Haar hat land van belette
N-143
14"* Jaarpang.
„DE E EM LAN DER".
Dinsdag 14 December 1915
BUITENLAND.
FEUILLETON.
Weg met slaaprok en pantoffels!
jjtoofdredacteuri Mr. D.J. VAN SCHAARDENBURG.
Uitgevers: VALKHOPP
Co.
ABONNEMENTSPRIJS:
8 maanden voor Amersfoort t 1.00.
Jom franco per post 1.50.
'er week (met gratis verzekering tegen ongelukken) 0.10»
'zonderljjlco nummers 0.0(5.
ekelijks bijvoegsel nd4 Hollandtche Huisvrouw?' (onder redaotia
Thérèse van Hoven) per 8 mud. 50 ets.
„Jvertentièu gelieve men liefst vdór 11 uur, familie-
advertenties en berichten vC.6r 2 uur in te zenden.
Bureau: UTRECHTSCH ESTR AAT
Intercomm. Telefoonnummer 66.
1.
PRIJS DER ADVERTENTIËN:
V«n I—a regolao 50,
Elk. rog»! moei O. IO,
Eienstnenbiodingeo 20 ooiit. tg fooruilbotnllng.
Urouto lottere neer ptentsruimto.
Voor handel en bodrijt bestiurn tem .oord.elige bepellngeu
tot bet licrheeld «dverteeren in dit ttlnd, bij ibniiriommit.
Eone circuleire, b.rattend. da voorwaarden, .vordi ,i
ennvra&g toegezonden.
In een der Telegraafnummers van het eind
iér vorige week stond met koeien-van-letters
v«r de geheele breedte \an hjt blad het vol-
ende citaat van den Berlijnschen prof. Ad.
osson afgedrukt
v „Holland's gebruiken, zeden, wetenschap,
Ïfeinst, godsdienst zijn een aanhangsel van
J)uitschland, en Holland leidt een zeer ge-
akkeliik bestaan, in slaaprok en pantoffels,
tt weinig kost met weinig moeite en weinig
Nadenken. Wanneer hun dat genoegen doet
i$ het hun-te gunnen, de Duitscher heeft hoo-
gere plichten en een hooger streven dan dit
Erbarmelijk, kleinburgerlijk gedoe".
Dat moet mutatis muiandis taal zijn naar
fet hart vair de oorlogsapostolen der Tele
graaf.
Hooge plichten l Dat beteekent hel ver
hoesten van steden, dorpen en hoeven, het
dooden en verminken van z'n medemensen
in broeder I
Kom, volk vai% Nederland, zoudt ook gij
jaiet eens uw slaaprok en pantoffels uittrek-
'Jcen en haastig gaan meedoen aan den roem-
yollen massamoord
Weg met ons erbarmelijk kleinburgerlijk
gedoe, leve het oorlogsbedrijfOp ten strij
de; u uw handen druipen van menschen-
iviaar weet ge wat toch eigenlijk wel onver
klaarbaar is? Dat alle oorlogvoerenden zoo
nederig zijn en steeds alle eer voor h u n
grootsch en nobel werk afwijzen. Zij geven
aldoor elkaar de schuld van het uitbreken
yan den oorlog en worden niet moe te verze
keren dat deze hun opgedrongen is.
Ons dunkt, ieder moest er zich eerder op
beroemen dat het z ij n oorlog was, dat h ij
J)et eerst slaaprok en sokken uitgetrokken en
aan z'n erbarmelijk kleinburgerlijk bestaan
r\ einde gemaakt had.
Maar het is waar, die nederigheid verraadt
misschien de zielegroothëid van den oorlog
voerende en de minderwaardigheid van ons
vredelievende neutralen, die de schoonheid
yan oorlog, doodslag en brandstichting niet
begrijpen. Zou dan toch de Telégraaf-ade-
lnar gelijk hebben toen hij ons met z'n be
kende fijne humor uitschold voor,, uitschot,
c'rab, vies bezinksel van alle volkeren, fae-
caliën-émmer van Europa
ü)e ttoriog.
B e r 1 ij n, 13 Dec. (W. B.) Bericht van
net opperste legerbestuur uit het gTOOte
hoofdkwartier van heden voormiddag.
Van het westelijke oorlogstooneel is niets
yan belang te berichten.
F a r ij s, 13 Dec. (Havas.) Namiddag-
communiqué.
In Champagane hebben de Duitschers een
mijn laten springen voor een van onze loop
graven ten zuiden van de Butte de Mesnil.
{wij bezetten den trechter.
Parij s, 13 Dec. (R.) Avond-communiqué.
Ei waren scherpe artillerie-actiën in
Artois, ten noorden van de Aisne, en in
Champagne. Wij vernielden een Duitsch
werk ten zuidwesten van Beaurain en brach
ten ernstige schade toe aan een blokhuis
ten noorden \an Saint-Mihiel en ook aan
de eenige brug, die na de rijzing van de
Maas aan de Duitschers is gebleven.
B e r 1 ij n, 13 Dec. (W. B.) Bericht van
het opperste legerbestuur uit het groote
hoofdkwartier van heden voormiddag.
Legergroep Hindenburg. Op verschil
lende plaatsen hadden kleine gevechten
plaats van vooruitgebrachte posten met vij
andelijke verkenningsafdeelingen. Daarbij
slaagden de Russen er in, een zwakken puit-
schen post op te lichten.
Legergroep prins Leopold van Beieren.
Een vruchtelooze aanval tegen onze stel
ling bij Wulka (ten zuiden yan de Wygo-
nowskoje-meren) kostte de Russen omstreeks
100 man aan'bloedige verliezen en gevan
genen.
Van de legergroep Linsingën is niets te
berichten.
Weenen, 13 Dec. (W. B.) Officieel
bericht van heden middag.
Op het Russische oorlogstooneel zijn
geen bijzondere gebeurtenissen voorgeko
men.
Petersburg, 13 Dec. (T el.-agent-
schap). Communiqué van den grooten gene-
ralen staf.
De toestand is onveranderd. In de streek
ten zuiden van het Bogrsinmeer verdreef een
van onze troepenelementen, na den vijand
tet hebben overmand, een Duitsche halve
compagnie met de bajonet uit het dorp
Voynioeny en maakte daarbij een officier en
eenige soldaten tot gevangenen en nam
een machinegeweer.
iW e e n e n, 13 Dec. (W. B.) Officieel
beiicht van heden middag.
In Tirol beschiet de Italiaansche artille
rie het versterkte gebied Lesdaro en onze
stellingen bij Riva en Rovereto aan den
Col di Lana. In Judicarie werkte de vijan
delijke infanterie zich verder vooruit op de
berghoogten. Een aanval ten oosten van
het dal werd afgeslagen. Bij het brughoofd
van Görz hadden geschut- en mijnwerpers-
gevechten plaats. Eene vijandelijke aanvals-
poging op den top ten noordoosten van
Oslavija 'was spoedig tot staan gebracht.
Rome, 13 Dec. (R.) Officieel commu
niqué.
De vijandelijke artillerie was zeer levendig
aan het werk aan het Isonzo- en het Karst-
front. Zondag deed de infanterie bij het val
len van den nacht een aanval in de richting
van Oslavija, ten noordwesten van Görz,
die werd afgeslagen. De Italianen namen on
der bescherming van den mist een loopgraaf
ten westen van Görz.
B er 1 ijn13 Dec. (W. B.) Bericht van
het opperste legerbestuur uit het groote
hoofdkwartier van heden voormiddag.
De toestand op het Balkan-oorlogstooneel
is nagenoeg onveranderd. Bij het leger van
generaal von Kövess zijn gisteren meer dan
900 gevangenen ingebracht. Bij Ipek zijn
twaalf moderne kanonnen buit gemaakt, die
de Seryen daar hadden begraven. Achter
ons front zijn in de laatste dagen meer dan
1000 verstrooide Serven gevangen geno
men.
In Macedonië heeft het leger van Todorow
de steden Doiran en Gevgheli genomen.
Geen Engelschman en Franschman bevindt
zich meer op Macedonischen grond. Bijna
twee Engelsche divisiën zijn in deze gevech
ten vernietigd.
Weenen, 13 Dec. (W. B.) Officieel
bericht van heden middag.
De vervolgingsgevechten in noordooste
lijk Montenegro maken verder vorderingen.
Bij Kosito weiden 800 gevangenen, bij Ipek
wederom 12 Servische kanonnen ingebracht.
Onze vliegeniers bewierpen het kamp bij
Berane met succes met bommen.
Par ij s, 13 Dec. (Havas). De terugtocht
van de Fronsch-Engelsche troepen wordt
langzaam en geheel vrijwillig verricht. De
magazijnen te Krivolak, Demir Kapu en
Gevgheli zijn achtereenvolgens ontruimd. Al
hel materieel en de geheele voorraad le
vensmiddelen, die in Servië waren opgesta
peld ten behoeve van het expeditiekorps,
zijn naar Griekenland overgebracht. De laat
ste ton materieel van het laatste magazijn,
dat is ontruimd in Gevgheli, is heden mor
gen us Grieksche grens overgegaan.
Sofia, 13 Dec. (W. B.) Communiqué
van het hoofdkwartier.
Wij hebben heden de vervolging van de
Engelsch-Fransche troepen op beide oevers
van de Wardar, in de richting van Gewgheli
en Doiran voortgezet. De afdeelingen van
ons leger, die op den rechter Wardar-oever
voortrukken, hebben de Franschen over het
geheele front aangevallen en hun stellingen
bij de dorpen Milethowo en Smokawitsa en
bij de hoogte 720 ten zuidwesten van Kowa-
netz stormenderhand genomen. De 122ste
Fransche divisie heeft zware verliezen aan
gewonden, dooden en gevangenen geleden.
In een enkele loopgraaf bij Milethowo wer
den honderd lijken gevonden.
De cavallerie, die de flanken van ons leger
dekt, heeft bij het dorp Nego&tzi een aanval
gedaan op een Fransch bataljon, dat zij uit
een heeft gejaagd en waarvan de comman
dant gevangen werd genomen. Onze op den
linker Wardar-oever opereerende afdeelin
gen hebben door een krachtigen aanval de
Engelsch-Fransche troepen geworpen uit de
door hen bezette stelling ,op de lijn Baba-
berg, heuvel 51, Dedeli, heuvel 670 en 610,
De Engelschen zijn naar het zuidoosten te
ruggetrokken in de richting van het dorp Ka-
ranglarlar; de Franschen naar het zuidwesten
in de richting van het dorp Bogdantzi.
De Engelsch-Fransche stelling bij het dorp
Furka is door een bajonetaanval genomen.
De Macedonische divisie, die den vijand in
dezen sector vervolgt, is in den loop van de
vervolging door het front der Engelsch-
Fransche troepen heengebroken en heeft het
dorp Bogdantzi genomen, waardoor de Fran
sche legerafdeelingen, die tusschen de Koz-
ludere en de Wardar opereeren, is afgesne
den van de Engelschen, die ten zuiden van
Furka naar Doiran terugtrekken. Wij hebben
een groot aantal manschappen gevangenge
nomen, onder wie vijf officieren. De buit is
nog niet nauwkeurig geteld. De gevangenen
en gesneuvelden behoorden meerendeels tot
het Engelsche leger en tot de divisie van
den Franschen generaal Bailloud.
Omstreeks twee uur in den namiddag
stond Gewgheli in vlammen. De vervolging
duurt voort; haar doel is de inneming van de
steden Gewgheli en Doiran.
S a 1 o n i k i, 12 Dec. (R.) Als uitkomst
van dc overleggingen tusschen de gedele
geerden van den Griekschen generalen staf
en de generaals der geallieerden is de divisie
van het Grieksche leger te Langara naar
Serres terug genomen. De streek tusschen
Saloniki en Doiran is vrijgelaten voor de be
wegingen der geallieerde troepen. De mili
taire autoriteiten van de geallieerden namen
heden een gedeelte van het douanekantoor
te. Saloniki over.
Londen, 13 Dec. (R.) Wij vernemen
uit diplomatieke bron, dat de koning van
Griekenland Zaterdag in eene audiëntie aan
het corps diplomatique verzekeringen gaf,
die als bevredigend worden beschouwd.
Budapest, 13 Dec. (W. B.) De dag
bladen bevatten een artikel van het Rumeen-
sche blad Adeverul, welks eigenaar tot dus
ver steeds is opgetreden als voorstander der
belangen van de Entente. Dit artikel be
toogt, dat na de verplettering van Servië
voor goed de mogelijkheid is verdwenen
van een optreden van Rumenie tegen de
centrale mogendheden. Dit artikel verwekt
groot opzien tengevolge van de vroegere
houding van het blad.
P a r ij s 13 Dec. (R.) Avond-communi
qué.
Zaterdag en Zondag waren er scherpe
kanonnades. Het springen van mijnen bracht
zware schade toe aan Turksche verdedi
gingswerken. Onze zware kanonnen tuchtig
den daarna de reserven, die ze wilden her
stellen.
Petersburg, 13 Dec. (Tel.-agent-
schap). Communiqué van den grooten gene
ralen staf.
Aan het Kaukazische front is de toestand
onveranderd.
L' o n d e n, 1 3 D e c. (R.) Officieel bericht.
Generaal Townshend, die het bevel voert
over de troepen bij Kut-el-Amara, in Meso-
potamië, meldt, dat de vijand den. 8en De
cember den geheelen dag zijne stellingen
heeft beschoten en dat het bombardement
den 9en December voortduurde, toen de vij
and van alle kanten aanvallen van geringe
beteekenis deed.
De vijand bombardeerde den lOen De
cember Kut-el-Amara hevig en deed een
aanval op het noordelijk front van de stel
ling, dat hij echter niet krachtig aantastte.
Den Hen December werd het bombardement
hervat en werden twee aanvallen gedaan op
ons noordelijke front, die met zware verlie
zen voor den vijand worden afgeslagen.
Sindsdien is er minder bedrijvigheid ge
weest. De houding van de Arabieren moet
bevredigend zijn. Er worden inderhaast ver
sterkingen aangevoerd.
Cairo, 13 Dec. (R.) Officieel bericht.
Een vérkenningstroep uit Mntruk ontmoet
te den llen 300 vijandelijke Arabieren, die
naar het westen gedreven werden met een
verlies van 35 dooden en 7 gevangenen. De
vijand was met geweren gewapend en be
stond uit Turksche landweer en ongeregelde
troepen. De Engelsche verliezen waren: ge
dood 16 man, gewond 3 officieven en 15
man.
Be r n 12 Dec. (Havas). De Zwitserse he
pers trekt uit de verklaringen van den rijks
kanselier in den rijksdag de slotsom, dat «Ie
militaire veiligheid von Duitschlund het zal
dwingen om öf België in te lijven tot aan
de Maas öf aan België eene militaire, poli
tieke en economische overeenkomst op te
dringen, die het slechts eene nominale onaf
hankelijkheid laat.
Londen, 'i 3 Dot. (R Be.'v t ven
Lloyds. Het Engelsche stoomschip Pinegrovc
is in den grond geboord. 22 man van de
bemanning zijn gered.
\V a s h i n g t o n, 1 3 Dec. (R.) Men be
richt dat het antwoord van Oostenrijk op
de nota van de Vereenigde Staten betref
fende het Ancona-gëval uiterlijk binnen een
week verwacht wordt. Anders wordt het af
breken van de diplomatieke betrekkingen als
zeker beschouwd.
Washington, 13 Tec. (R.) De Oos-
tenrijksche zaakgelastigde Zwiedenek be
sprak niet-officieel met staatssecretaris Lan
sing de nota aan Oostenrijk. Men gelooft, dal
hij de meening uitsprak, dat als de feilen
zoo waren als zij in de nota vermeld waren.
Oostenrijk zonder twijfel aan de eischen van
de Veréenigde Stoten op bevredigende wij
ze tegemoet zou komen.
Berlijn, 13 Dec. (W. B.) Volgens be
richten uit Sofia werd in den avond van den
lOen de Bulgaarsche minister van oorlog
aan de telefoon geroepen. De Duitsche mi
nister van oorlog was in Berlijn aan de tele
foon en wenschte hem geluk met het tot
stand komen van de verbinding tusschen
Berlijn en Sofia, die via Negotin, Orsova en
Budapest verkregen was.
De Lokalanzeiger bericht uit Konstantino-
pel: De Turksche deputatie, die de opening
van de directe spoorwegverbinding Berlijn—
Konstantinopel zal bijwonen, is met een
extra-trein naar Temesvor vertrokken. Het
spoorwegstation te Konstantinopel is om
deze reden feestelijk verlicht.
P a r ij s, 12 Dec. (Havas). De Engelsche
ministers Grey en Kitchener hebben gisteren -
Parijs verlaten. Alle kwestiën, die te berde
zijn gebracht, zijn in volkomen overeenstem
ming geregeld; gelijkluidende instruction zijn
gezonden aan de gezanten van Frankrijk en
Engeland en aan de bevelhebbers van de
Fransche en Engelsche legers in het oos-
De rol welke het moeielijkst te leeren is,
is die welke men spelen moet op het wereld-
tooneel; want deze wordt gespeeld zonder
voorafgaande repetitie.
Roman van
IS. TEIRL'INOK.
66
Enkel Osmaart bleef onaandoenlijk, boer
Kazakke standvastig en steik. De eerste was
altijd zoo. Wat gaf het hem, waar hij zijn
leven sleet! Was Thalie, was zijn broeder
Philus niet voor immer weg? De Penninck's,
die hij altijd zoo eerlijk en trouw gediend
had, wilde hij niet verlaten vooral Manda
niet, die hij toch oprecht liefhad.
De tweede bleef sterk uit eergevoel. Hij
zou het hoofd niet buigen; hij wilde niet
«wak noch teerhartig, maar moedig en man
zijn!
En toch toen na de inzegening de oude
herder de stem verhief en iprak, zooals hij
jhet zoo goed kon, uit de volheid van zijn ge
moed, van de menschen allen broeders;
yan Vlaanderen het moeder- en het va
derland; van de y&rni stieek het land,
waar zoo vele Vlaonsche kinderen hun
brood zochten en vonden; toen hij sprak van
moed en strijd, van volharding en zege
praal, eindelijk van het gemeene vaderland
hierboven, waar hen zoovelen wachten en zij
allen hoopten vereenigd te zijn gleed stil
en heimelijk een traan uit het oog van Pen-
ninck en daalde langzaam over zijne rimpe
lige wang. Emiel weende zacht, Manda ook;
Remi snikte, Melanie ook; Koben en Ber-
tine schreiden, dat men hel hoorde; Wardje
bleef een kind, onbewust van hetgeen ge
beurde, niettemin diep treurig, omdat hij
iedereen zoo geschokt zag.
De oogen van eenen enkelen der heen
trekkenden bleven droog:
Die van Osmaart
Was zijn hart van staal
Neen
Het was een graf!
Buiten, na de plechtigheid in de kerk
was afgeloopen, gaven vele der kennissen,
aan de Penninck's en de Moereels', eene
laatste maal de hand en allen wenschten
goed reis.
Goede reis I
Hel klonk vriendelijk en tevens zoo droef!
Ze waren op het kerkhof.
En stil en ernstig sprak Penninck tot de
kinderen
„Komt I"
En ze gingen naar twee heuveltjes, die
nevens elkander lagen, het eene niet lang
opgemaakt, het tweede met malsch gras be
kleed. Op ieder graf stond een eenvoudig,
zwart geworden, houten kruis.
Remi, Emiel en Koben deden den hoed
af, Penninck en Osmaort de muts. Allen
vouwden de handen, bogen het hoofd. Me
lanie snikte nog, Manda zag ei bedaard en
kloek uit.
Een enkele stond r
Daar klonk uit Penninck's mond zijn
groet aan de twee dooden
„VaarwelTot wederziens I"
Hij greep van den naakten heuvel, waar
onder zijne vrouw rustte, een handvol aarde,
deed ze in zijnen neusdoek en sprak
„Dèt is moedergrond We zullen hem
meedragen naar Argentina, en hem over
onze akkers strooienZoo zullen zij ge
zegend zijn!"
Manda bukte zich
Op het graf van moeder Moereels verhief
zich eene eerste, reeds uitgebloeide paar
debloem met de aardige, witte kuifjes. Zij
plukte al de vruchtjes en lei ze zorgvuldig
tusschen de blaadjes van haar kerkboek.
„Bloemen van moeders graf, Manda," zei
Emiel gansch aangedaan.
„Ja, van moeders graf!" antwoorddde de
deerne. „Wij zullen ze ginder zaaien, Emiel,
en het zullen onze liefste bloemen zijn!"
„Kerkhofbloemen!" zei Emiel.
„Ja, kèrkhofbloemen, die ons aan onze
moeders en aan ons Vlaanderland zullen
doen 'denken!"
„Komtl," gebood Penninck.
Allen begaven zich naar de Kroon, waar
de rijtuigen wachttenEen laatste hand
druk nog aan de bazin, aan burgemeester
Vincke, aan de beste vrienden, tot hier me-
degekomeneen laatste zakdoekgewyif
en, djak, djak, daar rolden de rijtuigen heen
ter spoorhalle.
Voorop liep Turk, bassend en kwispel
staartend: die snelle draf beviel hem.
Goed heil
Vaarwel
XXII.
Op zee!
Des anderen daags, in den morgen, ver
trok het schip uit Antwerpen.
Onze vrienden waren er op.
In den beginne bleef er voor hen veel te
zien en te hooren: het rumoer en laweit, de
bedrijvigheid en het leven op het stoom
schip een der prachtigste, die ooit de
golven kliefden; het geklots en gebots om
de sterke flanken van den varenden reus;
het geglijd en gesplijt door de baren; het
hoekige, lange glinsterende spoor achter
hen in het water; de groote, breede Schelde
met hare groene, boomige oevers; langs de
eene zijde het hoopje huizen van Sint-
Anneke, langs de andere het heerlijke Ant
werpen, dat langzaam, langzaam uit hun ge
zicht verdween en weldra slechts zijn Lieve-
Vrouwetoren in de verte vertoonde.
Daar, in Holland reeds, verdeelde de
Schelde zich' in twee armen. Zij volgden den
grootsten, zuidwaarts gelegen, de Hont,
reeds eene zee gelijk.
„Is dat de zee?" vroeg Koben aan een der
beambten.
„De zee?Neen, neen!.,'1 luidde het
antwoord. „Nog altijd de Schelde!... Van
Antwerpen naar Vlissingen zijn we nog
niet halfweg!.En nü Vlissingen eerst
de zee!"
En de goedige zeeman, een Vlaming
lachtte.
Het kleine Wardje kon zich niet stil hou
den van lust en pleizier. Remi en Melanie
keken toe, maar hunne gedachten zweelden
dikwijls elders; naar hun geboortedorp,
naar Walmaarde; ook sprak de diepste wee
moed uit hunne oogen; ze zaten op het dek
nevens elkander, hand in hand; en uit hun
nen mond kwam zelden een woord, alhoewel
hun hart zoo vol was. Emiel hield den arm
rond de lenden van Manda, wier hand den
trouwen Turk streelde, en des jongen mans
taal klonk liefderijk, maar ernstig. Koben
lachte en jokte met Bertine, liet menigen
kwinkslag; toch bleek zijne uitgelaten vreug
de gemaakt; de brave jongen deed zijn best
om de droefheid, den weemoed, die op hel
gansche wezen zijner reisgenooten lagen, te
verdrijven; doch hierin gelukte hij niet. Os
maart zag rond en zweeg zooals altijd. Boer.
Penninck stond nevens hem; met de sens
hand woelde hij in de lesch zijner nieuwe
kazakke, met de andere wrong hij zijnen
bakkebaard; norsch en ruw dwaalde zijn blik
over het water en in het verschiet.
Terneuzen op de linkerhand!
„Dat is nog Vlaanderen!' zegde Emiel
Vlaanderen 1
Hoe lief klonk nu dttt woord in hun harfj
hoe vele zoete herinneringen riep het voor
hunnen geest I
Ellewoutsdijk rechts I
En het stoomschip schoof snel, verder dê
