BINNENLAND.
1 Bassermann (nationaai-liberaal) sluit zicli bii
jÖit protest aan en zegt: Wij zien bewonde
rend op naar de wapenfeiten van ons leger
legen de Russische overmacht. (Bravo-ge-
iroep).
Wij betreuren de noodzakelijkheid van zulke
Vergeldingsmaatregelen, maar als de Russen
•lies platbranden en vrouwen verkrachten,
moeten wij dan niet van het legerbestuur de
energie verwachten, om aan een dergelijke
onmcnschclijke wijze van oorlogvoeren een
einde te maken? (Levendige toejuichingen).
Gröber (centrum): De sociaal-democratie
iieell zich herhaaldelijk op den bodem \an
het gemeenschappelijke vaderland geplaatst.
Wij hebben dit dankbaar erkend. (Instem
ming). Daarmede zijn de verklaringen van
Ledebour niet te vereenigen. (Zeer juist). Wan
neer het legerbestuur in den uitersten nood
het uiterste middel van vergelding aangrijpt,
dan is dit middel van volkenrechtelijk stand
punt toelaatbaar en de volksvertegenwoordi
ging moet het niet daarin bemoeielijken. (Le
vendige toejuichingen).
Fischbeck (vrij2innig) zegt: Wij betreuren
het. dat, met het oog op de eensgezindheid
in den Rijksdag, die ook in de eergisteren
door Scheidemann gehouden rede tot uitiug
kwam, thans door een sociaal-democraat der
gelijke verwijten zijn gedaan. Dat juist Lieb-
knecht zijn vriend bijsprong, bewijst, dat bei
den slechts een kleine minderheid in de so
ciaal-democratische partij vormen. (Instem
ming).
Schultz (Rijkspartij) drukt de hoop uit, dat
de vlek. die thans op het schoone beeld der
Duilsche eenheid is gevallen, slechts een kleine
vlek zal blijven.
Scheidemann (soc -dcm.) verklaart in op
dracht van hel bestuur der sociaal-democra
tische Rijksdagfraclic, dat Ledebour slechts
in opdracht had. over het taal-arlikel te spre
ken. Wat hij verder nog zeide, komt voor zijne
eigen rekening en moet hij alleen verantwoor
den. (Levendige toejuichingen).
Staatssecretaris Dclbrüek zegt: Dit oogen-
blik behoort voor ieder, die het bcieefde, tot
zijne bitterste herinneringen. (Levendige in
stemming). want de critiek van Ledebour was
ongrondwettig en in den vorm kwetsend was
en was gericht tegen den meest-gevierde van
onze legeraanvoerders. (Toejuichingen).
De oorlog heeft ons geleerd, dat wii rijker
zijn dan wii dachten in materieel en in ethisch
opzicht, en dat de liefde voor het Duitsche
vaderland een onvervreemdbaar goed is, dal
iederen Duilscher heilig is, van welke afstam
ming, geloof of partij hij ook zij. (Levendige
toejuichingen).
Wat ons in vredestijd scheidde, kwam thans
bij de beraadslagingen in de commissie niet
naar voren. Dat is een onvergankelijk succes
en levert aam onze vijanden een nieuw be
wijs van de economische en moreele onover
winnelijkheid van het Duitsche volk. (Alge-
meene tociuichingen).
De begrooting van Binnenlandsche zaken
wordt aangenomen.
Bij de begrooling van Koloniën brengt de
rapporteur Keinath (nalionaal-liberaal) dank
san de Duitsche en inboorlingen-troepen voor
hunne heldhaftige houding, waardoor onze
Afrikaansche protectoraten zich onder buiten
gewone moeilijkheden hebben kunnen staande
houden tegen de Engelsch-Fransche over^
macht.
Bij de begrooting voor Kiaufsjoe sprak de
rapporteur Nacken (centrum) zijn lof en dank
uit voor den heldenmoed van den verdediger
van Tsingtau, admiraal D5hnliardt- De val van
Tsingtau heeft onzen cultuur-invloed in
Oost-Azië in 't geheel niet geschaad. Ons be
schavingswerk is niet vernietigd. De studenten
van de Duitsch-Chinecsche hoogeschool zijn
voor het grootste deel naar de Duitsche hooge
school te Shanghai overgegaan.
Bij de begrooting van Marine verklaarde de
rapporteur Pfleger (centrum): De verrichtin
gen van de Duitsche marine zullen in de blad
zijden van het boek der wereldgeschiedenis
opgeteekend blijven, zoolang vaderlandsliefde
en plichtsbetrachting in de wereld op p
worden gesteld.
Wij mogen zeker hopen, dat, in aanmer
king nemende de onvermijdelijke verliezen, de
nadruk van den dvl' boofoorlog voortdurend
zal toenemen. De marine zal volhouden, tot
dat de overwinning is bevochten. (Bijval).
De begrootingen voor Koloniën en Marine
werden zonder debat goedgekeurd.
Bij ce begrooting van Financiën rapporteer
de Nackcn (centrum), dat de financieele toe
stand even gunstig is als bij het begin vau
den oorlog en (lat aan alle eischen zal kun
nen worden voldaan hoe lang de oorlog ook
moge duren. (Levendige instemming).
Staatssecretaris Helfferich zeide: De uilslag
van de leen in a is uitmuntend. De inteeken-
bureaux, die bii de eerste oorlogsleening 22
milliard, dus de helft van het geheele bedroe
opbrachten, hebben thans voor 395 milliard
geïeekend. Overal, ook volgens de berichten
van het platteland, is het bedrag der intee-
keningen van de eerste leening thans aanzien
lijk overtroffen. Ik geloof reeds thans te kun
nen zeggen, dat de inteekeningen op de
nieuwe oorlogsleening de 7 milliard zullen
halen, misschien zelf? zpllen overtreffen. Met
iet totale resultaat van de beide leeningen
ruim 12 milliard zijn wii Engeland met 4 A 5
nilliaid voor. Hieruit blrikt de ongebroken
n niet le breken firenciecele en economische
kracht van Doitsehland en zijn vaste wil om
vol te honden tot het eiude. (Levendige in
stemming).
De sociaal-democraat Scheidemann ver
klaart namens zijne fractie: De redenen, welke
ons hebbe i bewogen vóór de ©orlogscredie-
len van 4 Augustus en 2 December te stemmen,
zijn nog steeds aanwezig. Wii hebben na de
groote en bewonderenswaardige daden, die
onze troepenleiders reeds hebben volbracht
(levendige bijvalsbetuigingen van alle zijden),
het vaste vertrouwen, dat wij een duurzamen,
eervollen vrede zullen bereiken.
Den vasten wil om dit doel te bereiken ken
baar makende, stemmen wij YÓÓr de begroo
ling van dit jaar.
Westarp (conservatief) drukt leedwezen uit,
dat Scheidemann niet de critiek van Ledebour
heeft afgekeurd (onrust bij de sociaal-demo
eraten), die tegen don vereerden Hindenburg
was gericht. (Toejuichingen rechts). De goed
keuring van de begrooting, vervolgde hij. is
eenvoudig de plicht van de afgevaardigden.
Het volk zou het niet begrijpen, wanneer
Iemand aan het vaderland de middelen tot
vernietiging van den vijand zou weigeren. (In
stemming bii de burgerlijke partijen, tegen
spraak bii de sociaal-democraten).
Bassermann (nationaai-liberaal), sluit zich
bij den vorigen spreker aan cn zegt: De goed
keuring van de rijksbegrooting door den gc-
heelen Rijksdag is een gebeurtenis, waarbii
het incident-Lcdebour op den achtergrond
treedt. (Instemming). Dit zal in het binnenland
instemming vinden en in het buitenland zijne
uitwerking niet missen.
Fischbeck (Fortschritls-partii) wil niet op
dit incident terug komen, te minder bii de
eenstemmigheid, die den geheelen Rijksdag
bezielt.
Scheidemann (sociaal-democraat) zegt: Lede
bour leverde geen kritiek op Hindenburg. Hij
sprak zich integendeel vol lof over hem uit.
Wij wijzen zeer beslist het verwijt van bar-
boarscliheid tegen ons leger af, van welke
zijde het ook komt.
Staatssecretaris Helfferich zegt: Volgens na
der nog ingekomen medcdeelingen zal de uit
komst van de leer.ing het zevende mil
liard overschrijden. De bedragen,
waarvoor op dc eerste lecning ls ingeteekend.
zijn bij de tweede inlcekening in Berlijn vau
900 millioen tot 1.5 milliard gestegen, in Ham
burg van 215 tot 314 millioen. in Dresden van
86 tot 296 millioen, in Stuttgart van 75 op
245 millioen, in Hannover van 72 oo 200 mil
lioen. in Breslau van 136 op 197 millioen. in
München van 109 op 195 millioen, in Münster
(Westfalen) van 78 op 176 millioen. In de ste
den van de zwaarst beproefde grensprovin
ciën is de uitkomst: in Danizig van 30 op 54,
in Königsberg van 18 op 53. in Straatsburg
van 13 op 35 millioen. Hieruit blijkt, dat de
crecieten. die de regeering vraagt, dc instem
ming hebben van het geheele Duilsche voik.
(Van deze gespecificeerde ciifers werd door
het geheele Huis met voortdurend herhaalde
toejuichingen kennis genomen).
Wij mogen, vervolgde Helfferich, in d
ons opgedrongen strijd vertrouwen op dc
hechte Duilsche financieele positie, zooals wii
bij de krijgsverrichtingen vertrouwen op hel
Duitsche zwaard, op God, op het reine gewe
ten. op het goede recht, en op de onverwoest
bare zedelijke kracht van het volk. (Storm
achtige toejuichingen.
.Spahn (centrum) zeide: Evenals leger et.
vloot in het buitenland, hebben thuis ook dc
achtergeblevenen hun vollen plicht gedaan
Wij volharden met God voor keizer en rijk
(Levendige tociuichingen).
De begrooting werd met één stem toe
die van den soc.-dem. Liebknecht, aangeno
men.
President Kampf ontvangt machtiging, om
den len April bij het gedenkteeken van Bis
marck, in verband met de herdenking van
den honderdsten geboortedag van den mede
stichter van het nieuwe Duitschland, een krans
neer te leggen. (Levendige bijvalsbetuigingen).
Dc voorzitter vervolgt: Onze beraadslagin
gen hebben aan de gansche wereld onzen on-
wankelbaren wil doen kennen om niet te rus
ten vóór dat een einde van den geweldigen
strijd is bereikt, dat beantwoordt aan de ge
brachte offers. (Bijvalsbetuigingen). Leger en
vloot ziin onder leiding van heldhaftige offi
cieren en groote veldheeren met een geliik
gevoel van offervaardigheid bezield- (Leven
dige biivalsbetuieingen). Daaraan paart zich
de kracht van het Duitsche economische leven,
waartegen de vijanden even vruchteloos strii-
den als tegen onze weermacht. In het schit
terend succes der tweede oorlogsleening open
baart zich eene bezielende en vrijwillige deel
neming van het geheele volk, zooals in de ge
schiedenis onzer financiën nog nooit ver
meld is. (Hernieuwde bijvalsbetuigingen)- Dil
alles zal ons in den reusachtigen strijd na d*
overwinning eene vrede brengen, die aan onze
cultmirnatie duurzaam de haar toekomende
stelling verzekert, waarom wii slrüden. ook
tegen eene wereld van vijanden. (Herhaalde
levendige bïivalsheluïgingen).
Met het door den president uitgebracht*
F-ióTi" op den keizer stem het TTuis vol geest
drift in.
De Rijksdag wordt daarna tot 18 April ver
daagd.
B c r I ij n. 2 0 Maart. (W. B.) Tn de twee
de rising van d«u ri'ksdng van heden is hel
mandaat van Wetterlé voor een der distric
ten van FFns .o.haringen eenstemmig ver
vallen verklaard.
Sofia, 20 Maart. (Agencc bulgare). In
dc zin ing van de sobranje werd een wetsont
werp ingediend betreffende de ondersteuning
van de gezinnen van PeservLsten, die in het
geval van eene mobilisatie worden bijeenge
roepen.
Berlijn, 21 Maart. (W. B.) Naar het
Berliner Tageblatt uit Luxemburg verneemt,
besloot de Luxemburgsche regeering tol in
beslagneming van de in het groothertogdom
aanwezigeof in aanvoer zrinde voorraden
tarwe, rogge, haver en gerst, ook de ongc-
dorschte voorraden, benevens van het daaruit
gemaakte meel.
Berlijn, 20 Maart. (W. B.) In de Wie
ner Zeit deelde de bekende mineraloog prof.
Dölter op grond van degelijke studie, mede,
dat de crtsgrocNen in hei Hunyadcoimlaat,
zoowel als in Milterberg, Schwarz en Brux-
lek, volkomen in staat zijn te voorzien in de
behoefte aan kopererts en gezuiverd koper
van DoiHsdhland en Oostenrijk-HongrJrije. Een
productie van 8000 tem koper wordt in dc
eerste drie maanden met behulp van de Duit
sche koperfabrieken, die tegenwoordig nic!
Yokloende werk hebben, verwacht. Daarmede
is in de behoefte aan dit metaal zoowel voor
de industrie als voor oorlogsmunitie^ volko
men voorzien.
B e r 1 ij n, 20 Maar,. (W. B.) De Vossi-
sche Ztg. bericht uit Biusscl: De grootere
navraag uit hel buitenland naar glasfabrika
ten, stelde de Belgische glasfabrieken in
staat een goed deel v„n hunne voorraden uit
te voeren en zoo ^uLstiger voorwaarden in
't leven te roepen voor de hervatting van het
bedrijf, vooral omdat !e prijzen, waarvoor de
voorraad werd afgezet, hcoger waren dan
voor het begin van d m oorlog.
Het gebrek aan jrondstof belet echter het
bedrijf te hervatten in grooteren omvang.
Berlijn, 20 Maart. (Björnson), De onge
regeldheden in Venetië wegens de werkeloos
heid en het stijgen der broodprijzen hebben
zich gisteren in erger mate herhaald. Een
deputatie van arbeidersvrouwen werd door
den burgemeester ontvangen. Het resultaat der
besprekingen bevredigde de menigte niet en
er kwamen weer ernstige excessen voor. Vol
gens de Corricre de 11 a Sera zijn 5 soldaten en
7 karabïniers verwond.
N e w-Y o r k, 20 Maar*. In het proces
wegens het frauduleus verstrekken van val-
sche paspoorten aan Duitsche reservisten
pleitte de advocaat van den Duitscher Stegler
voor een lichte straf onder opmerking, dat
dc hoofdschuldige iemand was, die als ver
tegenwoordiger van de Duitsche regeering in
dc Vereenigde Staten rij liep van gevangen
neming.
Verspreide Berichten.
Professor Noyons bespion nee rd.
Een correspondent van D e T ij d seint
van de Vlaamsche grens:
Professor Noyons, le Leuven, wordt naar
ik te Brussel vernam door de Duitschcrs
ernstig in zijn doen en laten bespionneerd.
Zelfs zijn dienstbode wordt door Duitsche ge
heime politie uitgehoord. De hoogleeraar heeft
dan ook zijn beklag over deze behandeling in
gediend bij den Ncderlandsehen gezant te
Brussel- Hij gevoelde zich daartoe waarschijn
lijk te meer gerechtigd, daar prof. Noyons,
behalve hooglceraar der hoogeschool, ook
Nederlandsche consul te Leuven is.
Grond voor eenige verdenking bestaat er
geenszins, daar prof. Noyons zich in de meest
moeilijke omstandigheden steeds correct ge
dragen heeft. En wat hij te Leuven voor de
Duitsche gewonde is geweest» zouden dezen
met dankbaarheid kunnen vertellen.
Een uitlating, welke ik van Duitsche zijde
vernam, als zou dr. Noyons zijn automobiel
ter beschikking hebben gesteld, om Mgr. De-
ploige, thans te Rome. over dc Belgische grens
te brengen, is van allen grond, ontbloot
Vergane Engelsche stoomschepen.
De Engelsche stoomschepen Bees w I n g
(2000 ton) en Aberdon zijn aanmerkelijk
over tijd en waarschijnlijk vergaan. Van de
Beeswing zijn lijken van opvarenden aange
spoeld, van de Aberdon is een leege reddings
boot opgepikt.
Een mooie gift.
De Frankfurter Zeitung. meldt dal de firma
Reiniger, Gehhert Sc Schsll A. G. fabrikanten
van Röntgen en andere clectrische, medische
toestellen, aan de Duitsche regeering een ge
heelen hospitanllrein he.'t geschonken. Deze
trein heeft zijn eerste reis bereids gemaakt en
wel naar Lodz in Polen
Onwillig om uit te varen.
Donderdag zijn te Grimsby vijf buitenlan
ders, van de bemanning der Truro, van de
Wilson-Iijn tot boeten, een bootsman zelfs tot
28 dagen gevangenisstraf veroordeeld, omdat
zij niet mee hadden willen uilvaren. De En
gelsche leden der bemanning waren wèl be
reid geweest De plaatselijke afdeelïng van
den zeelieden-vakbond Md de weigerachtigeD
n i e t in hun verzet ge d.
„Deutschland öber Alles"
in den ban.
Het departement van onderwijs in de Cana-
dee sche provincie Ontario, heeft gelast dat in
alle Duitsche schoolboeken, die bij 't onder
wijs in de nrovincie gebruik zijn, het
„Deutschland über Alles" zal worden ge
schrapt.
KOLONIËN.
Oost-Indië.
Restgevallen.
Blijkens een uit Indië ontvangen tele
gram d.d. 20 dezer is een, waarschijnlijk niet
van huiten ingerpoerd, geval van pest in de
stad Soerakarta A-ast «estedd geworden.
Brand op een torpedojager.
Reuter bericht uit Batavia, dal op den
torpedojager Hermelijn brand heelt rewoed.
De brand ontstond in dc machinekamer» de
oliebewaarplaats vatte vlam, het dek werd
geschroeid en de machines werden bescha
digd.
Bovenstaand bericht wordt nader door een
officieel regeeringstclegram bevestigd, waarbij
kortsluiting in de olietank als oorzaak wordt
genoemd. Persoonlijke ongelukken hebben
nF' T>Ta~'«ï er^bnrj.
(De „Hermelijn" is een onzer nieuwste tor
pedojagers Het sehir> js in 1^13 gebouwd en
heeft een inhoud van 485 ton. De hcwapemng
Lestaat uit vier 12-pondCTs, twee mitrailleurs
en 2 torpedo-Ianeeerbuïzen van 45 c M De
bemanning telt 8.5 koppen).
Staten-Generaal.
TWEEDE KAMER.
Het eedsvraagstuk.
Bij Nota van Wijziging1 is de volgende „over
gangsbepaling" toegevoegd aan het wetsontwerp
tot nadere regeling van het eedsvraagstuk
„De eeden vóór het in werking treden dezer
wet afgelegd door personen, die niet tot een
godsdienstige gezindheid behooren, worden ge
acht te zijn afgelegd op wettige wijze."
De minister van Justitie schrijft tot toelich
ting n'ervan, dat vóór het in werk'ng treden van
de aanhangige wi»2igingswet, vooral in den
tijd, toen nog met het oog op de jurisprudentie
van den Hoogen Poed werd gemeend, dat per
sonen, die niet tot een kerkgenootschap behoo
ren, een eed hadden af te leggen in de gevallen
bij dit wetsontwerp voorren n.I. wanneer,
hetzij een eed, hetzij naar de wijze der gods
dienstige gezindheid een eed of een belofte of
bevestiging moet worden afgelegd tal van
eeden zullen zijn afgelegd door personen, die
niet tot een kerkgenootschap behooren. Aan
het afleggen van dien eed kunnen rechtsgevol
gen zijn verbonden geweest, d'e thans nog n:et
hun werking verloren hebben- Waar de opvat
ting zou kunnen gehuldigd worden, met het oog
op de laatste arresten van den Hoogen Raad en
de daaruit voortvloeiende beletselen voor niet
tot een kerkgenootschap behoorende personen
tot het afleggen van een eed, dat deze eeden
als onwettig afgelegd, geen rechtsgevolgen zou
den hebben, komt een overgangsbepaling dan
minister alsnog wenschtliik
Uit de Pers.
„Partie Remise*'.
Mr. S van Houten hLcft i.t een zijner vorige
Staatkundige Brieven zich Yereenigd
met de hier en daar geuite gedachte, vredes
onderhandelingen te openen op den grond
slag der beëindiging als „partie remise", d. i.
door herstel van den vorigen toestand zonder
grensverandcring of oorlogrschatting en dus
met teruggave van het als zoodanig in België
reeds opgevorderde. )en schrijver is daarop
tegengeworpen, dat bij beëindiging van den
oorlog als onbeslist, /ij terug zullen krijgen
den toestand, die tot den oorlog leidde; met
dien toestand zouden de oorzaken van het
conflict tevens herleven.
„Zeker" antwoordt nu de heer Van Hou
ten in zijn dezer lagen verschenen Staat
kundigen Brief (serie 1915 no. 5)
„maar voor de volken met de duurge
kochte ervaring er bij, dat die oorlogs
oorzaken langs len weg van wapenge
weld onoplosbaar zijn g?bFken, en dus
die weg niet op nieuw kan worden inge
slagen zonder ook op nieuw de offers
aan bloed en geld net even weinig goede
kansen mede te brengen, waaronder alle
in den strijd betrokken Yolken, zonder
onderscheid, zoo Jiep gebukt gaan."
De volken zelf -uilen meent Mr. van
Houten dientengevolge de conflicten mper
tot hun werkclijken nhoud en vaarde terug
brengen en zich er niet meer zoo Hcht over
opwinden.
De atmospheer zal dus veel zuiverder zijn
en veel gunstiger voor overleg en voor in
vloed van in den rlog neu'raal geblevencn.
Ook zal het beloop -*». den oorlog bij elk
der betrokken partijen een beter inzicht heb
ben gegeven in de kansen op verbetering, wat
in deze materie beleekent betrekkelijke ver
betering, die het betreden van het oorlogs
pad in haar edgen stelling te land en ter zee
en in de onderlinge verhouding der mogend
heden zal kunnen brengen.
De schrijver licht dit met enkele voorbeel
den toe:
„Vooreerst ten aanzien van het onder
werp, dot ik, van het ingrijpen van Engeland
af, voor de hoofdzaak houd, waarover ge
streden wordt, n-1. Engelonds posir'e ter
Zee.
Kort geformuleerd is het geschilpunt
zul Engeland slechts de meerderheid ter zo?
hebben of ook het meesterschap der zee?
Was Duitschland's doel bij de voorberei
ding voor een conflict met Engeland, slechts
waarborgen te erlengen voor eigen vrijheid
ter zee, dan wel ook Engeland als meester
der zee te verslaan en dat meesterschap
aan zich zelf te verzekeren?
De Frnnsche premier Viviani beroemde
zich er onlangs op, dot Frankrijk met zijn
bondgenooten het meesterschap der zee
uitoefende. In mijn oog zouden echter Fran-
sche staatsbladen na vederintreden van den
vredetoestand zeer kortzichtig ziin, wan
neer zij zich niet 'ook de vraag stelden, welk
aandeel elk der bondgenooten in dit ge
meenschappelijk meesterschap verkregen
had en na terugkeer van de vorige verhou
dingen ter zee, behoudens uitsluiting van
den. invloed van I>uitschTand, daarin blij
vend zou hebben behouden.
Ten aanzien van de Dardanellen is reeds
nu een geheel nieuw gezichtspunt geopend
door de verschillende inzichten, die over de
toekomstige regeling van de vairt aldaar
ruchtbaar zijn geworden. Hier vooral is
kennis van het diplomatiek overleg tvsschen
de Engelsche, Fransche en Russische re
geeringen vereischt voor de beoordeeling
van de werkelijke bedoelingen. Daarover
spreek ik dus n;et. Voor de in dezen Brief
behande'de vraag is slechts kennis van de
volken noodig, cn ik vrees geen tegenspraak
als ik beweer, dat noch het Engelsche voik,
♦oen het zich door den Duitschen inval in
België tot den oorlog Vet bewegen, noch het
Fransche, toen het zich uit revanche-lust
bij Rusland aansloot, er ook maar uit de
verte aan heeft gedacht, dat verovering van
Konstantinopel voor Rusland door dat land
als prijs voor de deelneming aan de verne
dering van Duitschland zou kunnen zijn be
dongen. 't Zou een zoo dolle ironie der ge-
Kch'edenis zijn, Frankrnk en Engeland, de
bondgenooten in den Krimoorlog, nu arm
in arm ten strijde te zien trekken om Kon
stantinopel voor Rusland te veroveren, dat
w'e het voorgesteld bad vermoedelijk meer
lachlust dan verontwaardiging had erewekt,
omdat hij niet als ernstig zou zijn be
schouwd. Als na herstel van den toestand
van Augustus zu'ke gevolgen bij het Fran
sche en Engelsche volk ook in bereken:ng
komen, d'e vóór 1 Augustus *n 't geheel niet
zijn bedacht, zal hun stemming een ge
heel andere zijn. In dit ODzicht komt psy
chisch dus een geheel andere toestand."
Evenzeer meent Mr. vrn Houten ten
aanzien van België:
,.In het voorbijgaan gezegd leidt de be
ëindiging van den oorlog als „partie remise"
tot de herleving van België als zelfstandige
S'aat zonder n:euw moorden en verwoes
ten, als de terugdrijving der Duitschers met
wapen-geweld zoo goed als zeker mede
brengt. Maar dit argument wil ik n:et af
scheiden van het algemeen e voordeel van
humaan standount, dat bij de door mij ge-
wenschte wijze van be~indiring verder
moorden en verwoesten ook in Polen, Gal-
licië, Turkije en overal waar de ooriog het
nog zal veroorzaken, voorkomen wordt. Ik
wil slechts hen beantwoorden, d;e meenen,
dat Duitschland na den vrede elk oogen-
blik weder op ge'ijke wijze zou kunnen han
delen als in Augustus j.l.» tenzij nog ster
kere militaire voorbehoedmiddelen worden
aangewend dan tot dusver, die op hun beurt
slechts het gevaar van ons land zouden ver-
grooten als toegang gekozen te worden.
Juist hTer doet rich een besliste verande
ring van den staat van zaken enkel
door de ervaring, dat het Engelsche volk
van elke regeerïng, ook van een van oorlog
afkeerige, eischt zich met alle kracht er
tegen te verzetten, dat Duitschland België
en a fortiori dat het Nederland neemt, 't Is
duidelijk, dat zulk krachtig optreden van
Engelsche zijde in Duitschland dezen zomer
niet werd verwacht. Onlangs hoorde ik zelfs
het beweren, dat van Engelsche zijde op
zettelijk de verwachting eener lijdelük#» hou
ding zou zijn opgewekt, om deze gunstige
aanleiding tot den te «eniger tijd noodig
geachten zeeoorlog te verkrijgen, terwijl
Duitschland met Rusland en Frankrijk de
handen vol had, en ook België aan Enge
land s ziide te doen staan- Dit kan hoogstens
«en sluw bedachte mogelijkheid bij enkelen
zijn geweest. Het aanbod ven Engeland om
vun beide zijden de neutraliteit van België
te eerbiedigen, is zeker te goeder trouw ge
daan en het staat bij mij vast, dat Duitsch
land door dit aanbod te weigeren uiterst
slecht beleid getoond heeft en dat dit ook
door zóó velen in Duitschland wordt inge-
z en, det een herhaling haast niet als moge
lijk gedacht kan worden. Alzoo ook hier
na beëindiging als „partie remise" wel in
materieelen 2in dezelfde toestand, maar we
gens de duur gekochte ervaring psychrsch
een geheel andere."
En is dit ook niet ,>et ge^al met Engeland
zelf:
„Toen het de actie begon, dacht het ze
ker niet dat na zeven maanden de geheele
hinderhjke Duitsche oorlogsvloot nog zoo
goed als intact zou voorbestaan en nog dag
aan dag met het voor F.-.gclands handel ge
vaarlijke wapen, de onderzeeërs, zou —or
den versterkt. Toen geen vernietiging in een
7eeslag kans had, hoopte het door uHioti-
gering dc uitlevering te verkrijgen. Dit blWrt,
geloof ik, ook reeds nu een illusie te ziin,
nu Duitschland er op bedacht is en ziin be
volking tijdig op kleiner rantsoen zet. Boven
dien is er bij het ontwerpen van dit krijgs
plan niet op gerekend, dat Duitschland zich
t« land tegen Frankrijk-Rusland zoo sterk
zou toonen en dot, tegen dc-;i tijd f at er
hongertoestanden zouden ge
vangenen bijna een m -in
Duitsche handen zouden
Daar de berekeningen i all
den oorlog alle foutief s het
terreur voor een ..modus rivend A beter
voorbere:d dan vóór den oorlog."
De hoofdzaak blijft echter, dat als eens dc
oorlocsroes voorbij is, e vclken zeil heel wat
meer gewicht in de schaal zullen willen leg
gen dan in Augustus. He volleen werden toen
door den oorlog verrast, al varen hun regee
ringen er op voorber ;d. Hel reeds bestemde
feit liet de volken toen geen keus.
Nog merkt Mr. van Ho ..'en op, dat ieder
der oorlogvoerende parijen beweert, den
oorlog niet gewild ie hel;ben. .Geen hunner
wil de verantwoordelijkheid aanvaarden.
Maar waarom dan *vcl vraagt de
schrijver op het huidige oogen-
blik de v e r a n r w n r d c l ij lc i» e i d
voor de voortzetting?
,,A!s men geen oorlog wil, moet men er
ook mee ouhouden. Wie niet wil ophouden,
als de ander het voorstelt, is even schuldri'
als wie begon. Als be'de partijen w^en
doorvechten» ziin ze geliikeli'k schuldig cn
Is dc vredesliefde huichelachtig. Hoe V.vil
toch zoo velen, d:e den oorlog in zijn ut-
staan verafschuwen, er toe. te a voor
de voortzetting tot een zeTfs voor bet ge
wapend oog nog niet zichtbear einde door
vernietiging van de tegenstanders* Zoo
oo't. geldr onder d"e omstandigheden het
spreekwoordBeter ten halve gekeerd dan
geheel gedwaald."
Stel echter 'dus ten slotte de schrijver
- - dat ten slotte e'n .er partijen overw nt en
de vredesvoorwaarden dicteert, welken
waarborg voor duur 'evert zulk een vrede?
„Ik S 'Ir v.-t rn "••••oorwMT-
den in de fongste Fden voor mijn geestes
oog laten voorbijgaan cn geen andere ge
vonden die duurzaam geweest zijn, dan die
het beginsel der nationale Statenvorming in
toepessng brachten weer een vroegere toe
stand met dit beginsel streed. Schooing
van met dat be^'nsel strijd:ge toestonden
door wapengeweld is steeds bron van nieuw
oorlogsgevaar geweest
Inlijving van Belri* door DirtsrYand zou
stellig eerlang nieuwe conflicten baren. En
eveneens verdeelk'g van Dirtschlanc! geT"k
de hu'd'ge bestrijders van Mt r mi
litarisme beoogen. Het hoogste denkbare
resultaat, dat 7'i F d*t kunnen be
reiken. is reeds eenmaal plechtig bedonger,
B-l. bij den vrede vet TtTs:l 1807. dnt
geva' was dc o~'r r»lfs '"og 'Tc re
presentant ven een enkeTsn Staat met over
wegende macht, n:e' als thans een combi
natie, die geen enkelen waarborg heeft var
Inngert duur. Toch is er "ceo. vnmVRaarder
onmid'M'hke
logen dan nrs* deze vrede, ook wijl z'.i de
wereMmec'tsp.c' F- r»vm"'n'iï,''-rs
zoo oim-ittgr sterkte, wat ook nu niet zou
uitblijven,"
Om le resumeeren, is er volgens Mr. van
Houten, wel de .gelijkheid van een duur-
zamen vredestoestand, wanneer er geen over
winnaar is. maar He b' irokkenen uit dezen
oorlog de leering trekken, dat elke proo'e
mogendheid slechts een van vele is en in on
zen tiid een werkeïHke wereldmonnn hie niet
meer door het vellen van een enkelen con
current te stichten is. geluk Rome deed door
de verwoeslïng van Carthago. Als ook de
grootsten dit eenvoudige ieit leen-n erken
nen en in haar gedragingen in acht n_-mcn,
kan een duurzame -reoesloes'.and ontstaan,
en dit wordt zeker door e,n onbesloten oor
log beter bevorderd '»n door machtsverster
king juist van de llergroofsfe, hetzij deze
ten slotte aan Duitschland. dan wei aan En
geland of Rusland tT valt.
Berichten
De Staatscourant van Zondag 21 en
Maandag 22 Maart bevat o a. de. volgende
Koninklijke besluiten:
eervol ontslagen m?t pensioen wegens
lichaamsgebreken, ntstaa- in en door den
dienst na verwonding r> den strijd, de ma
joor der infanterie an het Indische leger
J. D FT. Beekering, thans i) la suite van de
Koloniale Reserve; idem op verzoek wegens
lichamelijke ongesteldheid C. Hengeveld,
laatstelijk predikant :ij «.e Proleslantsche ge
meente te Soérakartn. thans met verlof hier
te lande.
benoemd tot v'ce-consul te Cordoba (Argen
tinië), de heer J. A. Brouwer de Koning.
Aan den heer Brouwer de Koning- kan m ée
Nederlandsche taal worden geschreven.
Het resort van het vice-constdaat strekt zich
uit over de provinciën Cordoba en La Riojoj
macht, met bestemming voor den dienst bij de
landweer, bij de infanterie der landweer, tot
reserve-tweede-luitenant, de adjudant-onder-
benoemd bij het reserve-personeel der land-
officier vail den landstorm C. J- J- Stoer
b««temd voor den dienst bij «en. ii\t«rD#t-
