Congres <Mt aar in ons land en in deze stad,
waar weid na het Vredespaleis xal worden ge
opend en de Interparlementaire Unie ml bij
eenkomen. Met eene verwijzing naar den Bal
kanoorlog wees hij. er op. dat er allerminst re-
dbn lot juichen is. Vod is echter te verwach
ten van de geleidelijke veranderingen, die zich
•n het internationaal en socaaal loven voltrek
ken. In diit verband iierinnerde hij aan de hier
gehoudJen Wissel- en Opiumcorrferentics. aan
de toeajadering tusschen Engel-and en Ameri
ka on op de voorbereiding van een wetboek
vtoor hot volkenrecht, door Amerika onder-
cioimen. Dan is er de toenadering /tusschen
Noord- en Zuid-Amerika en- wordt er ton
bond gesticht ora te komen tot een Pan-
Amerikaansche Unie. En eindelijk wees spr.
op de edelmoedige daden, van Carnegie in
het belang van den vrede en hij verzocht
het congres hulde te brengen aan den man.
düe sftralks de denren zai openen Va© zijn
schitterend vredespaleis (applaus.)
Spr. huldigde vervolgens de nagedachte
nis van den Beer Poortugael en Asser en
betoogde vervolgens breedvoerig, dat een
algemeenc Statenbond geen overwicht kan
uitoefenen, tengevolge van de oneindige di
versiteit der Staten die er deel van uitmaken.
Geen vrede is mogelijk, die niet berust op
het recht. Elke andere grondslag is wan
kelbaar en bedriegelijk. De Staten mogen
geen macht boven zich hebben, doch moeten
vrijelijk samenwerken tot het scheppen van
traclaten. Het congres heeft tot taak, het
doordringen van deze opvattingen in de pu
blieke opinie te verhaasten; aan de Staten
de taak, dit werkelijk en Heilzaam interna
tionalisme tol volmaking te brengen. Dit in
ternationalisme is allerminst onvereenigbaar
met het nationalismemet warme, oprechte
vaderlandsliefde. (Applaus).
Minister Heemskerk heette daarna, na
mens de Regeering, het congres welkom in
dit klassieke land van het volkenrecht; het
land van Hugo de Groot, waar weldra het
Vredespaleis zal worden geopend. De minis-
Ier wees er op, dat het internationaol recht
dient vervolmaakt te worden en regelen die
nen getroffen waaraan men zich onderwerpt.
Dat daarbij vele moeilijkheden zijn te over
winnen bewijst het feit, dat dit het twin
tigste congres is. Maar juist de herhaalde
congressen bewijzen het geloof, dat beslaat
in de overwinning.
De minister verklaarde daarna het con
gres geopend.
Plechtig klonk daarna het „nun danket
alle Gott".
Vervolgens sprak mr. Goeman Borge-
sius in liet Duitsch het congres toe namens
het cerecomité. Op zijn verzoek verhieven do
aanwezigen zich van hun zetels, als hulde
aan mr. Asser, den groot en strijder voor
den vrede. Spr. betoogde, dat men ondanks
de oorlogen en het toenemend militairisme,
het geloof in dc toekomst niet mag verlie
zen, maar dan moet het leger der vredes-
vrienden zich nog vertienvoudigen
Daarna sprak de heer Henri Lafon-
t a i n e, president van liet Bureau te Bern,
die hulde bracht aan Holland. De directeur
van het Bureau deed mededeeling van ver
zonden hulde-telegrammen aan de Koningin
nen en den Prins.
Daarna werd opnieuw gezongen en sloo>
prof. De Louter de openingszitting, na te
hebben medegedeeld dat het congres 950
leden telt.
Te twee uur gisteren middag werd het
XXc Wereldcongres voor den Vrede voort
gezet, onder leiding van den heer Lafon-
ta i n e.
Aan de orde was het onderwerp: geleide
lijke beperking en vermindering der bewa
peningen. Rapporteur over dit onderwerp
was prof. dr. A. Q u i d d e (Miinchen), een
der vice-presidenten van het congres (vice-
president voor Nederland is mr. Goeman
Borgcsius).
Prof. Quid de achtte de door hem te
behandelen vraag van de grootste praclische
belcekenis en actualiteit. Het congres komt
bijeen onder den indruk van bewapeningen,
zoo enorm als men nog nooit heeft gezien.
Duitschland is vooral schuldig aan deze toe
neming der bewapeningen. Wel stond de drie-
Jarige diensttijd in Frankrijk- reeds vroeger
op de agenda. Maar deze zou nooil zijn aan
genomen, als de Duilsche legervvetlen niet
waren ingediend.
Het is beslist onjuist, da:t de Duitsche ont
werpen noodig waren wegens het gevaar
voor een anti-Duitschen Balkanbond. Veeleer
is het 't drijven geweest uit de kringen van
belanghebbenden bij de bevvapeningsindus-
trie, dat aanleiding heeft gegeven tot deze
weWen. Spr. meent, dat da.'ir uitsluitend de
schuld ligt en bij de regeeringen en de par
lementen, die te zwak zijn om zich tegen
een dergelijk drijven te verzetten. De Inter
parlementaire Unie is eveneens te zvvalc ge
bleken. om daartegen in te gaan. Spreker
hoopt, dat deze internationale -anarchie een
maal zal ophouden. Wij hebben nu ons bud
get bezwaard met 1000 millioen mark. om
gelijk dc verdedigers dezer bewapeningen
beweren den vrede te verzekeren. Maar
men vergeet, dat ook de andere landen hur.
bewapeningen vergrooten. En het resultaat
van dat alles is ee© dikke nu). Inlusschen
erkennen ook de voorstanders dier bewape
ningen. dat daaraan toch eenmaal een einde
moet komen, aangezien anders de algemeene
nunc volgt. Welke weg moet daartoe ech
ter worden ingeslagen? Geen andere weg is
er dan internationale overeenkomsten.
Thans eischen wij, dat dit vraagstuk op de
3e Haagsche conferentie eindelijk tot oplos
sing worde gebracht, en dat daartoe natio
nale commissiën zullen worden ingesteld, om
het waagstuk in studie te nemen, en de be
handeling daarvan op de vredesconferentie
voor te bereiden, opdat de regeeringen ein
delijk -eens ernst maken met de inlossing van
deze eereschuld. Een en ander was neder-
gelegd in eenige aan het congres voorgeleg
de resolution, waarvan de eerste een pro
test inhoudende tegen de toenemende bewa
peningen en de hierboven gemelde eischen
inhoudende met algemeene stemmen werd
aangenomen.
Heit woord was daarop aan den heer G. I-I.
Por ris, die er op wees. dat udt in Frank
rijk en Engeland ingestelde onderzo/elk in gen
gebleken ia, dat be* ook dóór die belangheb
benden bij de bewapeningrindustriën zijn, die
dot steeds finoqjter drijven.
Dale belanghebbenden worden gemeenlijk be
schouwd als honorabele personen, dale een
fatsoenlijk, ja, nuttig en vaderlandsdievend be
drijf uitoefenen. Maar de waarheid is, dat
deze firma's groote schatte© van dx?n natio
nale© rijkdom verslinden; dart zij allerminst
met elkaar concunveren, doch meer en meer
internationale kartels vormen en de wapen
industrie door hun trusts trachten te morto-
polisoeren. Weliswaar concurreeron thans nog
de fabrieken van Engeland, Duitschland en
Frankrijk meat elkaar; maar zelfs deze fabrie
ken zijn reeds in Internationale öombimaties
betrokken. Het spreekt van zelf, dart deze fir
ma's geen ander belang hebben da-n de eenc
natie op te zotten tegen de andere en con
flicten te scheppen. Zij prediken nationalis
me in hun 'cdgen belang. Het treurigste is, dat
die regeertngen betrekkelijk hulpeloos daar
tegenover staan. Spionage is sledhts een be
derf in détail; maar de oorlogshandel is eer
corruptie in het groot. Verschillende leden
dier regoerende klassen worden gevoed door
de winsten, van dien kant verkregen
Men zegt, dat de oorlog naeits oplevert. Maar
do oorlog levert heel waf op! Dezo handel is
den beleeddging voor de mensclihdid. Spre
ker stelde de volgende- resottuilie voor: het
congres vestigt de algemeene aandacht op
hert algemeen bekende feit, dart de belang
hebbenden bij de bewapend ngsindustrie zicb
op d*e meest gewetenlooze wijze bodllenen van
de meest verwerpelijke middelen, om dc vol
koren te drijven tot .steeds sterkere toene
ming der bewapend ngeiv Hun invloed op de
begeerdngon en de openbare meening is een
dtor grootste gevaren voor de internationale
betrekkingen en voor den wereldvrede.
Vaderlandslievende lieden, die meereen, de
belangen van hun land te bevorderen, zijn dik
wijls gonioeg onbewust de bedrogen onvrij
willige handlangers voor de geldzak-belangen
van deze bewapend ngsindustrie.
Met algemeene stemmen werd deze reso
lutie aangenomen.
Hierop lichtte prof. dr. Quid de een ont-
werp-verclrag voor inperking der bewape
ningen toe. De resolutie, door spreker ge
steld .luidde: het congres beveelt z'n mede
leden, de vredesvereenigingen en allen, die
bij de vraag belang hebben, dc studie aan
van prof. Quickie's ontwerp voor een alge
meen verdrag voor een beperking der bewa
peningen en draagt commissie D van het
Berncr Bureau op, de vraag verder tc be
handelen en het volgend congres daarover
rapport uit te brengen
Uitgangspunt voor het verdrag vormen de
normale jaarlijksehe uitgaven voor bewape
ning der verschillende stalen voor de naaste
toekomst. Verder wordt in het verdrag dc
verplichting aan de regeeringen opgelegd, om
uitgaven voor bewapening, die niet uit het
oorlogsbudget bestreden worden, iniar uil
andere inkomsten, of te trekken van het voor
bewapeningen beschikbaar gesteld oorlogs
budget. Daarentegen worden uitgaven voor
lotsverbetering der militairen niet afgetrok
ken van het voor bewapeningen beschikbaar
gesteld bedrag. Verschillende andere moei
lijkheden, welke uit helt verdrag zouden kun
nen voortvloeien, zullen langs scheidsrech
terlijken weg, door een speciaal permanent
scheidsgerechtshof, bestaande uit drie ka
mers, le voor vragen betreffende militaire
uitgaven voor het landleger; 2e voor vragen
betreffende de marine-uitgaven; 3c voor ge
mengde vragen en vragen betreffende de ko
loniale uitgaven, to't oplossing worden ge
bracht.
De rechters mogen geen militairen, maar
moeten juristen zijn. De militairen kunnen
als deskundigen voor dit gerechtshof optre
den, met raadgevende stem bij de beraadsla
gingen in raadkamer. Nog schept het ontwerp
de mogelijkheid van revisie
Het verdrag moet onmiddellijk na de vast
stelling voor 'n jaar in werking treden en
daarna 5 jaar. Als een jaar vóór t afloopen
van het verdrag dit verdrag niet is opgezegd,
dan loopt liet voor zes laar door. En telkens
zes ia ren zullen de oorlogsuitgaven met 5%
vërmindcrd moeien worden.
Wdecrt een der mogendheden tijdens het
verdrag zich te onderwerpen aan een uit
spraak van hert gerechtshof, dan heeft elk
der toegetreden mogendheden het recht
het verdrag op te zeggen. ..Fn dan treedt
de chaos weder in", zegt sorekor
Hierop was er gelegenheid tof discussie.
De heer Li nd ha gen (Stockholm) achtte
een al neen verdrag voor beperking der
bewapeningen onvoldoende, zonder dat er
een internationale wetgeving was, die de
rechten en plichten van de natiën vaststelt.
Dit punt achtte spreker van veel groofer be
lang dan het streven naar een dergelijk ver
drag.
Mej. R o sik a Schwimmer uit Budapest,
had togen het ontwerp-Qnidde dit bezwaar,
dat de congressisten daarover alleen kunnen
denken en spreken, zonder iets fot stand te
kunnen brengen. Immers, alleen de regeerin
gen kunnen zulk een verdrag sluiten. En wij
moeien veeleer nagaan, hoe wij de regeerin
gen kunnen bewegen, zulk een verdrag te on
derteekenen. Wij moeten daarloe de midde
len hebben, om zoodanige personen in de
parlementen te brengen, die vóór een derge
lijk verdrag zijn. Spr. brak in dit verbond
een lans voor een ju isle toepassing van het
kiesrecht, door hen. die het rertds bezitten.
Het slechte voorbeeld, op andere congressen
gegeven, door persoren die voor andere
idealen gaan pleiten dan ten congresse aan
de orde zijn, zou zij niet volgen. Anders zou
zij een lans heThen willen breken voor het
vrou wenki esre cfit. Appl a us).
Dr. Heilherg, uit Breslau, achtte het
belang van het voorstel van prof. Quidde ge
legen in de daaruit voortvl oei er dc gelegen
heid tot agitatie voor de vredes-idee ir. bree-
de kringen, wat reeds 20 jaren door hel con
gres met toenemend succes is gedaan. Spre
ker steld naar aanleiding van de opmerking
van den heer Polak een am- ndement voor
op de resolutie van prof. Quidde naar aan
leiding van hert daartoe strekkende ontwerp,
dat het congres dezen dank zegt voor zijn
ontwerp en de sectie D van het Berner Bu
reau opdraagt, dat het ontwerp in diepgaan
de studie te nemen.
De heer Fried uit Weenen bestreed dit
amendement. Men moet dit ontwerp niet ge
heel onttrekken aan de openbare discussie.
In dit ontwerp is van groote beteekenis het
voorstel van een scheidsgerecht, om dc con
trole op de uitvoering der ontwapening mo
gelijk te maken. Hef is gewenscht, dat dat
denkbeeld in 't publiek besproken wordt
Prof. Quidde legde er nog den nadruk op,
dat het congres zich bot niets verbindt, door
de resolutie ongewijzigd aan te nemen. Door
het ontwerp alleen naar hert Berner Bureau
te vervijzen, zou men hert een „begrafenis
derde klasse" geven.
Dc resolutie van prof. Quidde werd ten
slofte met groote meerderheid aangenomen.
De zifting werd daarop verdaagd tot he
denochtend 9 uur.
In de volgende vergaderingen zullen aan
de orde komen:
Donderdag 9 uur: prof. Van Vollenhovcn:
Internnlionale politie en pacifistische sanctie
middelen
en voor de volgende dagen, Vrijdag en Za
terdag, naar gelang der werkzaamheden, nog
de volgende onderwerpen: Ralkanvraag;
derde Vredesconferentie j Tnrternationaal
recht, arbitrage; bemiddeling; de pers en de
vredesbeweging, en economische naijver.
Het Vredescongres naar de
E. N. T. O. S. Het thans te 'sGravenhage be
gonnen Vredescongres zal Zaterdagmiddag te
half rijf een bezoek aan dc E. N. T. O. S. bren
gen.
Namens het gemeentebestuur zal de burge
meester de congressisten in de congreszaal
verwelkomen.
Van 100 jaar terug. Een ingeze
tene der gemeente Middelharnis kan zich
verheugen in het bezit van een gecl-zijden
sjerp, dngteekenend uit licrt janr 1813 en tij
dens de omwenteling op het eiland Goeree
en Overflakkee gedragen
Een verbetering. B4j de Amster-
damsche tram wordt, aldus lezen wij In het
N. v. N., een proef genomen met een busje,
waarin drie kokertjes zijn. Die kokertjes
kunnen bevatten vier gulden aan dubbeltjes,
vier gulden aan kwartjes en voor een halven
gulden aan 21 centstukken. De oudste con
ducteur van elke lijn heeft sedert een paar
weken zoo'n instrument. Bij het teruggeven
van geld is dit zeer gemakkelijk en behoeft
er niet naar geld gezocht te worden.
Te water 1 a t i n g „Prins der
Nederlanden". Met goed gevolg Is gis
teren middag van de werf der Ncdcrland-
sche Scheepsbouw Mij. tc Amsterdam te wa
ter gelaten hot stalen dubbelschroef stoom
schip „Prins der Nederlanden".
Dc belangstelling van de zijde van hert pu
bliek was buitengewoon groot. Op de tribu
ne waren o.m. aanwezig de hoeren: D. Goed-
koon en Zoon, directeur der Ned. Scheeps
bouw Maatschappij; oud-minister Crcmer: ba
ron Tindal: jhr. Op ten Noort; oud-minister
Jansen; directeuren en commissarissen der
Mij. Nederland: schout hij nacht Tiedeman;
bet bestuur van de E. N. T. O S.; mr. H.
Smoenge. voorzitter J. J. S. Mceuwsen, secre
taris en vele anderen.
Precies vijf minuten voor half drie werd
de vlag geheschcn en te half 3 gleed het
vaartuig statig te water, onder het gejuich
der talrijke menigte en het „Wilhelmus" van
de muziek.
De doop van het schip geschieddJe door
mei. Joncheer.
De ..Prins der Nederland ere* is bestemd
voor de Stoomvaart Maatschappij „Neder
land". Het is het grootste schip, tot op heden
hier te lande gebouwd, en heeft een Inhoud
van 6300 Engelschc tonnen.
Hoog bezoek aan de vliegschool
d e „M olenheide" te Gilze n-R ij e n.
Men meldt ons uit Gilzen-Rijen.
De Kroonprins van Solo toonde zijne be
langstelling voor de aviatiek, door Dinsdag
middag de vliegschool der Eerste Nederland-
schc Yliegvereeniging te Gilze-Rijen te be
zoeken. Luitenant L. J. Roeper Bosch, maakte
voor den Prins een mooie vlucht op een aan
zienlijke hoogte met do Van der Burg-mono-
planc „type militair".
Op de Molenheide teruggekeerd landde de
aviateur in glijvlucht voor de hangar, en
werd door den Iloogcn bezoeker dank gezegd
voor zijn prestaties.
Een begraafplaats in veilin g.
De Protestansche familiebegraafplaats Huis
Te Vraag, aan den Sloterweg, komt begin
October met alle toebehooren in publieke vei
ling. De wettige eigenares is overleden, ten
gevolge waarvan volgens de voorschriften al
les te gelde moet worden gemaakt.
De staking aan de Ned. fa
briek. De directie van de Ned. Fabriek
heeft Zaterdag, zooals men weet, 150 man
ontslagen, in verband met de staking. Vol
gens het N. v. N. hebben de werklieden
thans besloten, dat indien deze 150 man over
veertien dagen niet weer in dienst gesteld
zijn, het geheele personeel den arbeid zal
neerleggen.
Inlusschen is Dinsdagavond op een verga
dering van werklieden der fabriek meege
deeld, dat er weer honderd werklui van de
afdeeling wagenbouw ontslagen zullen wor
den. Het zou in de bedoeling liggen om, zoo
lang de staking duurt, geleidelijkweg die
groepen werklieden, welke door de staking
van de smeden geen werk hebben, te ont
slaan.
De vergadering nam met op 9 na alge
meene stemmen de volgende motie aan:
„De zeer druk bezochte vergadering van
personeel der Nederlandsche fabriek enz.,
gehoord de bespreking over het conflict aan
de smederij; van oordeel dat alles door de
samenwerkende organisaties is beproefd om
langs minnelijken weg de rechtvaardige en
billijke verzoeken van het betrokken perso
neel ingewilligd te krijgen; spreekt haar
volle sympathie uit met het in strijd zijnde
smederij-personeel en protesteert ten sterk
ste tegen de onverantwoordelijke houding
van de directie, welke door haar provocee-
rende handelingen noodeloos het conflict
uitbreidt: dringt er ten sterkste hij dc direc
tie op aan om de organisaties als de natuur
lijke vertegenwoordiging der arbeiders te
erkenen, waardoor het conflict op bevredi
gende wijze opgelost kan worden; en be
sluit met alle kracht de in strijd zijnde ar
beiders moreel en fiusncieel te steunen en
deze motie aan de directie op te zenden."
De staking der transportar
beiders geëindigd. Men meldt uit Gro
ningen:
De werkstaking der transportarbeiders is
geëindigd. Het werk wordt heden hervat,
liet vaste personeel ontvangt 11 gld. week
loon, overwerk wordt betaald met 25 cent
voor vaste en 30 cent voor het losse werk
volk. De losse voerlui krijgen f 2.75, do losse
dragers f 3.25.
Zwaar licha mei ij k letsel. De
rechtbank te Winschoten heeft W. K., 19 jaar,
arbeider tc Stadskanaal, thans gedetineerd,
die 6 Augustus j.l. terecht stond wegens po
ging tot het toebrengen van zwaar lichame
lijk letsel aan den heer "W. ten Haaf, station
chef te Boervcenschemond, door opzettelijk
een met scherp geladen revolver op korten
afstand van genoemden Ten Haaf op dezen
en wel In de richting van diens bovenlichaam
aan te leggen en af te schieten, veroordeeld
tot een gevangenisstraf voor den tijd van 15
maanden.
I nbr ek er s. Te Delft zijn Dinsdag door
de politie aangehouden een drietal Haagsche
werklieden, die hadden ingebroken in het
clubhuisje van de Pclftsche Studenten-Sport-
verccniging aan den Parallelweg. De door
hen ontvreemde kleedingsrtukken en schoe
nen, welke op hen bevonden werden, zijn in
beslag genomen. Het trio bevindt zich thans
in arrest.
De inbraak in de Roolof Hurt-
straat te Amsterdam. Behalve de drie
mannen, onder wie het lid van het vroe
gere trio J. Roos, en de vrouw die, als ver
dacht betrokken te zijn bij de inbraak in de
Roelof Hartslraat, gearresteerd werden, zijn
Dinsdagmiddag in verband met dit misdrijf
nog twee mannen aangehouden. Het zestal
werd, zoo meldt het Hhld., aan het bureau
Overtoom door den hoofd Inspecteur-afdcc-
Ungsohef van dat bureau, den lieer D. Land,
gehoord. Allen ontkenden echter, iets van de
Inbraak af te weten. Geen der bij de inbraak
ontvreemde voorwerpen, waaronder ook een
aantal horloges, werd op de verdachten be
vonden. Wel werd aan de schoenen van J.
Roos kalk gevonden, waarvan zal onder
zocht worden of het dezelfde soort kalk is,
als die welke bij het doorbreken van den
muur in perceel Roelof Hartstrnnt 144 werd
losgemaakt. Voorts hadden enkelen van liet
aangehouden gezelschap loopers in hun be
zit.
Onder de gearresteerden bevindt zich nog
een tweede, die bij de politie als een bekend
inbreker te boek staat.
Roos is in den nacht van Zondag op Maan
dag met eenigen ran de thans aangehou
denen uit rijden geweest en daarbij in ver
schillende doelen van de stad opgemerkt.
Ilij is Dinsdag, behalve voor de inbraak in
de Roelof Hartstraat, ook nog door recher
cheurs van het bureau Nieuwe Tolstraat ge
hoord in verband met een diefstal, in het be
gin dezer maand gepleegd op de tweede en
dc derde verdieping van perceel Am stel dijk
41. Hij ontkent eveneens hieraan schuldig te
zijn, doch dc politie heeft alle redenen hem
ook van deze daad te verdenken, waarvoor
reeds drie jonge mannen in voorarrest zit
ten. Bij de verdachten hebben reeds huiszoe
kingen plaats gehad, die tot dusver echter
zonder resultaat bleven.
Gisteren is hel zestal ter beschikking van
de justitie gesteld.
Gevaarlijk beroep. Onder Moer
gesteld is vannacht de onbezoldigd rijksveld
wachter-jachtopziener Van Kerkhof door eon
paar onbekenden, vermoedelijk stroopers, met
een revolverschot levensgevaarlijk in de
borst verwond. Dc opziener was in dienst van
de heeren Van den Bergh te Tilburg en is
in het gasthuis aldaar opgenomen.
Overreden. Te Heemstede is een
6-jarig zoontje van Van Bakel voor een vuil
niswagen gevallen, overreden en gedood.
Brand te Ams-terdam. Dinsdag
arend omstreeks 8 uur werd te Amsterdam
brand ontdekt in de timmerwerkplaats van
den heer A. C. Eilers, gevestigd in het pand
Zakslootje 8. De brandweer was spoedig
ter plaatse, die met behulp van eenige slan
gen op de Vechtwaterleiding het vuur in
korten tijd meester was, znodat grootere
schade voorkomen werd. De werkplaats
brandde nagenoeg uit
Afgebrand. Te Varlk, bij Tiel, is de
woning van den timmerman J. Frank totaal
afgebrand, door het vallen van een petro
leumlamp.
Alles was verzekerd.
School- en Kerknieuws!""
's-Gra venhage, 20 Augustus.
Examens Fransch, L. O.
's Morgens. Opgeroepen 14 cand. Geslaagd de
heeren H. Peters, Weert; J. "W. H. Stoffers, Ne-
derweertP. J. van der Schoor, Heythurzen C.
H. Smeete, Stevens weertT. Sprey, Woerden en
de dames: M. J. Banends, Veendam J A. M.
Franck, Maastricht; M. H. de Vriendt. Den Haag
Examens Hoogdritsch, L. O.
Voormiddag. Toegelaten de heerenG. H. H.
Göbels, Nijmegen J. H. Kónier. Maastricht j J. A.
Brugmans, TilburgK. Huibregtse, Groot-Ammer*.
en mej. G. J. A. Keers, Zetten. Afgewezen 3
vrouwel. en 4 mannel. cand.
Ëxamcns Hoogduit «oh, M. O., akte A.
Voormiddag. Toegelaten mevrouw H. M. Vogler.
Amsterdam. Afgewezen 1 vrouwe! en 2 mannel.
candidatcn.
'a-Gravenhage, 20 Augustus.
Examens Hoogduilsch, M. O., akte A.
Namiddag. Toegelaten de heer D. Bakker, te Hil
versum. Afgewezen oen vrouw, en een mann.
eandadaat
Examens M O. Boekhouden.
Geslaagd voor schoolakte de dames i M. Harm-
sen, Meóemblik, en J. Verkijk en C. B. Kuiler,
beiden Den Haag, cn voor hu:sakte S. A. J. M.
Kljjberg, VlissingenL. J. Monsjou, EdeM. E.
M. Hunting, AmsterdamH. W. Victs, Wagenhv
gen en M. A C. Schutter, Groningen.
Examens Fransch, M. O., akte A.
Opgeroepen 4 cand. Geslaagd tnej. J W. F. van
Meegeren. Deventer, en do heeren G W. Hars-
vold 's-Gravenhage. en H J van Greevenbrock
Utrecht
Examen» Fransoh, L. O.
Namiddag. Omgeroepen 14 caud. Geslaagd de
heerenP. M. van Leeuwen. ZwolleH. Wilmink.
DeventerG. Ren'ünk, GoudaJ. H. H. Smeels,
Nuland-V inkelJ. F. Wilmink, Zwolle; J. B.
Zeebuit, Nijmegen, en de dames W. L. Bosz. Zeist
M. Kruijff, AmsterdamA. C. Malech, Bussum
N. Verhaar. Rotterdam.
Examens Hoogduit«oh, L. O.
Namiddag. Toegelaten de dame* M. V. A. Hav
rons. Gouda. en M. D. B. Zwanikkcn. R*>ok «o
Donk, cn dc heeren O van Djjk. Bergambacht j
A. Meerburg. Leiden; H. Willemsen. LunKToni
W. F. II van Kempen. Gennep, on N. J. Grom
men. Borgharen. Afgewezen 2 vrouwd. «n 5
mormel. caudidaton.
Dr. De V;»«er. .\»n do .Nieuwe CL'
wordt uit Amsterdam gemold dat, evenmin ala op
het drietal in dc vacature-Vos^ op dat in do vaoa-
tura-Van der Hont de naam van dr. De Viseer
voorkomt.
Dezelfde berichtgever doolt mode, dat een'ge
Hervormde predikanten te Amsterdam besloten heb
ben. zélf een drietal te stellen, buiten de kieaver-
oenigtngen om, ten einde te voorkomen dat het
aantal confessioneels cn ultra-gcrcforme^rde predi
kanten in de Amsterd&nMcbe gemoente nog nut*
wordt uitgebreid
Alg. Synode der Ned. Herv. Kerk
XXX.
Aan do orde wordt gost-eld oen verzoek van het
bestuur van den Gereformeerden Bond. van d*ü
volgenden inhouddat art. 27 van het Reglement
op het Examen oMua worde veranderd: „Wij on-
dergeteekonden, tot dc openbare Evangeliebedie
ning in de Ned. Hcrv. Kerk toegelaten, beloven
dat wtj daarin met ijver en trouw zullen werkzaam
zijn naar uitwijzen van God» Woord, overeenkom
stig de Formulieren van Eenigheid", enz. cn*.
Een der leden der rapportecrende commissie *lolt
voor om art. 27 aldus te wijzigen ,.om overeen
komstig de leer der Herv. Kerk hier te lande, uit
gedrukt <ïoor haar symbolische geschriften, het
Evangelie van Godj genade in Christus te verkon
digen", enz. Prof. Daubanlon meent dat men door
wijziging der proponcnUfurmule weinig *»1 win
nen. Sommigen *\jn van mooning, dat wanneer
men den weg opgaat, door den Gereformeerden
Bond en de Con/essioneelo Verccniging gewild
daardoor Fa r izclsme-hiricholarij zullen worden go-
kweekt. Over 't algemeen wil men de proponent-
formule handhaven, al spreekt men de wonsclu*-
Ujkheid uit dnfc in plaat» van de woorden-,htt
Evangelie van Jezus Christus", kome,,lict Evan
gelie van Gods genode in Christus."
Dc heer Zjjp zegt, dat we toch vooral liet belang
der Ned. Herv. Kerk op den voorgrond moeten
stellen, tegenover <1-0 toenemende machtsopenba-
ring van Rome. waardoor onto Nod. Herv. Kerk
zoozeer in het gedrang komt. De heer Schrieke
zegt. zich niot te laten binden door <to belijdenis
schriften, met dien verstande dat hij niet buigt
voor dc Formulieren van Eenigheid. wel voor do
waarheid van bet Evangelie van Gods genade in
Christus. Elke formule heeft haar eigen uitlegging.
Daarom ziet hij geen heil in het binden aan for
mules.
De president wensebt geen verandering der pro
ponentsformule. Hij vereenigt weh met de woorden
uit het rapport Wij meen on ée door sommigen
gewensebte binding van do proponentsformule aan
de drie Formulieren van Eenigheid to moeten ont
raden. Van deze Formulieren leeft in het ovor-
groote deel der gemeente alleen de HeidelboTgschc
Catcohismus. Een belijdtoni» voor onzen tijd moet
koH en bondig zijn, zonder ..gravamina", «'ie den
geest on de hoofdzaak door de achterdeur weef
binnenlatenzonder uitwijdingen over quacstie»,
die eeuwen geleden de gemoederen in beroering
brachten, maar thans wegzinken in de zooveel
diepere kloven van onze dogen-
De heer Steenbeek zegt: onze Kerk beeft een
belijden«». Een Kerk die haar be'ijdenu» op tijde
laat zetten, heefl eigenlijk geen recht van bestaan.
Daarom moei hierop de nadruk gelegd worden. In
de Kerk des Hoeren mag geen verdeeldheid hcer-
schen. Maar zal er eenheid komen? vraagt ds
Schrieko, door een verscherpte formule? De een
heid der prediking zal or niet door bevorderd wor
den.
In stemming wordt gebracht de eerste eonclu
der commissie, d. v\ z. dte proponentsformule al of
niot te wijzigen Vóór het wijzigen derer formule
verklaren zich vier, er tegen 15 le«ien De tweede
conclusiete schrappen de woorden wat betreft
den geest en de hoofdtaak, wordt verworpen met
10 legen 9 stenunon
Bevprokon wordt het rapport van don heer Edling
over een wijziging van art. 57 al. 3 van bot regle
ment- op de vacaturen, en in verband hiermede
van art. 52 van hetzelfde reglement Deze wijzi
ging bedoelt te voorkomen dat van oMers ingeko
men predikanten, die voor hot eerst als evangelie
dienaren in de N. H. kerk optreden, eon voorreoht
hebben boven candidatcn tot don Heiligen
Dienst, die zonder bijzondere en gewichtige rede
nen verplicht zijn min*tena twee joron op hun eer
ste standplaats werkzaam te z'jn.
Met- algemeenc «temmen wordt dc wijziging van
ari. 67 al. 3 aangenomen.
Aan do commissie van advio» in zake van dia
conale armenzorg was in 1911 opgedragen om dit
Alg. Synode te dienen van gevraagd en ongevraagd
advies in deze zaak.
De commissie heeft ter tafel gebracht een vragen
lijst van pl m. 70 vragen. Zij wil nu die vragenlijst
definitief zien vastgesteld en zien aannemen als
leiddraad bij bet onderzoek instellen maar ziet
een persoonlijk onderzoek instellenmaar ziet,
op tegen de groote onkosten pl.m. f 5000 f 6Ö00.
De wensehe!\jkbcid eener enquête wordt uitgo-
«proken.
Gestemd wordt over dc vraag r voorloopig een
gohriftelljk onderzoek in te «tellen. Aangenomen
met 12 van de 19 stemmen.
De vergadering wordt verdaagd' tot don volgen
den dag.
XXXI.
Aangezien d« president der Synode do opening
van hot Vredescongres heeft bij te wonen, opent do
rice-pre*iient. dr. G. J. Weijland, de vergadering
met gebed. De vice-president geeft verslag van do
registers van den secretaris. Ingekomen rijn rind*
16 Juli (den dag der opening van do Synode) 82
stukken en uitgegaan 473.
Eb-. Eilerts dc Haan deelt mede dat hjj, wegens
zijne benoeming tot Kd der Alg. 8yn. commissie,
bodankt als 60cundu« van dien vice-president. In
diens plaats wordt tot secundus van den vice-pre
sident gekozen dr Plh. H. Edling, predikant te
Budel, met 16 van de 18 «temmen-
Nog enkel o besprekingen worden gevoerd over
de vragenlijst ten gobruike bij het? onderzoek naar
de werkwijze van de diaconieën in dc Ned. Herv.
Kerk. Onderscheidene amendementen worden voor
gesteld tot verduidelijking. In de 2de zitting dezer
Synode is gesproken over de vraag of er in het
vervolg verder voorlezingen vanwege de Ned. Herv.
Kerk voor studenten aan d'e rijks-urri veruit-ei ten
zullen gehouden worden over de maatschappelijke
vragen uit christelijk oogpunt bezien. Prof. Dau
banlon acht het niet wenschelijk, omdat prof. Hugo
Visscher in deze zaak voorziet. Prof. Van Veldhui
zen acht hot voor Groningen wel noodig. D».
Schrieko wensebt dis jaar de proef voort te zetten.
Ds. Eilenb» de Haan kan ui©* fcorien, dat enkele
