tloodea
nier daarna volgde een oogenblik stille,
De lieer Ilarland nam zijn sigaar uil den
mond en keek evenals wij allen verbaasd op,
over de geheimzinnige manier, waarop de
zeilen zwollen, waardoor hel touwwerk zoq
strak gespannen werd, dat het ijzeren ban
den leken cn geen onzer kon een onwillc*
keurigen kreet van verbazing en bewondering
weerhouden, toen de witheid der zeilen be-*'
gon tc glinsteren als rijp, cn een steeds die
per glans begon te verspreiden, totdat hel
leek alsof hel geheele zeil van het eene einde
van den prachligcn schoener naai- hel andere
een groot juwclierswerk was, schitterende in
het maanlicht.
„Wel, hoezeer ik ook verschil met uw le-
vcnsthcoriéën, Santoris," zeide dc heer Har-
land, „voor dit buitengewone jacht hebt gij
mijn vollen lof! Het is het wonderbaarste
ding, dat ik ooit zag, en gij zijl een wonder
lijke kerel, dat gij dc wetenschap zoo prachtig
hebt weten toe tc passen. Gij behoordet uw'
geheim aan de wereld te openbaren."
Santoris lachte even. „En de wereld zou
honderd jaar of misschien nog meer noodig
hebben om er over te praten, liet te beschou
wen cn het ten slotte aan te nemen," zeide hij.
„Neen! hel is vervelend, dc wereld te vra
gen of ze wijs of gelukkig wil zijn. Zij kiest
haar eigen weg evenals ik den mijnen
kies. Zij zal ontdekken op welke wijze men
zonder wind kan zeilen en ze zal op haar
tijd leeren allerlei uitvindingen op hel gebied
der werktuigkunde te doen zonder de hulp
van sloom maar niet gedurende ons loven
en ik voor mij kan niet wachten terwijl zijf
lang bezig is het A B G tc leeren even als
een groot kind, onder protest. Gij ziet, dat
wij gaan."
Wordt vervolgd.
