STADSNIEUWS.
Uit den omtrek.
'«ge personen, toen de politie van het publiek
{veel last ondervond, door een inspecteur van
ipolllie e u persoon doodgeschoten cn een ern
stig gewond.
r Een en ander hald tot aanleiding de over
brenging van een arrestant door genoemden
Inspecteur. Omtrent het aritieke oogenblik
jezen wij
J Een agent grijpt mede den arrestant van
jdon inspecteur aan en verdedigt zich met zijn
hartsvanger tegen het slaan en trappen der
'cfhibs. Den inspecteur wordt nu een hevige
slag in den hoüs toegebracht, waardoor hij
Iduizelig wordt, doch toch nog ziet wie sloeg.
Hij laat zijn arrestant over aan den agent van
politie en zet zijn aanvaller na. De groot e
groep spli/tlste zich nor in tweeën; de eene
Selft keert zdcfh tegen den inspecteur, die zijn
aanvaller wist te grijpen, de andere tegen
den agent, die nog steeds den eersten arres
tant vasthoudt.
De inspeateur heeft toen zijn revolver ge-
Iroldcen en gelastte ruim baan te maken, daar
hij anders van zijn wapen gebruik zou ma
ken. Op hetzelfde oogenblik is, zonder dat de
Inspecteur het gewild heeft, de revolver af*
gegaan, waardoor een man licht in den hals
k gewond. Br is toen op den inspecteur een
bndere man in gebogen houding afgekomen,
vermoedelijik met de bedoeling hem te schep
pen. Toen is een tweede schot van de revol
ver afgegaan, waardoor de man, die in ge
bogen houding op den inspecteur afkwam,
doodelijk in het hoofd getroffen werd. Hij
overleed bij aankomst in het ziekenhuis. De
lichtgewonde man is een broeder van den ge-
doode. De heftigste verzelpleger is eveneens
een broer van het slachtoffer. Zij waren allen
!e Arnhem tijdelijk in het rijwielvak werk
zaam.
Behalve de gewonde en deze laatste zijn
door dc politie nog drie perscmen aangehou
den en ter beschikking van de justitie gesteld.
Dp hot terrein van den strijd is een ploertcn-
dooder gevonden, waaruit, wanneer er mee
geslagen wordt, automatisch een dolk te
voorschijn springt. Vermoedelijk is de inspec-
eur met dit gevaarlijke wapen geslagen. De
halskraag van ziin uniform heeft den slag ge
broken, zoodat -de toegebrachte verwonding
«ermoedelijk niet van ernsfcigen aard is.
Nader meldt men:
De overledene woonde in Amsterdam. Hij
Is 22 jaar cn ongehuwd.
Wij lezen nog In het Hbld.:
Toen het noodlottig schot was gevallen,
heeft de inspecteur Van der Meulen zich naar
hel politiebureau begeven om voor een bran
card te zorgen. Intuschen hebben burgers te
vergeefs telefonisch getracht medische hulp te
krijgen voor den doodelijk getroffen man. Na
ruim 20 minuten kwam de poliliebrancard,
doch er verliep weder geruimen !'id vóór de
zieltogende man daarin was neergelegd om
naar het ziekenhuis te worden gebracht.
Men is in de omgeving van de plaats, waar
bet noodlottig treffen geschiedde, van oor
deel, dat door een meer tactvol optreden het
tragische voorval voorkomen had kunnen wor
sen.
De schade wordt niet door verzekering ge
dekt.
Garni zoen.
De kapitein J. Kooiman, van het 16e reg.
inf., werkzaam onder de bevelen van den
chef van den gencralen staf te 's-Gmvcnhage
wordt (gedurende de maanden September en
October gedetacheerd op het stafbureel der
(4do divisie te Amersfoort.
Hoofdcursus.
In de commissie belast met het afnemen
van het toelatingsexamen tol <lcn hoofdcursus
tn 1914 zijn o-a. benoemd:
Tot lid en voorzitter de majoor G. \V. F.
Epkema van het 16e reg. Inf.; tot lid de ka-
pitein B. C. Ootmar van het 16e rcg. inf.
Bidderschap van Utrecht.
In de jaarlijiksche algemecne vergadering
van de Ridderschap van Utrecht j.l. Zaterdag
gehouden, zijn geadmitteerd als leden de hoog
geboren heeren j'hr. Jan Arend Hoeufft te
Vianen cn jhr. Hendrik Wijnand Cornells
Hooft te 'Huis ter Heide. Bij de pedSodieke. be-
stuursverkiezing zijn herkozen: tot voorzitter
jhr. J. M. van Asch van Wijck; tot secretaris
thesaurier jhr. Louis v. Loon, tot gecommit
teerden: Jhr. J. W. A. Bairclimaji Wuyliens,
G. J. Th. baron Streden us en jhr. G. W. J.
Hooft
Na afloop der vergadering vereenigden de
leden zich aan een gemeenschappelijken
maaltijd, waaraan door een 24-tal leden werd
deelgenomen.
Ineensmeltdng Geref. Kerken.
De Stichtsche Courant bericht, dat de
Kerkeraad der Gereformeerde Kerk A in be
ginsel besloten heeft tot plaatselijke ineen
smelting, over welker vereeniging binnen
korten tijd cene vergadering zal worden ge
houden.
In het feit dat in de met ingang van 1 Mei
1.1. in werking getreden zomerdienstrcgeling
der Nederldndsche Centraal Spoorweg-Maat
schappij bereids vermeld worden de aanslui
tingen te Huis ter Heide van en naar Amers
foort na de nieuwe tramlijn, hebben we aan
leiding gevonden ter bevoegdcr plaatse eens
naar meerdere bijzonderheden omtrent deze
nieuwe lijn te informeeren, alsmede eens op
de terreinen zelf, den stand van zaken op te
nemen.
Waar men ons ter zake het verstrekken van
nadere gegevens zeer ter wille betoonde, kun
nen we onzen lezers omtrent de tramlijn
Zeist—Amersfoort het volgende mededeeien:
Het aanvangspunt der lijn ligt te Zeist. De
nieuwe lijn sluit daar aan op de van de rich
ting Driebergen komende tramlijn, en wel op
het Stationsplein, nabij de remises enz. der
electrische tram UtrechtZeist v.v. Waar Zeist
het aanvangspunt der nieuwe lijn is, zullen
daar ook dc verschillende dienstgebouwen
worden opgericht, alsmede verschillende wer
ken worden uitgevoerd om de lijn te doen aan
sluiten op den spoorlijn naar Huis ter Heide.
Brandstichting te Den Haag.
S., de eigenaar van 't perceel aan 't Hofspui
le Den Haag, waarin in den nacht van Za
terdag op Zondag brand uitbrak onder zeer
verdachte omstandigheden, is te Amsterdam
opgespoord en overgebracht naar het politie
commissariaat der 2e afdeeling te Den Haag,
om door den commissaris, den heer Dietz. t
worden gehoord.
Ondanks zijne ontkentcnis n zijn voorgeven
dat hij het slachtoffer werd van wraakneming,
heeft de politie termen gevonden om den gear
resteerde in bewaring te houden. Meer en
tneer blijkt de brand gesticht te zijn langs me-
chanischcn weg, met behulp van een wekker
klokje en een met benzine of petroleum ge
vuld glazen bakje, waarin op een gegeven
oogenblik een vonk moest vallen.
Verduistering door een rechterlijk
ambtenaar.
Nader wordt gemeld omtrent het vermelde
geval van verduistering van f 2000 te Alme
lo, dat door den officier van justitie mr.
Schaepman aldaar de aanhouding wordt ge
vraagd van mr. P. S. G., ambtenaar van hel
openbaar ministerie bij de kantongerechten
bi het arrondissement Almelo, secretaris-pen
ningmeester van de Kamer van Koophandel
En van de Commissie voor de verbetering der
Overijselsche kanalen. -Bovendien is hij se
cretaris-penningmeester van de Kon. Ned. Po-
Btiehondenvereeniging.
Mr. G. heeft sinds eenlge dagen zijn stand-1
plaats zonder verlof verlaten.
Wegneming van f 900 0. Gisteren
morgen betaalde een gelddrager on het kan-
loor cargadoors Van Es en Co. te Rotterdam
f 9000. De 18-jarige kantoorbediende W. H.
Bouwens ontving het geld en vluchtte er mede
blootshoofds .door een zijdeur. ?ijne ops orinc
wordt verzocht.
Een dader van 15 inbraken. De
te Zwolle aangehouden inbreker E. B. heeft,
naar de N. R. Cl. meldt, bekend, dat hij den
Inbraak op den huize Belmonde te Wagenin-
gen gepleegd heeft in den nacht van 16 on 17
October 1912. Do ontvreemde voorwerpen,
goud, zilver enz. heeft hij te Antwerpen ver
kocht. In het geheel heeft B. thans bekend 15
Inbraken gepleegd le hebben, van de verschil
lende die hem ten laste gelegd worden.
Begrafenis Ds. Rudolph.
De ter aardebestelling van het stoffelijk
overschot va-n ds, Rudolph, zal a.s. Donder
dag te Leiden plaats hebben.
Daags te voren wordt het stoffelijk over
schot van hier naar Leiden overgebracht, om
geplaatst te worden in de Geref. kerk op de
Oude Vest, waar dc overledene, gelijk wij gis
teren reeds in herinnering brachten, 21 jaar
het predikambt hcetf vervuld. Donderdagoch
tend wordt in die kerk een lijkdienst gehou
den.
Personalia.
Mr. J. D. Werkman, de vroegere secretaris
dezer gemeente, slaagde te Leiden voor het
examen voor den Indischen Rechterlijken
Dienst.
De heer D. Gongrijp hoopt den len Juni
den dag te' herdenken, dat hij voor 121 iaar
aangesteld werd tot kastelein van de sociëteit
Amicitia.
De (Hooge Raad verklaarde gisteren niet-
ontvankelijk het revisie-verzoek van P. B.,
door de rechtbank te Utrecht en *t Hof te Am
sterdam veroordeeld tot 3 jaar gevangenisstraf
wegens het eene vrouw, die in zwangeren toe
stand verkeert, een behandeling doen onder
gaan, de verwachting bij haar opwekkende
dat daardoor de zwangerschap kon worden
Verstoord.
Soest. Zondagavond Is in de buurtschap
0de Birki" onder deze gemeente afgebrand de
nieuw gebouwde boerderij bewoond door da
familie van Roomen. Een sdhuur met hooiberg
werden mede een prooi der vlammen, terwijl
Ie levende have gered werd.
De brand is ontstaan doordat kinderen met
lucifers speelden In de onmiddellijke nabij
heid van den hooiberg.
Cury-Na-G a e 1.
Rev. Irwin Brown, dc geestige schrijver van
,An Irishman's difficulties with the Dutch
language" komt 19 Mei in de ve**eeniging een
lezing houden over „O Neills further Adven
tures in Holland and his marvellous Use
the Telephone."
Dat belooft stellig een goede avond te wor
den en het bezoek zij aanbevolen aan allen,
die van gezonde humor houden, maar vooral
aan de meergevorderde leerlingen van het
Gymnasium en II. B. S.
Leeraressen Industirieonder-
w ij s.
Zaterdagmiddag heeft de Vereeniging
van Leeraressen bij het Industrieonderwijs
haar eerste jaarlijksche vergadering in de
Industrie- en Huishoudschool te Amersfoort
gehouden. Uit het jaarverslag bleek, dat de
vereeniging 117 leden telt. Mej. N. van Ber-
kum werd als presidente (herkozen. In de
plaats van mej. M. W. Anbeiter, die niet her
kiesbaar was, werd gekozen mej. C. Beek
huis te Zwolle.
Des avonds heeft mej G. Eggers, leerares
aan de Industrieschool voor meisjes te
's-Gravenhage een lezing gehouden over: het
tegenwoordig programma voor de akte nut
tige handwerken, dat zij niet in overeenstem
ming acht met de eischen van de praktijk.
Daarom moet aangedrongen worden op ver
andering en wel op een splitsing in: één ak
te uitsluitend voor de L. S. en één, '"ie het
redht geeft om voor -de akte op te leiden en
les te geven aan vak- en huishoudscholen.
(N. R. C.)
Staatspensioen.
Alhier is opgericht een afdeeling van den
Ned. Bond voor Staatspensionneering met aan
vankelijk 18 leden. Het voorloopig beduur be
staat uit de heeren A. J. Looxma van Wei deren
baron Rengers, J. W. Krom en mr. D. J. van
Schaardenburg.
Vischafslag.
Naar men ons meedeelt, bestaaniHjl den heer
G. Bunte, vischhandelaar alhier, ernstige
plannen tot oprichting van een particulieren
afslag, verbonden aan zijn reeds bekende zaak
Telefoon.
Aan het plaatselijk telefoonnet zijn aan
gesloten onder
No. 1-19 mej. S. A. v. Walree, v. Persijnstr.
No. 338 de heer Visser, slager, Langestraat.
No. 337 firma Heyligesrs en Verhoef, kassiers
Muurhuizen 25.
No. 339 de heer C. Ruitenberg, metselaar,
Westsringel 2.
No. $41 Wed. W. A. Ramselaar, in manuf.,
Krommestraat 4.
No. $42 de heer Beltman, gem.-architect, Vlas
akkerweg.
No. 343 firma W. van Beek, rijwielhandelaar,
Kerkstraat 4.
No 344 de heer D. Juffer, timmerman en aan
nemer. Kampstraat 64.
De nieuwe tramlijn Zeist—Amersfoort
Zooals men zal weten, (destijds maakten wij
er reeds melding van), heeft de Ooster Stoom
tram-maatschappij besloten hare lijnen uitte
breiden met een nieuwe verbinding, een tram-
fijn van Zeist naar Amersfoort.
Aan de Slotlnan, naast, en evenwijdig met
de bestaande loods voor motorwagens der
clcclilsche 'Irani Utrechb—Zeis't, wordt een
perron aangelegd, terwijl achter dat gebouw,
aan den linkerkant van de Sehacrwijder Park
laan een dienstgebouw wordt geplaatst, voor
het cene gcdeello ingericht als goederenloods,
terwijl het andere gedeeUte wordt bestemd
voor schaftlokalen, magazijn, bureau enz. Ver
der wordt er op het terrein, grenzend aan net
spoorweg-emplacement, een afzonderlijk em
placement aangelegd ten dienste van de tram
treinen. Dit emplacement loopt tert aan den
Dalweg, alwaar een groote loods voor motor
en aanhangwagens wordt gebouwd. Met het
voor dit gebouw bestemde terrein is rekening
gehouden met eene e\<entueele uitbreiding.
Waar we hier een loods voor motorwagens
noemen, zij «levens vermeld dat de tramtreinen
op deze lijn zullen bewogen worden door wa
gens voorzien van z.g. 'benzo-motoren, zooals
deze reeds op de lijn naar Doorn enz. bij de
O. S. M. in gebruik zijn.
Vooralsnog zal er dus niet gebruik worden
gemaakt van electrische tractie volgens het
beugel- of trolly-systecan.
Met al deze werken te Zeist is men nog
slechts in de allereerste voorbereiding, doch
waar, naar men ons mededeelde, cr naar ge
streefd wordt <le nieuwe lijn in het begin van
de maand Juli van dit jaar in exploitatie te
kunnen nemen, zal er ongetwijfeld met voort
varendheid worden gewerkt.
Wat de eigenlijke lijn zdf betreft en de
richting welke zij volgt, zij vermeld dot op
hel traject Zeist—Huis ter Heide gebruik
wordt gemaakt van de spoorbaan der lijn
Zeist^de Bilt.
Dit traject wordt dan ook aangelegd als
dubbel spoor, terwijl het traject Huis ter
Heide—Amersfoort in enkel spoor zal worden
gehouden mét een aantal wisselplaatsen. De
spoor wijdte der nieuwe lijn bedraagt 1.067 M.
Aangezien de spoorlijn Zeist—de Bilt is aan
gelegd volgens normaal spoorwijdte (1.135
M.), kan voor de tramtreinen geen gebruik
worden gemaakt van dat spoor. Om daarin
te voorzien zal tusschen de beide rails van
het normaalspoor, op beide sporen op het
baanvak Zeist—Huis ter Heide een derde rail
worden aangebracht, welke dan met een der
beide andere rails de spoorwijdte vormt welke
benoodigd is voor de tramtreinen.
Even vóór het station Huis ter Heide verlaat
de lijn het hoofdspoor, buigt rechts af, loopt
vlak achter het station aldaar om, en komt
zoo op den Amersfoortschen straatweg, kruist
het z.g. Geniespoor, 'n smal spoor ten dienste
van het Kamp van Zeist en buigt dan rechts
om, in de richting Amersfoort. Van af de uil
spanning Huis ter Heide, alsmede op het
spoorweg-emplacement aldaar, is het spoor
reeds over groote lengte gelegd. Met een ploeg
van omstreeks 120 man, de grondwerkers
daarbij inbegrepen, wordt er geregeld aan
gewerkt. Vermelding verdient nog dat de mi
litaire autoriteiten aan dc 'Directie der O. S.
M. verzocht heeft om een aantal militairen v_.
het wapen der Genie ter oefening bij den aan
leg van dit spoor werkzaam te «mogen stellen.
In overleg met den aannemer van het werk,
is dit verzoek ingewilligd cn zijn een achttien
tal Geniesoldaten als werkkrachten in dienst
genomen. De lijn houdt van af het station Huis
ter Heide de linkerzijde van den weg en gaat
vlak langs de afsluitingen der buitenplaatsen
enz. Even voorbij de Hervormde Kerk, buigt
de lijn nog iets verder naar links en loopt dan
achter de hoomenrij, waardoor de afsluitin
gen der voortuinen van de vele buitenplaatsen
alle enkele meters terug worden geplaatst. Op
een enkele plaats waar de betrokken eige
naar zich niet bereid toonde de benoodigde
strook gronds af te staan, moest van dë reente
lijn worden afgeweken. De tramlijn loopt ver
volgens langs de uitspanning „Hel Huis ten
Halve", om. steeds aan de linkerzijde van den
weg blijvend, en bereikt nabij „Nieuw Crayen-
horslT de grens d<er gemeente Amersfoort.
Bij K.M. 88.4 van den Rijksweg, dat is 'n 600
Meter vóór het Opvoedingsgesticht, buigt de
lijn links, in noordelijke richting af cn daalt
met eene vrij sterke helling (1 50) naar den
Barchman "Wuytiersweg, ■dicht bij de stop
plaats „de Vlasakkers" der N.C.S. De lijn volgt
dezen weg (over het ruiterpad), tot aan net
Stationsplein te Amersfoort, het eindpunt.
De totale lengte der lijn, dus van Zeist to*
Amersfoort, bedraagt 12 7 K.M. In het geheel
zijn er 7 wisselplaatsen ontworpen, zoodat
het bezwaar van enkel spoor, op het betrek
kelijk kleine traject zeer zeker niet van veel
beteekenis is. Blijkens de reeds genoemde
dienstregeling, stelt men zich voor dagelijks
30 tramtreinen te doen loopen, n.l. van Zeist—
Amersfoort cn 15 in omgekeerde richting.
Het traject Zeist—Amersfoort zal worden af
gelegd in 40 minuten.
Behoudens hetgeen we boven reeds ver
meldden, is er aan de lijn zelf nog slechts wei
nig gedaan, wat ook wel begrijpelijk Is, waar
het werk eerst op 14 April J.L werd aanbe
steed. <De weg is echter over zijn geheele
lengte uitgezet, dagedijks worden dwarslig
gers, rails cn verdere materialen aangevoerd,
terwijl de grondwerkers geregeld void eren.
zoodal verwacht mag worden dat binnen niet
al te langen tijd onze provincie cn in het bij
zonder de zoo welvarende gemeenten Zeist
Amersfoort een mooie verbinding rijker zijn
geworden.
Gas-aanslag.
Er is dezen winter door zeer velen ge
klaagd over den gas-aanslag in hun huizen
aan spiegels, schoorsteenen, meubels, plafonds
enz. Nu de dagen lengen en het gasverbruik
vermindert, zijn ook de klachten minder ge
worden. maar niettemin blijft nog van belang
een artikel, waarop de secretaris van de afd.
Amersfoort van den Ned. Schilderspatroons
bond onze aandacht vestigde en aan de hand
van onzen stadgenoot, de heer van Wijngaar
den. Wij ontleenen aan dat artikel, getiteld
,,Gas?-aanslag cn geschreven naar aanleiding
van een vraag van zekeren B. te Z., in ,,de
Schilder" het volgende:
Reeds jaren lang was ten onzent, anderen
en ook mij, opgevallen, dat geschilderde pla
fonds en muren, ook wel houlwertk, maar dit
in geringer mate (het koelere pleisterwerk
trekt sterker aan) na eeoigen tijd een wit
ten aanslag vertoonden. Een uitte 6tof, die
bij aanslag van vochten, in deze oploste; welke
oplossing afliep langs staande gedeelten, tot
druppels bijjeentrok aan hangende vlakken en
bij opdroging een afschuifbaar, gelig wit kris
tal achterliet. Opgebrachte versieringen, als
mede de geheele verflaag, werden op de aan
geslagen en daarna nat geworden plaatsen
aangetast, zoo zeer, dat men, na lange inwer
king, met een vochtige spons de verf kon
wegwisschen.
Van lieverlede vestigde zich bij ons het ver
moeden, dat het gas gebruik dn deze wel oor
zaak van hc-t euvel kon wezen en onderge-
teekende nam zioh voor, een getrokken mon
ster van den aanslag scheikundig te laten on
derzoeken. Zooals het echter meer gaat met
goede voornemens, er kwam niets van, tot nu
in den loop van de maand September. In Juni
van het vorige jaar had ik m een villa, bene
vens ander werk, ook een vestibule geschil
derd. Binnen vier maanden was het schilder
werk boven in deze vestibule met den voor
omschreven aanslag dermate bedekt, dat ge
makkelijk een hoeveelheid afgeschoven kon
worden.
Met wat afgeschoven aanslag heb ik nii)
toen tot den directeur onzer gasfabriek ge
wond, die de monstertjes (ook een van vroe
ger) in onderzoek nam. Van het scheikundig
bureau ontving deze de mededeeling, dat de
hoeveelheid voor juiste scheiding te gering
was, doch dat de chemiker zinksulfaal met
een spoortje terpentijn meende te vinden.
De directeur stelde mij toen voor, eenige
plankjes met dezelfde als de gebruikte verf te
schilderen, van deze hem een ten zijnen kan
tore te geven, éón te hangen in de bewuste
vestibule en één ten mijnent in de werkplaats,
waar in geheel geen gas gebrand wordt. Ik
heb aan dezen raad voldaan, roodat sinds
half Januari, op drie verschillende plaatsen,
de monsterplankjes opgehangen zijn. (De eer
ste echter niet ten kantore van den direc
teur, maar van den gemeentelijken scheikun
dige.) Over eenige weken hopen wij de plank
jes eens te vergelijken. Tot zoolang geduld.
Een tweede raad van den directeur was:
bq collega's in andere plaatsen eene te infor
meeren, of ook ten hunnent de bedoelde aan»
sla* voorkomt.
Een middel, dat B. te Z. vraagt, om de aan
getaste deelen schoon te maken, zoodat de
glans terugkeert, is er m. i. niet. De verf Is
Ingevreten en wordt dit steeds meer. Bijzon
der sterke ventilatie, vlak onder of in de
plafonds, zou nog kunnen bate®. Met voor
dacht zeg ik: bijzonder steak, omdat de on
dervinding mij geleerd heeft, dat twee ope
ningen van pl. m. 20 bij 10 c.M., onder een
plafondje van 2$ M. in het vierkant, »5et
afdoende bleken. "Wal B. te Z. schrijft over
nikkelwerk: ik heb in een vertrek, waar eeni
ge dagbranders zijn, nikkelen stangen ge
zien, die van onder nor glad en glanzend
gehLeven, bovenaan dof, stroef en loodkleurig
geworden waren in een half jaar tijds.
27 Febr. 1914.
In een volgend artikel, thans getiteld Gas
aanslag", zonder vraagteeken. deelt de heer
van Wijngaarden de volgende resultaten mede:
Drie met dezelfde verf beschilderde plankjes,
op drie verschillende plaatsen opgehangen-
Eén in een ves-tibule met gaslamp, ten huize
van jhr. v. S. a. A.
Eén in een keuken bij een gaskachel onder
den schoorsteenten huize van dr. D. L.
Eén in de werkplaats van ondergeteekende,
waar geen gas gebrand wordt.
De resultaten van deze proev<m zijn aldus:
Plankje vestibule: vuil-geel geworden, over
dekt met een stroeve laar aanslag, onderaan
dikke, bruin-gele druppels van een taaie, bin
nenin lichtgele substantie.
Plankje keuken: geen aanslag, wel tint ge
wijzigd.
Plankje werkplaats: glad en glanzend, geen
spoor van aanslag, tint onveranderd.
M. d. R. De uilikomston één en drie bevesti
gen het mij uit Groningen gezonden rapport
van prof. HoHeman, te Groningen en de in
den loop van jaren opgedane ervaringen van
tal van vaklui.
Uitkomst twee wijkt van één en drie af.
Op zijn vraag aan collega's in andere plaat
sen vernam de heer v. W., dat overal dezelfde
klachten waren; nikkelwerk dat een loodkleur
aanneemt; koper dat in korten tijd groen
wordt; behangsels wit-vlekkerig: plafond- en
muurschildcrwerk, in gangen en zalen, in
groote vlakken overdekt met een wille stof,
stroef aanvoelend, vaak doorloopen met slree-
pen door zakkende drupels achtergelaten;
binnenzijden van serre-, kamer- en keuken
deuren en -ramen, dito, dito.
Eén schrijven meldt o.m. van een gang,
waarin het plaatsen van één enkelen gasarm
het vóór dien tijd niet aanwezige euvel doet
ontstaan, dat evenwel na aanleg van electri
sche verlichting weder verdwijnt.
Een ander deelt mede. dat in keukens, waar
gas gebrand en gestookt wordt, het beschil
derde plafond, muur- en houtwerk binnen
twee jaar ontoonbaar werd. terwijl verf vlek
ken tegelijkertijd met dezelfde verf, in dezelf
de woningen maar in gas vrije vertrekken uit
gevoerd, alle glans en effenheid behielden.
Ten slotte nemen wij nog over het rapport
van prof. Holleman te Groningen, waarover
boven gesproken werd:
,,Door de schildersvereeniging Eendracht
en Nut" te Groningen werd mij voor eenigen
tijd de vraag gesteld, of wellicht het licht-1
tc dezer stede dc oorzaak kou zijn vajj
cene soort schimmel", die zich menigmaal
op geverfde plafonds vertoont en waarmede
gepaard gaat een kleverig worden van de verf*
lna" zoodat deze bij het wasNcJxeu d«r pla
fonds wordt weggenomen, natuurlijk zeer lot
schade van den eigenaar, die daardoor ge
noodzaakt wordt zijne plafonds opuicuw le
laten verven.
Allicht zoekt deze de oorzaak v»ui hot kwaad
in de slechte verf, terwijl de sohüdei* daar»
entegen beweerden, dat de kwaliteit van dow
uitstekend is.
Teneinde op deze vraag een antwoord te
kunnen geven, was het noodig eene analyst
van deze zoogenaamde „schimmel" uit ie voe
ren. Door tussohenkomst van de heeren Wltw
di on Dooijes, leden der vereeniging, weiden
mij drie fleschjes ter hand gesteld, hervattende
eene geelachtige troebele vloeistof, welke al
dus was verkregen: Een plafond, met .schim
mel" bedekt was met een vochtig sponsje aA
gewreven en vervolgens de vloeistof door te
knijpen in het sponsje verzameldGenoemd
vocht kan dus worden aangemerkt als te ba-
vatton de schimmel".
Bij de analyse bleek, dat deze vloeistof te-
vatte: lo. Organische bestanddeel en (terpen*
tijnaohtige en olieachtige lidhamen); 2o. in
hoofdzaak zwavelzuur, zinkoxyde en weinig
zwavelzure ammonia; 3o. sporen van calcium
en aluminium, en van azijnzuur.
Door deze analyse hleek terstond, dat heé
vermoeden dor voornoemde vereeniging recht
van bestaan had. Immers het lichtgas bevat
steeds min of meer zwavel. Wanneer dit ver
brandt, ontstaat daaruit in hoofdzaak zware-
lig zuur, maar ook zwavelzuur. Verder word'
het zwavelig zuur door de zuurstof der luchJ
langzaam in zwavelzuur overgevoerd.
Do verbrandingsproducten van liet gas elij-
gen, doordien zij warm rijn* naar boven, en
hier veree-nigt zich hel zwavelzuur met hot
zinkoxyde (rink-wil) terwijl zwavelzuur en
zwavelig zuur beide verder de olie en dc ter
pentijn aangrijpen, deze ten laatste geheel in
eene kleverige massa veranderde.
Deze verschijnselen zullen rieih natuurlijk in
te heviger mate vertoonen, naarmate het ge
halte aan zwavel in het hahtgas grooier is.
Aangezien hier ter stede de klachten over het
aantasten der verf bijzonder veelvuldig wor
den vernomen, lag het vermoeden voor de
hand, dat hot zwavelgehalte van het lichtgas
hier hoog zou wezen. Werkelijk bleek dit
ook bet gerval te zijn.
Een gering .gehalte aan zwavel bevat het
licb'.gas steeds. Hoe gewensdht het ook zou
rijn, het daarvan geheel te ontdoen, dit ls tot
nu toe niet gelukt. De opgaven, die men in
technische werken vindt omtrent liet zwavel
gehalte, daft in goed lichtgas nog kan wor
den toegelaten, loopen eenigsrins uiteen.
Als mintonumgehalte vond ik vermeld 0/
gr. per kub. M., als maximum 0.6 gr. per kub.
M. In Amsterdam mag hei lichtgas, volgens
oontract met de stad, niet boven 0.6 gram p<y
kub. M. bevatten.
Worden hiermede de cijfers vergeleken voot
hot zwavelgehalte van hot llahtgas In de laat
ste maanden, volgens de uitkomsten van het
afticieele gasonderzoek (iedere maand in dc
plaatselijke bladen voorkomende), dan bHjkl,
dat het zwavelgehalte bijna steeds hooger ii
dan dit maximum, soms zeMs zeer aanzien
lijk ihooger is. Want volgens genoemd officieel
onderzoek bedroeg:
Op 4 Dec. 1894 het zwavelgehalte 0.96 gr.
pea* kub. M. Op 9 Januari 1895 0.4805 gr.j op
2 Febr. 1895: 0.66 gr.; op 7 Maart 1895: 1.0061
gr. per kub. M.
Door bet bovenstaande acht Uk beweren
dat het aantasten der geverfde plafonds voor
namelijk wordt veroorzaakt door het hooge
zwavelgehalte van het lichtgas alhier. E*
blijit nog over de vraag ie behandelen, pp
welke wijze hierin te voorzien Is.
Het zwavelgehalte van bet gas Is afkom
stig van de zwavel, die in de steenkolen aan
wezig is.
Eenmaal ln het gas aanwezig, ls het daar
uit practisch gesproken niet meer te
verwijderen.
Het eenige middel is dus het gas uit steen
kolen te bereiden, die een zoo gering moge
lijk gehalte aan zwavel hebben.
Verder <zat bet kwaad minder worden. In
dien de Auerbranders meer algemeen wor
den, aangezien bdj deze bet gasverbruik *oo-
veel kleiner is dan bij het gewone systeem
van gasbranders.
En natuurlijk zal het euvel Jnj gebruik van
elect:isch licht geheel ophouden.
Eindelijk is het niet onmogelijk te achten,
dat door veelvuldige proefnemingen een verf
zou kunnen gevonden worden, die beter dan
de tot mi toe gebezigde öan de werldng van
zwafvelzuordnmp kan weerstand bieden.
(w. g.) Dr. A. F. Hoïlema®, boogiceraar.)
1) Een ln het gasbedrijf onderlegd persoon
meende te moeten oannemen, dat er onverbrand
gas ontsnapt, inzonderheid aan de dacbranders,
en dat dit gas den aanslag vormt. Veelvuldig
schoonmaken van het binnenste van den brander
achtte deze, zoo niet afdoende, dan toch «eer
gewenscht
GEMEENTE AMERSFOORT.
Opgaat van personen. cTe zich in de Gemeente
hebben gevestigd van den 27sten April 1914 tot
en met den 2den Mei 1914.
Hendrikus W. Hendriks, m. vr. N.-4L, van
Leeuwarden naar Wi'helminastraat.
Popke van de Werf, geen kerkgen^ van Fra-
neker naar B'sschopsweg 74.
Jan de Goede, geb. 1881, Ev.-U, koopman,
van Schaesberg naar Leusderweg 124.
Godfried H. M. Hilvcrs. geb. 1867, m. vr.
N.-H., Dir. van een M. J., van 's-Gravenhage
naar Gr. Koppel 9.
Johannes A. Scheffer, geb. 1894, GereL, piano
stemmer, van Arnhem naar Kamp 3
Hendrik Martijn, geb. 1891, N.-H., koperria*
gersknecht, van Amsterdam naar Aldegonda*
straat 4.
Willem Termoat. geb. 1883, N.-H.r oppernuuv
van Putten naar Monnfkenped 44.
Leonarda J. v. Eiikelenburg, R.-Cv naaister,
van Enschedé naar D'evenweg 19.
Leonardus H. Pavestefn, geb. 1S91, R.-G., «Jou"
wer H. S. M, van 's-Gravenhage naar B. Wuy»
tierslaan 7.
Cornelis P. v. Maurk, geb. 1833, N.-H, hooM*
gele'der, van Enkhirzen naar Leusderweg 56.
Wilhelmus B. v. Haaren, geb. 1910, R.^C., rffl
Arnhem naar Leusderweg 46.
Hendrik van Nimwegen, geb. 1881,
machinepoetser, van Rotterdam naar G. v. SteF
lingwerfstraat 9.
