BINNENLAND.
"Hat steeds het grootste deel der leenin.fi voor
-{riifistoerustfofien zou gebruikt worden.
Den 3en Augustus zeide minister Grey in het
fcarlement: .."Wij zullen met onze machtige
Sloot. wonneer wU aan den oorlog deelnemen,
paar weinig meer uitrichten dan wanneer
^ii er buiten bliiven.
l% Wie zoo treurig zakelijk en nuchter spreekt
«aan den vooravond van den dag. waarop lv
fle oorlogsverklaring zendt, en daarnaar ook
Ide politiek ziiner vrienden regelt, die kan
dat slechts doen, wanneer hii weet. dat hii en
de geallieerden gereed ziin. (Levendige bii-
»al).
Hel verzinsel, dat Engelalleen ter wille
wan België aan den oorlog heeft deelgenomen,
beeft dit Riik inmiddels zelf reods opgegeven.
tiHet was ook niet te handhaven. Zullen de
kleine volken thans nog gelooven. dat Enge
land en de geallieerden een oorlog voeren ter
beschutting van deze kleine natiën en ter be
scherming van vrijheid en beschaving? De
fcandel der neutralen op zee wordt door En
geland zooveel mogelijk beperkt. Voor Dnitsch-
laud bestemde goederen mogen ook niet meer
op neutrale schepen vervoerd worden. Neu
traio schepen worden gedwongen in volle zee
Engelsche manschappen aan boord te nemen
en hunne bevelen te volgen. (Geroep van:
hoor! hoorH
Engeland bezet kort en goed de Grieksche
eilanden, omdiat dit gemakkelijk is voor ziin
militaire operatiën. Met ziine geallieerden wil
het het neutrale Griekenland pressen om
(grondgebied af te staan, ten einde op deze
twiize Bulgarije op zijn hand te krijgen.
In Polen verwoest het met de geallieerden
woor de vrijheid der volken strijdende Rus
kind voor den terugtocht ziiner legers het ge-
heele land. dorpen worden verbrand, koren
velden vertrapt en de bevolking. Joden en
Christenen, naar onbewoonde streken ver
woerd. Zii versmachten in de drassige Russi
sche wegen en de gesloten goederenwagens.
Zoo zien de vrijheid en de beschaving er uit.
waarvoor onze vijanden strijden. (Levendige
bijval).
Bii ziine beweringji de beschermer van de
kleine staten te zijn. vertrouwt Engeland er
OP dat de wereld een slecht geheugen heeft
Dat vormde voor orts het slot deer onder
handelingen. Engeland hield bet voor een
teeken van een bijzondere vriendschap door
oen plechtig verdrag te vertzdkerm, dat het
ons neet zcxndor reden wilde aanvallen, (vroo
lijkheid); maar beft behield zich de vrije hand
\oor wanneer zijn vrienden dat wilden doen.
Alindster Asquith sprak hierover den 2en
(Dctolbar 1014 te Cardiff esn deelde zijn hoor
ders de formule mede, dat Engeland ons
niet ongeprovoceerd wilde aanvatten; hij ver
klaarde verder: Dit was den Duitsohen staats
kleden niet voldoende. Zij easebten, dat wij
'ons absoluut tot neutraliteit zouden verbin
den wannteer Duitschland in een oorlog ou
'gewikkeld worden.
Deze bewening van Asquith is eene ver
draaiing der feiten. Ongetwijfeld hadden wij
fel den beginne onvoorwaardelijke neutraliteit
'geCischt; in den loop van de onderhandelin
gen echter hebben wij dien eisch beperkt tot
het geval, dat aan Duitschland de oorlog zou
worden opgedrongen. Dat onthield hij aan
lijne toehoorders. (Beweging).
Ik acht mij gereohtigd, te zeggen, dat hij
daarmede de openbare meaning van Engeland
tm verrasiftw oczrddl ijk op oen dwaalspoor
brengt. (Zeer juist I)
Wanneer Asquith een volledig overzicht der
feiten had gegeven, zou hij in zijne rede niet
op de wijze zooals hij dit deed hebben kun
nen Voortgaan. Hij zeddo: „En deze eisch, ui.
«de onvoorwaardelijke neutraliteit bdj eiken
oorlog, stekien de Duitsche staatslieden op
ben oogenbiik, waarop Dmtscbland zoowel
Irijne agressieve als zijne defensieve machts
middelen, voorat ter zee, tot in het monster
achtige opvoerde. Zij verlangden, dat wij
hun de vrije hand zouden laten, wanneer ztj
de gelegenheid kozen Europa te overweldigen
en te bcheersclien". (Vroolijkheid).
In het voorjaar van 1902 worden de Boe
renrepublieken bij hel Engelsche rijk ingelijfd;
dan richten zich de blinnen naar Egypte. Een
lormeele inlijving werd belet door de plech
tige belofte der Engelsche regeering om het
land weder te ontruimen. Hetzelfde Enge
land, dat op ons aanbod om de integriteit van
België te waarborgen, wanneer het neutraal
bleef, trotsch antwoordde: ingeland kan
zijne verplichtingen betreffende de neutrali
teit van België niet tot een handelszaak ma
ken", dalzelfde Engeland vond er geen be
zwaar in zijn tegenover geheel Europa aan
gegane plechtige belofte aan Frankrijk te ver
kwanselen, toen 't het bekende verdrag met
Frankrijk afsloot, dat hem zelf Egypte en aan
Frankrijk Marokko verschaffen moest.
In 1907 wordt hel zuidelijk deel van Perzië
•door een overeenkomst met Rusland veran
derd in een cbied, waar uitsluitend Engeland
belangen zou hc-bben, en het noordelijk deel
.wordt overgeleverd aan hcL vrijzinnige regime
der Russische kozakken.
Afgevaardigde Liebkneckl (soc.-democraat)
roept: ..L)c bijeenkomst te Potsdam!" (Onrust).
Da rijkskanselier: Ik kom daarop straks te
rug. Wie een dergelijke politiek voert, heeft
niet hel recht een land, dan 44 jaar den
Europee hen vrede beschermde, dat in
.vreedzame ontwikkeling leefde, terwijl bijna
alle andere landen oorlog voerden en landen
veroverden, van zucht naar oorlog en gebieds
uitbreiding te betichten. (Stormachtige bij
valsbetuigingen). Een betrouwbaar getuigenis
voor de strekking van de Engelsche politiek
in zake den oorsprong van den oorlog is ver
vat in de berichten van de Belgische gezan
ten. "Waarom worden deze documenten in
Londen, Parijs en Petersburg zoo veel moge
lijk doodgezwegen? Laat het publiek van de
entente inzage nemen van de publicaties,
.welke ik speciaal over de onderhandelingen
.van den Engelschen militairen attaché met de
Belgische militaire autoriteiten in het licht
jgaf. Het gaat hier om de insluitingspolitiek
'yan Engeland. Zooals baron Greindl oordee-
|en ook zijne ambtgenooten in Londen en Pa
rijs. Deze overeenstemmende beoordeeling is
!>ijzonder treffend.
Tegen deze getuigenissen vallen alle pogin
gen van den vijand om ons vechtlust en zich
zelf vredelievendheid toe te schrijven, in het
,»ict. Was de Duitsche politiek over deze ge-
jngv'lidU*
telijk de oogen er oor, door steeds naar een
compromis te zoeken? Noch het eene, noch
het andere. Er zijn kringen, die mij politieke
kortzichtigheid verwijten, omdat ik steeds
weer trachtte een overeenstemming met En
geland mogelijk te maken. Ik dank God, dat
ik het deed. (Instemming). Het is klaar als
de dag, dat het noodlot van dezen mensclien-
moordenden v- -eldbrand afgewend had kun
nen word- :- wanneer een oprechte, op vrede
gerichte verstandhouding met Engeland lot
stand was gekomen. Wrie in Europa had dan
nog een oorlog willen beginnen? Mocht ik
met zulk een doel voor oogen de taak afwij
zen, omdat zij moeilijk was cn steeds weer
vruchteloos bleek? Waar het gaat om gebeur
tenissen, diq dn de wereldgeschiedenis van
beslissende beteekenis zijn, houd ik mij er aan,
dat-bij God niets onmogelijk is. Ik wil liever
in den strijd gevallen, dan hem uit den weg
gegaan zijn. (Bijval).
Koning Eduard zag in het persoonlijk bevor
deren van de Engelsche inslufitingspolitiek
tegen Duitschland zijn hoofdtaak. Na zijn
dood hoopte ik, dat dc door ons reeds in 1909
ingeleide besprekingen omtrent een versland
houding een beter verloop zouden nemen. De
besprekingen bleven slapend tot in het voor
jaar van I9II, zonder dat een resultaat be
reikt was. Toen maakte Engeland's ingrijpen
tijdens onze gedachten wisseling met Frank
rijk over de Marokko-kwestie de gehecle we
reld duidelijk, hoe de Engelsche politiek, om
aan de geheele wereld haar wil op te drin
gen, den wereldvrede bedreigde.
Ook destijds was het Engelsche volk over
het gevaar van de politiek van zijn regeering
niet voldoende ingelicht Toen het na -de cri
sis inzag, hoe hel aan den afgrond van een
wereldoorlog had gestaan, openbaarde zich
in vele kringen van de Engelsche natie een
stemming om in zulke betrekkingen tot ons
te komen, dat militaire verwikkelingen uitge
sloten waren. Zoo ontstond de zending van
Haldane in het voorjaar van 1912.
Haldarue verzekerde mij. dat het Engel
sche kabinet van den oprechten wensch naar
een goéde verstandhouding vervuld was. Hij
was bezorgd over onze, destijds te verwach
ten; vlootnifbrteiiding. Ik vroeg hem, of een
onrechte verstandhoaudftmg met oUs, welke
ntitet alleen e©n Durtsch-Emgelschen oorlog,
maar eiken Europeeschen oorlog uit zou slui
ten. hean rëLet meer waard was dan een paar
Duitsche dreadnoughts meer of minder. Hal
dane scheen naar deze meendng over te hel
len. maar vroeg mij of wij. wanneer wij den
rug ntaor Engeland vrij hadden, ons met op
Frankrijk zouden werpen en het vernieti
gen. Ik antwoordde, dat de vredespolitiek,
welke Duitschland meer dan 40 Vaar had ge
voerd. ons eigenlijk voor zulk een vnag
moest vrijwaren. (Zeer juist.) "Wij hadden
wanneer wij roofzuchtige overvallen in het
«chEBd voerden, de schoonste gelegenheden
om onzen strijdlust te toonén in den Boeren
oorlog en dén Russftsch-Japansohen oorlog
gehad. Duitschland wensch te oprecht in vre
de met Franikrijik te leven cn zou eve'-min
Frankrijk ah andere landen overvallen
(Zeer juist.) Nadat Haldane vertrokken was.
werden de o-ndledhandelingen te Lotk1öd
voortgezet. "Wil dedenv om tot duurzame be-
tvekkifnigen met Engeland tc geraken, het
voorst dl tot die meest onivoorwaa rd olijke we-
derzljdsche belofte van neutraliflcdf. Toen dit
voorstel door EngekVnd «ls te ver gaand ver
worpen werd. stelden wii voor de nou tra-
Kfcdit tot die oorlogen te beperken, waarbij
trpen niet kon zeggen, dat de mogendheid te
genover welke dta neutraliteit gewaarborgd
was. de aanvallende partii w3s.
Ook dat weigerde Engelland. Het stelde
doKtiids de volgende formule voor.
Engeland zal geen ongeprovoceerd en aan
val op Duitschland doen en r*ch van een
agressieve politiek tegen Duitschland onthou
den. Een aanval op Duitschland is in ge^n
«nlfcel verdrag vervat en het plan van geen
enkcQre combinatie, waartoe Engeland thans
behoort Engeland zal niet toetreden tot een
overeenkomst, welke zulk een aan va1 ten doel
heeft.
Ik meende dat het onder beschaafde sta
ten, niet de gewoonte was. on geprovoceerde
aanvallen op andere mogendheden te doen.
«f zich aan te duiten bij - mbinaties. die
zoo iets in het schild voeren». Daarom kon
een bc4ofte, om zich van zulke aanvallen te
onthouden, niét goed den inhoud van oen
keizerlijk verdrag uitmaken (Zeer juist.) Het
Engelsche kabinet stelde daarop voor, de
bovenstaande formule door het volgende te
doen voorafgaan: Daar beide mogendheden
wederzijds wenschen den vrede en vriend
schap onder elkander tc waarborgen, ver
klaart Engeland, dat het geen ongeprovo-
ocerden aanval enz., zooals ik tevoren me
dedeelde.
Deze toevoeging kon aan het oordeel over
den inhoud van het aanbod van Engeland
rnfets veranderen, en niemand had het mij
kwalijk kunncti nemen, wanneer ik reeds
toen dé on-derh nndélmgen zou afgebroken
hebben. (Zeer juist.)
Ik heb mij. om alles te <foen wat in mijn
vermogen was tot verzekering van den vrede
In Europa bereid verklaard, ook dit voor-
stol van Engeland te bespréken, op voor
wan rvlie. dat het Engelsche voorstel door do
volgende toevoeging zou nang vuld worden:
En-geland zal daarom vanzelf een wel vil
lende neutraliteit handhaven, wanneer
Duitschland een oorlog wordt opgedrongen
Groy heeft deze toevoeging ronduit gewei
gerd (Hoort! Hoort!) zooals hij onzen ge
zant verklaarde om niet de vriendschap met
andere mogendheden in gevaar te brengen.
(Vroolijkheid.)
Het is mij onbegrijpelijk, hoe Asquith Jen
loop der zaken, dien hij nauwkeurig kent, ob
jectief zoo onjuist kon worstellen, om daar
uit gevolgtrekkingen te maken, die de waar
heid in het aangericht slaan. (Zeer juist
Ik heb bierfte'; stil gestaan, om voor de gc-
hcefce wereld te protesteoren, tegen de on
waarachtigheid en den laster, waarmede on
ze tegenstanders ons bcfetrijdon. (Ins4emming)
Nadat wij in het volle bewustzijn van de an-
tt-Duitsche richting der Engelsche politiek,
deze me* het uiterste geduld zoover moge'ijk
waren tegemoet gekomen, zouden wij door
eene ongehoorde verdraaiing der feiten voor
de geheele wereld aan den schandpaal gena
geld worden.
Ook al slagen enze vijanden ev in de hier
■c ys&wsikJsL gaaa
in het rumoer der wapenen en het mensch-
onwaardig ophitsen van volkeren, de tijd zal
komen, waarin de geschiedenis haar vonnis
zal vellen. (Zeer waar l)
Toondertijd was het oogenbiik aangebro
ken, waarop Engeland en Duitecbkir.d door
ziel* oprecht met elkaar te verstaan aan de
wereld den vrede konden waarborgen. Wij
waren bereid. Engeland weigerde. Aan deze
schuld kan het zich tot in alle eeuwigheid
niet onttrekken.
Spoedig daarop *- ^sseBden Grey en dc
Fransche gezant tc Londen Cambon de be
kende brieven, wélke leidden tot een Fran3ch
Engclsoh defensief verbond, hetwelk intus-
sohen door de daarnaast getroffen afspraken
van de generale- en admiraliierilsstaven in
werkedijkhedd den offensief verbond werd.
Ook cl»:t f orÜiV.ld do Engelsche regeoring
aaii hot publiek. Eerst toen geen teruggaan
meer mogelijk was, den 3en Augustus 1914.
gaf zij daara; bekendheid. Tot dien tijd
hadden de Engelsche ministers in het Parle
ment steeds verklaarddort. Engeland zich
de vrije hand had voorbehouden bij een
Europecsch conflict. Dezelfde taktidk volgde
Engeland bij zijn in h«ot voorjaar van "114
begonnen marine-onderhandelingen met "'is
land, toen een overeenkomst ingeleid werd,
waarbij de Russische admiraliteit wensc'ite
met beihulp van Engelsche schepen onze pro
vincie Pommeren de zegeningen van een
Russischen inval deelachtig te doen worden.
(Vroolijkheid). Zoo had zich de rinig der En
tente met verklaarde anti-Dudksehc strekking
steeds nauwer gesloten Wij waren genood-
rlcn toestand Ke beantwoorden met de
groote voordracht van 1913 tot versterking
van onze weèrmacht
Ook tegenover Rusland handelde ik steeds
volgens de overtuiging, dat vriendschappe-
liikc 'betrekkingen met dit lid van de entente
de algemeene spanning zou kunnen vermin
deren Wij waren ten opzichte van enkele
kwesties met Rusland tot eene goede over
eenstemming geraak* ik herinner aan de
overeenkomst van Potsdam de betrek
kingen tusschen de re.geeringen onderling
waren niet alleen correct, doch ook gesteund
dbor persoonlijk vertrouwen. Maar de alge
meene toestand werd daardoor niet genezen,
omdat de revanche-idée van Frankrijk, de
p a n-Sl arische expansiepolitiek in Rusland
door de anti-Duitsohe politiek der Londen-
sche „balance of power"-kabinetten werd
aangevuurd. De spanning werd zoo groot,
dat zij eene ernstige belastinieproef niet meer
verdroeg.
Zoo kwam de zomer van 1914. In Enge
land wordt nu beweerd, dat de oorlog ver
meden had kunnen worden, wanneer ik op
het voorstel van Grey was ingegaan, om
deel te nemen aan de conferentie tot regeling
van het Russisch-Oostenrijksche geschil. Het
Erteelsche voorstel tot eene conferentie w^rd
hier den 27en Juli door den gezant overhan
digd. De staats-secretaris van Buitenkmdsche
Zaken deelde in een onderhoud met Goschen,
waarin hij den voorgestelden weg als ondoel
matig qualificeerde, mede, dat volgens zijne
berichten uit Rusland Sasonow tot een di
recte onderhandeling met Berohtold geneigd
-wan cn dat een dVrc-ctc p,c UrtOctvtcn-w i cl in 5
tusschen Petersburg en Wee. .i tot een be
vredigend resultaat zou kunnen voeren.
Daarom zou' het 't beste zijn het resultaat
daarvan af te wachten.
Goschen meldde dit naar Londen en ont
ving van Grey ten antwoord, dat deze han
delwijze verre te verkiezen was boven alle
andere. Grey sloe* zich toen dus aan bij het
standnunt van Duït<>chland en stelde zijn
voorstel tof eene conferentie uitdrukkelijk
uit. Wij voerden onze bemiddelmgs-aclie spe
ciaal te Weenen op een wijze, die tot het
uiterste ging, dat met onze betrekking van
bondgenoot overeen tc brengen was. Den
29en Juli meldde de Duitache gezant tc Peters-
burg, dat Sasonow hem meegedeeld had. dat
het kabinet te Weenen de directe besprekin
gen categorisch had geweigerd. Er bleef dus
niets anders over dan terug te komen op een
voorstel van Grey betreffende een bespreking
onder vier Daar de regeermg te Weenen
zich inmiddels bereid verklaarde tof een di
recte onderhandeling met Petersburg. was
het duidelijk, dat hier een misverstand
heerschte.
Ik telegrafeerde naar Weenen aan
Tschirscbky „Wij kunnen van Oostenrijk-
Hon»garije niet aannemen, dat het zal onder
handelen mot Servië, waarmede het in oor
logstoestand is. Het weigeren van elke ge-
daehtenwicseling met Rusland zou echter een
groote fout zijn. Weliswaar zijn wij bereid
onze plichten als bondgenoot te vervullen,
doch moeten weigeren ons door Oostcnrijik-
Hougarije, tengevolge van het negeeren n-
zcr raadgevingen in een wereldoorlog te la
ten betrekken'*. (Levendig hoort! hoort)
Tsch'rsohkv meldde daarop, dat Berchtold
deed opmerken, dat er een misverstand ïd
hef spel was en wel aan de zijde van Rus
land De Oostenrifksche gezant in Peters
burg had onmiddellijk desbetreffende in
structies ontvangen. Ik maakte dezen gang
van zaken, toen in Engeland kort voor he*
uitbreken van den oorlog de opgewondenheid
siteeg en zich een ernstige twijfel deed hoo-
ren aan onze pogingen om den vrede te be
waren. in de Engelsche pers bekend. Thans
komt daar achteraf de insinuatie op. dal deze
feiten in het geheel niet plaats hebben gehad
en de instructie aan Tschischky gefingeerd
was. (Geroep Pfui!) om de openbare mee
ning tc misleiden. Gij zuH het met mij eens
zijn, dat deze verdachtmaking geen antwoord
waard is. (Levendig bravo).
Na opheldering van hel genoemde misver
stand 'kwamen de besprekingen tusschen Pe
tersburg en Weenen in gang, totdat zij door
de algemeene mobilisatie van het Russische
leger een noodlottig einde "vonden. Ik her
haal dat wij eene directe gedachtewisseling
tusschen Weenen en Petersburg met den
meesten nadruk bevorderden. De bewering,
dat wij door afwijzing van. het Engelsche
voorstel tot eene conferentie aan dezen oor
log schuld heSben, behoort lot die categorie
van laster, waarachter onze tegenstanders
hun eigen schuld verbergen willen. Onver
mijdelijk werd de oorlog alleen door de Rus
sische mobilisatie. (Zeer juist)!). Wij zullen
den strijd tegen deze laster met evenveel suc
ces doorstaan als den groolen slrijd daar bui-
lea fiiL jte_ filajtXÊldèUx. blivaü-
Onze en de Oostenrijk-IIongaarsche troe
pen -bereikten de oostelijke grenzen van Con
gres-Polen. Aan beide valt -de laak ten deel
het land te besturen. Hc<t geografische en
politieke noodlol dwong Duilschers en Polen
eeuwenlang tegen elkander te strijden. De
herinnering aan dezen ouden strijd doet
geenszins afbreuk aan de achting voor den
hartstocht, de vaderlandsliefde en de volhar
ding waarmede het Poolsche zijne oflde
Westersohe beschaving en vrijheidszin tegen
het Russendoan verdedigde. (Bijval bij de Po
len). Ik hoop, cfo't de tegenwoordige bezetting
dor Poolsche grenzen tegen liet Oosten het
begin zal vormen van de ontwikkeling, welke
den ouden strfjd tusschen Duilschcrs en Po
len uit de wereld helpen en het van het Rus
sische juk bevrijde land een- gelukkige toe
komst tegemoet zal doen gaan, waarin het
het karakter van zijn nationaal leven bevora
deren en ontwikkelen lean. Het door ons be
zette land zullen wij, zooveel mogelijk met
behulp van zijne eigen bevolking, rechtvaar
dig besturen Wij zullen trachten de onver-
mijdeüjjke «bezwaren, welke de oorlog mede
brengt, te verzoenen en de wonden te heelen.
welke Rusland het land heeft geslagen. (Le
vendige bijval).
Deze oorlog zal, hoe langer hij duurt, een
uit duizend wonden bloedend Europa achter
laten. De wereld, die dan zal ontslaan, zal
er niet zoo uitzien, als onze vijanden droo-
men.
Zii streven naar het herstel van oud-
Eurona, met een machteloos Duitschland als
vazallenstaat van «het reusachtige Russische
rijk. Neen, deze ontzaglijke wereldstrijd zal
de oude, voorbijgegane toestanden niet her
stellen. Er moet iets nieuws ootslaan. Wan
neer Europa tot rust zal ko..ien, kan dat al
leen geschieden door een onaantastbare
krachtige stelling van Duitschla:.d. (Leven
dige bijval). De Engelsche politiek van het
„evenwicht der krachten" me" verdwijnen,
want zij vormt, zooals de Engelsche dichter
Shaw onlangs zeide, een broeinest voor den
oorlog
Toen onze gezant den 4den Augustus van
Grey afscheid nam, verklaarde deze, dat de
tusschen Engeland en Duitschland uitgebro
ken oorlog het hem mogelijk zou maken, ons
bij het sluiten van den vrede, meer gewichti
ge diensten te bewijzen, dan waartoe de neu
traliteit van Engeland ln staat zou zijn. (Al
gemeene hilariteit). Voor zijai oogen verrees
zeker achter het verslagen Duitschland reeds
'da reuzengestalte van het zegevierende Rus
land. Dan zou een verzwakt Duitschland goed
genoeg geweest zijn om den vazal en helper
van Engeland te zijn.
Duitschland moet zijne stelling zoo uitbou
wen en versterken, dat andera mogendheden
nooit meer aan een insluitingspolitiek kunnen
denken. (Algemeene stormachtige bijval).
Tot ons heil en tot bescherming van alle
volken moeten wij de bevrijding van de we
reldzee verworven, niet om haar, zooals En
geland wil, alken te behoerschen, maar opdat
zij allen volken op gelijke wijze ten dienste
sta.
"Wij willen zijn en blijven in vredesvrljheid
met de groote en kleine volken. (Levendige
biival). Niet wij zijn het. die de kleine volken
bedreigen. Ik zeg dat geenszins alleen met het
oog op de volken van het Germaansche ras.
Welk een moeite geven rich de diplomaten
van de quadruple-entente, om de Balkanvol
ken er van te overtuigen, dat een overwinning
van de centrale mogendheden hen tot slaver
nij brengt en de triumf van de entente daar
entegen vrijheid, onafhankelijkheid, uitbrei
ding van grondgebied en economischen voor
uitgang hrengen zaL
Het is nog maar wéinige jaren geleden, dat
de honger naar macht van Rusland, onder de
leus: „De Balkan voor de Balkanvolken", den
bond schiep, dien hij daarna weer door be
gunstiging van den ServiscEen verdragsbreuk
tegen Bulgarije, uit elkaar deed vallen.
Eerst de Duitsche en Oostenrijksche over
winningen in Polen bevrijden de Balkanstaten
van den Russischen druk. Eens was Engeland
de beschermer van de Balkanstaten. Als bond
genoot van «Rusland kan het slechts de belager
zijn van hunne onafhankelijkheid.
Schier geen ander groot volk heeft in de
laatste eeuw zooveel leed gedragen als het
Duitsche en toch kunnen wij het lot prijzen,
dat ons met dit leed de prikkel gaf tot reus
achtige verrichtingen. Voor het eindelijk ver-
eenigde rijk was elk jaar van vrede winst,
want zonder oorlog kwamen wij op de geluk
kigste wijze vooruit. Wij hadden geen oorlog
noodig. Duitschland streefde nooit naar de
opperheerschappij in Europa. Zijne eerzucht
lag in den vreedzamen strijd ,der groote en
kleine natiën en om in het streven naar wel
vaart vooraan te staan. Deze oorlog heeft ge
toond, tot welke groote daden wij in staat zijn,
gesteund door eigen zedelijke kracht. Dc
macht, welke ons onze innerlijke kracht gaf,
kunnen wij niet anders dan ten dienste der
vrijheid gebruiken. De dooT hunne regeerin
gen tegen ons in den oorlog gedreven volken
haten wij niet, maar wij hebben de sentimen
taliteit verleerd. (Levendige bijval). Wij hou
den den strijd vol, totdat die volken van de
ware schuldigen den vrede cischen, totdat de
weg vrij wordt voor het nieuwe, van Fran-
sche intriges, Moskovietische veroveringszucht
en Engelsche voogdij bevrijde Europa. (Storm
achtige, langdurige bijval cn handgeklap).
De zitting wordt morgen voortgezet.
Berlijn, 18 Aug. (Korr. Norden). Gis
teren. 17 Augustus. te Boekarest een buiten
gewone kabinetsraad behouden, die door den
Koning voorgezeten werd. en waartoe ook
verscheidene partijleiders cn andere gezag
hebbende personen uitgenoodigd waren.
B er 1 ii n 19 Aug. (Korr. Ncrden). De
huishoudelijke commissie van den Rijksdag
heeft gisterenavond vergaderd om het werk
plan op te maken voor de h«*len beginnende
zittingen van den liiksdag. Heden zal de rijks
kanselier het woord vr-ren. De op de agenda
slaande rapporten van de begrootingscom-
missie en van de commissie voor de verzoek
schriften zullen worden afgedaan en dc sud-
pletoire begrootina i-ai naar de begrootings-
commissie gezonden worden. Morgen. Vrij
dag, zal de staatssecretaris van financiën spre
ken. Over het verder verloop d°r zitting is
iKut Jliets niM .relfnnhnld^va&tacsteld.
11
Berlijn. 18 Aug. (Korr. Norden). Aan
den Lokal Anzeiger wordt uit Genève gemeld,
dat het aftreden van Gorvmikin een besliste,
zaak is geworden en Kriwosiein in ziin plaats
het voorzitterschap van het ministerie zal
overnemen.
Volgens een particulier bericht uit Zurich
zou Sasonow voorloooig minister van Buiten-
landsche Zaken bliiven. Voor het geval, dat
deze ziin verzoek om af te treden herhaalt,
zou een der beide iers de meeste kans heb
ben hem od te volgen.
Op Iswolski zou de keuze van Kriwosiein
niet vallen.
In het nieuwe kabinet zou prir.s Wolkonskv.
die^hij den Ceaar zeer gezien is. veel tc zeg-
een nSbben. Op ziin instigatie zou de vervan-»
ging vah den gouverneur van Finland. Scv#
door staatssecretaris Marlow ziin geschied.
Berlijn, 18 Aug. (Korr. Norden). Het is
thans een uitgemaakte zaak dat de zitting van
de Doema bliivend zal ziin. Na afdoening van
de belangrijkste werkzaamheden zal de Doema
niet door een ukase van den Czaar plechtig
worden gesloten, doch met een redevoering
yan den voorzitter verdaagd morden, om elk
oogenblik op diens uitnoodiginc weder te
zamen te kunnen komen.
B e r 1 ii n, 1 9 A u g. (Korr. Norden). Langs
een omweg wordt uit Petersburg ac.n de Yoss.
Ztg. gemeld, dat nu reods rond 4$ millioen
vluchtelingen, afkomstig van de Russische
gouvernementen in Polen, aan de Oostzee en
\at hot noordwesten, vooral te Petersburg.
Moskou. Orel. Kursk, Kiew. Charkow en Jeka-
rinoslaw ziin aangekomen.
Volgens beweringen van goed ingelichte
kringen zouden binnenkort nog twee millioen
vluchtelingen verwacht worden uit de be«
dreigde streken. De Russische regeering be
gint zich ernstig ongerust te mrken over deze
reusachtigen stormloop van vluchtelingen.
Berlijn. 18 Aug. (Korr. Norden) Aan
het Berl. Tagcbl. wordt over Genève gemeld,
dat volgens besliste verzekering der aanhan
gers van Venizelos te Pariis. noch hii noch'
Zaimis een kabinet zullen vormen. Beiden'
staan de vorming v:«n een overgonesministe*
rie voor onder Rhallis en met den tegenwoor-
digen gezant te Rome Coromilas. een overtuigd
aanhanger der ntente.
Zuid-Afrika«
Kaapstad. 19 Aug. (R.) De herbouvf
van don spoorweg tusschen de Walvlsch-baaj
en Uraon is voltooid. Het laatste baanvak van
32 mijlen is in 50 uren gereed gekomen.
Verspreide Berichten.
N e w-Y o r k19 Aug (R.) Naar schatting
ziin 100 personen gedood in een orkaan to
Dallas (Texas). De kntoenoogst heeft zwaaï
geleden. In Galvestou zi'n 14 personen gedood
en 500 huizen vernield.
KOLONIËN,
Oost-Indlë.
Afschaffing van de doodstraf*
Het vodgend telegram is verzonden aan dat
minister van Koloniën
„Het 'comité tot voorkoming van de hand"
having van de doodstraf in het nieuwe straf*
wetboek voor Nedcaiandsoh-Indië (en tot ver.
betering van het Indisch strafstelsel), wend}
zidh tot H. M. de Koningin met het dringend
verzoek, om voor Nederlandsch-Indië de
doodstraf af te schaffen. Argumentatie zat
volgen. Mr. R. M. J. Beguin, P. J. Gerke, mr>
A. C. H. Graafland, D. van Hinloopen Labber*
ton, mr. A. Meijroos, mr. A. Neytzell de Wild©)
J. Schaap, mr. Th. Thomas".
Zooals bekend, is in het ontwerp nieuw,
strafwetboek levenslange gevangenisstraf op
genomen, zoodat de toepassing van dc dood
straf, dit laatste overblijfsel van de barbaar*
sche lijfstraffelijke rechtplegiing, den nfet
meer noodig zal zijn om de maatschappij
voor goed van ongewensebte elementen te
bevrijden. De voornaamste argumenten van
heat opgerichte comité zijn d,e volgende:
Vooreerst hot taalbezwaar voor de Europeék
aehe rechters en «dé onbetrouwbaarheid va Cf
vele inlandsche geftudgenverkloringen, welke
het gevaar voor rechterlijke dwaling hier veoj
groot or maakt dan in het moederland, waar*
mede om die reden het uitspreken van de
eenige werkelijk onherstelbare straf, uit het
strafstelsel is vervallen. Voorts de voor lei"
ding en leering zoor vatbare aard van deit
inlander in het algemeen, welke gegronde
verwachting wekt, dal uit lijeden, weilke eea
zware misdaad begingen, toch nog nuttlgé
menschen groeien. Als derde motief geldt du
wenschelijkheid, om in dit land met zijn deelk
op kinder trap staande zeer voor indrukken
vatbare bevolking, een zoo hoog mogelijk peil
van beschaving als voorbeeld te stellen en in
het bijzonder ook metterdaad eerbied vooif
het menschelijk leven te prediken.
Tentoonstelling te ApeJ
d o o r ïi. H. M. de Koningin en Z. IC.
Prins Hendrik brachten gisterenmiddag
bezoek aan de ten bate van het plaatf
steuncomité te Apeldoorn georganiseerd^
drie daagsche tuinbouw- en natuurhistorische
tentoonstelling, waarvoor H. M. de oranje^
rio cn kassen in de koninklijke bloemisterij
heeft beschikbaar gesteld.
Met groote belangstelling bezichtigden. H«
M. en de Prins de verschik lende inzending
geti bloemen eai fruit en de of deeding vaU"
die Natuurhistorische Vereenlg'ug.
Na beëindiging van de ronéwaiidelinig.
wélke ruim een halfuur duurde^ betuigd»
H. M. haar groote Ifngenomeohedd met hej
tentoongestelde eh spralk zij' haar
uit, dart de expositie zoo u&tnemend gés
slaagd
Honderden waTen bij dü vorstelijk
tegenwoordig.
Begrooting 1916.
Ondanks de zeer drukke werkzaamheden
aan de verschillende Departementen van Al«
gem don Bestuur als gevolg van de buitenge*
wone tijdsomstandigheden, zijn degen todf
orp den normalen tijd met den voorbereiden*
den bögrootlngsanbeid gereed gekomen, zcKfc
dnt voor enkele dagen hét ontwerp der Staat|
be.rroofing naar den Raad van Sl^le^
