STADSNIEUWS.
-worden gerekend en het komende -wintertijd-
perk stellig hoogere uitgaven zal vorderen
#an de achtergebleven gezinnen der dienst
plichtigen, yind ik aanleiding u er op te wijzen,
dat u zonder voorafgaande machtiging mij
nerzijds bevoegd zijt, het bedrag der aanvan
kelijk door 11 toegekende vergoedingen te ver-
hoogen, indien en voorzoover u zulks noodig
acht, -om tc voorkomen, dat het den betrok
ken gezinnen zou komen te ontbreken aan het
noodzakelijke voor levensonderhoud.
Onder dit laatste versla ik, zooals u onge
twijfeld bekend is, niet alleen voldoende voe
dingsmiddelen, doch ook kleeding, vuur, licht
en huisvesting. Voorts meen ik er ook de bij
dragen aan zieken- en begrafenisfondsen on
der te moeten begrijpen.
Hoewel schier overbodig, zij er niettemin
de aandacht op gevestigd, dat dc verhoogin
gen in geen geval aanleiding mogen geven,
pm de wettelijke raaximum-vergoedingsbijdfa-
gen te overschrijden, en -ook, dal de vergoe
ding nimmer meer mag bedragen dan hel ver
schil tusschen het bedrag, hetwelk de dienst
plichtige in het gezin inbracht en hetwelk hij
aan het gezin aan eigen levensonderhoud
kostte.
Een gift uit Indië.
Namens het comité te Tjiamis (residentie
cheribon, Java) voor noodlijdenden in Neder
land. hebben de heeren Raden Adipati Koe-
soema Soebrata en Ch. J. Mulholland een som
van f 330 aan den minister van Koloniën toe
gezonden met de aanwijzing, dat zij die som
ter beschikking van Zijne Excellentie stellen
„als cene kleine bijdrage van dc ingezetenen
van Tjiamis tot leniging van den nood in ons
Vaderland ten gevolge van den oorlogstoe
stand."
Deze bijdrage is door den minister overge
maakt aan het Koninklijk Nationaal Steun
comité 19M
De Belgische vluchtelingen.
Van dc gelegenheid, dat dc voorzitter en
de secretaris van het „Antwcrpsche Bureel
voor inlichtingen a$n vluchtelingen*', de hoe
ren W. A. van der Veen en G. W. de Vos
van Steen wijk te Den Haag vertoefden, heeft
een redacteur van liet Ned. Corresponden
tie-bureau voor Dagbladen (Belinfante en Vas
Dias) gebruik gemaakt, om een cn ander te
•vernemen betreffende de wenschelijikheid en
mogelijkheid van den terugkeer der Belgische
vluchtelingen naar hun vaderland:.
De vraag, betreffende de wenschelijkheid
cn mogelijkheid ran den terugkeer der Bel
gen kan, zei de heer Van der Veen, alleen
beantwoord worden, wanneer we weien: wie
er heen gaat, waarheen men gaat, wanneer
men gaat en langs welke route.
„Wie?" Omdat het niet voor alle klassen
van de bevolking gewenscht is terug te koe
ren. In dc eerste plaats dienen terug te kee-
ren overheidspersonen, wil men er in slagen
in die onbevolkte streken een communiteit op
tc bouwen. Deze laatste zal passen moeten
verstrekken, gecontrasigneerd door de mili
taire overheid, opdat men er veilig wonen
tan. Na die overheidspersonen moeten er
weder komen de lieden, dne middelen van be
staan hebben en levensmiddelen bij zich heb
ben. Daarna die personen, die onder dc hoe
de van de bovengenoemde personen kumien
leven.
Het arbeidersvraagstuk in België Is en blijft
ten onopgelost probleem. Fabrieken openen
liet, kantoren blijven gesloten, bedrijven staan
til. Weldadigheidsbesturen zijn afwezig, zie-
i Ienka9sen zijn zonder leiding. Doktoren op
let platteland zijn sdhaarsch. Huiseigenaren
x.jn gevlucht; hun eigendommen onbeheerd
ca ongerepareerd latend. Levensmiddelen
arijn schaarsch. Opbouw van huizen is op
menige plaats voorloopig ownogdijk. Zijn de
burgemeesters weder op hun post. dan zal
men trachten loodsen op te richten in iedere
plaats voor onderdak aan dakloozen. Hier
mede is dunkt men wel gezegd, dlat geen op
timistische blik mag warden geslagen op de
onzekere toestanden, waarin België verkeert
te meer, waar in de militaire operaties het
laatste woord nog niet is gezegd.
Wij wekken alle comité's in Nederland op,
geen besluiten te nemen alvorens ons te heb
ben gehoord. Dat geen personen terugkee-
ren zo mier hun wenschen en toestand op de
door ons kosteloos verspreide formulieren te
hebben blootgelegd en daarop ons antwoord
te hebben ontvangen.
Het comité heeft 160 man aan het werk
on briefkaarten, hoeveel het er ook zijn, wor
den den eigen dag beantwoord.
Uit Hanswoert wordt gemeld:
Dinsdag zijn hier aanmerkelijk meer vluch
telingen uit Antwerpen aangekomen dan de
laatste dagen. De stoombootcn Lady en Tele
graaf III hebben heden ruim 100 Belgen naar
Antwerpen vervoerd.
Het comité alhier voedt nog 3500 vluchte
lingen.
Vluchtelingen te Dordrecht
Het verblijf van zooveel vluchtelingen op
ichepen bleek, ook met het oog op den ge-
rondheidstoestand, minder gewenscht. Thans
lijn ze allen onderdak gebracht in het Rijks
gebouw* (arsenaal) in de Corn, de Wittstraat
en in de gymnastickschool aan het Stek. Het
zijn er totaal ongeveer 500. Ook bij particu
lieren vertoeven er nog wel enkele. In vlucht
oord Noordhove waren er voor een paar da
gen nog 90, meest spoorwegbeambten.
Belgische spoorweggeëm
ployeerden.
In de vergadering van Belgische spoorweg-
employé's, te Amsterdam gehouden, werd met
betrekking tol dc salarisquaestic medegedeeld,
dat men den Minister van Spoorwregcn telegra-
pfcisch verzocht had, geld te zenden tot uitbe
taling der salarissen van werklieden en amb
tenaren.
De som van 200.000 francs toch, die aanvan
kelijk ontvangen werd, bleek niet toereikend,
foodat het grootste deel der spoorwegbedien
den nog op hun salaris wachten.
Het antwoord van den minister luidde, dal
men nog eenig geduld moest oefenen, en dat
hef' in de bedoeling ligt, te Amsterdam een
centra al-bureau tot uitbetaling in te stellen,
bijgestaan door de hulp-comité's in de an
dere plaatsen.
"Wollen bivakmutsen.
De diames A. M. E. M. baronesse van Voorst
k>t Voorst—Cremere te Arnhem, pres.; jonk-
vrouwe B. A. G. van de Poll, van Blanke n-
burgstmaat 64. Den Ilaa^ le secr.; mevr. M.
A T.utiwu»—Willems te IJsclmonde, 2e secr.;
mevr. J. H. M. SnijdersVan Mcurs, Dm
Haag, penningmeesteres, jonkvr. I. gravin
van dier Du)*n, Den Haag; mevr. A. Fernhout
Van Nooten, Amsterdam; mevr. Van Noort,
Amsterdam en mevr. E. M. A. van Wijngaar
den—Groen te Almelo, hebben eon oproeping
gericht tot die Nederlandschc vrouwen om
voor het Nederlandsche leger wollen bivak
mutsen te breien, welke hoofd en hals be
schutten en warm houden.
Er zijn tienduizenden bivakmutsen noodig
en het ligt in de bedoeling de uitreiking te
doen geschieden omstreeks het a-s. St. Nico-
laasfeest. Het hoofdcomité, waartoe boven
genoemde dames zich vereenigd hebben, zal
zorgen voor de toezending aan de troepen.
Geldelijke bijdragen tot dekking van de on
kosten en, zoo mogelijk, tot uitkecring van
oemge vergoeding aan minvermogende breis
ters, worden gaarne tegemoet gezien.
Het legerbestuur is over het denikbeeld ge
hoord en heeft verklaard er grooten prijs op
te stellen, terwijl het van oordeel is, dat het
bezit van die muts een weldaad zou wezen.
'Het legerbestuur heeft „aanwijzingen voor de
vervaardiging van de bivakmutsen", toegelicht
door een paar fotografische opnemingen, aan
de topografische inrichting doen drukken cn
die in ruim aantal kosteloos ter verspreiding
beschikbaar gesteld.
Voor de geïnterneerden.
In een Woensdag te Zwolle gehouden ver
gadering is, naar de Zw. Ct. meldt, een cen
trale commissie gevormd, die voor ontspan
ning en ontwikkeling van de geïnterneerde
militairen wil zorgen. Zij bestaat uit de hee
ren dr. Buitenrust Hettema, jhr. mr. v. d.
Brandeler, mr. v. d. Pot, dr. Sikkes te Leeu
warden, M. G. J. Kempers, burgemeester van
Harderwijk, mr. Schaardenberg te Amersfoort,
ds. Vis te Kampen als vertegenwoordiger van
bet plaatselijk comité aldaar, deken Fock te
Amersfoort en pastoor v. Schaick te Harder
wijk beiden door den aartsbisschop van
Utrecht aangewezen als zijn vertegenwoordi
gers in het comité voor geïnterneerden in
Nederland, ds. P. Bootsma te Balk, de heer
J. C. Wirtz, voorzitter van het prov. comité
voor de gemobiliseerden te Groningen, cn de
heer La Gro Te Assen, secretaris van het prov
comité voor gemobiliseerden in Drenthe, cn
jhr. mr. dr. E. A. van Bcresteyn, burgemees
ter van V-eend am.
Als bestuursleden werden aangewezen de
heeren dr. Buitenrust Hettema, voorzitter;
jhr. mr. v. d Brandeler, secretaris; mr. I. v.
d. Pot, allen te Zwolle; prof. dr. T. Hoekstra
te Kampen, en J. O. Wirtz te Groningen, pen
ningmeester.
Het doel der commissie is dee geïnterneer
den geestelijk, zedelijk en lichamelijk te ver
heffen. Indien dit mogelijk is, zal samenwer
king gezocht worden met de plaatselijke af-
deelingen van de commissie voor de gemobi
liseerden. Waar deze niet zijn. zullen de co-
mité's voor de geïnterneerden tevens zorg
dragen voor de ontspanning en ontwikkeling
van de bewakingstrocpen. Ten spoedigste zul
len cursussen van allerlei aard worden opge
richt, eenerzijds voor de geïnterneerden, an
derzijds voor onze gemobiliseerde weer
macht.
Paspoort.
De Minister van Buitenlandsche Zaken
brengt ter kennfs van alle Nederlanders, die
zich aan boord van eenig schip op zee willen
begeven, dat het onder de tegenwoordige om
standigheden met gewenscht is zulks tc doen
zonder voorzien te zijn van een Nederlandsch
buitenlandsch paspoort.
Het s.s. Rfndjanï opgebracht.
Het van Java naar Rotterdam bestemde Ne
derlandsche stoomschip Rindjani, van den
Rotterdamschen Lloyd, is naar Londen op
gebracht.
De Tubant ia.
Uit Brest wordt gemeld, dd. 9 dezer, dat
daar op de reede is gebra-cht het Nederland
sche stoomschip Tubantia.-
Nadat tr 23 Duitsche en Oostenrijksche
passagiers van boord waren gehaald, kon de
Tuhautia (haar reis naar Zuid-Amerika voort
zetten.
Gedeeltelijke stopzetting
suikerraffinaderijen.
Aangaande het bericht, dat een groot deel
van het personeel der firma Spakler Tette
rode te Amsterdam reeds Maandag a.s. ont
slagen zou moeten worden, wordt van be
voegde zijde gemeld, dat het steeds het stre
ven der directie is door geregelde omwisse
ling van werklieden de nadeelige gevolgen
eener werkvermindering over zooveel moge
lijk personen te verdoelen, en dat degenen
voor wie geen werk is, niet ontslagen wor
den, maar, zooals gebruikelijk is, met behoud
van het grootste deel van het loon aan de fa
briek verbonden 'blijven.
Het Amsterdamsche Park
schouw burgterrein. Naar de Tel*
verneemt, hebben B. en W. van Amsterdam
thans definitief afgezien van het denkbeeld
om op het terrein, waar eertijds de Park
schouwburg verrees, een turngebouw te laten
neerzetten. Men acht voor een dergelijk doel
de uitgestrekte lap grond in het hart van de
stad te kostbaar. Is het blad goed ingelicht,
dan wordt eerlang het terrein in een open
bare speelplaats herschapen, met dien ver
stande evenwel, dat B. en W., Indien zich ge
gadigden voordoen, de vrijheid behouden het
terrein in erfpacht uit te geven.
De anti-oorlogsraad en de
S. D. A. P. Het Partijbestuur heeft te Am
sterdam vergaderd.
Naar aanleiding van de In Het Volk ge
publiceerde motie van Amsterdam IX in zake
het zitting nemen van partijgenooten in den
Anti-Oorlogs-Ra&d, deelt het P. B. mee, dat be
doelde partijgenooten lid zijn geworden van
den Anti-Oorlog-Raad na overleg en met goed
vinden van het Partijbestuur. Het P. B. heeft
geen aanleiding om deze personen te verzoe
ken hun lidmaatschap op te zeggen.
Op het verzoek van enkele partijgenooten
om den partijraad bijeen te roepen, werd af
wijzend beschikt, om technische en financieele
bezwaren, en omdat het P. B. de noodzakelijk
heid van een bijeenroeping niet inziet.
(Volk).
Een oude schuld. In^het sanatorium
„Vredenoord" aan den 'sGraranweg te Rot
terdam is aangehouden de Belgische vluchte
ling S. F., die in België nog 10 jaar gevange
nisstraf moest ondergaan. Te Rotterdam had
hij zich bovendien schuldig gemaakt aan. dief
stal van geld uit offerbussen.
Bedrie gelijke bankbreuk. Te As
sen is gevankelijk binnengebracht de land
bouwer F. de V. te Ubberoa (gem. Vries), ver
dacht zich te hebben sdHuldig gemaakt aan
bedriegelijke bankbreuk De politie heeft in
zijn schuur in den grond een bedrag aan geld
verborgen gevonden.
Oplichters. Zondagavond half elf
vervoegden zich in 't logement van V. d. S., te
Bennekom twee handelslui en wenschtcn lo
gies voor twee dagen. Een noemde zich Her
schel (men herinnert zich dat in dit blad on*
langs tegen hen is gewaarschuwd) en gaf
voor door de regeering gemachtigd te zijn
om koeien te koopen. Maandagmorgen koch
ten ze acht stuks van een veehandelaar en
van enkele boeren ook nog ecnige Drie er
van moesten dadelijk te Ede geleverd worden,
terwijl Maandagavond in bovengenoemd loge
ment de afrekening zou plaats vinden. De
kooplieden lieten evenwel 's avonds op zich
wachten, de logeraentsrekening bleef onver-
effend en ook de geleverde koeien werden niet
betaald. Bij een der boeren was ook nog een
paard gekocht om later te worden geleverd.
Een dure n a 1 a t i gh e i d. Een dame,
wonende in een pension in de Vossiusstraat
te Amsterdam, had Vrijdagmiddag twee gou
den ringen en een gouden armband, een
waarde vertegenwoordigend van ongeveer
tweeduizend gulden, op tafel laten liggen.
Toen zij Zaterdagmiddag de kostbaarheden
wilde aandoen, waren zij'verdwenen. Bij de
politie werd aangifte gedaan.
Overreden. Een zekere B., timmer
man, wonende aan de Boschstraat te Bergen
op Zoom, maakte met twee kinderen een wan
deling over den Antwcrpschen straatweg. Ten
gevolge van de d-uislernis, had hij niet een
rijtuig hooren aankomen, zoodat hii werd aan
gereden, met het gevolg, dat het rijtuig hem
over de borst ging. Direct werd geestelijke
hulp ingeroepen, maar het was reeds te laat
daar de levensgeesten waren geweken.
Dooreen koe. De 68-jarige G. te
Arnhem, die een losgeraakte koe wilde grij
pen, werd door het dier omver geloopen cn
tegen den trottoirband geworpen. De man
bleef bewusteloos liggen en is eenige uren
later overleden.
In den rook gestikt. Zondagavond:
ontdekten de bovenbewoners van een pand in
de Korte Waterstraat te 's-IIertogenboseh
waarvan het benedengedeelte bewoond werd
door Pelror.ella B., de bekende morgen wek -
ster, oud 66 jaar, dat dikke rookwolkjes ko
mende van beneden, door het plafond om
hoog stegen.
Men spoedde zich naar beneden en ontdekte
dat een dikke rook geheel het vertrek van de
bewoonster vulde. Men riep deze, doch kreeg
geen antwoord, waarop men spoedig een on
derzoek instelde. Men vond de bewoonster ge
heel gekleed dood voor de bedstede liggen,
vermoedelijk dioor den rook gestikt
Spoedig werd ze overgebracht naar het zie
kenhuis, alwaar ook brandwonden aan haar
lidhaam werden ontdekt. Men vermoedt, dat
eelnig go"ed door een brandende stoof vuur
heeft gevat en aan het smeulen is gegaan.
('s-Hert Crt.)
Gc„raradJ'. Van een voetbalterrein te
Rotterdam was Zondag een bal terecht ge
komen in een aangrenzend land. Toen een
terreinknecht deze ging halen, kwam een
ram op hem aanloopen en wierp hem op den
grond, met het gevolg dat hij het rechter
been brak.
Ontploffing te V eisen. Met een
vreeselijken slag als van een kanonschot,
meldt het N. v. d D., is gisteren in de papier
fabriek te Velsen een deksel van een ketel
gesprongen. Twee personen. Koeman en
Schippers, bekwamen daarbij zeer ernstige
brandwonden. De artsen Heslinga en Bos wa
ren spoedig met een ziekenwagen ter plaatse
om hulp te verleenen en zoo noodig de ge
wonden naar het ziekenhuis te doen vervoe-
recL
Auto verbrand. Zaterdagnacht tus-
schen 12 uur en hnlf-een is tusschen „Den
Deyl" en het Haagsche Schouw een auto, toe-
bdhoorende aan mevrouw De K. te Schevenin-
gen, door het vlam vatten van het benzine
reservoir ln brand geraakt en totaal door hot
vuur vernield. Dc- chauffeur! die de vlammen
trachtte te dooven, beliep hierbij enkele lichte
brandwonden en schroeide zich de "haren a*1'
de hoogoplaaiende vlammen. Dc inzittenden
kwamen met den schrik vrij- Dp auto was ver
zekerd Avp.
School- en Kerknieuws.
Wijlen mej. J. Siertsemo, geb. Medendorp,
Zalerdog j.l. te Middelstum (Gron.) overleden,
heeft f 3000, vrij van successierechten, vee-
maakt aan de Doopsgezinde gemeente aldaar.
Uit de voorgeschiedenis van den
Europeeschen oorlog.
Voor Qiet plaatselijk Nutjsdepartement
hield gisteravond prof. dr. G. W. Kernkamp
een lezing over bovenstaand onderwerp,
waaraan we het volgende ontleenen
Wanneer ik uw aandacht vraag voor het
onderwerp wil ik u niet hoofdzakelijk onder
houden over de gebeurtenissen van dezen zo
mer, maar onder de voorgeschiedenis ver
sta ik het verhaal der laatste dertig jaren,
die hebben geleid tot de partijigroepeering «der
groote mogendheden, die dezen oorlog zoo'n
grooten omvang heeft doen nemen.
iMen pleegt te zeggen, dal groote gebeurte
nissen een schaduw vooruit werpen. Van de
zen oorlog hebben we daarvan echter weinig
gemerkt. En toch ls in dit gezegde veel waaiB.
Als men achter de gebeurtenissen gaat staan
valt een schaduw naar voren en ziet men in
dc laatste twintig jaren de dingen heel an
ders, dan wij ze zagen toen we zé beleefden.
Daardoor wordt het vootr een historicus
gemakkelijker die gebeurtenissen te zien, om
dat men nu de richting weet, waarheen zij
ziöh hebben gestrekt.
Als ik u nu uiteenzet de partij groepeering
in Triple Alliantie en Triple Entente, moet ik
teruggaan naar het jaar 1870, dat het begin
is ran een geheel nieuwe geschiedenis. De
oorlog heeft toen Duitschland gemaakt tot het
groote militaire rijk in Midden-Europa en de
groote vijandschap doen ontstaan tusschen
Frankrijk en Duitschland.
Hoe was toen nu de verhouding tusschen de
groote mogendheden? Na 1870 heeft men ge
had de „Drei Kaiser Bund", de goede ver
standhouding tusschen den Czaar en dc kei
zers ran Duitsclikind en Oostenrijk. Dat wa»
slechts eon bond van goede persoonlijke ver
standhouding en zoodra er iels gebeurde
kwam er dan ook reeds een zekere scheiding.
De eerste gebeurtenis was de Russisch-Turk-
sche oorlog van 1870-1878, waarin Rusland
met behulp van Bulgarije den sultan ran Tur
kije een groot deel van zijn gebied in Europa
heeft doen afstaan en Turkije een vazalstaat
van Rusland werd.
Daartegen 'heeft Engeland zich aanstonds
verzet en dreigde er in '78 een oorlog tusschen
Rusland en Engeland. Toen ds Duitschland
tussahenbeiden gekomen. Biismarck heeft daar
bij de rol gespeeld van een eerlijk makelaar
en met succes. Rij het congres van Berlijn iai
*78 zajn de grenzen van Turkije opnieuw vast
gesteld en as die slaat Bulgarije aanmerke
lijk verkleind. Oostenrijk kreeg het recht, tot
militaire bezetting van Bosnië en Hcrzego-
wina. Waarom heeft Bismarek dat doorgezet?
Oostenrijk en Pruisen wilden zidh meester
maken van de Duitsche landen. Vandaar de
ooriog van *66. De neiging van Oostenrijk is
echter spoedig bekoeld d)oor het groote suc
ces van *70. Toen ds ook het Duitsche rijk tot
stand gekomen en 'begreep Oostenrijk, dat hel
of moest zien van invloed op 'Duitsche landen.
Bismarek heeft Oostenrijk toen anders ge
oriënteerd, het moest voorlaan kijken naar
het zuiden om op den Balkou terug le winnen,
wat het vroeger bezeten had naar het wes
ten. Het eerste begin van die politiek is ge
weest in '78 de militaire bezetting van Bosnië
en Ilorzegowina, die als altijd een voorlooper
was van definitieve bezetting.
Toen dat was gebeurd heeft in het volgend
jaar Gzaar Alexander aan den ouden Wilhelm
een brief geschreven, dat deze zich zou ver
plichten dc Oostersohe politiek op den Bal
kan te steunen en zoo niet, dan kon hij niet
meer op dc Russische vriendschap rekenen.
De keizer wilde toegeven, maar Bismarek
heeft doorgezet dat Duitschland zich niet kon
lccnen om de slippend ra ger te zijn van «de
Russische politiek. Bismarek betreurde dat
zelf, hij meende dat Duitsdhland en Rusland
op eikaars vriendschap waren aangewezen.
Maar hij vond den cisch te vernederend en
daarom hem afgewezen. Toen heeft hij daar
op verband gezocht met Oostenrijk en in 1879
kwam dan ook tol stand het verhond tussolïen
Oostenrijk en Duitschland, dat beide rijken
zich verplichten elkaar te helpen zoo een van
hen werd aangevallen. In '82 io dat verband
aangegroeid tot het Drievoudig verhond toen
Italië zidh er bij aansloot.
Italië was in 1870 een volkomen eenheids
staat geworden. Na 70 was er nog wrijving
met Oostenrijk, maar voor zoover de oude
vijandschap nog bleef voortbestaan, begon dat
langzaam tc luwen, omdat tusschen Italië en
Frankrijk vijandschap ontstond. Na '70 heeft
men in Frankrijk langen tijd noodig gehad om
de geleden schade tc herstellen. Toen dat ge
beurd was, wist men dat Frankrijk nog niet
opgewassen was tegen Duitschland. Toen
heeft de Fransdhe politiek zich op een andere
baan begeven en gezocht, wat het verloren
had aan invloed in Europa, terug te krijgen op
ander gebied. En toen heeft het zich meester
gemaakt van Tunis. Dat was een streep door
de rekening van Italië dat reeds lang op Tu
nis het oog had. Dat feit heeft Italië zioh doen
aansluiten hij Duitschland en Oostenrijk, om
op hun hulp te kunnen rekenen bij uitbreiding
van zijn gebied in Afrika.
Zoolang Bismarek de leidende staatsman
was, heeft hij gezorgd, da'l de draad tusschen
Berlijn en Petersburg gespanenn bleef, dus
er verbinding bleef. Bisanarck heeft zelfs tot
stand gebracht, dat merkwaardige „Herver
zekeringsverdrag'. Daarin stond, dat wan
neer Rusland of Duitschland eon van beiden
werd aangevallen, ze elk aar (beloofden een
welwillende onz-ijdigheid.
Door het verbond met Oostenrijk moest
Duitschland helpen, als dat laatd werd aan
gevallen, maar niet als het zelf aanviel. Nu
is het moeilijk uit te maken, wie aanvaller
is. Duitschland had nu altijd de handen vrij
of hot aan een oorlog zou deelnemen ja of
neen, daar het eerst moest uitmaken vie aan
valler was.
Dat is zoo gebleven tot 1890, onder de re
geering van den tegenwoordigen keizer. "Wel
was Jhij reeds in *88 aan de regeering geko
men, maar de eerste twee jaren had hij Bis-
mark naast zich gehouden. Toen is echter
het groote conflict gekomen. De twee per
soonlijkheden verdroegen elkaar niet, ecni
moest wijken en dat was Bismarek.
De koers werd een andere op het gebied
van buitenlandsche en binnenlandsche poli
tiek. De verhouding tot Rusland werd slech
ter en tot Engeland hoe langer hoe beter.
Een van de redenen van Bismarck's •aftreden
was juist het verschil vam inzicht ten op
zichte van Rusland. Bismarek wilde het her-
verzokcringsverdrag vernieuwen en de jonge
keizer ntiet. Deze zag van de oostelijke grens
het gevaar. De keizer nam hem zoer kwalijk
hot achterhouden van berichten omtrent mo
bilisatie in Kieff. De keizer wilde graag alles
gelooven wat op een vijandigheid van Rus
land wees en Bismarek niet. Onmiddellijk
daarna kwam de toenadering tusschen Frank
rijk eh Rusland. In 1891 komt een Franache
eikader een bezoek brengen aan Kroonstad
en de Czaar komt op het admiraalsschip en
hoort staande de Marseillaise aan, een lied
dlat tot dusver nooit voor den Czaar mocht
gespeeld worden. Fransehe officieren wor
den in St. Petersburg ontvangen en een der
oficieren zeide, wanneer gehoofd werd het
„formez vos bataillons", dan zou Frankrijk
gereed zijn. Dat was nu wel in een locust,
maar het wees toóh al op de toenadering.
De toestand is nu dus zoo, dat men heeft do
Triple Alliantie en het verbond ran Frank
rijk cn Rusland. Hoe stond Engeland daar nu
tegenover? Wilhelm was gesteld op een
vriendschappelijke verhouding met Engeland.
In 1891 bracht de Prins ran Wales een be
zoek aan Berlijn en bracht de keizer een
toast uit op de wapenbroederschatp en scheen
het te zijn botertje tot den bodem. Ear kwam
ook een verdrag tot stand tussohen Engeland
en Duitschland. waarbij ze het eens werden
over verschillende kwesties Duitschland
stond de kust van Zanzibar af en Engeland
het eiland Helgoland. Over dit verdrag heetff
men in Engeland veel spijit gehad. Men ver
moedde toen niet, dat Duitschland Engeland
naar de kroon zou steken. Helgoland was
trouwens slechts een badplaats en men meen
de met het afstaan niet veel kwaad tc doen.
De verhouding van Engeland niet Frtankrijjr.
en Rusland was verre ran goed. In de laat
ste 30 jaren der 19e eeuw is Rusland er steeds
op uit geweest zijn macht uit te breiden In
Azië. Men dacht toen altijd, dat de groote
oorlog, die zou komen, zou zijn tujssQhe©
Engeland en Rusland. Men meende toen, dal
Rusland er op uit was om door Afgaihnista®
heen de Engelschen te kunnen aanvallen In
Voor-Indié. Tusschen Engeland en Frankrijk
had men tusschen 1890 en 1900 ook al kwes
ties, gelegen op, koloniaal gebied. Frankrijk
was begonnen met Tunis en had zidh ge
vestigd in Adhter-IndSë en breidde zich uit
Senerambië en probeerde de streek ra® Afri
ka van west naar oost in zijn 'macht te krij
gen. En met dat streven kwam Ihel in bot
sing met Engeland, dat zijn macht wilde
vestigen van zuid naar noord. Hot was to
den tijd dat Cecil Rhodes Engeland's madrt
in het zuiden uitbreidde en hij verbinding
wilde zoeken met de streek der groote me
ren. Van uit Egypte breidde men zich naar
het zuiden uit en zoo hoopte men dc streek
van Kaapstad tot Oaïro tc krijgen. In Egypte
kwam Kitchener in botsing mei een Fnu.nsche
expeditie van majoor Manrhont bij Fashada.
Daar had de Franschc expeditie dc. Fran-
sohe vlag geplant cn Kitchenar wilde de
Frainschen daar verdrijven. Naar aanleiding
ran dc Fashodakwestie heeft or in 1890 vier
4 vijf woken lang oorlog gedreigd tusscihen
Engeland en Frankrijk, maar Frankrijk heeft
zioh teruggetrokken.
Hoe heeft Engeland de kwesties mot Rus
land cn Frankrijk uit den weg willen rui
men en zich ten slotte gevoegd tot de Priple
Entente? Dat komt. omdtat in de jaren van
1890 tot 1901 duidelijk werd de positie van
Duitschland.
Onder Bismarek bleef het een rijk van be-
teckenis in Europa; pas na '90 begint door te
breken, dat de belangen van de industrie mcei
op den voorgrond komen. Er moest gezocht
worden naar afzetgebied en wc zien dan ook
onder dc persoonlijke leiding van den keizer
zelf Duitschland er naar streven te worden
een zeemogendheid. In 1895 wordt hel Keizer
Wilhelmkanaal geopend door den keizer, dat
geprezen werd als een vrcdeskanaal. Maar
zoodra het er was ging men van Kiel een oor
logshaven maken, die geheel in dc macht van
Duitschland is. Tevens gaat het weer zijn ko
loniale macht uilbreiden.
Het koopt van Spanje het restant je van zijn
koloniën in den Groeten Oceaan en gaat zidh
vestigen in China door gebruik te maken van
het feit dat een paar Duitsche missionarissen
daar vermoord zijn. Het maakt zioh meester
van Kialsjao en legt daar een versterkte stad
aan, Sjingtao.
Aan iedereen wordt het duidelijk, dat
Dutschland er naar gaat streven te worden
een machtige mogendheid Ier zee. Zoodra nu
Koningin Victoria was overleden, heek
Eduard VII het klaar weten te spelen in
vriendschap te komen met Rusland en Frauk
rijk, omdat hij in Duitschland reeds zag een
mededinger op den Oceaan.
Verschillende verdragen kwamen tot stand
waarbij de onderlinge kwesties werden be
slecht. Het belangrijkste verdrag was, dat
Frankrijk goed vond, dat Engeland gevestigd
bleef in Egypte en daarvoor vond Engeland
goed, dat Frankrijk zijn macht gaat uitbrei
den in Marokko. In 1907 sluit Engeland een
verdrag met Rusland, waarvan niemand des
tijds zal hebben begrepen, dat hel van zoo'n
belang voor de volgende geschiedenis zou zijn.
Daarin werden beslecht alle kwesties in Azië
en wordt afgebakend het gebied van Engc-
land's invloed en van Rusland's Invloed cn
behoefde men niet meer te vreezen, dat in af
zienbare® tijd de Aziatische kwestie aanlei
ding zouden geven tot een oorlog tusschen
Rusland cn Engeland. Waarom deed Rusland
zoo gemakkelijk afstand van zijn aanspraken.
Dot ligt in den oorlog met Japan, waarin
Rusland werd geslagen en het moest afzien
van zijn uitbreiding in Korea. Daardoor werd
het gemakkelijk weer naar den anderen kant
te gaan, om tc trachten uitbreiding te krijgen
naar den Balkan. De Panslavistische partij
werd sterker, die er naar streeft onder direc-
ten Russischen invloed van alle Slavische vol
keren van Europa. Die partij werd aange
voerd door twee grootvorsten; vooral Servië
werd het trotelkind der Panslavistische partij,
dat beschouwd werd als de verst vooruitge
schoven post, die de Slaven in den Balkan
hebben. Servië was het verst vooruitgeschoven
bolwerk van het Slavendom, dat front moest
maken tegen het Germanendom, dus tegen
Oostenrijk. Vandaar dat Servië zich het meet
motht verheugen in de bescherming van Ril
land.
Toen dat nu gebeurd was en Rusland terug
keerde tot zijn oude politiek, is er al eenige
malen bijna een oorlog uitgebroken in Euro
pa. In de eerste plaats door het Maroldco-ver-
drag. Toen is Duitschland tusschenbcide ge
komen. De Duitsche keizer bracht een bedoek
aan Tandzjer, om te laten merken. <fat
Duitschland daar ook belangen had. Dufeöh-
land heeft gedreigd met een oorlog, a>4£r
Frankrijk en Engeland deinsden terug. Frti&-
rijk wist dat Rusland niet klaar was en
dus achteruit. Ook Duitschland ging wat
tcruit en kregen we de conferentie van Auv
riras. Daardoor werd de oorlog nog wal Jfi*
gesteld. Frankrijk ging door zijn invloed J|,
Marokko uit tc breiden. Daar is altijd fWjji*
tusschen den sultan met zijn broer of npe^..
zoodat Frankrijk in 1911 militaire bezeni&|
zond. Toen deed Duitschland wat men
de Panthersprong; het zond n.l. de PanUas^
naar Agadir, om te to one n, dat Duitschla,M
geen vrede nam met die bezetting, tenzij het
schadeloos werd gesteld.
Toen in 1911 heeft de oorlog weer ge^xe^jj
en maakte men ook in België zich gereed vdgjt
een mogelijken overval, maar op het beslll-
sonde oogenblik is men teruggedeinsd. Frajpcr
rijk vreesde dat Rusland nog niet sterk genöèg
was en daarom haalde het bakzeil, maar owt
Duitschland evenzeer, ten spijt van hen d|p
den oorlog wilden, om te trachten goed te
maken met het zwaard wat de Duitsche diplo
matie aan nederlagen had geleden Eeji_r§r^
