Verspreide Berichten.
KOLONIËN.
verandering. Ome partieel aanvallen
S^tóèt WCcea bekroond. De Oostenrijken
Sokken rich overal uit de aanbevallen distrio
fel terug. Wij maakten gevangenen.
Weenen, 10 3an (W. B.) Officieel be
ticht. Op het zuidelijke oorlogstooneel werd
'èen korte artilleriestrijd gevoerd bij de ten
oosten van Trebinje tot aan de grens vooruit-
gebrachte eigen stellingen.
Konstantinopel, 0 Jana (W. B.) Uit
Erzeroem wordt bericht, dat zes machinege
weren en 600 kisten munitie, die aan de Rus
een ontnomen zijn, en 450 Russische gevange
nen van Oltv daarheen gezonden zijn. Den
7en is nog een ander transport Russische ge
vangenen. bestaande uit 215 soldaten en vijf
officieren in Erzeroem aangekomen.
Petersburg, 10 Jan. (Tel.-agent-
fichap.) M dedeeling van den generaion staf
van hei i kazisbhe leger.
De strijd in de omstreken van Kotra Oer-
gan duurt voort met gelijke hardnekkigheid.
Op de andere fronten is -volstrekt peen ver
andering van beteekenis.
Londen, 9 Jan. Reuter's agentschap ver
neemt, dat volgens geloofwaardige berichten,
die uit Bagdad zijn gekomen, alle pogingen
j>m daar den heiligen oorlog uit te roepen, zijn
pislukt. De Arabieren hebben geweigerd zich
fe laten vangen door de Turksche inblazingen,
dat de tegenwoordige oorlog in verband staat
met den godsdienst.
Duinkerken, 10 Jan. (R.) Een dozijn
Ouitsche vliegtuigen vlogen heden over Duin
kerken en de aangrenzende gemeenten en
Wierpen, een dertigtal bommen. Dank zij de
genomen voorzorgen wanen er weinig
slachtoffers. De materieele schade was niet
«eer belangrijk.
Londen, 1 2 Jan. (R.) De Times bericht,
•dat 16 Duitsche vliegtuigen gisterenmorgen
over het Kanaal zijn gezien, klaarblijkelijk
«iet het doel een lrrval in Engeland te be
proeven. Tengevolge van de weersomstan
digheden keerden zij echter naar Duinker
ken terug.
Parijs, 9 Jan. De gouverneur van West-
AXrika seint aan den minister van koloniën,
dat de Dritschcrs met eene groole macht
Edea, Kameroen, hebben aangevallen. Zij
werden teruggeslagen met aanzienlijke verlie
zen. 20 Europeanen en 54 scherpschutters wer
den op hel slagveld gevonden; een mitrail
leuse en 50 geweren werden buit gemaakt.
Onze verliezen zijn gering.
De Engelsclie generaal heeft per kabeltele
gram zijne warmste gelukwenschen gezonden
met het succes van de Fransche troepen.
B e r 1 ii n. 1 0 J a n. (W. B.) De Berliner Mor-
genpost bericht over de laatste gevechten In
Oost-Afrika: In Tanga zijn 8000 Engelsclieu en
Indiërs geland. Zij werden door de Duitschers.
die ver in de minderheid waren, in een val
gelokt en hadden reeds in de eerste dagen een
verlies van 600 dooden en gewonden. In de vol
gende dagen werden de Engelschen en In
diërs met een verlies van 3000 man geheel ge
slagen. Onze verliezen zijn slechts zeer gering.
Parijs9 Jan. (R.) Minister-president
Viviani deelde in den ministerraad mede, dat
het rapport van de commissie van enquête
naar de handelingen van de Duitschers in het
Fransche gebied, waardoor het oorlogsrecht
is geschonden, in verscheidene honderddui
zenden exemplaren gedrukt, vertaald en ter
beschikking van de onzijdigen gesteld zal wor
den.
Weenen, 9 Jan. (Corr.-bureau.) Tot be
krachtiging van het indertijd op grond van
de uitkomsten van. een officieel ond-enzoek
bekend gemaakte démenti der bewering van
het Servische persbureau, dat officieren van
het Oostenriijksch-ÏIongaarsche leger zich
hebben schuldig gemaakt aan handelingen,
die strijdig zijn met het volkenrecht, maakt
de Polilische Korrespondenz verklaringen
bekend van de later nog verhoorde kapiteins
Kassda en Feil waarin deze officieren zeg
gen. dat zij geene inbreuken tegen het vol
kenrecht hebben begaan en die ook niet ge
duld hebben van de aan hen ondergeschikte
manschappen.
Londen, 9 Jan. (R.) Lord Rosebery
heeft in eene vergadering te Dalkeith gezegd,
dat wij staan voor twee feiten van groote
beteekenis. Het eerste is, dat de Britsche
r .e voor goed zou zijn ten onder gebracht,
ris zii niet streed tot den laatsten man en
den laatsten shilling. Het tweede fch is, dat
Duilschland, de grootste militaire natie der
wereld, ook weet, dat als het verslagen werd,
het zich nooit daarvan zdu herstellen.
"Weenen. 9 Januari. (NV. B.) He
den voormiddag verscheen eene uit tien
vertegenwoordigers van den Galicischen
adel beslaande deputatie bij den keizer
op audiëntie, om den monarch hulde te be
tuigen en hem een r.dres te overhandigen.
Aan hel hoofd van de deputatie verscheen de
ia nd maarschalk Niezabitowskiverder maak
ten o a. deel uit van de deputatie vorst NVi-
lold Czartoryski, de vorst bisschop van Kra-
kau, vorst Sapieha en de oud-minister graaf
Goluchowski.
De landmaarschallk hied een rede. waarin
hij er op wees, dat de monarchie strijdt voor
hare rechten en de waarborging dtaarvan
en voor den vrede van de tot de monarchie
bchoorendc landen, om een vreedzame en
zekere toekomst van Europa en de Euro-
peesche beschaming. Ons land, dat als too-
neel van den strijd het wreedst door den
oorlog getroffen wordt, vecht met alle kracht
onder dc vanen -van Uwe Majesteit, in het
bewustzijn, dat het tevens zijn geloof en zijne
eeuwenoude beschaving moet verdedigen.
Het strijd en re-kent vol vertrouwen op de
Overwinning. Wij weten wel, dat bij Uwe
Majesleits wapenen onze rechtvaardige zaak
bescherming zal vinden. Wij zullen ook nim
mer vergeten. daJt wij onder de regeering van
Uwe Majesteit de erkenning van onze zelf
standigheid hebben gekregen cn de gelegen^
beid om ons national leven te ontwikkelen.
Smr, hernieuwde ten slotte de aloude be
lofte van trouw van den Pookchen adel:
„Aan uwe zijde, allergenadigste heer, staan-
Vrij en willen wij altijd blijven staan."
De keizer antwoordde:
..Voor deze, mij uit naam van den Pool-
tehen add in mijn koninkrijk Galiciê ge
brachte hulde, welke mij in dezen zoo *n-
stigen tijd bijzonder aangenaam aandoet be-
'ulfi ik mitn besten dank. Ik zie in uwe, raai
een waarachtigen vaderlandslievend en geest
getuigende woorden een nieuw bewijs van
dfen trouw en de gehechtheid aan mij en
mijn huis, waardoor <Ie adel In mijn. konink
rijk Galiciê zich onderscheidt en die in den
laatsten tijd wederom op verheffende wijze
gebleken Is.
Met smartelijk leedwezen vervult mij. de
zware beproeving, welke Galiciê door de
zen on af wendbaren oorlogstoestand wordt
opgelegd. Van harte hoop ik, djalt de trouwe
bevolking van dit land haar zwaar lot met
waardige berusting zal dragen en in den
vruchtbrengenden arbeid van een voor lan
gen tijd eervol verzekerden vrede een tege
moetkoming moge vinden voor de tallooze of
fers aan goed en bloed, welke zij bereid
willig. ja vaak zelfs méér dan de wettelijke
diensttijd vorderde, gebracht heeft voor het
heil van het groote vaderland.
Wik, gij die hier heden als de vertegen
woordigers van den Galicischen adel aan
wezig zijt, overal verkondigen, dat mijn ko
ninkrijk Galidc op mijne innigste deelneming
In dezen tijd van zwarte beproeving kan re
kenen, maar niet minder op mijne krachtige
zorg op het tijdstip, waarop het mogelijk zal
zijn met vereende krachten de wonden va-n
den oorlog te genezen en het mij zoo dier
bare land een tijdperk van herlcvin" en
hernieuwden welstand te verzekeren."
Rome, 9 Jan. (RHet Giornale d'Italia.
dat in een artikel zijne gevoeligheid) uitdrukt
over de behandeling van kardinaal Mercier,
zeg1, dat zelfs de woedendste anti-clericaal
zioh niet een priester zou kunnen voorstellen,
de zijde kiezende van den overweldiger van
zijn land.
Parijs, 10 Jan. (R.) Ter eere van het
Rumeensche gezantschap werd een feestmaal
gegeven. De voorzitter van de Kamer Descha-
ncl presideerde de tafel. De sprekers drukten
de hoopt uit. dat er spoedig samenwerking
zou zijn tusschen Franschrijk en Rumenië
\oor de edele zaak, waarvan dc eerbied voor
de rechten der natiën afhangt
Parijs. 10 Jan. (R.) De buste van ge
neraal Leman. den verdediger van Luik, een
werk van den Belgischen beeldhouwer Ig-
nace Gallo, werd heden namiddag in het
Trocadero plechtig bekroond in tegenwoor
digheid van 5000 personen.
Cairo, 1 O J a n. (R.) Sir Henry Mac Kin
non. de nieuwe commissaris des konings voor
Egypte, is heden hier aangekomen.
Londen, 10 Jan. (R.). De tekst van het
antwoord der Britsche regeering op de Ame
rika ansche nota is bekend gemaakt.
Het antwoord verklaart dat alle aangegeven
punten zorgvuldig zijn overwTogen in denzelf
den geest van vriendschappelijke gezindheid
en openhartigheid, die de Amerikaansche
nota kenmerkt.
De meening wordt uitgedrukt, dat er groot
misverstand heerscht over den omvang van
de Britsche bemoeiingen met den handel der
Vereenigde Staten.
In verband hiermede geeft hel antwoord de
cijfers van den uitvoer van New-York naar
Skandinavië, Italië en Nederland gedurende
November 1914 in vergelijking met November
J913, die allen met uitzondering van Neder
land (welke weinig veranderden), een enor
me vermeerdering toonen.
Naar Denemarken werd m November 1913
uitgevoerd) voor 55S,---. dollar en in Novem
ber 1914 voor 7,101,000 dollar.
De nota wijst er op, da ofschoon de oorlog
ongetwijfeld een slechte uitwerking had op
eenige groote takken van industrie, zooals de
katoenindustrie, dit waarschijnlijk te wijten
was aan de verminderde koopkracht m landen
als Frankrijk. Duitschland en Groot-Britannië-
Met betrekking tot de aanhouding van ko
perladingen haalt het antwoord de Ameri
kaansche cijfers van koperuitvoer uit de Ver
eenigde Staten naar de Europeesche neutrale
staten aan, die alle groote toeneming toonen.
Daaruit blijkt, dat de groote hoeveelheden
koner niet waren bestemd voor hel eigen ge
bruik der onzijdigen, maar voor een anderen
oorlogvoerenden staat, die niet in diaaft was
rechtstreeks in te voeren.
Met betrekking tot de beslaglegging op
voorraden levensmiddelen constateert hert ant
woord, dat het Britsche rijk bereid is toe te
9taan. dat levensmiddelen niet zullen wor
den aangehouden, wanneer er geen vermoe
den bestaat, dart zij bestemd zijn voor den
vijand, maar het Britsche rijk kan geen- stel
lige belofte geven omtrent dit onderwerp.
Het antwoord doet uitkomen, dat het van
zeer groot belang is, dn* verdachte schepen
worden opgebracht na"- een haven om te
worden onderzocht.
Het antwoord legt nadruk op hert toene
mend gevaar, dat neutrale landen, die gren
zen aan het gebied van den vijand, op eene
schaal waarvoor geen precedent beslaat, de
basis worden voor den toevoer van voorra
den aan den vijand.
Daarom tracht het Britsche rijk in het be
lang van de nationale veiligheid goederen,
die werkelijk bestemd zijn voor den vijand, te
onderscheppen zonder zkh in te laten met
goederen, die te goeder trouw bestemd zijn
voor neutralen.
Het geheele ant oord draagt het kenmerk
van een verzoenlijken toon en van bereidwil
ligheid om redres te verschaffen wanneer dit
noodig is.
Londen, 12 Jan. (ii.) De dagbladen
drukken het vertrouwen uit. dat fiet antwoord
van Sir Edward Grey op dc Amerikaansche
nota eene gunstige ontvangst zal hebben in
de Vereenigde Staten, de massa der Amerika
nen zal overtuigen, dat de grieven, waarover
geklaagd wordt, geen deugdelijken grond
hebben en den weg zal effenen voor eene vol
ledige en algebeele overeenstemming.
B e r 1 ij n, 10 Jan. (NV. B.) De eerste op
gave van de rijksbank in het nieuwe jaar ver
toont een boven verwachting gunstig beeld.
Op alle gewichtige posten zijn merkbare ont
lastingen en verbeteringen waar te nemen. De
reeds lot regel geworden vermeerdering van
den goudvoorraad is ook ditmaal te vermelden.
In 'l geheel bedraagt de goudvoorraad thans
2111.8 millioen mark; hij is weer met 19 mil-
lioen toegenomen. De rijksbank heeft in de
eerste week van Januari slechts 9.5 millioen
beleeningskas-biljetten ter beschikking van het
publiek behoeven te stellen. Tegelijk heeft zij
voor 320.5 mallioen van deze biljetten aan de
beleeningskassen terug kunnen geven, omdat
do aan deze kassen verstrekte leeningen met
dit bedrag zijn verminderd. Van deze ver
mindering kwam 217.4 millioen op de belee-
ningen ten behoeve van de oorlogsleening.
Berlijn, 9 Jan. (NV. B.) Bij de stedelijke
spaarbank is in de laatste zes werkdagen dage
lijks ongeveer een half millioen mark meer
ingebracht dan teruggevorderd. De stortingen
in het nieuwe jaar, tot aan den 8en, bedra
gen reeds meer dan 3 millioen mark.
Kardinaal Mercier.
De Tijd bevat een bericht van den corres
pondent te Roosendaal, waarin deze doet uit
komen, dat de Duitschers thans toch toege
ven, dat er een en ander te Mechelen gebeurd
is. Eergisteren was het nog de vierkante loo
chening van alle feiten; er was heclemaal
„niets geschied". Thans verklaren de Duit-
sche autoriteiten, dat zij zioh inderdaad „ver
plicht hebben geacht, de verdere versprei
ding van het herderlijk schrijven tegen te
gaan", omdat het „politieke bctoogen" bevat
te, die zouden kunnen leiden „tot agitatie, tu
mult en opstand". Zelfs erkent de „Nordd.
Allgem. Zeitungdat de Duitsohe gouverneur-
generaal een „opruiende werking" vreesde
van bet herderlijk schrijven, en daarom al te
voren „de voorlezing en verspreiding van het
herderlijk schrijven verbood".
Eerlijker dan de brutale loochening ran
"Wolff's Bureau, dat zelfs ontkende, dat er
priesters in verband met bet schrijven waren
gevangen genomen, geeft dus het regeerings-
orgaan toe, dat men van militaire zijde ge
tracht 'heeft, het herderlijk schrijven zoowel
door inbeslagneming ervan als door i n-
werking op den Kardinaal onscha
delijk te maken.
Dit is gepaard gegaan met inhechtenisne
ming van priesters. Dat men tegen „den
hoofddader" van hel geval, zooals een Duitsch
militair Kardinaal Mercier noemde, zioh be
paalde tot de beschreven maatregelen van ver
hoor, militaire bewaking enz., vond zijn grond
in politieke overwegingen te Berlijn en het
ontzag voor de kerkelijke rechtspraak.
Dat priesters in hechtenis worden genomen
bestrijdt het regeeringsongaan niet en wordt
dus stilzwijgend toegegeven. Over het andere
punt: de behandeling ran Z.Em. kardinaal
Mercier, zal ik een der volgende dagen nieuwe
bewijzen aanvoeren, zoodra ik de mij toege
zegde officieele gegevens ontvangen heb. waar
voor ik - ij thans naar België begeef. Want,
dat „de zaak als afgedaan kan worden be
schouwd", moge een wensch zijn van Duitsohe
zijde, zij is 'het voorshands nog niet. Met een
vormei.jke tegenspraak van het woord „ge
vangennemen" ik wees daar reeds onmid-
dc'.Vftc op helpt men de zaak niet uit de we
reld, nu men het te laat noodig vindt, om
uit vrees voor openbaarheid de katholieke
wereld gunstig te stemmen.
De Fransche regeer in g.
Millerand, de Fransche minister van oor
log, is met zijn departement nu ook naar
Parijs teruggekeerd, zoodat de geheele cen
trale regeering weer in de hoofdstad is.
Grootvorst Alexander Michae-
lowitsch. F
Grootvorst Alexander Nfichaclowitsch, die.
in den strijd tegen de Turken gesneuveld
is, behoorde tot den intiemen kring van het
Russische keizerspaar, hetgeen niet alleen
zijn oorzaak vond in het feit, dat hij gehuwd
was met grootvorstin Xenia Alexcmdrowna,
die zuster van den, czaar, maar ook wegens
zijn persoonlijke eigenschappen. Hij was pre
sident van den raad voor de koopvaardij-
vaart en verzette zich indertijd krachtig te
gen den oorlog met Japan.
Om de toen ontstane ontstemming weer
eenigszins goed te maken, benoemde czaar
Nicolaas hem tot vice-admiraal en adjudant
generaal en werd hij de 2de commandant van
de Oostzeevloot. Ook interesseerde hij zich
zeer voor de luchtvaart. ITïr 'bereikte den leef
tijd van 4S jaar en laat zes zoons en éón doch
ter na.
De voedin gskwest ie in
Duitschland.
Van hoogerliand wordt aan bet publiek in
Duitschland verzocht om van havermout als
voedsel geregelder gebruik te willen maken.
Davos, 10 J a n. (NV. B.) 22 leerlingen van
hel instituut Schiers ondernamen heden mor
gen in gezelschap van twee onderwijzers een
skitocht in de richting van Parsonhütte bo
ven Davos. De eerste afdeeling kwam in iene
lawine terecht on geraakte bedolven. D.»
twöede afdOeüng begon dadelijk hel reddings
werk met steun van de reddingsbrigade. Alle
bedolvenen werden uitgegraven op één na, die
waarschijnlijk dood is. Een van de uhgegra-
venen was dood, een tweede stierf tijdens hel
vervoer. De overigen werden gered.
Serajewo, 9 Jan. (NV. B.) Heden mor
gen werden twee tamelijk sterke aardschok
ken waargenomen. De haard ligt in de buurt
van de stad. Er werd peen schade aangericht.
Oost-Indië.
De economische toestand
van Java.
Het Departement van koloniën heeft eene
uitvoerige nota ontvangen van den Gouver
neur-generaal van Nederl.-Indië, gedateerd 15
November lnI4, betreffende den kuidigen eco-
nomischen rtocsland van Ja\a.
Aan deze nota, waarin dc algemeene eco
nomische toestand wordt geschetst, in welken
Ncderlandsch-Indië in de eerste twee weken
van dc maand November 1914 verkeerde,
wordt het volgende ontleend:
Twee omstandigheden vooral zijn op den
gang voor het bedrijf der Europeesche land
bouwondernemingen op Java gedurende de
laatste maanden van zeer grooten invloed ge
weest, n.l. de oorlog in Europa en de felle,
aanhoudende droogte.
Onmiddellijk na het uitbreken van den oor
log brak voor de ondernemingen eene perio
de van onzekerheid aan
Sommige ondernemingen trachtten hel drei
gend gevaar van gebrek aan werkkapitaal ie
ondervangen door verkoop van bel product,
onmiddellijk nadat lid bereid was. lid ge
volg ran deze gedwongen verkoopen was eene
daling van den prijs van Robus la-kof fie van
f 30 tot f 24i k f 25 per «>ikol, zood.ti zelfs,
thans, ondanks de recente stijging tot f 30
per pikol, de ncfleering nog blijft beneden de
Amsterdamsche pariteit van 34£ ct. per i K.G.
Het ds vooral aan de hulp der Banken, in
de eerste laats de Javasche Bank en de Ne-
derlandsche Handel-maatschappij, die zich
bereid toonden tot beleening voor het gereed
liggende, niet af te schepen product, le dan
ken, dat hel gevaar van gebrek aan werkka
pitaal spoedig bezworen werd. De Regeering
greep mede in, door de biljetten der Javasche
Bank tot wettig betaalmiddel te verheffen, en
toe te staan, dat het verplichte metaalsaldo
tot de helft werd teruggebracht- Ook andere
Banken gingen tol beleening der producten
over, waarbij het daarvoor benoodigde kapi
taal aanvankelijk voor een goed deel verschaft
werd door den iniporlhandeb die geen kans
zag, het van t.e tweede-hands afnemers ont
vangen geld naar Europa over le maken.
Tengevolge van deze maatregelen kon het
bedrijf van de meeste ondernemingen tot dus
verre geregeld voortgang hebben. Wel is dat
van vele in meer of minder belangrijke mate
ingekrompen, dooh van een duurzaam stop
zetten werd, althans op Java, tot dusverre
nog niet vernomen.
Overigens openbaarde zich allerwege in de
cultuur eene zucht tot bezuiniging op de uit
gaven en van de oprichting van nieuwe on
dernemingen of de uitbreiding van bestaande
is voorloopig geen sprake. Dit geldt ook voor
de suikerindustrie, ondanks de ongedacht
hooge prijzen voor het product gemaakt ten
gevolge van de -groote opkoopen door Enge
land Hierbij dient trouwens in het oog te
worden gehouden, dat desze prijsstijging wel
ten goede kwam aan die fabrieken, welke
over nog onverkochte gereedliggende restan
ten van oogst 1914 beschikten, maar toch
voornamelijk aan de suikerhandclaren.
Tengevolge van deze bezuinigingen had op
een aantal ondernemingen verloop van werk
volk plaats, hetgeen overigens in de meeste
gevallen niet Is een bezwaar werd gevoeld,
daar de groote droogte vanzelf minder han
den voor het on' rhoud der tuinen, het tap
pen of plukken enz. noodig maakte.
De felle en langdurige droogte had op den
omvang der productie van nagenoeg alle Euro
peesche culluuronderneiningen een nadeeligen
invloed. De stand van het suikerriet is, voor
zoover het gewas althans niet op zeer water
rijke gronden is aangeplant, verre van bevre
digend. Overigens kunnen flinke regens in de
maanden December tot en raet Januari weer
veel goedmaken.
Hot tappen van de rubber-boomen werd tij
delijk bijna geheel geslaakt, de thee-pluk was
gering. De tabak heeft ontzettend van de
droogte te lijden gehad, zoowel wat de hoe
danigheid als den omvang der productie be
treft. Dit laatste geldt ook voor de productie
vac cacao.
De inlandsche landbouw ondervond tot dus
verre een betrekkelijk geringen nadeeligen in
vloed van de langdurige droogte. Hoewel het
rendement van den oogst der inlandsche cul
tures over het algemeen geringer dreigt te
zullen zijn dan verleden jaar, bestaat er, mede
dank zij den zeer overvloedigen laatsten rijst
oogst, geen aanleiding lot bezorgdheid over
gebrek aan voedingsmiddelen.
Het systeem van bezuinigen, op de Euro
peesche ondernemingen ingevoerd, dreigt in-
tusschen -ooral een groot nadeel te worden
voor die werklieden, die gewoon waren de
noodige contanten op de ondernemingen te
verdienen, en daartoe thans niet meer in de
gelegenheid zijn.
Een kort overzicht van het scheepvaartver
keer met Europa, sinds het uitbreken van den
oorlog, gaat vervolgens In de Nota aan eene
bespreking van de productenmarkt vooraf.
Uit dit overzicht blijkt dat aanvankelijk ver
scheping van producten feitelijk onmogelijk
was geworden, doch dat medio Augustus de
toestand iets beter werd, toen besloten werd,
weer lading Paar alle bestemmingen aan tc
nemen, waarbij evenwel alle vrachten met
20 werden verhoogd. Tegen het einde van
Augustus werden de vrachttoeslagen voor ver
der dan z.g. „basis-havens" gelegen bestem
mingen met 30 verhoogd.
Vervolgens wordt vermeld hoe In September
en October eii de bepalingen op het aanne
men van lading door Nederlandsche maat
schappijen herhaaldelijk belangrijke wijzigin
gen meermalen in ongunstigen zin zijn
gebracht en hoe tegen het einde van October
de bezorgdheid nog werd vermeerderd.
Het overzicht eindigt met de vermelding
dat den 13den November de verscheping van
thee en huiden naar Nederland opnieuw werd
opengesteld, op voorwaarde dat de cognosse
menten uitsluitend zullen zijn gesteld op naam
van dengcen, voor wien de goederen bestemd
zijn.
Op den handel in Nederlandsch-Indische
producten heeft de oorlogstoestand een fnui
kenden invloed. Slechts van enkele der voor
naamste producten, (suiker, koffie, tabak, co
pra. peper) is de uitvoer, voorloopig althans,
verzekerd, doch. behalve naar suiker, is de
vraag over het algemeen zeer gering, of te
onberekenbaar om er een eenigszins reëelei»
handel op te kunnen bouwen.
Bovendien liet de aanvankelijk zeer hooge
premie voor oorlogsrisico weinig gelegenheid
tot het maken van winst. In de tweede helft
van September werd dit beter: de premie daal
de van 5 tol 3 voor Europa en van 3
lot 2 voor Brilsch-Indië, om later evenwel
nog eenige wijzigingen, ook in ongunstigen
zin. te ondergaan.
De. exportliandel ziet zich, tengevolge van
de in het voorgaande geschetste moeilijkheden
met den afscheep naar Europa, voor den af
zet der producten in hoofdzaak aangewezen
op Oost-Azic, Australië en Amerika, doch be
langrijke afzetgebieden waren dit tot dusverre-
In verhouding tot die in Europa, niet, en de
markt moet er nog voor een goed deel gescha
Den worden.
Onverdeeld gunstig was de markt voor sui
ker uit den oogst 1914 niet.
In de laatste dagen van Juli verkeerde de
suikerhandel op Java in eene verre van be
ha gelijke positie.
De prijzen waren geleidelijk teruggeloopen
lot f 7y p. p. voor superieure hoofdsuiker,
f Üi p. d. voor Channel en f 5i p. p. voor
muscovados, tengevolge van de zeer geringe
vraag uil lid buitenland. Een groote hoeveel
heid onverkochte suiker lag op Java opgesla
gen. Bovendien was liog ruim 4 millioen picol
van den Java-oogst on-,.üt, zoodat vört
dere daling der prijzen verwacht werd.
Doch de Europeesche oorlog brachf oeli
plotselingen ommekeer. Duitschland kwam lp
strijd met zijn voornaamsteh afnemer Yan 8ui$'
ker: Engeland. De Cuba-oogst wa« zoo goed
als geheel verhandeld, zoodat Engeland, dajj
dringend behoefte had aan suiker, zich op Java
aangewezen zag. Naar schatting werd eene
hoeveelheid van ruim 600.000 ton Java-sulker
naar Engeland verkocht, zoodat de prijzen in\
Augustus met sprongen omhoog gingen, om'
hun hoogste punt te bereiken op f 131 p. pV
voor superieur, f 12* voor Channel en f 1^
voor muscovados.
Sedert zijn de prijzen, vooral tengevolge van1
het verbod van verderen invoer van suiker in^
Engeland, weer iets gezakt, n.l. tot f 121 voor{
superieur en f 11 voor Channel, dooh thaue
toont Britsch-Indië eenige belangstelling voor
December- en Januari-afscheep.
Tengevolge van het financieel isolement van
Java ontstond een oogenblik vrees, of de ge
kochte suikers t. z. t. ook betaald zouden wor
den. Door de krachtige hulp van de Javasche
Bank en de Nederlandsche Handel-Maatschap-
pij, die op ruime schaal faciliteiten verleenden
bij het geven van crediet en met medewerking
van den Engelschen consul te Batavia en de
Regeering In Engeland werd ten slotte eene
oplossing gevonden.
Uit den nieuwen oogst zijn tot heden ruim
2 millioen picols afgedaan, tot prijzen, variee-
rende van 9 tot 10 voor superieur en f 8£
tot f 9 voor Channel. Thans is een stilstand
ingetreden; er zijn geene Europeesche koo-
pers in de markt, vermoedelijk vooral omdat
de financieering der suikers van oogst-1915
nog niet afdoende geregeld is. Van de toe
komst worden groote verwachtingen gekoes
terd in verband met de gedeeltelijke misluk
king der biet-oogsten in Duilschland en Oos-
tenrijk-Hongarije.
Tal van exporteurs vonden in de zeer goede
prijzen aanleiding tot cancelcn van de met
koopers in Brilsch-Indië gesloten contrac
ten, dooh zagen zich toen door de scheepvaart
maatschappijen vrijstelling van de gecontrac*
teerde scheepsrnimte geweigerd.
Rubber steeg in Europa voor gereed liggen»-
de partijen belangrijk in prijs.
De prijzen voor thee, voornamelijk blad'
thee, op de Nederlandsche markt, zijn belang
rijk gestegen, meer dan die te Londen.
De markt voor alle koffiesoorten was gedu«
rende de laatste maanden flauw, evenals de
rijslmarkt. Voor buitenlandsche rijst bestond
in het geheel geen belangstelling. Voor Java»
rijst gold, en geldt, hetzelfde.
Eerst in de eerste helft van November ont
stond in het Bantamsche en de Prcanger
eenige vraag naar buitenlandsche rijst. Ver
wacht wordt, dat deze sterker zal worden,
daar de oogst op Java vermoedelijk laat zal
afkomen.
Tengevolge van de langdurige droogte cn
den daardoor ohtstanen lagen waterstand in
de rivieren in de Lampongsche districten
waren de aanvoeren van zwarte peper aan
vankelijk gering. Eerst in October werd de
markt levendiger, de transacties hadden, naai
het schiint, voor een groot deel dekking van
blanco-contracten ten doel.
In het begin van November werd de vraai
uit Europa beter, zoodat de prijs, die zelden
f 20 per picol te boven was gegaan, mede
door speculatie steeg tot f 25? p. p. De notee
ringen in Europa zijn overigens zoo onzeker,
dat omtrent de markt in de eerstvolgende
weken niets te zeggen valt.
Zoowel de aanvoeren van als de vraag naar
witte Munlok-peper waren in Augustus en
September gering en de prijzen laag. In Octo
ber kwam van Singapore een sterke vraag,
zoodat een zeer groot deel van den oogst direct
derwaarts verscheept werd en de Batavia-han-
delaren zich genoodzaakt zien normale prij
zen te betalen voor een product, welks kwa
liteit alles te wenschen laat.
De copra-prijs daalde in de eerste helft van
Augustus van f 15 k f 16 per picol tot f 6
p. p. In het begin van September steeg de
prijs, toen bleek dat dit een der weinige pro
ducten was, die ongehinderd in Nederland
konden worden ingevoerd. Toen bekend werd
dart voldoende schecpsruimte ontbrak, daalde
de noteering weer.
Eerst in bet laatst van October en de twee
eerste weken van November werden belang-
riike hoeveelheden voor December-afcchecp
verhandeld tegen prijzen van f 15^ tot 16
p. p.
In Augustus zijn vrij groote hoeveelheden
copra door de bevolking op olie verwerkt',
blijkbaar zag zri daarin meer heil dan in vei1-
kooD tegen de toen geldende lage prijzen.
De export van Katjang socoek staat nage
noeg geheel stil. Van lapioca-mecl vonden al
leen de minst-goede kwaliteiten vrij geregeld
aftrek.
De markt voor kapok was doorloopend flauw
tot in de tweede helft van October de aanvoe*
ren grooler werden en de houders zich be
reid toonden, voor lager prijzen af te geven.
De merkwaardig sterke stijging in den uit
voer van indigo moet worden toegeschreven
aan verbod van den uitvoer van verfstoffen
uit Duitschland, dat voor den oorlog de voor
naamste producent ervan was. Dank zij de
plotseling groote vraag liepen dc prijzen met
100 en meer op. Voor de inlandsche ververijen
op Java zou dit in normale lijden een zeel
groot bezwaar zijn geweest, doch daar dez<
voor het meerendeel stilstaan, wordt de uit
voer van zoo belangrijke kwantums indigc
•hans niet gevoel dais eene omstandigheid,
welke bet na dee Ivergroot.
Meer nog dan de uitvoerhandel In product
ten heeft de invoerh°ndel van den oorlogstoet
stnnd te liidcn gehad.
Reeds lang vóór het uitbreken der vijande
lijkheden was de markt voor importartikelen
in Nederlandsch-Indiê flauw, zoodat zooweb
de. eerste als de tweede hand over groote yoor
raden beschikte.
Toen in de eerste dagen van Augustus door
de consumenten gevreesd werd dat de toevoer
van goederen voor gerulmeu tiid geheel zou^
worden afgesneden, ontstond van de zijde
der twccde-hnnds-koopers een goede vraag
naar vrijwel alle artikelen, waardoor de im
porteurs zich dc gelegenheid geschonken zagetf
tot plaatsin»? van een vrij groot deel van hun1
voorraad tegen vaak sterk stijgende prijzen.1
Na de wilde inkoopen in den aanvang van
Augustus, is echter eene periode van bezulr
niging ingetreden, waardoor de afzet aanmerrt)
keliik geringer werd. Bovendien nam de koogk
