Uit den omtrek. STADSNIEUWS. echip „Heemskerck", onder bevel van den ka pitein ter zee E. Coenen, 2 dezer van Tunis, en Hr. Ms. pantserschip „De Ruyter", onder bevel van den kapitein ter zee M. H. E. Sach- ee. den Sden d. a. v. van Malta vertrokken. -i Geen bevordering. Bij de infan terie doet zich thans liet zeldzame geval voor, dat met uitzondering van twee reeds voor een hoogeren rang gepasseerde kolonels fde oudste kolonel van dat wapen dien rang eerst sedert 1 Maart 1913 bekleedt, zoodat vóór 1 Maart 1915 geen enkele kolonel der Infanterie in aanmerking kan komen voor bevordering tot generaal-majoor, aangezien daartoe minstens 2 jaar dienst ln den kolo- uelsrang wordt vercischt. (Avp.) In de Chineesche orde van den Gouden Halm zijn benoemdtot ridder 3e klasse ma joor J. C. Pabst, van den generalen staf van het leger in Ned-Inddë, gedetacheerd ge weest in Japan en China, en tot ridder 5e kl. de heer C. G. Riem. adjunct-tolk bij het Ned. gezantschap te Peking. De Maasbode. Naar men verneemt zal de heer N. H. M. van Reysen, kapelaan van de kerk De Liefde te Amsterdam, benoemd worden tot hoofdredacteur van De Maasbode te Rotterdam. N. Ct. De heer K. Laan, die op 1 Januari j 1. was afgetreden als burgemeester der gemeen te Ursem (N.-H.), is op 75-jarigen ïeefüjd overleden. Maurice Polak. Op 33-jarigen leeftijd is na een korte ongesteldheid (hersen vliesontsteking) het gevolg van een val op Zondag te Amsterdam overleden de heer Maurice Polak, de bekende dansleeraar. Te Kampen is overleden de heer J. P. F. G E. Delpy, gepensionneerd kapitein bij het Indische leger. Hij bereikte den ouderdom van bijna 74 jaar. Begrafenis van mr Bergers. Gistren heeft te Maastricht de begrafenis plaats gehad van mr. C. M. A. J. Bergers, in lever- president der arrondissementsrechtbank al daar. Vóór de lijkstoet zich naar de kerk be gaf, werd iri het huis van den overledene het woord gevoerd door mr. Reynen. vice-presi dent der rechtbank namens dit lichaam; door mr. Janssen namens de balie en door den burgemeester, mr. Van Oppen, namens de vereenigingen en corporatiën, waarvan de overledene lid of voorzitter was. Daarna begaf de stoet, die voorafgegaan werd door 27 geestelijken en de kinderen van het R.-K. weeshuis met hun rector en moeder, en waarin we opmerkten den commissaris der Koningin, de rechterlijke macht en de balie, den burgemeester, leden van het col lege van curatoren, van hel armbestuur, mili taire autoriteiten, leden van de Eerste Ka mer enz., zich langs een omweg naar de O. L. Vrouw ekerk, waar een plechtige mis met muziek werd gecelebreerd. In 18 volgrijtui- gen begaf de atoet zich naar de begraafplaats. Grondwettige gelijkstelt i n g van man en vrouw. Naar aanleiding van een verzoek van de Vereeniging voor •Vrouwenkiesrecht aan het partijbestuur der 6. D. A. P. om moreelen en financieelen steun voor het door eerstgenoemde Vereeniging op touw gezette „petitionnement voor grondwet telijke gelijkstelling van man en vrouw", is het partijbestuur naar Het Volle meldt in zijn j.l. Maandag gehouden vergadering tot de volgende conclusie gekomen: lo. dat het tegenover de zaak zelf zeer (sympathiek slaat; 2o. dat het 't echter niet mogelijk acht nu reeds weer een algemeene petitionnement Vanwege de partij te houden of te steunen; 3o. dat daarom vanwege het Partijbestuur een oproep zal worden gedaan aan alle partij- genooten en geestverwanten, die hel petition nement van 1911 niet hebben geteekend, hetzij je toen nog geen deel namen aan de beweging, hetzij ze den vereischten leeftijd nog niet had den bereikt, om hen aan te sporen het petition nement der Vereeniging voor Vrouwenkies recht te teekenen; 4o. de arbeiders en de vrouwen aan te spo ren de>op 15 Februari a.s. te houden mobilisa tiemeeting voor het petitionnement in «roo ien getale bij te wonen en aan de demonstra tie krachtig deel te nemen. Op verzoek om een spreker voor bedoelde meeting heeft het Partijbestuur den heer F. •M. "Wibaut aangewezen, die het standpunt zal uiteenzetten, dat door de S. D. A. P. ten op zichte van het petitionnement wordt ingeno men. Lepralijders in Suriname. Het Centraal comité der Protestantsche Vereeni- iging tot verpleging van lepralijders in de 'kolonie Suriname, hield te Amsterdam zijn jaarvergadering, onder leiding van den voor zitter mr. dr. C. F. Schoch, die dank bracht aan de leden voor hunne opkomst herinne rende dat sommigen daarvoor een moeilijke •reis hadden moeten maken. Mr. dr. Schoch, die aan de beurt van af treding was, werd met algemeene stemmen lot voorzitter herkozen. Van de heeren O. A. Peters en ds. A. de .Visser waren mededeelingen ingekomen van ontslagneming ten gevolge van drukke bezig heden. ran eerstgenoemde bovendien wegens veelvuldig verblijf in het buitenland. Dank werd hun gebracht voor hetgeen zij in het belang der vereeniging hebben gedaan. Met groot e vreugde werd geconstateerd, dat plaatselijke oomiüé's. zijn opgericht in Den Haag, Baarn en Tiel, en dat door me vrouw Weiss in Zeist een nieuwe xwaohiel- boiwl is opgericht Medegedeeld werd dat de heer Weiss in Februari a.s. voor de zending naar Suriname gaat De wensch werd geuit dat hij na een bezoek aan de stichting der vereeniging in Stem XX daaromtrent mededeelingen zal Boen. Uit <ïe verdere mededeelingen bleek, dal idoor tusschcnkomsft van mevrouw Siliem in 1913 naar „BeUhesda" verzonden zijn 10 ba len verbandbtoffen afkomstig van de plaat selijke comité's en vereenigingen in Neder land, waaronder plan. 5000 zwachtels waren, vervaardigd van oud' linnen door het co mité, staande onder leiding van mej. Jonker Jn Den Haag; ook werden wederom 200 Cesschen van het middel „Aiouni" opgezon den. Uit de rekening en verantwoording van den secretaris-penningmeester, den heer M. Schotman Mz., bleek, dat in 1913 naar Suri name is overgemaakt een som van pl.ra. t 1500 makende dus te zamen f 6925dal het Ledental in 1913 verminderde met 37 perso nen door overlijden enz., doch vermeerder de met 56 personen, zoodat het aantal, in be gin 1913 bedragende 816, bij het einde van dat jaar was 835. Nader meldt men: Bij de mededeeling in de jaarvergadering van het Centraal comité van de Protestant söhe Vereeniging ter verpleging van lepra-lijders in de kolonie Suriname, dat de heer Weiss in Februari voor de zending naar Suriname gaat, werd de wensch uitgesproken, dit de heer Weiss als comitélid de stichting zal be zoeken en het comité in de gelegenheid zal stellen om in Stem XX iets van zijn bezoek mee te deelen. Comité van actie voor den vrijen Zaterdagmiddag. Dit Comité heeft aan de besturen der Chr. "Werklicden- en Vakvereenigingen in Nederland, in op dracht van de hoofdbesturen der Centr. Chr. Werklieden- en Vakbonden in Nederland me dewerking gevraagd bij het instellen van een onderzoek naar hetgeen ter bevordering van den vrijen Zaterdagmiddag en verkorting van den arbeidsduur werd gedaan en wat in deze werd verkregen en daartoe een vragenlijst bij gevoegd Ier beantwoording van verschillende desbetreffende vraagpunten. Brussel-Zeehaven. Het bestuur van het comité dat -de Nederlandsche huid*» aan België zal brengen in de maand Juni ter gelegenheid van de feesten die door de stad Brussel en den Belgischen Staat ter gelegen heid der opening van (het verbreede kanaal van Willebroeck zullen worden gegeven en waarbij koning Albert persoonlijk het (kanaal zal openen, 'bestaat uit de Jieeren J. van den Bosdh. gep. vice-admiraal te 's Gravenhage, voorzitter; M. Merens, consul-generaal van Servië, ondervoorzitter; mr. A. W. Jacomet- ti. oud-advocaat te Batavia, te Bloemendaal, eerste secretaris; dr. J. F. Hoekstra, secreta ris van het Kon. Ned. Aardr. Genootschap te Amsterdam, 2e secretaris; G. C. B. Dunlop, bankier te Amsterdam, penningmeester, en mr. H. Smeenge, voorzitter „Schuttevaer". Binnen enkele dagen zullen de uitnoodigin- gen tot verdere toetreding worden verzon den. Grickschc torpedobooten. De te IJmuidcn binnengevallen Grieksche torpe- dobooten hebben gisteren de haven verlaten en de reis naar Griekenland voortgezet. Een pleiziertocht. Het stoom schip „Rotterdam'' der H oil and-Am erik a lijn vertrok Maandag van New-York op een plei ziertocht naar de Middellandsche "/ee, het Heilige Land en Egypte. Aan boord bevin den zich 842 toeristen, zijnde het groots'e aantal eerste klasse passagiers, dat ooit op een enkel schip uit een Amerikaansche ha ven vertrok. Het stoomschip zal de navolgende ^.avens aandoen: Funchal (Madeira), Caditz, Gibral tar, Algiers, Athene Gonstantinopel, Caiffa. Jaffa, Alexandrië, Napels, Villefranche-sur- Mer en Boulogne-sur-Mer. Van Boulogne-sur-Mer vertrekt het stoom schip naar Rotterdam vanwaar de meeste reizigers weder naar New-York terugkeeren. Van de verschillende havens zullen uit stapjes worden gemaakt, o.a. van Cadiz naar Granada^en Sevilla. Bij aankomst te Constan- linopel wordt de Bosporus opgestoomd naar de Zwarte Zee. Van Jaffa en Caiffa worden uitslapjes gemaakt naar Jeruzalem, Galiica en Damascus en van Alexandrië naar Cairo en de Pyramaden. In Palestina rullen de reizi gers ongeveer elf dagen, in Egypte eveneens ongeveer elf dagen vertoeven. Het stoomschip wordt 23 Maart te Rotter dam terug verwacht, waarna het 4 April we der in de gewone dienstregeling naar New- York vertrekt. Bagage voor Italië. De Siaats- spoorwog-Maattschappdj heeft de aandacht van haar personeel er op gevestigd, dat de Raliaansche Staatsspoorwegen bagage van de aansluitende Spoorwegen slechts overne men, indien de koffers, manden, doozen enz. zoodanig gedoten zijn, dat zij mei geweld met kunnen worden geopend, zonder dat daarop sporen van beschadiging achterblij ven. Aan deze voorwaarde voldoen dus niet manden, doozen, tasschen, enz., waarvan, ook al zijn zij met een goed slot gesloten, toch met eenig wringen of ruikken de deksel of zrijwanden zóóveel opgelicht of ter zijde geschoven kunnen worden, dat daaruit een gedeelte van den inhoud kan worden weg genomen, zonder dat het slot breekt of de deksel of zijwanden uiterlijk beschadigd wor den. Een rust- en vacantie-oord. De door den Koninkl. Ne<l. Bond van oud-onder officieren tot stand gebrachte vereeniging tot het oprichten en expknteeren van een rust- en vacantieoord te Nijmegen, heeft de eerste steenlegging van deze inrichting be paald op 1-1 Augustus. Zij zal worden geves tigd op een terrein aan den Groesbeekschen weg. Een gastentoonstelling. Te Zutphen zal ran 9 tot 15 Maart een gasten toonstelling worden gehouden, die uitgaat van de commissie voor de gasfabriek en wa terleiding aldaar. Naar men verneemt heeft dezer dagen de eerste vrouw naar het rechtsambt gesol liciteerd: een dame die kantonrechter-plaats- vervangster in het Zuiden des lands wilde worden. Zij is intusschen niet benoemd. Zijn wij wel ingelicht, dan moet tegen be noeming van .vrouwen in de magistratuur geen principieel bezwaar bestaan, doch wordt het zeer twijfelachtig geacht, of de wet dit thans toelaat. Een portefeuille gevonden. Door een conducteur op de tram lijn Bols- wardHeeren veen, werd Alaandag in een rij tuig een oude portefeuille gevonden. Bij ope ning bleek daarin een bedrag van f 2600 aan bankpapier en nog andere geldswaardige Da- pieren. Bij onderzoek bieek een ingezetene van Heerenveen de portefeuille verloren te hebben, aan wien deze werd teruggegeven. Winkelsluiting op Zondag? Men meldt uit Leiden aan de N. Ct. Dezer dagen is gemeld, dat in Leiden eenige winkeliers van oordeel zijn, dat cgd verordening op de winkelsluiting niet toe passelijk is op den Zondag, omdat art. 2 van de Zondagswet den verkoop op Zondag uit drukkelijk toelaat, mits niet met open deu ren wordt verkocht. Teneinde nu in deze een rechterlijke beslissing uit te lokken, heeft de politie Zondagavond tegen 2 winkeliers proces-verbaal opgemaakt. Zij zal echter, totdat in deze een rechterlijke beslissing is genomen, vooreerst geen processen-verhaal opmaken, zoodat voorloopig alle winkeliers in hun winkels 's 7*' ?rd«agsavonds na 12 uur en voorts den geheim Zondag kunnen ver- koopen. Een staking van korten duur. Naar wij in het Volk lezen is de staking, die Maandag bij dc drukkersfirma Van Nifterik te Leiden uitbrak, denzelfden dag al weer op geheven, aangezien de firma de eischen der typografen heeft ingewilligd. Geschorst. Het heemraadschap van den Rozcndaalschcn en Steenbergschen wiet besloot den waterbouwkundige M. van Loon in zijn betrekking te schorsen en de justitie te Breda in kennis te stellen met knoeierijen bij den bouw van watersehapswerken, die het vorig jaar zijn verricht. Het vergif tigings geval te Ab be n b r o e k. Voor den Hoogen Raad werd onder vrij groote belangstelling op de pu blieke tribune gisteren voor de tweede maal behandeld de zaak tegen G. Spoon, landbou wer le Abbenbrook, door het Amsterdam- sche gerechtshof (na verwijzing door den H o ogen Ra ad) veroordeeld tot 20 jaa r ge vangenisstraf wegens moord op zijn buur man. dien hij met morphine vermengde koffie te drinken gaf. Rapporteur mr. Fentener van Vlissangen herinnerde er aan, dat de behandeling voor het Amsterdamsche Hof zich gekenmerkt heeft door een spannend verloop en een aantal dramatische elementen. Mr. L. van Gigch Jr., advocaat te Amster dam, ontwikkelde één cassatie-middel, n l. dat requirant was schuldig verklaard aan moord, terwijl hem geen voorbedachte raad was ten laste gelegd. Wel slaat in de dag vaarding, dat hij lang te voren het plan had opgevat, maar niet dat het besluit is geno men nó het voornemen. Voor voorbedachte raad is ook kalm overleg noodig en dit ele ment wordt niet genoemd. Bekl. had dus bij schuldigverldarin-g kunnen worden veroor deeld wegens doodslag, waarvoor hem maar 15 jaar höd kunnen worden opgelegd. Ook is twijfel gerezen, of bekl. niet wegens mede plichtigheid had moeten zijn veroordeeld, waaromtrent later nog een revisie-verzoek bij den Hoogen Raad zal wonden ingediend. Na critiek op de door het gerechtshof ge geven uitlegging van de dagvaarding, zei pl. te vertrouwen, waar aan bekl. wegens moord niet de zwaarste straf was opgelegd, dat de Hooge Raad bij scbuldigveridaring aan dood slag niet het maximum van 15 jaar zou opleg gen. Conclusie O. M. 16 Februari. Moord. Gisteren middag werd te Glanerbrug bij een twist tusschen twee jon gens de elfjarige A. Jongsma doodgestoken. Frans Rosier. De bekende Frans Rosier is uit het Rijkskrankzinnigengesticht te Mcdemblik overgebracht naar de gevan genis te Leeuwarden. De aangehouden kassiersbe- diende. Door de kassiersfirma van Mierlo en Zoon te Breda is aan den Officier van Justitie f 2500 ter beschikking gesteld om te verdeelcn onder de personen, die tot de aan houding van den bediende Bordes hebben meegewerkt. Door den drank. Gisterenmorgen is in een sloot bij liet Haagsche Schouw bij Leiden gevonden hel lijk van een man van middelbaren leeftijd. Hij is er waarschijnlijk in gevallen. De man maakte nogal eens mis bruik van sterkedrank. Doodelijkeval. Gisterenochtend is bij de verbouwing van de Kloosterkerk te 's Gra venhage, een 55-jarige opperman, die met een kameraad bezig was boven een opening voor het ophijschen van materialen planken te ver leggen, toen een plank uitschoot, waardoor hij het evenwicht verloor, achterover sloeg en door de opening viel van een hoogte van 18 meter naar beneden. Met een schedelbreuk en gebroken rechter^ been werd bij door den eerste-hulpdienst overgebracht naar het ziekenhuis, waar hij bij aankomst reeds bleek te zijn overleden. Kind in brand geraakt. Inde ouderlijke woning aan de Tasmanstraat te 's Gravenhage kwam een vijfjarig meisje te dicht bij de kachel, waardoor haar kleeren vlam vatten. Deerlijk met brandwonden overdekt werd het kind in hoogst zorgelijken toestand naar het gemeenteziekenhuis vervoerd, nadat een dokter van den gemeentelijken dienst in de woning de eerste hulp had verleend. Door een molenwiek gegre pen. Zondagmiddag had te Berlicura (N.-Br.) een onzetlend ongeluk plaats. Het 5-jarig jongste dochtertje van den molenaar P. v. H., was met haar 7-jarig broertje aan het spelen op den molenberg, toen de kleine door een der wieken werd gegrepen en een eind weggeslingerd. De doodelijk ontstelde ouders kwamen ijlings aangesneld en vonden hun kleine lieveling op het dak van het naast den berg gelegen schuurtje. Ofschoon het nog een weinig teeken van leven gal', overleed hel weldra; de wiek had de hersens van de kleine geraakt. (Hsgzn.) Een b r a n d 1 u s t i g huis. Bij een in gezetene van Enkhuizen is Zondagnacht brand uitgebroken, men zegt, reeds voor de vijfde maal. Juist een jaar geleden weid het toen door hem bewoonde pand geheel in de asch gelegd. Ditmaal kon hel vuur zonder de hulp van de brandweer door de buren gebluschl worden. Hel was op de bovenverdieping ont staan. De bewoner zelf was bij het ontdekken van den brand naar zijn op vrij grooten af stand wonenden schoonvader geloopen. (Hbld.) E n kh ni z e n—S t a v o r c n. Proef vaarten op de Zuiderzee hebben aangetoond, dat de veerbooten EnkhuizenStavoren voor loopig nog niet kunnen varen. School- en Kerknieuws. Ds. A. S. Talma. Naar aanleiding van het feit, dat ds. A. S. Talma, oud-minls- ter, voorkomt op het zestal bij de Ned. Herv. gera. te Bcnnebroek, verneemt de N. R. Ct., dat het niet in zijn bedoeling ligt weder dienstdoend predikant te worden. Ds. G. A. de Walle, pred. der Geref. Kerk te Koudum, heeft, naar de „Rott." meldt, eervol emeritaat aangevraagd. Ds. De Walle is 68 jaar oud. Hij aanvaardde 22 Nov. 1874 te Uelsen (Graafschap Bentheim, Duitschland) zijn ambt, vertrok 6 Jan. 1877 naar Nijeveen en arbeidt sinds 30 Mei 1880 te Koudum. Na een langdurig lichaamslijden is te Zaan dam, waar hij sedert zijn emeritaat in 1905 woonde, overleden ds. W. Pos, die van 1889 tot 1905 op Soemba als missionair-predikant, eerst vanwege de Chr. Geref. Kerk, later in dienst van de Gerf. Kerken werkzaam was- Kunst en Wetenschap. Schildersjubilea-Er zijn een aan tal schildersjubilea in aantocht G. J. Roermeester viert 24 Februari a.s. zijn 70slen verjaardag. Albert Neuhuys wordt 10 Juni van dit jaar 70 jaar. B. J. Blommers hoopt 30 Januari 1915 zijn 70sten jaardag te vieren. J. J. van de Sandc Bakhuizen zal 12 Februari 1915 zijn 80ste jaar bereikt hebben; den 19en Juni van dit jaar wordt J. S. H. Kever 60 jaar; Jac. van Looy op 12 September 1915 ook 60 jaar. Eenmonument voor "Waling D ij k s t r a. Door 't Selskip for Fryske Tael en Skriftenkennisse, waarvan de heer Waling Dijkstra jarenlang voorzitter en 10 jaren eere- voorzittcr was, is het plan geopperd, op het graf van dezen Friesclien bard een monument te plaatsen. Dit plan vindt steun zoowel bui ten nis in Friesland. De gemeente Utrecht Beeft Bet sociëteits gebouw Sic Semper aangekocht In dit ge bouw zullen worden gevestigd de Centrale Raad van Beroep en de Raad van Beroep, de eerste tot dusver gevestigd In de Trans, de tweede op de Nieuwe Gracht. Het huis aan de Trans zal vermoedelijk bij de universiteit worden getrokken, ter ver grooting van de senaatskamer. De waarde van één stem. Bij de raadsverkiezing te Jaarsveld waren, zoo meldrt De Ned., uitgebracht 148 stemmen, van onwaarde 5, waarvan 73 stemmen op den candddaat der a.-r. den heer Joh. Verveer, en 72 stemmen op den candidaat der lib., den heer M. W. Berrevoets, zoodat eerstgenoem de is gekozen. De waarde van één stem wordt door de zen uitslag wederom duidelijk bewezen, doch nog meer valt hier het licht op als men weet dat de gemeenteraad in genoemde gemeente door deze verkiezing van links naar rechts is omgegaan. Garnizoen. De Ritmeester baron B. W. van Dedem is onder eervolle ontheffing uit zijn betrekking van Adjudant belast geworden met het com mando over het 2e Eskadron van bet le Reg. Huzaren alhier in garnizoen. Utr. Landb. Genootschap. 'De heer A. J. Looxma van Weideren baron Rengers Is gekozen tot onder-voorzitter van het Hoofdbestuur van het Utrcchtsoh Land bouw Genootschap. Dc llnanclecle zijde van het gem. icrondüedryI. Gisteren avond werd in Araicitia de tweede der Sociale lezingen gehouden, waar in als spreker optrad prof. Volmer van Delft, met bovenstaan onderwerp. Dr. Toxopeüs sprak een welkomstwoord, waarna prof. Volmer er op wees, dat hij zich heeft afgevraagd of het nog wel noodig was voor deze zaak, die toch principieel is uitgemaakt, op e,en avond beslag te leggen. Toch zijn er nog velen, die niet zijn door drongen van de waarheid, dat een goed be stuur moet voorzien, personen die niet er kennen, dat het een eerste eisch is van een gemeentelijke grond politiek, dat de gemeen te de hand legt op bouwterrein en ook op bouwlanden, die in de toekomst daarvoor in aanmerking komen. Natuurlijk onder de mits, dat de gemeente dien grond voor rede lijken prijs kan krijgen. De groadpolitiek zal spr. alleen bespreken uit het oogpunt van grondbedrijf. liet doeJ er van is verschillend. Ten slotte is het een accumulatie van motie ven, die er toe drijft. Een dier motieven Is, dat de voordcelen von de waardevermeerdering ten bate komen van de gemeente. Ten tweede, dat de uitbrei ding niet afhangt van bouw- en grondspecu- lanten, maar beheersoht wordt door het be lang van de gemeente en zooals door de hy giëne is geboden. Men -hoopt de beschikking te krijgen over voor den openbaren dienst beschikbare terreinen. Men wensclit invloed te oefenen op de huren en men wil dc vesti ging van nieuwe industrieën en handels ondernemingen te bevorderen. De welvaart van de gemeente is de som van het welzijn der gemeentenaren en nu wordb het welzijn gediend indien door het grondbedrijf goed- kooper, met minder offers dan anders, dat kan worden bevorderd. Het grondbedrijf toch is geen doel maar „Mittel zum ZweckA Maar dan moet de prijs nief le hoog zijn. Een gemeente waarin grond braak ligf toont, dat het hoofd zijn taak niet verstaat, want dat Is een schande. Waf renlegevend kan worden gemaakt late men niet braak liggen. En in de derde plaats moet men re* kendng houden waardoor de aanwas is +ot stand gekomen, want daarmee wordt hij de calculatie ran de waarde rekening gehouden. Teder kooper van een bouwterrein rhoc-t vra gen: Wanneer zal dat terrein economisch voor het doel rijp zijn0 Wat zal dan de mi nimum waarde zijn? Hoeveel rente kan ik van mijn geld maken? Wat zal het tcrrcih In tusschen waard zijn? In een formule wordt dat aldus uitgedrukt: Zoowel E als p en n zijn ramingen. Bij d« grootste voorzichtigheid valt een raming wel eens tegen en daarom moet er een factor* aijp waarin die kwade kansen een compensatie vinden. (N is afhankelijk van de toename der bevol king, Hoe sneller die toeneemt, hoe sneller de tijd nadert dat men lot exploitatie kan overgaan en des te grooter zal de som zijn, die men voor den grond kan betalen. Tusschen de factoren rente en tijd is Hit verband, dat de een levert de Correctie voor de ander. Naarmate het verder legt, dat men tot exploitatie kan overgaan, moet de discon teering plaats hebben tot een hooger pro cent. Ik heb zelf behoord tot het schoone gilde der bouwspeculanten en uit dien tijd herinner ik me, dat we nimmer met minder dan 6 pet. tevreden moesten zijn. Met een practisch voorbeeld licht spreker verder de formule toe en toonf aan, dal bij een terrein, dat langer dan 60 jaar moet waditen voor het rijp is voor exploitatie dc waardevermeerdering geëlimineerd wordt- In strijd met het lager maken d huren zou het zijn als de gemeente lager ghrp dis- conteeren. Wie goed wil koopen, moet nooit als willig kooper optreden maar moet zich laten verknopen. De gemcenfe 'mag nooit zijn de koopster die tout prix de temmen tot zich neemt. Ze moet wachten tol do'terreinen worden aangeboden en als zoo'n -rrein komt moet men toetasten. Daarom kan het grondbedrijf nooit beperkt zijn. Een gemeente krijgt dan tegen rationcelcn prijs al die gronden, die in bijna afziénbaren tijd rijp wordt voor bebouwinc. Want een gemeente beeft nooit haast, een gemeente sterft niet en wacht tot de ander moe wordt en zelf tot de gemeente komt. Het grootste voordeel is, dat de gemeente langzaam komt in het bezil van een gordel om (Té stad. waar door geen uitbreiding tot stand komt zonder haar mcdewcri-. de voordeelen plukt van de waardevermeerdering. Boven dien is het een prikkel voor builenwonenden om zich in de stad te vestigen. Jn het bui tenland zien we dat in New-Castle, Ruhrorl, Dusseldorf e. m. a. plaatsen. - Toronto (in <ïe Ver. St) gaf pas een kaart uit met tal van terreinen in rood waarbij stond, al deze terreinen zijn geschikt voor in dustrieën en in eigendom van de stad. Nu wil niet iedere stad industrieën trekken. An dere steden trekken liever weer gezeten bur gers. Die kunnen het voorbeeld volgen van Duitsche steden, die adverleeren: Lief, gele gen. prachtige omgeving, goed onderwijs, la ge belastingen. Rustig afwachten moet de gemeente niet. anders gaat men haar deur voorbij. De ge meente moet weten, wat ze met haar grond bedrijf wil, welke personen ze wil trekken en daarvoor is de reclame onontbeerlijk. liet gemeentebestuur moet er zich reken schap van hebben gegeven of de bloei der ge meente en de waardevermeerdc. ing van tij - delijken aard is of van blijvenden duur. In het laatste geval kan het grondbedrijf een loonend zijn, in het eerste zal het tegenval len. Men moet nagaan of men de bevoiuin« sterker kan doen toenemen dan tot nog toe Bet geval was. Naast dat commercioele belang staan dc verkeersverbet^ring en de veruetering der woningtoestanden. Het verkeer is in Berlijn en Loncfen tfht- zettend druk, maar men maakt zich toch wel wat noodeloos bang. Er zijn wel enkele straten, waarin aüe verkeer is saamgBslon- ken. Als men indertijd ctle strain op groou- breedte had aangelegd zou de rentelast veel grooter zijn dan nu de verbreeding kan kos ten. Men hoeft geen 200 3C0 jaar vooruit tc zien. De eischen van het zullen in het algemeen niet zoo toenemen als wel eens gezegd wordt. Men ziet nu, dat een paar stra ten te nauw zijn, maar men ziet over het hoofd, wal het gekost zou hebben als alle stralen noodeloos breed waren gemaakt. En nu voeren die breede straten wel frfs^che lucht naar de stad, maar men vergeet dat ann het piltoresque wel wat verloren gaafln •die straten, waarin men elkaar haast niet ziet Wat de woningtoestanden aangaat; zorg voor lucht en licht in de nieuwe woningen; •zorg voor pleinen en parken, die even nood zakelijk zijn als goede woningen zelf. Psy chologisch en economisch onjuist is het, aan hem die zelf zijn brood kan verdienen, iets te schenken. Daarom moet men niet vervallen tot het systeem, dat men voor arbeiderswo ningen grond moet geven voor niet. Eisch ■wat de grond kost. Opwekking van zelfzorg en zelfvertrouwen is beter, dat zijn begrippen waarop ten slotte de maatschappij drijft. De gemeente öls grond- en huisbezitter moet te rade gaan met de maatschappelijke positie zijner tegenpartij, Eerst als de huurwaarde van zijn perceelen is gestegen en na langen duur mag ze de huur harer perceelen daar mee in overeenstemming Brengen. Doet ze dat niet, dan handelt ze onrechtvaardig te genover anderen. Het huren van een gemcen- tewoning mag nimmer een faveur worden. Het grondbedrijf moet men beschouwen als een zelfstandig geheel. Die afscheiding beeft principieel ten doel, dal men zich over hel beleid van ihet bedrijf een beter beeld kan vormen. En het middel daartoe is een voor het bedrijf passende boekhouding. De boekhouding eener Hollandsche gemeente past voor een bedrijf niet. De administra tie van een commercieel© onderneming moei

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1914 | | pagina 3