^BINNENLAND.
•elende hevigheid. Slechts bij Oslavija be
proefden re bij dag krachtige aanvallen, die
pile werden algeslagen.
1 Aan het Tlrolsche front ontwikkelde de
tfjandelijke artillerie een grootere werk-
tiaamheid tegen het versterkte gebied van
ardaro.
Rome, 5 Dec. (R.) Officieel commu
niqué.
Behalve artillerie-actiën en gevechten tus-
■chen kleine detachementen is er niets te
Berichten.
Salonlki, 3Dec. (Havas). De ontsche-
Ïilng van de troepen der geallieerden te Sa-
oniki wordt onder gunstige omstandigheden
Voortgezet. Het gaat steeds gemakkelijker
het Fransche front van leeftocht te voov-
rien.
Aan de Tsjerna en in den sector van Kos-
torino heerscht rust. Bij Crivolac werden
twee batterijen der Bulgaren tot zwijgen ge
bracht. Onder de Bulgaren, die aan het
front der geallieerden strijden, komen tal
Van deserties voor.
Weenen, 4 Dec. (W. B.) Officieel be
ticht van heden middag.
Onze troepen veroverden gisteren in de
/roegte stormenderhand de hoogten ten zui
den van Plevlje. Ook bij Tresnjevica, ten
zuidwesten van Sjenica, werden de Monte-
negrijnen verslagen. Ten westen van Novi-
bazar verdreven gewapende Mohammeda
nen plunderende Montenegrijnsche benden.
iVan Novibazar en Mitrowitza werden giste
ren te ramen 2000 gevangenen aange
bracht.
P a r ij s, 4 D e c. (R.) Avond-communiqué.
Talrijke verkenningen van den vijand op
tiet Cerna-front werden gisteren gestuit door
onze artillerie. Er waren kanonnades ten
posten van Stroemitza en aan het Brltsche
front.
Athene, 4 Dec. (R.) Officieel wordt
6ericht, dat geen enkel detachement in Mo-
nastir Is binnengekomen. Alleen zijn er een
Duitsche, een Bulgaarsche en een Oosten-
rljksche officier binnengekomen, die op het
regeeringsgebouw drie vlaggen hebben ge-
beschen.
B e r 1 ij n, 5 Dec. (W. B.) Bericht van het
opperste legerbestuur uit het groote hoofd
kwartier van heden voormiddag.
In succesvolle gevechten bij Plevlje en In
gebergte ten Noord-Oosten van Ipek wer-
Hen verscheidene honderden gevangenen
femaakt. Bulgaarsche troepen hebben ten
uld-Westen van Prizrend den terugtrekken-
den vijand gedwongen om slag te leveren,
hem verslagen en meer dan 100 kanonnen
en een groote hoeveelheid materiaal, waar
onder 200 auto's, buitgemaakt.
In het Jamagebergte ten Oosten van
Dribra en halfweg Klcowa en Ochrida werd
'de Servische achterhoede teruggeworpen.
Duitsche en Bulgaarsche afdeelingen zijn
Monastir binnengerukt en door de bevol
king met vreugde begroet.
Weenen, 5 Dec. (W. B.) Officieel be
ticht van heden middag.
Bij Celebits heeft zich een groot gevecht
ontwikkeld.
De Montenegrijnen zijn door een van
Foca uit oprukkenden troep naar de grens
teruggeworpen.
Ten Zuiden van Plewlje hebben onze
troepen hevige hevige Montenegrijnsche
jtegenaanvallen afgeslagen.
Onder het in Plewlje buitgemaakte oor
logsmateriaal bevinden zich een millioen in-
fanterie-patronen en 100 munltle-calssons.
Ten Zuiden van Nowibazar zijn gisteren
wederom 600 man gevangengemaakt.
Sofia, 5 Dec. (W. B.) Bericht van den
^eneralen staf van 3 December.
Na de vernietiging van de Serviërs op 29
November bij Prizrend, zijn de overblijfselen
van het Servische leger naar Djakowa en
langs de Bali Drini naar Dibra en Skoetari
teruggetrokken.
Onze troepen hebben de vervolging van
de Serviërs in de beide genoemde richtin
gen voortgezet.
Den 3en December haalde onze langs de
Beli Drini oprukkende colonne de Serviërs
In. De Serviërs in de stelling aan den linker
Ljoema-oever werden met kracht aangeval
len en vernietigd.
Wij dwongen den vijand tot den terug
tocht, die in een panische vlucht overging.
De Serviërs lieten hier 100 stukken veldge
schut en houwitsers, 200 automobielen en
een ontzaglijke hoeveelheid oorlogsmate-
rieel, 150 spoorwegwagons en een groote
massa uniformen en andere uitrustingstuk
ken achter, dat de weg langs de Bali Drini
tot Koela Ljoema er mee bedekt is.
De Servisch-Montenegrijnsche troepen
zijn bij de nadering van de onzen in de rich
ting van Djakowa teruggetrokken; zij ont
ruimden deze stad, waarbij zij zes houwitsers
achterlieten. Onze cavalerie vervolgde ze
bii Djakowa.
Volgens verklaringen van krijgsgevange
nen moest koning Peter op een draagbaar
worden gedragen, omdat de weg langs de
Drina, ten Westen van Koela Ljoema zelfs
voor paarden onbegaanbaar is.
P a r ij s, 5 D e c. (R.) Avond-communiqué.
Er waren op verscheidene punten plaatse
lijke actiën, waarin het oostelijke leger be
trokken was. Den 3en waren er scherpe ge
vechten vooral in de richting van Kosturino,
waar een Bulgaarsche aanval terug geslagen
werd. Twee Bulgaarsche pogingen om over
'de Cerna te gaan, werden door ons artillerie
ën infanterievuur gestuit.
Sofia, 4 D e c. (Bulgaarsch agentschap).
Koning Ferdinand reisde gisteren naar Nish,
waar hij apstapte in het huis, waar de Ser
vische kroonprins Alexander heeft gewoond.
Nadat hij het gebouw had bezichtigd, waar
de skoepschtina en verscheidene ministeriën
gehuisvest waren geweest, keerd» de koning
naar Sofia terug.
Gedurende de reis liet de koning geschen-
ken uitdealen aan de werklieden, die werk
zaam waren aan den spoorweg.
Sofia, 4 Dec. (Bulgaarsch agentschap).
De spoorwegverbinding tusschen Sofia en
Nish is hersteld. Het treinverkeer is heden
begonnen.
Konstantinopel, 5 Dec. (W. B.)
Communtqué van het hoofdkwartier.
Aan het Dardanellenfront was als gewoon
lijk het vijandelijke scheepsgeschut in actie,
dat, dank zij onbe beantwoording, zonder
uitwerking bleef.
Bij Kemikli Liman strandde een door onze
granaten getroffen vijandelijk transportschip,
terwijl een torpedoboot op de vlucht ging.
Bij Ariburun vernielden wij voor Kanlisert
een vijandelijk machinegeweer. Bij Sedd-ul-
bahr vond in den nacht van den 2en op den
3en December een hevig granaatgevecht
plaats. De vijand slingerde tal van luchttor-
pedo's tegen ons centrum en den linkervleu
gel. Onze artillerie trof met vier granaten
een vijandelijk pantserschip, dat in de golf
van Saros de streek van Kavak en Kevprue
beschoot. Het pantserschip hield op met
vuren en verwijderde zich; ook dwong onze
artillerie de torpedoboot te vluchten, die
trachtte de eilanden in de golf van Saros te
naderen.
Aan dit front wedijverden de laatste dagen
onze vliegers met elkaar in schitterende
prestatiën. Het vliegtuig, dat door onzen
luit.-aviateur Ali Rizo werd bestuurd, schoot
bij Sedd-ul-bahr een vijandelijke vliegmachi
ne neer en dwong het vijandelijk pantser
schip, dat de gestrande torpedoboot te hulp
snelde, te vluchten. Een torpedoboot, die het
pantserschip weer helpen wilde, liep aan
den grond. Daarop opende onze vlieger
machinegeweervuur op de bemanning, die
zich aan dek bevond en op de vliegmachine,
die hem aanviel, terug te keeren. Den 2en
December viel dezelfde vlieger een vijande
lijke monitor aan, die onze stellingen be
schoot en raakte het vaartuig met bommen,
zooals geconstateerd kon worden.
De monitor werd gedwongen met vuren
op te houden.
Petersburg, 4 Dec. (Tel.-agent-
schap). Communiqué van den grooten gene-
ralen staf van 3 December.
In de kuststreek ten zuiden van het Van-
meer verjoeg onze voorhoede de Turken,
die uit de streek van Varkoenis retireerden;
zij nadert Bitlis.
Aan het geheele front woedt sedert eenl-
ge dagen een sneeuwstorm. Alle bergen zijn
met sneeuw bedekt.
Communiqué van 4 December.
Aan het front in den Kaukasus is de toe
stand onveranderd.
PetersburgSDec. (Tel.-agentschap).
Communiqué van den grooten generalen
staf.
Het is gisteren rustig geweest op het Kau-
kazische front.
Konstantinopel, 5 Dec. (W. B.)
Communiqué van het hoofdkwartier.
Aan het front In den Kaukasus is niets bij
zonders voorgevallen.
Londen, 4 Dec. (R.) Officieel commu
niqué.
Zooals reeds Is medegedeeld, bleef gene
raal Townsend in het bezit van het slagveld
bij Ktesiphon en sloeg hij alle tegenaanval
len af, totdat alle gewonden en de 1600 ge
vangenen, die ons ln handen vielen, waren
weggevoerd. Met het oog op onze groote
verliezen en de aankomst van Turksche ver
sterkingen, trok hij zich echter daarna te
rug.
Onze totale verliezen in deze gevechten
worden op 4567 man geschat.
In den nacht van den 30en November le
verde generaal Townsend een achterhoede
gevecht tegen zeer overmachtige vijande
lijke troepen, waarbij onze verliezen op 150
man werden geschat. Wij moesten twee ri
vierschepen, die door het granaatvuur on
klaar geworden waren, verlaten, nadat de
kanonnen en machines onbruikbaar waren
gemaakt.
Generaal Townsend gewaagt van de stand
vastigheid van de troepen en van de goede
orde, waarin de terugtocht werd uitgevoerd.
Volgens de laatste berichten, was de gene
raal op enkele mijlen van Kut el Amara,
waarheen hij den terugtocht had aangeno
men.
In verband met hef communiqué en een
draadloos telegram v-n Duitsche zijde, deelt
men mede, dat de Britsche troepen nooit
vaandels in den strijd dragen.
Konstantinopel, 4 December. (W.
B.) Officieel wordt gemeld.
Aan het Irak-front hebben onze troepen,
die den 2en December 25 kilometer afgelegd
hebben, de vervolging van den vijand voort
gezet, die zich, geheel uiteengeslagen, terug
trekt.
Het gehucht Bach Kale, op geringen af
stand ten Westen van Kutijel-Amarna, ls
door ons bezet. Wij hebben daar de vijan
delijke sleepboot Elshaven buitgemaakt en
een lichter van 250 ton, die met proviand,
munitie en oorlogsmateriaal geladen was,
terwijl wij ook eenige manschappen gevan
gen namen.
Het aantal gevangenen, dat in de laatste
paar weken gemaakt is, bedraagt acht offi
cieren en 520 minderen.
De onlangs veroverde kanonneerboot
Firik Lesse is in Silman Pok herdoopt, om
dat de Bngelsche zes dienaren van het graf
van dezen heilige, dat bij de plaats van den
zelfden naam -ligt, gedood hebben.
Konstantinopel, 5 Dec. (W. B.)
Het Turksche leger heeft in Mesopotamië
opnieuw succes behaald. Het maakte nog
twee Engelsche kanonneerbooten buit, die
1 met 15 c.M.-kanonnen bewapend waren.
Marseille, 5 Dec. Het stoomschip
Ville d'Alger, van Tunis hier aangekomen,
bracht elf overlevenden aan van een ge
torpedeerd Britsch stoomschip.
Het Italiaansche stoomschip Bologna is
hier aangekomen met 16 matrozen van de
Italiaansche stoomboot Trentino.
Norköping, 5 Dec. (W. B.) Het hier
thuis behoorende stoomschip Horvis, dat
met steenkolen onderweg was, is vernietigd
door het loopen op een mijn. Veertien per
sonen zijn gered, vijf, waaronder de kapitein,
verdronken. Het stoomschip was voor
400,000 kronen verzekerd tegen oorlogsge
vaar.
Berlijn, 5 Dec. (W. B.) Den lien Oc
tober was het Duitsche stoomschip Germa-
nia door een Engelsche U-boot geruimen
tijd beschoten en op de vlucht voor de duik
boot ten slotte gestrand. Daarna werd het
door de bemanning van de Engelsche U-
boot door een ln de machinekamer aange
legde dynamietbom opgeblazen.
Thans tracht het Engelsche Foreign Of
fice de toedracht der zr.ak geheel te ver
draaien. De U-boot wil de scherpe schoten
tegen het stoomschip slechts hebben afge
vuurd om het te waarschuwen voor het loo
pen op een zandbank. Het is een eigenaar
dige daad van menschlievendheid, dit door
scherpe schoten te doen. Blinde schoten
hadden het veel beter gedaaan. Na pogingen
tot afsleepen gedurende een uur men
hoore een U-boot tracht een stoomschip, dat
omstreeks 2000 ton groot is, af te sleepen
moet er volgens de Engelsche voorstel
ling water in het schip geloopen zijn, waar
door de ketelontploffing veroorzaakt moet
ziin. Het is jammer voor de Engelsche regee-
geering, dat de bemanning van hare U-boot
vergeten heeft de bij de dynamietbom be
hoorende lont mee te nemen, die, zooals in
het zeeverhoor door de Zweedsche autori
teiten gerechtelijk is vastgesteld, aan boord
is gevonden en dat de ontploffing niet in de
ketelruimte van het schip, eooals de Engel-
schen beweren, maar in de machinekamer is
geschied. Deze Engelsche verdraaiingen
worden ook door de Zweedsche pers scherp
afgewezen, omdat buiten eiken twijfel kan
worden vastgesteld, dat zij onhoudbaar zijn.
Londen, 4 Dec. (R.) Officieel be
richt. De ministers Asquith, Kitchener en
Balfour, die vergezeld waren van hunne
raadslieden voor leger- en vlootzaken, heb
ben heden te Calais eene conferentie gehad I
met de Fransche ministers Briand, generaal
Gallieni en admiraal Lacaze. In den avond
ziin zij naar Engeland terug gekeerd.
Weenen, 5 Dec. (Corr.-bureau). Het
oorlogsperskwartier bericht: De leger-onper-
bevelheb'uer aartshertog Friedrich heeft een
legerorder uitgevaardigd, waarin hij mede
deelt: Keizer Frans Jozef zend mij een
eigenhandigen brief, waarin hij voldoet aan
mijn in naam van de geheele legermacht
uitgedrukt verzoek, dat de keizer als teeken
van waardeering van de offervaardige, held
haftige verrichtingen van de weermacht het
nieuw gestichte kruis van militaire verdien
ste met oorlogsdecoratie zal dragen. Deze
wensch drukt uit de toewijding aan de hei
lige plichten jegens het vaderland, die de
weermacht bezielt. Deze toewijding zij de
onvernielbare band, die hem met de dappere
soldaten vereenigt. De keizer dankt den
veldmaarschalk en alle dapperen, die ln
Noord en Zuid elkaar overtreffen in held
haftige toewijding. De Almachtige moge ons
bijstaan tot het eindsucces.
Londen, 5 Dec. (R.) Met het oog op
de beweringen in de Duitsche pers, dat Brit
sche hospitaalschepen voor andere dingen
dan waarvoor zij bestemd zijn worden ge
bruikt, is het hospitaalschip Mauretania in
Napels onderzocht door de Amerikaansche,
Deensche en Zwitsersche consuls, die geza
menlijk eene verklaring hebben ondertee
kend, dat er geene combattanten of oorlogs-
voorraad aan boord waren.
Berlijn, 4 Dec. (W. B.) Het Tageblatt
ontvangt uit Lugano bijzonderheden over de
rede van den socialist Lucci ln de Kamer
zitting van gisteren. Deze afgevaardigde zei-
de, zonder een blad voor den mond te ne
men, dat de regeering door gebrek aan wijs
heid en door lichtzinnigheid het bestaan van
Italië op het spel had gezet. Met den wil van
de regeering werd het neutralistisch gedeelte
van het volk beschuldigd van landverraad,
verdacht gemaakt, beschimpt en vervolgd.
Van de Entente zeide spreker, dat zij Ita
lië slechts gebruikt voor de bescheiden rol,
de. Oostenrijkers bezig te houden om het
Russische front te ontlasten.
Terwijl wij ondankbaar werk verrichtten,
bleek plotseling, tot schrik van alle naieve
menschen .hoezeer wij Engeland, Frankrijk
en Rusland overschatten, dat Bulgarije tot
de centrale mogendheden overging, dat Ita
lië zich plotseling voor geheel nieuwe, ge
heel onverwachte geweldige waagstukken
geplaatst zag. De centrale mogendheden
versloegen de Quadruple-Entente op alle
fronten; zij veroverden landstreken van reus
achtige uitgestrektheid in het vijandelijke
land en gaven een beeld van reuzenkracht.
Daarmee was voor de Entente het spel voor
goed verloren. De waarheid is, dat de En
tente geen eigen initiatief bezit en den vijand
daarheen moet volgen, waar deze den oorlog
wil dragen. Het is een vreeselijke orkaan,
die zich samentrekt boven het hoofd van
Italië. Daarom heeft de Italiaansche regee
ring het Londensche protocol onderteekend.
Op de rede volgden teekenen van leven
dige instemming bij de socialistische partij.
De meerderheid viel den spreker geene en
kele maal ln de rede en bracht hem zelfs
meermalen bijval.
R o m e, 4 N o v. (R.) Een votum van ver
trouwen besloot het debat, dat volgde op de
door den minister van buitenlandsche zaken
Sonnino afgelegde politieke verklaringen,
waaraan de minister-president nog had toe
gevoegd, dat de regeering zich ten volle be
wust was van den ernst van den internationa
len toestand, maar dat haar vertrouwen in de
eindoverwinning in geen enkel opzicht ge
schokt was. De loop der gebeurtenissen kon
slechts dienen om de regeering meer te over
tuigen van de noodzakelijkheid om op te
komen voor de rechtvaardigheid. Zonder dat
zouden de belangen, de waardigheid en de
eer van Italië onherstelbaar geschaad wor
den. Het verheugde hem door persoonlijke
waarneming te hebben opgemerkt, dat deze
overtuiging gedeeld wordt door alle klassen
der bevolking, die bereid is alle offers, aan
het voortzetten van den oorlog verbonden,
te dragen.
Het votum van vertrouwen in de regee
ring werd gegeven met 405 tegen 48 stem
men.
Parijs, 5 Dec. (Havas). De 405 stem
men. die in de Italiaansche Kamer de regee-
rlngsverklaring goedkeurden, getuigen van
den onwrikbaren wil van Italië om den oor
log tegen al zijne vijanden voort te zetten.
N e w-Y o r k, 5 Dec. (R.) De vredes
expeditie van Ford vertrekt heden met het
stoomschip Oscar II. De lijst van de passa
giers bevat 140 namen, waaronder 54 ver
slaggevers en drie kinematografisten. Geen
enkele beroemdheid uit de Amerikaansche
of politieke of beroepswereld maakt den tocht
mee, die over het algemeen als eene zaak
van groote beuzelachtigheid wordt be
schouwd.
San Francfsco, 5 Dec. (R.) Er is
een bevel uitgevaardigd tot inhechtenisne-1
ming van baron Brincken, een Duitsche ca-
vallerie-officier, en van Robert Capelle, een
agent van de Norddeirtsrhe Lloyd. Deze
beide zaken staan in verband met het uit
rusten van schepen voor het verschaffen
van leeftocht en munitie aan Duitsche oor
logsschepen.
Tweede telegram. Brincken heeft
zich ter beschikking van de overheid gesteld.
Hij is dadelijk weer vrijgelaten tegen een
borgtocht van 10.000 dollars.
N e w-Y o rk, 5 D e c. (R.) De gebeurtenis
sen, die elkaar na de wegzending van Boy-
Ed en von Papen zeer snel zijn opgevolgd
en de vonnissen tegen de ambtenaren van
de HamburgAmerika-üjn worden algemeen
opgevat in dien zin, dat de Amerikaansche
regeering vast besloten is, het broeinest van
Duitsche samenzweerders in de Unie uit te
roeien, onverschillig wat de positie is van de
betrokken personen.
De bladen in de geheele Unie geven hun
volkomen instemming te kennen met de po
litiek, die de regeering ten opzichte van de
Duitsche samenspanners volgt. De meeste
New-Yorksche bladen drukken een facsimile
af van een brief, dien de Duitsche militaire
attaché von Papen naar Berlijn heeft gezon
den. door middel van den dagbladschrijver
Archibald, die te Plymouth door de Engel-
schen is aangehouden. In dezen brief zegt
von Papenn, dat er geen bemoedigend
nieuws uit Indlë of Australië ls. Dit wordt
geacht in volkomen tegenspraak te zijn met
de Duitsche mededeelingen die In de Ver-
eenigde Staten zijn rond gegaan betreffen
de de revolutionnaire bedrijvigheid in Indië.
België.
Brussel, 5 Dec. (W. B.) Heden voor
middag is, ln tegenwoordigheid van den gou
verneur-generaal en van vele hooge ambte
naren en officieren de door de Duitsche
boekbedrijfvereeniging georganiseerde ten
toonstelling van grafische kunsten in de za
len van het moderne museum geopend.
DuStschland.
Leipzig, 4Dec. (W. B.) Gisteren werd
de sluitsteen aangebracht aan het nieuwe
hoofdstation, dat daarna in gebruik is ge
nomen. Dit station is het grootste verkeers-
statlon van Europa.
Oosten rijk-HongarlJé.
Weenen, 5 Dec. (W. B.) De gewezen
minister van binnenlandsche zaken baron
Heinold ls benoemd tot stadhouder van Mo-
ravië, de oud-minister van handel von
Schuster tot gouverneur van de postspaar
bank.
Verspreids Berlcbten.
Dekunstvan vrede-s luiten.
In de Zukunft brengt Maximiliaan Harden
hulde aan de sterke mannen, die vrede we
ten te maken.
Hij schrijft o.a.:
Toen Bismarck bij Nikolsburg het Pruisi
sche leger tot staan bracht, dat brandde van
verlangen, Weenen binnen te rukken en een
vrede oplegde, welke geniale handigheid
men nog heden bewondert werd hij aange
grepen door een huilcrlsls en snikte hij als
een kind.
Tijdens den winter 1870—1871 te Ver
sailles, ging hij menigmaal wanneer de zor
gen hem het slapen beletten, met de schild
wacht bij sijn deur spreken en vroeg dan
steeds: „Denkt gij dat Parijs weldra vallen
zal?" En de vaste overtuiging van den sol
daat, gaf hem, die Worth, Gravelotte en Se
dan gezjen had, den slaap terug.
Deze man gekweld door nerveuse smar
ten, was sterk. Niet omdat hij, in het volle
vuur, te Sadowa, op een stoel uitgestrekt,
dossiers had kunnen lezen en van aantee-
keningen voorzien, maar omdat hij den
moed had zijn plicht te doen den plicht
die bestond in het vooruitzien van den uit
slag van een gevecht, van een oorlog en in
het doen ophouden van dezen oorlog, zelfsop
gevaar af van zijn leven, zoodra hij voelde,
dat deze ongelukkig zou kunnen worden
den plicht, die bestaat in het zoo beperken
van den oorlog dat deze voordeelig blijft.
Omtrent deze merkwaardige ontboeze
ming merkt de Figaro op
Het is zeker, dat de Keizer, indien hij de
Pruisische legers tegenhield, die branden
van verlangen Riga en Dwinsk binnen te
gaan en nog brandender begeeren, in Ca
lais, Parijs en Rome te komen, een sterk
man zou zijn. Maar zou hij nog niet veel
veel sterker wezen, indien hij zijn legers wer*
kelijk binnen deze plaatsen voerde?
Geboorte-vermindering.
Over de geboortevermindering tengevolge
van den oorlog in Duitschland, geeft een
verslag van het Keizerlijk Gezondheidsinsti
tuut inlichtingen. Wanneer men het getal
van levend geborenen in den tijd van April
tot einde Juli 1914 als ICO aanneemt, dan
verhoudt zich dit getal in dezelfde tijdruim
te van het jaar 1915 in diverse sieden als
volgt: Keulen 94.2, Kiel 87.9, Schöneberg
85.5, Leipzig 84.1, Dortmund 83.8, Mön-
chen 81.2, Berlijn 80.2, Hamburg 76.2,
Frankfurt a. d. Main 73.5, Neuköln 72.2,
Neurenberg 68.8,. terwijl Essen een stijging
geeft nl. 120.2. Dit komt echter daar.loor,
dat het getal inwoners door inlijving van
andere gemeenten is gestegen en verder
omdat de oorlog op de daar beslaande in
dustrie een goeden invloed heeft gehed. Ge
middeld bedraagt de teruggang dus van
het heele getal.
Projectiel en verwonding.
In de jongste aflevering van het Medisch'
Weekblad schrijft de officier van gezond
heid L. van den Steen van Ommeren.
De granaat, de beruchte soixanie-quinzê,
en de bij de Duitsche artillerie daarmede
overeenkomende veldgranaat van 77 m.M.,
bestaat uit een holle stalen buis, in den
oglefvorm gegoten, met een springstof, ge
woonlijk trotyl of lydieth, gevuld en van
een schokbuis voorzien.
Het projectiel, dat bij de ontbranding van
de lading, die gewoonlijk in een koperen
huis is opgesloten, het geschut ongeschon
den verlaat, explodeert bij aanslag van
de schokking op een harde onderlaag in
verschillende deelen. De kop en de bodem
worden in hun geheel of in enkele onder-
deelen weggeslingerd, terwijl het midden*
stuk in een groot aantal scherven uiteen-
springt.
Het aantal is bij verschillende granaten
niet gelijk, de Duitsche veldgranaat springt
uiteen in ongeveer 150 vrij groote scherven,
de Fransche daarentegen in 2000 uiterst
kleine splinters, die slechts enkele grammen
wegen. De aanvangssnelheid van dergelijke
scherven en splinters bedraagt het enorme
cijfer van 1200 meter in de seconde, doch'
de vorm brengt mede, dat die snelheid al
zeer spoedig is uitgeput, dat op 30 metet
van af de explosie de uitwerking van weinig
beteekenis meer is.
De uitwerking op het menschelijk lichaam
is dan a priori ook een geheel verschillende.
Binnen het vulnereerend rayon is de'
scherf van het Duitsche projectiel bijna al
tijd onmiddellijk doodeliik; treft ze een der
ledematen onder een hoek, dan heeft ei
amputatie plaats, als met een guillotine,
alleen zijn de randen als gesneden met een
stomp mes, de amputatie is overigens cir
culair.
De verwondingen van de Fransche gra
naat zijn doorgaans niet doodeliik. de onre
gelmatige, toegespitste splinters veroor
zaken onder de hevigste pijnen gapende
huidverwondingen, als met een bistouri ge
sneden. De extractie van dergelijke splim
ters is uiterst pijnlijk, hoewel ze niet ve»
onder de huid doordringen.
De granaatkartels heeft denzelfden vorm
als de granaat, doch wordt in tegenstelling
van laatstgenoemde, uitsluitend op levend©
doelen gebruikt. De inhoud bestaat, behalve
uit de springlading, uit 200500 looden ko
gels, iedr 10 tot 12 gram wegende. De kop
van het projectiel is voorzien van een tijd*
buis, die het door instellen, het zoogenaam
de tempeeren, mogelijk mankt, het projec
tiel op een willekeurig punt van de baan te
doen springen. Het projectiel spat daarbij
in eenige grootere scherven uiteen, soms
ook vliegt alleen de kop weg, terwijl de
vrij geworden looden kogels zich met een
snelheid van 800 meter in de seconde'
trechtervormig verspreiden en als een ha
gelbui op de strijdende neerkomen. De
snelheid is wel vrij spoedig, doch niet zoa(
spoedig uitgeput als die bij granaatscherf
ven. Op 300 meter van af het punt van ex*<
plosie dringen de shrapnelkogels nog dooï
1 centimeter vurenhout, terwijl een geweer'*'
kogel op 1500 meter nog gemakkelijk doo#
6 c.M. heendringt; men ziet dan ook wet
de soldaten, met het hoofd dekking zoekenq
on der den ransel van den voorganger, zioW
als schildpadden voortbewegen. De verworg
dingen met dergelijke shrapnelkogels doeij
denken aan de verwondingen uit het oudd
Chassepot- of Zündnadelgeweer In 70; d^j
kogels deformeeren reeds door onderling^
wrijving en verliezen bij den minsten weei^j
stand de geheele energie, vandaar het groots
aantal niet doordringende wonden mejj
groote ingangsopening. De looden shrapnek'
kogel bereikt een temperatuur, die niet
hooger dan 65 gr. stijgt; van een sterilisatie
ls dus geen sprake, terwijl niet alleen dB
grootere ingangsopening, doch nog meer hel
feit, dat deelen van de kleeding met Kei
projectiel de wond binnendringen, deze worïi?
den, wat infectiegevaar betreft, een slechfé
prognose doen geven, terwijl wel als hel
meest karakteristieke verschil met den mot
dernen kogel, wat verwonding betreft, dd
verbloeding genoemd moet worden.
De Staatscourant van Zondag 5 efl
Maandag 6 December bevat o.a. de YolgeijF
de Koninklijke besluiten:
benoemd tot collecteur (collectrice) bij d«
Staatsloterij: te Alkmaar mej. J. A.
Bondam, thans idem te Heerenveen; t
Amsterdam: mej. J. C. Termaat; te Nijme*
I gen: mej. M. A. L. Bohnhorst, te Amsteittf
dam, en A. B. Bredemeyer, te Amsterdantj
te Breda: mej. A. S. C. Stuart, te Ginnekenj
te 's Gravenhage: mevr. J. H. van der "WeyV
