_JJit den omtrek.
STADSNIEUWS.
jioopen, daar het paard ook nog gc-red moest
gorden.
Fluks nam De G. een in de nabijheid lig
gende roeiboot en 't gelukte hem ook het
paard met den kop boven water te houden
tot er hulp kwam opdagen.
Slachtoffer van zijn plicht.
Vooraf gegaan door het bestuur van de Po*
jhtievereeniging „Door Eendracht saam ver-
honden", mert omfloersde banier der veree
niging en begeleid door een detachement po
litiedienaren onder geleide van een inspec
teur, werd Zaterdag te 's Gravenhage naar
de Algemeen© Begraafplaats gebracht het
Stoffelijk overschot van den agent van poli
tie Th. Gillemé. die ten vorigen jare tijden»
de werkstaking van de grondwerkers door
een steenworp aan het hoofd was getroffen
Ki sedert lijdende was gebleven.
Ter begraafplaats werd de kist door poli
tieagenten grafwaarts gedragen. Aan de groe
ve wijdde de iispecteur, de heer CorporaaL
Isous-ohef van de politie-afdeeling, waaraan
Gillemé laatstelijk verbonden was, een woord
Van hulde en waardeering aan de nagedach
tenis van den overledene.
Na hem sprak de waarnemende voorziuer
van de politievereeniging een hartelijk af
etiheidswoord tot den goeden trouwen ka*
ïneraad, die in de volle kracht des levens was
Weggerukt.
Eenzoet winstje. Verleden jaar ver
kocht de veehouder D. D. te Hoornaar een
nuchter stierkalf aan den heer B. te Leer
broek. Deze verkocht den stier in den herfst
aan C. B. te Leerbroek voor f 140. Op de
Centrale stierenkeuring, dezer dagen -*e Rot
lerdam gehouden, is den heer B. f 1200 voor
ket dier geboden.
Geëindigde staking. De sta
king hij den tramaanshg Winschoten—Ter
Apel is geëindigd. Het uurlaan is met twee
cent verhoogd» waarmee de arbeiders genoe
gen namen.
Staking bij de* Steenkolen-
Handelsvereeniging. Zaterdag heeft
het bestuur van Recht en Plicht de staking
afgekondigd bij de Steenkolen Handelsverce
niging le Amsterdam.
'Een vijftigtal vaste of losse kolentremmers
benevens 30 machine- en kraandrijvers zijn
tot -dusver bij het conflict 'betrokken. Volgens
de mededcelingen van werkliedenzijde is de
onmiddellijke aanleiding tot de moeilijkhe
den het ontslag van eenige vaste werklieden,
wfen (boeten van 50 ets. waren opgelegd, en
die daartegen bij de directie bezwaren had
den ingebracht. De bestuursleden van twee
vakvereenigingen werden niet ontvangen, en
(daarna hebben beide besturen de staking
uitgeschreven. Zoodra al het thans onderhan
den zijnde werk aÜgeloopen is, zullen alle ko-
leriwerkers der Siteenkolen Handelsvereeni
ging het werk neerleggen, als de zaak dan
nog niet tot een voor de arbeiders bevredi
gende oplossing is gekomen. Het S3. Geb-icu
van de Kon. Holl. Lloyd, hetwelk -op 20 Mei
en het s.s. Prins der Nederlanden, van de
stoomvaart maatschappij Nederland, hetwelk
•s$> 16 -Mei moet vertrekken, konden Zater
dag niet beginnen te bunkeren.
Volgens het bestuur van Recht en Plicht
weigert de directie alle overleg met de or-
ganisaties; thans is haar medegedeeld, dat
ernstige moeilijkheden uit haar houding kun
nen voortvloeien. "Wat de directie ook zeer
Sjivel geduid wordt, is, dat zij de werklie
den, dio met grieven aankomen, onmidde-
liik harerzijds met grieven overlaadt.
Volgens de directie is door haar de boete-
kwetsie hoewel ze van zeer ondergeschikt be
lang is, wel degelijk aan de werklieden uit
eengezet. Het ontslag aan de zes vaste ar
beiders werd gegeven wegens -dienstweige
ring naar aanleiding van een onbeteekenend
geschil met andere werklieden, waarin
eerstbedoelden gemeend hadden zach solidair
te moeten verklaren
Het gezag der justitie en de
L ot er ij w e t-o v e rtre d i n ge n. Voor
Arnhemsche gerechtshof is een loterij-zaak
behandeld, die door den Hoogen Raad naar
dat I-Iof was verwezen. De beklaagde, een
i>a&}2ht van De Tijdgeest was door den kan
tonrechter te Zwolle veroordeeld tot een
geldboete van f 5 of 5 dagen hechtenis.
In zijn requisitoir wees de advocaat, ge
neraal mr. van Lulofs Umhgrove er op dat
«1 die loterijzaakjes eigenlijk zijn een be
spotting van het Nederlandsch gezag en de
Nederlandsche justitie. Al die zaakjes ma-
ken den indruk, dat het staatsgezag niet bij
een wetsartikel kan verbieden, dat, wat hij
ariet wil dat geschiedt. Het gevolg is dat
iedere nieuwe zaak het bewijs levert, dat de
(ondernemers van die loterij zaken het in
slimheid van het gezag winnen. In plaats
van dit soort loterijen eenvoudig te verbie-
'üen zet men de deur nog verder open, hoe
wel men ziet dat men er op deze wijze toch
niet komt. Men overlaadt de rechterlijke
macht met een massa werk dat veel tijd
eischt en waardoor de goede gang van za
ken moet lijden. Door eenvoudig liet houden
van premieloterijen te verbieden. Indien
daarvoor geen vergunning was verleend, zou
de zaak uit zijn.
Nu cal men zien dat de strijd nog jaren
wxwdt voortgezet, waardoor veel werk zal
moeten worden gedaan dat weinig zal ha
ten.
"Wanneer men het staatsgezag nog eens
een enkele maal laat optreden, jblijft men
nog halverwege steken. Was nu nog maar
het gevolg van dit optreden, dat straffen
werden opgelegd, die ten slotte het werk
der maatschappijen onmogelijk zouden ma
ken. doch men ziet het tegendeel. Bijna
iteeds worden straffen opgelegd van vier of
vijf gulden boete waarom de ondernemer»
<8©r loterijen natuurlijk lachen.
Spreker gaf het Hof ook ernstig in over
weging in deze zaak een veel zwaardere
jtraf op te leggen. Spreker eischte veroordee-
hng tot twee geldboeten elk van 200 gulden
20 dagen hechtenis.
In vr ij held gesteld. De brieven-
l>esteller uit Venlo, die 6 dezer, verdacht
van verduistering, naar de "eva n ge nis te
Boermond, werd «rvergdbnacht, is Vrijdag
tear da N. R. Ot meldt, in vrübaid gesteld.
Brandstichting
In den nacht van Zaterdag op Zondag
omstreeks half twee werd te s Gravenhage
door een toeval een brand ontdekt, die, ware
er nog korte tijd vóór de ontdekking ver
streken, niet te berekenen ernstige gevolgen
had kunnen hebben.
Een inspecteur van politie volgde met eenige
agenten op het Hofspui een troepje luidruch
tige mannen, die uit de Bagijnestraat kwa
men. Met het doel eventueel nachtrumoer te
voorkomen, bleef de politie de mannen in de
gaten houden, toen plotseling een hunner
luidkeels branid riep.
Inderdaad zagen allen nu ook vonken vlie
gen. die blijkbaar kwamen owe het achterge
deelte van een sedert geruimen tijd ledig
slaand bovenhuis, boven de Union-bioscoop
aan het ednde van het Hofspui, en welk perceel
grenst aan een nauw steegje, in den volks
mond bekend als het Kaïksl raatje.
De politie trok dadelijk de brandschel op
de naburige Gedempte Gracht af, en binnen
zeer korten tijd was de brandweer uit de
hoofdkazerne in de Prinsenstraat aanwezig
met twee slangenwagens.
Gp een gang in hot achtergedeelte van
hot bovenhuis deed de brandweer een
verontrustende ontdekking. Het bleek haar
namelijk, dat op korten afstand van el
kander twee emmers boordevol met ben
zine opgehangen waren, ieder aan een
klein touwtje, dat aan een in het houtwerk
geschroefd oogje bevestigd was. Onderling
waren de emmers met den gevaarlijken licht
ontplofbaren en brandbaren inhoud verbon
den dóór dunne touwen, aan welke een der
einden, als lont dienst doende, Teeds brandde
Het toeval, dat dus ten tweeden male een
rol vervulde, heeft gewild dat het vlammetje,
waarmede het touw, dat de emmers verbond,
blijkbaar door kwaadwillige hand in aanra
king was gebracht, door de van het trapgat
komende tocht is gaan branden niet in de
gewilde richting naar de met benzine gevulde
emmers toe, maar gelukkig naar den tegen-
overgestelden kant, dus naar het allerachter
ste gedeelte van de bovenwoning en het vuur
zoodoende het houtwerk van het achterhuis
aantaste en daar den brand veroorzaakte
die van de straatzijde werd ontdekt.
Het eerste werk van de brandweer, die da
delijk den gevaarvollen toestand overzag, was
het touwcompiex, dat die emmers verbond,
door te snijden en de emmers geheel buiten
het bereik van vuur te brengen en te houden.
Hierdoor was het gevaar afgewend van een
ontploffing, althans van het on'staaai van een
vuurzee, die volgens het eenparige gevoelen
van de brandweerlieden hoogst ernstige ge
volgen had kunnen hebben in verband mest
de gesteldheid der wooing, grenzende aan
zoo'n nauw steegje, op hetwelk aan de eene
zijde verschillende slaapvertrekken uitkomen,
terwijl de andere zijde geheel door den muur
van het bioscopegebouw wordt gevormd. De
nooduitgang van de bioscope geeft tot dit
steegje toegang.
De ba-and op de achter-bovenwoning was
nu, onder leiding van den brandweer-com
mandant, den heer Tüdkermann, met twee
stralen op de waterleiding vrij spoedig ge-
bluscht. Het bleek nog, dat alle deuren op de
bovenverdieping gesloten waren en later
kwam nog uit een kast een groote flesch vol
benzine te voorschijn.
Hei perceel behoort aan zekeren S., iemand
die vroeger in de woning, waarvan het be
nedenhuis thans tot bioscoop is ingericht, een
hotel heeft gehouden.
Er zijn door de politie dadelijk pogingen
In het werk gesteld om den eigenaar van hel
perceel op te sporen.
De bioscope-zaal zelf heeft bij het blus-
singswenk niet veel waterschade bekomen.
Wél echter het gedeelte achter het doek, aan
hel einde der zaal, waar zich de zoogenaam
de Cabine met het projectiewerktulg, enz. be-
vindt.
Men verneemt nog dat eenigen tijd geleden
door dien eigenaar van hot perceel vergun
ning was aangevraagd ora cabasretuiivoerin-
gen te mogen geven in het alsdan te verbou
wen -perceel, maar dat dit door de bevoegde
autoriteit geweigerd was.
Na-der werdt nog vernomen, dat het zoaken
door de politie naar S., den eigenaar van het
perceel dat tegen brandschade verzekerd
is en waarop een hypotheek rust tot Zon
dagmiddag althans nog geen resultaat had
opgeleverd. Volgens opgave van huisgenoo-
ten zou hij zich reeds Zaterdag buiten dc stad
hebben begeven, naar Amsterdam meende
men.
De justitie heeft Zondag een onderzoek ter
plaatse van den brand .ngesteld, dat heden
zal worden voortgezet.
Het vermoeden beslaat dat of de eigenaar
zelf, óf een tussohenpersoon op de boven
verdieping is geweest kort vóór het uitbreken
van dien brand en bel onbemerkt -ïeeft kunnen
verlaten.
Vermeld dient -nog dat ook gevonden is
een wekkerklokje, dat van het vuur geleden
heeft, in verband waarmede de mogelijkheid
niet buitengesloten werd geacht, dat het uur-
weik op de eene of andere vernuftig wijze
dienstbaar gemaakt was aan het automatisch
doen ontstaan van een vlam in de touwge
leiding, die, zooals -gemeld, met de met ben
zine gevulde emmers in verbinding stond.
litie aangehouden en weer op vrije voeten'
gesteld.
(Tel.)
Verduistering» Men meldt uit Al
melo aan het Hbld.:
Dc officier van justitie heeft de aanhouding
gelast van een bekend inwoner dezer stad
die verdacht wordt van verduistering tot een
'bedrag tvan f 2000. De gezochte is voortvluch
tig en vertoeft vermoedelijk in hot buiten
band.
Deserteur aangehouden. Vrij
dag avond is aan boord van het s.s. Rotter
dam aangehouden (le milicien J. de II die
gedeserteerd was van het 3e regiment infan
terie te Bergen op Zoom en thans voorne-»
mens was naar Amerika te vertrekken.
Ongeluk bij den arbeid. De
arbeider G. J. L. te Hengelo (O.) werd in het
begin der vorige wëek ernstig aan het hoofd
verwond door een slag van de kruk van een
dommekracht, waarmee hij een boom op eeD
wagen werkte. Vrijdag is de man aan de ge
volgen overleden.
Kind onder de stoomtram
Een kind van M. W. te Hillegom, dat Dins
dag j.L onder de stoomtram is geraakt ten
gevolge van op- en afspringen der wagens,
is in het ziekenhuis te Leiden aan de beko
men verwondingen overleden.
Trap van een paard. De werk
man E. te Noordwijkcrtiout kreeg bij het
ploegen zulk een hevigen trap van een der
paarden, dat een zijner rfbben gebroken is.
Men vreest voor zijn leven.
Verdronken. Donderdag avond is
in de Kuipershaven te Dordrecht een twaalf-
Jarige jongen bij het spelen te water geraakt
en verdronken.
Verdronken. Te Haarlemmerliedc
nabij de Liebrug werd Vrijdagmorgen uit de
Amsterdamsrhe vaart het lijk opgehaald van
een manspersoon. Na onderzoek van de op
het lijk bevonden papieren bleek het te zijn
het stoffelijk overschot van een zekeren pak
huisknecht te Haarlem.
Vrijdagmiddag geraakte de 40-jarigo
landbouwer R. te Rumpt (gem. Deil) bij bet
naar de weide brengen van een veulen in een
sloot en verdronk.
Spoorwegongeluk bij Nuth
(Limburg). Een ooggetuige schrijft:
De Staatsspoor had 8 Mei weer een spoor
wegongeluk te boeken. Een volgeladen goe
derentrein, komende van de richting Heerlen,
liep bij het slation Nuth tegen de laatste drie
wagens van een goederentrein, komende van
de richting Sittard. De machinist van eerst
genoemde trein zag het onheil naderen, maar
kon zijn machine, door onbekende oorzaak,
niet remmen, dus niet tot stilstand brengen,
Zijn trein kwam van een zeer hoogen heuvel
afdalen. Tegenwoordigheid van geest liet hem
slechts gelegenheid den stoom af le sluiten en
de vuurkast te openen. Na aldus gedaan
hebben, wat niet zonder gevaar voor eigen
leven nog mogelijk was, sprong hij ter elfder
ure van zijn machine en kwam redelijk goed
op de spoorbaan terecht.
Minder gelukkig was de remmer, die, voe
lend den schok, zijn hoofd huiten de wagen
slak, en op 't zelfde moment door de deur
der omvallende wagen ernstig werd verminkt.
Doctor Weber te Nuth schonk den armen
kerel de eerste hulp; later bijgestaan doorzijn
broeder, Dr. Weber te Heerlen, die onver
wijld per zleken-auto op de plaats des on-
heils gekomen was.
Wij waren met ongeveer veertig reizigers te
Nuth aangekomen, met bestemming voor vol
gende stations. Ook ons had deze ramp kun
nen treffen, zoo de eerstgenoemde trein door
oponthoud ons ter plaatse zou zijn gepasseerd.
Een deel der reizigers, waarbii ik zelf.
moest naar hel kolcn-centrum (Kerkrade-
Rolduc). Om de reis daarheen te kunnen
voortzetten, gaf men ons gelegenheid over en
langs de brokstukken na 5 minuten loopen
één goederenwagen te bereiken, waarmee we
allen, als haring in een ton, de reis hebben
kunnen vervolgen.
School- en Kerknieuws.
Bii Koninklijk besluit zijn benoemd i
tot lid en voorzitter der commissie, aan welke
in 1914 wordt opgedragen het afnemen van het
examen bedoeld in ert. 12 der Hooger-onder-
wijswet, dr. C. J. Vmkesteyn, inspecteur der
gymnasia
tot leden der commissie*
dr. P. V. Sormoni, rector van het openbaar
gymnasium te Nijmegen J
M. van Everdingen, rector van het Roomsch-
Katholiek gymnasium te Amsterdam;
dr. J. Niemeijer. rector van het openhaar
gymnasium te Zwolle}
J. Cuypers, leeraar aan het Roomsch-Katho-
liek gymnasium te Rolduc;
dr. J. Mehler, leeraar aan het openbaar gym
nasium te Amsterdam;
dr. A. H. Kan, rector van het openbaar gym
nasium te Dordrecht»
dr. E. Bessem. rector van het Christelijk gym
nasium te Utrecht
J. Martin Müller, leeraar aan het Gereformeerd
gymnasium te Amsterdam;
^r' Vttn Bonkhuijzen hoopt, naar „De
Stand, meldt, in Juni in Amerika in het huwe
lijk te treden, de huwelijksreis naar Europa te
maken, en denkt einde Juni in Nederland te zijn
waarschijnlijk zal dr. v. L. de Chr.-Geref. Kerk
op de Synode in Nederland vertegenwoordigen.
Ook prof. Ten Hoorn en prof. Ticmen de Vries
en echtgenoote en eenige predikanten komen
dezen zomer naar Nederland.
Kunst en Wetenschap.
Te Wageningcn is een afdeeling der
Maatschappij van Toonkunst opgericht.
ConfessioneeEe Vereeniging.
Men schrijft aan het N. v. d. D.:
Dit jaar zal het 50 jaar geleden zijn, dat
bovengenoemde vereeniging opgericht werd.
In 1864 opgericht, heeft zij haar werk ma
gen voortzetten tot op heden. Dit werk be
staat daarin, dat de vereeniging blijft aan
dringen op reorganisatie der kerkregeering,
(volgens dc vereeniging belemmert het orga-
nisaticvertSand van 1S1B dc kerk als kerk op
te treden), daarbij vooral den nadruk leg
gend op het belijdend karakter der kerk, ter
wijl zij pleitte voor het herstel der Classi-
kale vergaderingen.
Op Woensdag 3 en Donderdag 4 Juni heeft
bet hoofdbestuur besloten op eenige feteste-
lijke wijze dit feit te herdenken. Echter zal
het geen feestelijke bijeenkomst zijn in den
gewonen zin van het woord, wijl het doel
der vereniging dit niet medebrengt. In de
groote zaal van Buitcnlust, aan de Maliebaan
Utrecht, zullen de vergaderingen gehou
den worden.
Het doel 4s den eersten dag te openen met
een dank- en bedestond, welke rvleid zal or
den door dr. D. J. Karres, van 's Graven
hage; in de middagvergadering zal dr. J.
Srliokking van Leiden, een gedachtenisrede
uitspreken. Daarna een gemeenschappelijke
maaltijd in Buitenkist.
Den tweeden dag wordt de gewone jaar
lij ksche vergadering gehou-den.
Van den D-lrein, die 12.01 uit Den Haag
naar Utrecht vertrekt en aldaar te 1.10 moet
aankomen, zijn Zaterdag op het kruispunt ter
hoogte van het iBuurtstelion, een Duitsdhe
wagen en een goederen wagen ontspoord.
Van het personen-rijtuig braken de achter
as en -wielen. Gelukkig bleef de wagen, die
geheel met passagiers bezet was, overeind
staan. Was hij omgevallen, zeker zouden er
ernstige ongelukken gebeurd zijn, terwijl nu
iedereen er zonder kleerscheuren afkwam.
Het ongeval werd veroorzaakt door het om
zetten van een wissel, vóór öbt d!e geheele
trein gepasseerd was.
De treinenloop ondervond groote stoornis.
Sommigen treinen hadden meer can een uur
vertraging. Voor enkele treinen naar Amster
dam, waren de passagiers genoodzaakt even
voorbij het Buurtstation In te stappen, zoodat
de menschen die anders op het Centraal Sta
tion over moesten stappen, nu met hunne
bagage nog een heel eind te loopen hadden'.
De treinen uit de richting Gouda stopten
ook ter zelfder hoogte, om de reizigers uit te
laten stijgen-
Na vijf uren werkens, slaagde men er in
den weg vrriji te maken.
Vele autoriteiten waren op het terrein aan
wezig.
meenlcbesturen een beperkte taak op; naast
den plicht tot het maken cener Bouwveror
dening, en in sommige gevallen tol het mt'«
t en van een plan tot uitbreiding, wordeh
'-leclits bevoegdheden toegekend; ja zelfs
wordt de bevoegdheid om tot eigen bouw
over te gaan afhankelijk gesteld vnn de
..noodzakelijkheid", die moet zijn gebleken.
Wij zijn evenwel van meeiving, dal de taak
der gemeente veel verder gaat dan in de
Woningwet is aangegeven. Wil de Woning
wet inderdaad de vruchten afwerpen, «ik
daarvan mogen worden verwacht, wil wer
kelijk duurzame verbetering intreden in de
wijze, waarop dc onderste lagen der maat
schappij zijn gehuisvest en dezo gepaard gaan
met dc moreele, hygiënische en economische
voordooien, -die daarvan het gevolg kunnen
zijn, dan kan niet worden volstaan met hot
vcrleenen van ~ihulp, alleen voor deu bouw
van woningen; daarnaast zal het dan even
zeer noodig zijn, de mididelen te verschaffen
althans de pogingen om die te verkrijgen
te steunen die er toe zullen leiden, dat de
categorieën van menschen, voor wie in de
allereerste plaats wordt gebouwd, worden
opgevoed voor een hoogeren woningstan-
daard. Niet alleen het bezit eener betere wo
ning heft de bestaande misstanden op; het
leeren gebruiken van de woning zal veel meer
blijvende venbetering brengen. Daarom zal
het op den duur nooddg zijn, een of m« er
deskundigen aan te wijzen, die rich met deze
sociale taak willen belasten.
- dr. J .S. Theissen, leeraar aan het openbaar
De bioscoop in het benedenhuis wordt niet gymnasium te Groningen
geëxploiteerd door den huiseigenaar zelf.
Een dreighriefschrij ver a an-
gehouden. Eenige dagen geleden is door
den burgemeester van Amsterdam, prof. mr.
J. A. van Hamel en den hoofdcommissaris
aldaar een dreigbrief ontvangen, van iemand
die. f 150 eischte, te deponeeren op een aan
gegeven plaats; wanneer niet aan dien eisch
werd voldaan, zou hij met vuurwapenen op
treden.
De geadresseerden hebben dat eerste ge
schrijf onopgemerkt aan zich laten voorbij
gaan, tot de dreigbriefschrijver andermaal
genoemde personen lastig vieL Vrijdag is hij
gearresteerd, t Is zekere Hendrik Du der-
sta dt, een oude bekende der justitie, die ook
eenige jaren te Yeenhuken doorbracht en
door prof. mr. J. A. van Hamel aan een be
trekking geholpen was.
Eenige dagen geleden heeft hij ook in den
Haag geopereerd.
Hij schreef een dreigbrief aan den minis
ter van werd door de Hnanche W
A. L. van Bceck, leeraar aan het openbaar
gymnasium te Leiden
G. P. G. de Bruyn, leeraar aan hot openbaar
gymnasium te Amersfoort;
dr. J. S. G. Gleuns. leeraar aan het openbaar
gymnasium te Leiden
dr. H. van der Kamp, leeraar aan het open-
Baar gymnasium te Middelburg.
Naar de Leeuw. Ct. meldt, is de heer G.
Kalma benoemd tot leeraar aan het Technicum
te Hainichem L Sa.
Onderwijs in Indië. Volgens een
telegrafisch bericht uit Batavia aan het „Hbl."
is aldaar geslaagd voor het Europeesch onder-
wijzers-examen mejuffrouw W. Ratu Langie, een
Minahassasche van geboorte. Zij ie het eerste
inlandsche meisje, dat een zoodanig examen
heeft afgelegd
Zoo haar bij de regeering een goede ontvangst
ten deel valt, zal het door haar gegeven voor
beeld een aansporing kunnen zijn voor hare zus
ters om zich In die richting te bekwamen en
zullen de Kardni-echolen ook eerlang beter aan
het doel kunnen beentwoaeden,
Volkshuis venting.
Wij laten het schrijven van B. en W.
aan den Raad, waarvan wij in ons vorig
nummer slechts de conclusie gaven, thans
•volgens belofte in zijn geheel volgen:
•Bij beslnit van 24 Februari j.l. werd om
advies in handen van ons college gesteld een
adres van de woningbouwvereeniging Volks
belang, alhier, houdende verzoek, haar ten
behoeve van iden bouw van een aantal arbei
derswoningen, hetzij in koop, hetzij in erf
pacht, af te staan een gedeelte van het aan
de gemeente in eigendom toébefhoorende ter
rein aan de Watersteeg.
Uit een nader tot uwe vergadering ge
richt schrijven, gedagteekend 11 April 1914,
blijkt, dat de vereeniging voornemens is.
wanneer zij een geschikt terrein voor den
bouw heeft gevonden, overenkomstig 7 der
Woningwet een voorschot aan te vragen.
Bij de te nemen beslissing over het eer
ste verzoek dient derhalve wel rekening te
worden gehouden met het voornemen der
vereeniging.
En nu dus andermaal de vraag aan de
orde zal komen, of een voorschot, als bij de
Woningwet bedoeld, an een vereeniging zal
worden verleend, schijnt het ons toe, dat het
oogenblik is gekomen, een beslissing te ne
men over den in de toekomst le volgen weg.
Daartoe bestaat ook aanleiding, nu wij
nog hebben te ajdviseeren op de tot uwe ver
gadering gerichte adressen van de afdeeüng
der Soc. Dem. Arb. Partij en den Amersfoort-
schen Bestuurders Bond, van C December
1913, en van 127 inwoners, van 6 December
1913, strekkende om van gemeentewege een
voldoend aantal arbeiderswoningen te doen
bouwen en deze beschikbaar te stellen ook
voor de armsten.
De vraag, die beantwoording eischt, kan
aldus worden gesteld:
Op welke wijze worden de belangen der
volkshuisvesting het 'best gediend, door aan
verschillende vereenigingen steun te verke
nen, of door de werkzaamheid op dit gebied
zooveel mogelijk te concentreeren en in han
den te leggen van een krachtig nchaam?
Bij het beantwoorden van deze vraag zal
dan tevens gelegenheid kruinen worden ge
vonden. de vraag te bespreken, of tot Ge
meentelijken bouw moet worden besloten.
Vanned kgt de woningwet aan d« ge-zoo krachtig mogelijke vereeaigingeo, $n
Dit vooraf op te merken, ie lioodig, omdat
bij het beantwoorden van de gestelde vra ig,
met een en ander dient rekening le worden
gehouden.
Wordt toch deze meening gedeeld, dan
zullen er in het vervolg daaromtrent voor
waarden dienen te worden gesteld bij het
verkenen van voorschotten. En dan epringl
het hierbij al dadelijk in hot oog, dat (li-
taak der gemeente steeds moeilijke word1!,
naarmate hot aantal vereenigingen toeneemt
de vraag rijst zelfs, of omtrent deze werk
zaamheid wel verplichtingen kunnen word
opgelegd aan vereenigingen, die cr zich t
bepalen, een klein aantal woningen te bou
we»
Zooals bekend is, draagt de imeente, i
het verkenen van voorschotten, de ris:
dio daaruit voortvloeit. Elders werd op 1
gewicht hiervan met nadiruk gewezen. F
al erkennen wij nu gaarne, dat dit feit gee;
Aanleiding mag geven om steun te weig'
ren, wel vloeit daaruit voort de plicht on
een voortdurend toezicht te houden op de
handelingen der vereenigingen, hun admi
nistratie en boeikhou'iing naarmate dus
aantal vereenigingen grooter wordt, neem'-
de taak van de gemeente in omvang en mo;
lijkheid toe.
De werkzaamheid op het gebied van
volkshuisvesting houdt ten nauwste verba i
met de ontwikkeling der gemeente en de sa
menstelling harer bevolking.
Het 4s dus noodzakelijk, voortdurend
de hoogte te blijven van de beschikbare
ninjgen, om of tegen te gaan of te bevordc
ren.
Zijn de belangen .der volkshuisvesting
hoofdzaak toevertrouwd aan een vereenigin
dan is het mogelijk, dat de gemeente vooi
durend met die .vereeniging in overleg treed
omtrent de behartiging dier 'belangen.
Er is echter nog een omstandigheid, di
overwogen dient te worden: de vereenigin;
„Volkshuisvesting^ is - - --•achtig op ge
treden door te besluiten tot den bouw der
88 woningen aan den Liendertschen weg
Met den bouw dezier woningen is het plan
dier vereeniging echter niet voltooid. Het is
ons beleend, dat zij reeds bezig is, plannen te
■ontwerpen tot "eheele bebouwing van de
haar toebehoorende terreinen, waarbij ook
wordt overwogen, de stichting v^n een 1»ad
huisje. o
De uitvoering dezer plannen zal worden
fecdreistf indien andere reen i gin gen lot
woningbouw besluiten; voor overvoering van
dc markt toch dient te worden gewaakt
Bovendien zijn met genoemde vereeniging
onderhandelingen gevoerd over den bouw
van woningen voor ^rmsten, van
woningen dus, waarvan de huurwaarde min
der bedraagt, dan noodi<? is to* dekking van
de ko6ten. De ""mepnte zou dan, door sub-
ridieiering, de vereeniging tot dien Kouw in
staat stellen.
In beginsel is „Volkshuisvesting ET be
reid, haar medewerking te verkenen; plan
nen voor zulken bouw zijn reeds in bewer
king.
Deze wijze van voorziening in de behoefte
aan woningen voor die categorie van men
schen, schijnt ons verre te verkiezen boven
gemeentelijken bouw.
Het schijnt ons allereerst voor de gemeen
te geen gemakkelijk uit te voeren taak, wo
ningen te exploiteeren; de administratie en
de werkzaamheden, die daaruit voortvlooien,
zijn voor de gemeente veel moeilijker dan
voor particulieren. Maar al wTare dit anders,
de opvoedende taak die hier vooral dient te
worden betracht, kan de gemeeaite zeer
moeilijk op zich nemen.
Vrees, dat niet voldoende in de behoefte
aan woningen zal worden voorzien, behoeft
niet te bestaan. Het voortdurend overleg, dat
kan worden gepleegd en de nauwkeurig#
controle, die wordt ingesteld, houden d#
/Gemeente voldoende op de hoogte van de
toestanden, terwijl de vereeniging bereid tel
zijn, tot aanbouw over te gaan, telkens als dit
noodig blijkt en de Gemeente haar daartoe
in staat 6tell.
Na overweging van een en ander, *tjn
tot de stellige overtuiging gekomen, dat
belangen der volkshuisvesting in het algé-
meen, het best zullen worden gediend dooj
enkele krachtige vereenigingen, en dat ook
de belangen der Gemeente daarbij het méést
gebaat zullen zijn.
Indden Uwe vergadering zich hiermede
zoude kunnen vereenigen, geven wij in óYdfr
weging, te besluiten, ons te machtigen:
1. om aan de vereeniging „Volksbelang
te berichten, dat, hoezeer haar streven o© m
het belang der volkshuisvesting werkzaam
t« zijn, op hoogen prijs wordt gesteld» de
Raad van meening is, dat dit streven ondietf
de gegeven omstandigheden het best bevor
derd wordt door den te verrichten areWd tjk
centraMseeren hij zoo weinig mogelijk,