KOLONIËN.
BINNENLAND.
Griekenland.
Athene, 14 Dec. In tegenwoordigheid
Van de consuls der Mogendheden heeft de
koning persoonlijk de Grieksche vlag gehe-
schen op het fort Sirka bij Kanea.
Aanden Balkan.
Sofia, 13 Dec. Griekenland heeft door
tussohenkomst van het Russische gezant
schap aan Bulgari>e*kennis gegeven, dat geen
van de door den krijgsraad ter dood veroor
deelde Bulgaren zal worden terecht gesteld.
Dit zijn de krijgsgevangenen, afkomstig uit
de door Griekenland bezette landstreken, te
wier behoeve Bulgarije heeft voorgesteld de
arbitrage van president Poincaré in te roe
pen. Minister Ghenadiew antw oordde aan
den Russischen zaakgelastigde, dat als deze
Bulgaarsche gevangenen in vrijheid waren
gesteld, er geen enkel bezwaar meer zou zijn
tegen de hervatting van de diplomatieke be
trekkingen.
Konstantinopel, 13 Dec. De Servi-
IChe gedelegeerde Pavlowics heeft de bespre
kingen met de Turksche gevolmachtigden her-
va».
V a 1 o n o, 13 Dec. De commissie voor
de bepaling van de Noord-AIbaneesche grens
besloot gisteren hare werkzaamheden te
schorsen tot het aanstaande voorjaar. Hij
bepaalde hare volgende bijeenkomst op 20
April in Skularl.
Marokko.
Madrid, 14 Dec. Volgens een dagblad-
bericht hebben in een gevecht bij Zinat de
Spanjaarden 10 en de Mooren 25 dooden ge
had.
Tanger, 14 Dec. De Spanjaarden heb
ben Scguilda bezet na een ernstig gevecht,
waarin zij geen enkel verlies hebben gele
den-
China.
Peking, 13 D i. U'. jc een besluit van
den president is Litsjingsi tot voorzitter van
den raad van bestuur benoemd.
Vereenlgde Staten.
Volgens een bericht uit New-York aan de
Frankf. Ztg. is president Wilson tamelijk
fiek. Hij zal misschien in het zuiden ontspan
ning zoeken.
N e w-Y o r k, 14 Dec. De voorzitter van
de „Interstate commerce commission" heeft
in eene rede aan een gisteren avond gehou
den gastmaal verklaard, dat de regeering
eene verhooging van de spoorwegtarieven al
leen toestaat, wanneer de spoorwegleeningen
onder toezicht van de regeering worden uit
gegeven en wanneer het niet langer mogelijk
zou zijn voor de spoorwegen geld uit te ge
ren behalve voor spoorwegdocleinden.
Mex co
Mexico, 13 Dec. Een telegram uit Mexi
co bericht, dat schout-bij-nacht Fletcher aan
de vechtenden in Tampico bevolen heeft hel
vuren te staken onder bedreiging, dat als hij
niet werd gehoorzaamd, hij het vuur zou la
ten openen door de kanonneerboot Wheeling
Volgens een telegram van schout-bij-nachl
Craddock aan Sir Lionel Garden, ihebben bei
de partijen aan dit bevel gehoorzaamd. Dc
federalisten houden het centrum van de stad
en het waterfront bezet. Fletcher heeft dc
vreemdelingen bevolen de wijk te nemen aan
boord van de schepen, of zich te verzamelen
oan het waterfront, waar zij onder bescher-
aiing van zijne kanonnen zullen zijn.
Washington, 13 Dec. Een telegram
van admiraal Fletcher, dat heden morgen om
I uur verzonden werd, bericht, dat alle
vreemde vrouwen en kinderen toen Tampico
hadden verlaten. Van de mannen verkozen
echt.T eenigen er te blijven. De toestand werd
slechter; de schermutselingen duurden voort
en de kauonneerboot Bravo van dc federalis
ten beschoot de stelling van de consliluiiona-
listen.
Mexico. 14 Dec. Volgens een aan het
departement van oorlog ontvangen bericht,
heeft het bombardement van Tampico door
twee kanonneerbooten en de artillerie der
federalisten de rebellen geheel op de vlucht
geslagen. Men verklaart, dat honderden van
hen binnen een uur zijn gedood. De overigen
bevinden zich in volle vlucht naar Victoria.
W a s h i n g t o n, 1 4 Dec. Schout bij nacht
Fletcher seindt, dat het vuren in Tampico
heeft opgehouden. De conslilutionalisten heb
ben den toevoer van water naar de stad af
gesneden.
15 Dec. Een telegram van Fletcher, Za
terdag nacht verzonden, zegt dat de rebel
len uit Tampico verdwenen zijn. Het vechten
Is gestaakt. Er zijn nog meer versterkingen
van de bondstroepen aangekomen. Vier Mexi-
caansche kanonneerbooten zijn nu op de ri
vier. Amerikaansche officieren van gezond
heid verleenen hulp in het militaire hospi
taal, waar 200 gewonden Mexicanen liggen.
Allerlei.
Ferrol,13Dec. De staking van de werk
lieden op de wcrkplaafsen voor den vloot-
bouw is geëindigd.
Te Bukorest heeft een 'bankier, Jon Tes-
tiban, zijtn wouw uit ijverzucht gedood en
daarna zelfmoord gepleegd, door zacli voor
een sneltrein te werpen. Hij wend geheel ven-
morse kl. Hij had zijm wouw mot eon touw
gewurgd. Zooals uit zij<n nagelaten papie
ren blijkt, had het echtpaar» sd-nds eenigen
tijd met financieele moeilijkheden te kampen
Het treurige in deze zaak is, dat zij 5 klédne
kinderen achterlaten.
Een New-Yorksche firma in glaswerk
kreeg Vrijdag een postpakket, dat toen het
werd opengemaakt, ontplofte. Er zat een bom
in, vermoedelijk gezonden door een ontsla
gen Italiaansch werkman. Het meisje dat het
pakje opende, is gedood.
B e r 1 ij n, 1 5 D e c De Chemnitzer Neues-
te Nachrichler meldt, dat hedennacht te 12
uur te Braunsdorf een ernstig spoorwegon
geluk heeft plaats gehad Toen de laatste trein
den tunnel van Ilaerdsfelzen passeerde, stortte
deze voor een deel in. De rotsmassa's bedol
ven den trein. Er zijn vier lijkan geborgen.
Tweede telegram. Bij het spooronge-
luk te Harrasfclsem zijn vier personen gedood,
zeven zwaar en 27 licht gewond.
Schwerin. 15 Dec. Gisterenavond ont
stond In het groothertogelijke slot alhier een
groote brand, die met hulp van de Rostockcr
en Hamburger brandweer om kwart voor
drie hedennacht was bedwongen. Soldaten na
men deel aan het reddingswerk. Een derde
deel van den slothouw, voor het meerendeel
een nieuw gedeelte, is vernield. Meubelen,
kostbare gobelins en schilderijen zijn ver
brand De hoofdineantr en den Johann Al-
brochtbouw zijn behouden.
Oost-Intfië.
De onafhankelijkheiiSsfee&ten te
Batavia.
Te Batavia slaagden de feesten uitmuntend
seint men aan de Delische bladen. Bij dc In
landers was een bijzonder groote en merk
waardige animo te bekennen. Zij vierden druk
mee: „het feest van de Compenie". Ze droe
gen oranjestrikken. De optocht van de Inlan
ders bestond uit ongeveer duizend deelne
mers.
De taptoe was een teleurstelling; zij ont
aardde in een herrie. Het gecostumeerd bal
in Concordia is prachtig geslaagd. Het was
er vol gezellig. Men bleef tot vuur uur in den
morgen bijcee.n Ten laatste is men gaan
rondhossen in den tuin, waar een algemeene
verbroedering plaats had
De tuin was feeëriek geïllumineerd. Op den
avond van den negentienden woedde een
zwaar onweer, waardoor ihet vuurwerk niet
kon doorgaan.
Het bal bij de G.-G. was zeer geanimeerd
Er waren mooie toiletten te zien.
Ook te Medan is zeer ongewekt feestgevierd.
Kameroverzicht
Tweede Kamer.
De heer T y d e m a n (u. 1was, na lezing
van het interview van dr. Kuijper, sceptisch
gestemd omtrent het welslagen van de goed
bedoelde poging en de methode van de Be
geering om den schoolslrüd tot oplossing te
doen komen. Spreker critiseerde de houding
van den heer Troelstra in de portefeuille-
quaestie. In diens verwijten aan de concen
tratie over gemis aan verantwoordelijkheids
gevoel kon spreker niet anders zien dan een
poging van den heer Troelstra om zijn eigen
pad schoon te vegen.
De heer L o e f f (r-k.) heeft bij zijn re
pliek meegedeeld dat de Ka holieken. letten
de op' het conciliant karakter van het Kabi
net en op de uitbreiding van de werkzaam
heid der te benoemen Staatscommissie, om
te trachten een compromis te vinden inzake
het onderwiis-vraagstuk, ingetrokken heb
ben hun weigering, om in een dergelijke
Staatscommissie zLdng te nemen (bravo's
van links en rechts).
De heer Van de r Vo o r t van Z ij p (ar.)
zegt, dat de christelijke school jaren lang is
geweest zaak van geloof en van gebed. Gaar
ne gelooft hij, dat deze Regeering oprecht
wenscht den schoolstrijd te beëindigen en ook
Spreker zou gaarne dat einde zien, maar
alle wolken zijn nog niet verdreven. Immers
voor de anti-revolutionairen is het slechts de
vraag in hoeverre de bevrediging zal gaan.
Zal die bestaan In financieele gelijkstelling
zonder dat de paedagogische vrijheid er door
wordt aangetast. Eerst wanneer dat vast
staat kan men aan de commissie deelnemen.
De heer Schaper (s.-<L) verklaart, dat de
heer Bos in geen enkel opzicht de smaad ver
dient, welke de ihcer Troelslra dezen in een
deel zijner rede heeft aangewreven.
De Min. vam Fin., de heer Bertling, ver
klaart, dat hij reeds heeft gezegd, dat hij ver
sterking van middelen noodig acht, hetgeen
ook in de troonrede is te lezen. Nieuwe belas
tingen zal hij niet voorstellen, wanneer de
oude voldoende zijm. Ook van eem fiscale her
ziening van het tarief wil hij niet weten en
met een „technische" herziening zou hij tocb
geen 5 millioen or uit kunnen krijgen.
De Min. van Binnenl Zaken, de heer Cort
v. d. Linden zegt hij dupliek, dat alle schijn,
alsof dit kabinet de kastanjes uit het vuur zou
hebben gehaald voor de concentratie, door dit
debat is verdwenen.
•Hij is tol de conclusie gekomen, d»at
er een blijvende stroom Is voor algemeen
kiesrecht en staatspensioen. Ook rekent hij
op een meerderheid in de Kamer, zij het niet
op bepaalde partijen. Groot vertrouwen had
hij op de bezadigdheid en het gezond verstand
van de Kamer en het eert de rechterzijde zeer,
dat zij haar aanvankelijk wantrouwen heeft
kunnen overwinnen.
Bij de ondcrwijs-bevrediging moeten beide
partijen uitgaan niet op de overwinning, maar
op den vrede. Wel bedoelde hij te beloven
financieele gelijkstelling voor openbaar en
bijzonder onderwijs, doch verder kam hij on
mogelijk gaan In de Staatscommissie zul
len alle eischen rain de rechterzijde kummen
besproken worden., maar of de poging tot ver
zoening zal slagen, kan hij onmogelijk ga
randeeren.
Mislukt de poging, welnu dam is de zaak
eyonzoo als nu De regrering zou het evenwel
niet begonnen zijn, wanneer zï; niet dacht, dat
er groote kans van slagen is. Het zou ook toch
zeer te betreuren zijn, wanneer verstandige
mannon, bezield met goede voornemens, el
kaar ten deze niet zouden verstaan.
D.? algemeene beschouwingen worden thans
gesloten.
Maandag half twee hoofdstuk II (hooge col-
•egiën van StanD.
Rerlcbfen.
Aan de >t;;:itsro :rar»t i Zondag 14 en
Maandag 15 December ontleenen wij de vol
gende Koninklijke besluiten
op zijn verzoek, eervol ontslag verleend uit
ziine betrekkin? van lid van bet college van
regenten over het huis van bewaring te Lin-
schoten, aan mr. P. Buys, onder dankbetuiging
voor de als zoodanig bewezen diensten, en
benoemd tot lid van gemeld college, mr. A.
A. Cnopius, offic'cr van justitie bij de arrond.-
rechtbank te Winschoten
benoemd tot lid van het college van regenten
over de gevangenis te Roermond. H. J. Hen-
drickx, gepensionneerd luitenant-kolonel der in
fanterie, wonende aldaar
benoemd, bij het reserve-personeel der land
macht. bij het wapen der infanterie, bij het 19de
regiment, to treserve-tweede-hritenant, de vaan
drig H. J. Wessels, van het korps;
gedetacheerd bij de landmacht in West-Indië,
voor den tijd van ten hoogste drie jaren, de
lste-hntenant der infanterie van het leger in
Ned.-ïndië D. Nieuwland, thans met verlof hier
te lande.
H. M. de Koningin ontving Zaterdag mr.
Plevte, minister van Koloniën, in conferentie.
IT.M. d Koningin h~ef? Zaterdag ten over
staan van den minister van Justitie tot het af
leggen van den ambtseed in au'.iientie ontvan-
gem den nieuwbenoemden raadsheer in den
JHoogen Raad mr. Feilh en den benoemden
president van het Iloog Militair Gerechtshof
mr. Schepel.
Na de Zat^rdan verleende audiëntie heeft
de Koningin op den gewonen voormiddag-
rijtoer den weg genomen o. a. door de Hoog
straat, de Veenestraat en de Wagenstraat.
Een standbeeld voor de De
Witten. De Koningin heeft 'n gift geschon
ken aan het comité voor een Johan de Witt
standbeeld te 's Gravenhage en aan dat voor
een standbeeld van Gebr. de Witt, te Dor
drecht.
H. M. de Koningin-Moeder heeft in de
laatste dagen in audiëntie ontvangen verschl-
l<uidc personen, onder wie de gezanten van
Frankrijk. Italië, Japan, hert Duitsche rijk, Tur
kije, Engeland en Rusland en baron Scbim-
melpenmnck v. d. Oye van Hoevelaken, voor
zitter van de Eerste Kamer der Staten-Gene-
raal
H M. de Koningin-Moeder bcztociut Zaterdag
voormiddag de tentoonstelling van de firma
E. J. Wisselingh uit Amsterdam in de kunst
zalen van Pulchri.
De Minister van Landbouw, Handel en
Nijverheid zal heden middag een bezoek
brengen aan de automobiel-tentoonstelling in
de hoofdstad.
Ou d-M in. Heemskerk te Leeu
warden. In een openbare protest verga de
ring in de Harmonie te Leeuwarden zal de
oud-minister mr. Th. Heemskerk het woord
voeren. De vergadering uitgaande van het
Locaal Comité van de Unie, beoogt te pro-
testeeren tegen het indertijd vermeid besluit
van B. en W. van Leeuwarden, inhoudende
weigering van het verzoek van do Unie-col
lecte aan de huizen der voorstanders van
het Chr. Onderwijs.
Hr. Ms. gezant te Rome, van Weideren
baron Rengers, wordt eerstdaags te 's Gra
venhage verwacht.
De nieuwbenoemde gezanlschapsraad te
Constantinopel jhr. Melvill van Carnbee, is uit
Brussel naar zijn post vertrokken.
Bescherming onzer Kolo
niën. De heer van Aken, de schrijver van
do brochure ,,'s Lands welvaart in gevaar",
heeft Vrijdag avond in een redevoering voor
de Haarlemsche afdeeling van „Onze Vloot"
meegedeeld, uit vertrouwbare bron verno
men te hebben, dat Amerika en Australië, die
beiden belang hebben bij bestendiging van
den polïlleken toestand in Zuid-Oost-Azië, de
toezegging zouden hebben gedaan Nederland
te zullen steunen bij een mogelijken aanval
op onze Oost-Indische bezittingen, wanneer
onze Regeering de marine in een behoorlijken
toestand bracht.
De Roorasrh Katholieke afgevaardigde
mr. Loeff heeft Zaterdag bij zijn repliek in de
Tweede Kamer medegedeeld dat de Katho
lieken, lettende op het coneiliante karakter
van het kabinet en op de uitbreiding van de
werkzaamheid der te benoemen Staatscom
missie om te trachten een compromis te vin
den inzake het onderwijsvraagstuk, inge
trokken hebben de weigering om In eene
dergelijke Staatscommissie zitting te nemen
Tweede Kame r-v e r k i e z i n g. De
verkiezing in de vacature J. If. Lasonder in
district Rotterdam III is bepaald op Woens-
lag 24 December; de evenhrecle stemming en
herstemming zijn bepaald op 7 en 14 Januari.
Vrije uitoefening der genees
kunst. Naar men verneemt heeft de regec-
ring den Centralen Gezondheidsraad om ad
vies verzocht inzake het adres der heeren
mrs. jhr. Van Holthe tot Echten, Van Houten
en prof. Van Hamel, strekkende tot toelating
van de vrije uitoefening der geneeskunst.
Een M a r i n e-v 1 ie g d i e n s t. Zon
der dat tot een afzonderlijken marine-vlieg-
dienst wordt overgegaan, schrijft de Minister
in de memorie van antwoord op de marine-
begrooting, zal voor het verkennen van vij
andelijke strijdkrachten te water, marine
personeel voor dien verkenningsdienst wor
den gebruikt en opgeleid, waarvoor partij zal
worden getrokken van de hulpmiddelen,
waarover het Departement van Oorlog reeds
beschikt. De eerste opleiding zal In het vlieg
kamp te Soesterberg geschieden.
De marine-vliecrdienst zal zich bij voor
keur van watervliegtuigen bedienen, vooral
ook met het oog op de rol. die de luchtvaart
bij den verkenningsdienst voor de vloot in
ïndië hoogstwaarschijnlijk zal hebben 'te ver
vullen.
A-R. staatsrecht. Dr. Kuyper
deelde aan den Ifaagschen correspondent van
De Tijd, die hem interviewde, imede, dat hii
een groot werk onderhand on heeft over het
anti-rejrol. staatsrecht. ..Tot nog toe zeide
dr. Kuvper hadden wij cicenlijk niets dan
..Ons Program". Dat kam zoo niet blijven. Het
ral een heel werk worden, twee dikke deelen
Tk zal er wel een paar jaren voor noodig hob-
ben."
De Duitsche leeïzer heeft benoemd: tol
ridder der Pruisische Kroonorde 2c klasse
den kapitein tor zee W. F. van F,m Taalma'-
Kip; tot ridder 4e klasse in de orde van der
Ronden Adelaar de officier van gezondheid
.bij de zeemacht R. A. F. Lach de Bëro. --n he
algemeen eereteeken de*- 2e klasse loegëken'1
aan den marine-ond^^Mi-ier A B van PfcV
D r. A. C. Croiset van der Kop
Sedert eenige weken vertoeft dr. A. C CroD
a an der Kop in ons land, om in opdracht vaj
de Koninklijke Academie van Wetenschappen
te St. Petersburg de slavische handschriften,
welke in verschillende bibliotheken en ar
chieven in Nederland en België berusten, U
bestudeeren en te beschrijven.
J. W. van Hopbergen. f Te Aal«
ten is in den ouderdom van 96 jaren overleden
de heer J. W. van Hopbergen, gep. luit.-kol
der infanterie. De overledene was lange jaren
lid van den Raad van Aalten en van de Prov.
Staten van Gelderland van 1886 tot 1892, toen
hij zich niet meer beschikbaar stelde. De
overledene diende onder drie Oranje-vorsten
(de Koningen Willem I, II en EU) den lande.
- K K o e n. f Op ruim 80-jarigen leeftijd
is te 's Gravenhage overleden de heer H.
Koe®, die, na het verlaten van den militairen
dienst, als adjudant-onderofficier bij het regi
ment grenadiers en jagers, achtereenvolgens
was: directeur der militaire strafgevangenis te
Ledden, directeur der Rijkswerkinrichting te
Hoorn en directeur der gevangenis te Arn
hem. Ilij had in de betrekkingen bij het ge
vangeniswezen den naam van een humaan,
hoewel plichtbesef fend man te zijn.
Beroepskeuze voor school
kinderen. Naar men verneemt is te 's-Gra-
venkage met medewerking van B. en Wr. ezi
van het- bestuur der gemeentelijke arbeids
beurs een commissie voor de beroepskeuze
voor schoolkinderen ingesteld, bestaande uit
verschillende autoriteiten, speciaal op onder
wijsgebied.
Scholenbou w-e r e d i e t. Ui» zeer
goede bron verneemt de Ned., dat verschil
lende personen, die in het christelijk onder
wijs belang stellen, en op onderscheiden ker
kelijk standpunt staan, zich tot een commis
sie hebben vereenigd, teneinde een onder
zoek in te stellen, op welke wijze het verkrij
gen van gelden voor scholen-bouw te verge
makkelijken. en eventueel dc noodige stappen
in die richting te doen.
Groningsche lustrumfeesten.
Naar de N. Pr. Gr. Ct. verneemt, gaa» bij de
riering van het driehonderdjarig bestaan der
Groningsche Hoogeschool het avondspel „Uit
het leven van Rembrandt" niet door, maar zal
op den maskerade-dag, Woensdag 1 Juli. ook
des avonds de optocht plaats hebben, voor
stellende: „Het komen en gaan van de Spaan-
sche gezanten bij den vrede van Munster in
1648. in en van het tadhuis te Groningen."
Het 10,000ste schip. Het stoomschip
Vesta, Zaterdag te Rotterdam binnen gr Komen,
is het 10000ste schip, dat dit jaar la gs den
Hoek van Holland is gekomen met bestem
ming naar Rotterdam.
In 1912 werd dit cijfer bereikt op 21 Dec.
met het Engelsche stoomschip Miltou.
Legaat aan Neerbosch. Wij
len G. Gr. C. Luimes te Silvolde heeft, naar
de Z. Crt. meldt, aan de weesinrichting te
Neerbosch f 10.000 vermaakt, vrij van rechten
en kosten.
Bij onderhandsche aanbesteding is door
den Minister van Oorlog toegevrezen aan de
firma J. van Renswoud en Zoon te Rotterdam
de levering van de benoodigde margarine
voor de soldatenmenages van het leger, ge
durende het eerste kwartal 1914, tegen den
prijs van f 0.67 per kilogram.
De staking te'sBosch. De Bossobe
Kamer van Arbeid heeft aan de stakende
werklieden in het goud- en zilversmeedbe-
drijf het volgende bemiddelingsvoorstel in
overleg met de betrokken patroons ingediend:
le. onmiddellijke horvattinig van den arbeid
tegen het oude loon;
2e. op 1 Januari a s wordt dit gebracht op
22 cent minimum per uur voor eon werkman
van normale bekwaamheid;
3e. op 1 Januari 1915 wordt dit verhoogd tot
een minimum van 24 cent per uur.
Vóór 15 dezer verwacht de Kam ar bericht,
of do werklieden dit voorstel aannemen
Intnsschen duurt de staking voort: de sta
kers worden daarbij gesteund door den Alg.
Ned. Bond van goud- en zilverbewerkers.
Op vrije voeten. Men meldt uit
's Gravenhage
De oud-luitenant C. B., tegen wien een
aanklacht was ingediend wegens het misdrijf
bedoeld bij art. 248bis Wetb. v. Strafr., is
heden, na door den officier van justitie te
zijn gehoord, weder op vrije voeten gesteld.
Hij ontkende ten stelligste zich aan het hem
ten laste gelegde te hebben schuldig ge
maakt en schreef de aanklacht toe aan de
vijandige gezindheid van iemand, met wien
hij een burgerrechtelijk geschil heeft.
eeld door solostemmen, een machkgen lof
zang aanheft: „Heil! O Sonne, Heil!
Allerwegen heerscht nu bedrijvigheid op
hel land, waarvan Simon ons in een kort reci
tatief verhaalt; tegen den middag verandert
echter de heerlijke zomerwarmte in een druk
kende hitte, welke op meesterlijke wijze
wordt weergegeven in eene door Lucas ge-
zong n caviiti li-: .Dein Drue-k erBegcl 'ie
Natur." Een weldadig contrast met deze schil
dering van de uilputting, waarin me-nsch en
dier verkeeren, vormt de aria waarin Hanne
ons zingt van heerlijk koele, schaduwrijke
plekjes in het woud. Steeds stiller en stiller
wordt het in de natuur, donkere wolken pak
ken zich samen oan den hemel, bange vrees
beklemt het hart van den landbewoner: „und
Todesstille herrscht umher." Na (leze laatste
woorden, door Hanne zonder begeleiding
gezongen, volgt een bliksemstraal en met ac
compagnement van vol orkest valt dan een
koor in, om op indrukkende wijze de ver
schrikkingen van een herig onweer te malen.
Sneller wordt het tempo; d tenoren heffen
een fugatiscli thema aan, dat achtereenvol
gens door de andere koorstemmen wordt
overgenomen en waartusschen telkens een
angstig: „"Weh uns" door klinkt. EimieJijk hoo-
ren we het onweer aftrekken en in een be
koorlijk terzet bezingen Simon, Hanne en
Lucas de teruggekeerde kalmte in de ver-
trischte natuur, terwijl we in het orkest weer
lenige naïeve nabootsingen hooj n van aller
lei dierengeluiden, lot aelfs het kweken vai
den kikvorsch in zijn poel. Bij dit terzet sluit
zich dan het slotkoor dezer afdeeling aan,
waarin de landman aan het einde van den
dag to-t de door hem welverdiende nachtrust
wordt uitgenoodigd.
De Herfst begint met eene frissche in
leiding, waarin de componist ons het vreug-
degevoel van den landman heeft willen be
schrijven bij het aanschouwen van zijn rijken
oogst. Ook Hanne en Lucas spreken daarvan
in korte recitatieven; Simon sluit zich bij
hen aan en in een terzet met koor wordt dan
een loflied gezongen op de vlijt, hetwelk wordt
besloten met eene fuga. (Hier staat ongetwij
feld de muziek ver boven den zeer onpoëti-
schen tekst; Havdn maakte eens zelf de op
merking, dat hij zijn heele leven een vlijtig
man was geweest, maar dat het nimmer bij
hem op was gekomen de vlijt in noten weer
weer te geven!)
Nu gaat men aan het inzamelen der vru:h-
tem en dan hooren we een allerbekoorlijkst
duet „ïhr Schonen aus der Stadt", waarin
Hanne en Lucas, eerst afzonderlijk en daarna
vereenigd, zingen vam het onuitsprekelijk ge
luk, dat trouwe liefde schenkt.
Op dit idyllisch gedeelte volgt weer een
tafereel van geheel anderen aard, en nu komt
Haydn in zijn element, daar hij ons eene be
schrijving zal geven van de jacht, het ver
maak, dat hij zoo dikwijls in de uitgestrekte
wouden der Esterhazy's heeft beoefend. Wij
zien den jachthond rennen door het veld en
dan stokstijf plotseling blijven staan voor het
wild, we hooren het geweer knallen en zien
den doodelijk getroffen vogel neerstorten. En
als het kleine wild is neergelegd, hooren we
overal in het woud den jachthoorn klinken,
ten toeken dat de groote jacht zal aanvan
gen en het hert door struik en struweel door
den jager zal achtervolgd worden; eenige
krachtige hoornstooten openen het schitte
rende Jagerchor, dat op onovertroffen wijze
het vrooliike jachtbedrijf schildert.
Ondertusschen is allerwegen op de hellin
gen der bergen de druif gerijpt en maakt men
zich op voor den wijnoogst; vroolijkheid
heerscht alom, en met begeleiding van vol
orkest weerklinkt dan het door de verza
melde menigte aangeheven wijnkoor: „Juhhe,
juhhe, der "Wein ist da." Steeds doller en uit-
gelatener wordt de vreugde in het tweede
deel van het koor, dat met een landelijken
dans aanvangt, tot eindelijk het culminatie
punt wordt bereikt in een „aus voliem Halse"
uitgeschreeuwd „Juh! Juhl" (Griesinger, een
vriend van den componist, verhaalt dat Haydn
zich eens aldus uitliet over de slot fuga van
den Herfst: „Mein Kopf war so voll von. dem
toiïlen Zeuge, dasz ich alles *dru ter u d
darüber gehen liesz; ich nenne daher die
Schlnszfuge die hetrunkene Fuge").
Grauwe nevelen dalen op het aardrijk neer
en kondigen den naderenden Winter aan;
eene Inleiding in c-mineur, zwaarmoedig van
melodie en harmonie, teékent op treffende
wijze het droefgeestige van een killen misti-
gen Novemberdag, welke schildering wordt
voortgezet in de begeleiding der volgende re
citatieven; ook Hanme zioct ir eer o va'rie
van het traag-voortkruipende der „un-
muthsvollen Tnge." Lucas beschrijft ons dar
hot wiriterlaTt'tschar» en in pp't in zo^r s" etl
tempo gezongen aria teekent hij ons den
wandelaar, die in r- sneeuw i= verdv rdd en
naar den weg zoekt; onzekerheid, angst en
vertwijfeling worden op voortreffelijke wijze
zoowel door den zang als door de begeleiding
uitgedrukt. Maar ee.rsklaps ontdekt hij in de
verte een licht en vol vreugde wendt hij zijne
•hire rvaarts: door de muziek vor»''t
dit zeer schoon weergegeven door plotselinge
vertraging van tempo en overgang van mineur
tot majeur. De volgende recitatieven verha
len ons dan, hoe de wandelaar binnentreedt
in de warme kamer van ene eenvoudige
landelijke woning, waar oud en jong onder
vröolijke kout vereenigd zijn, terwijl de vrou
wen zich bezig houden met spinnen. Reeds
aan het slot der recitatieven hooren wij in
het orkest het karakteristieke spinmotief klin
ken, dat voortdurend de begeleiding vormt
van het volgende spinliedje: „Knurre, 6chnur-
re, knurre, Schnurre, Radchen, schnurre", af
wisselend door Hanne en vrouwenkoor ge
zongen. Als nu het vlas is afgesponnen en de
spinnewielen tot rust zijn gekomen, neemt
Hanne, door Lucas daartoe uitgenoodigd, Let
woord om op landelijk eenvoudige wijze eene
kleine vertelling ten beste te geven. Ze ver
haalt van eene zedige dochter des 'ands, oie
dooi haren jongen landheer het hof wordt
gemaakt; als de jonker het haar wat al te
lastig maakt, springt ze fluks op zijn paard
en verwijdert zich in allerijl, terwijl hij be
teuterd blijft staan. Deze romance, welke in
al haren eenvoud een juweeltje van verhalen-
den stijl is, wordt telkens door het koor on
derbroken, dat ten slotte in een schaterlach
uitbarst over het onheil, den verliefden jonker
overkomen.
In het nu volgend recitatief van Simon,
waarin hij spreekt van den dood in de na
tuur, en in de daarbij aansluitende aria:
„Erblicke hier bclhörter Mensch", neemt de
compositie een diep ernstig karakter aan. Het
vergankelijke in het rijk der natuur is het
beeld van het menschelijk leven; de onverbid
delijke dood maakt een eind aan ai onze
schoone toekomstplannen, aan onze grootheid,
aan onzen roem. „Nur Tugend hleébl", en
deze alleen kan ons voorbereiden voor een
hooger, gelukzalig Wen, waarin Simon zijn
rast vertrouwen uitspreekt. In een kort duet
met Lucas geeft hij uiting aan die hoop op
de eeuwigheid, waarna het werk besloten
wordt met een indrukwekkend slotkoor, dat
ten laatste overgaat in eene fuga, waarvan
het thema, door de bassen i ^ezet, achtereen^
volgens opklimmend door de andftre koor-
stemmen wordt overgenomen.
I. M. J. H.
