„DE E EM LAN DER".
Dinsdag 11 Januari 1916.
BUITENLAND.
FEUILLETON.
N* 165
14-- Jaargang.
DE STERKSTE.
Hoofdredacteur) Mr. D.|. VAN SCHAARDENBURO.
Uitgevers: VALKHOFF 6 Co.
ABONNEMENTSPRIJS:
#er 8 maande» voor Amersfoort f 1*00.
PRIJS DER ADVERTENTIËN:
Per week (mei gratis verzekering tegen ongelukken) - O.IO.
Afzonderlijke nummers 0.O5.
Wekelijks bijvoegsel nde Bófhmiich* EuiacriHitv" (onder redaotie
van Thérèse van Hoven) per 8 mnd. 50 ets.
Wekelijkach bijvoegsel „Pok mé mes" per 8 mnd. 40 cis.
Elke regol moorO.I»
Dienstaanbiedingen 35 cent* by vooruitbetaling.
Groote lettor, naar plaatsruimte.
Voor handol en bedrijf bostaan teer voordoolige bopaliugoo
tot liot herhaald advorteoron ia dit Blad, bij abonnement.
Eono circulaire, bovattonde de voorwaarden, wordt
aanvraag toogozondon.
Bureau: UTRECHTSCH ESTRAAT L
Intercomin. Telefoonnummer 66.
Politiek Overzicht
Het «inde van den wereldstrljd
aan de Dardanelien.
De 9de Januari 1916 is een gewichtige
datum in de geschiedenis van den wereld-
strijd Er is in tweeërlei oplicht reden om
dien dag bijzonder te gedenken. Vooreerst
wegens den ondergang r an hot Engelsche
linieschip King Edward VII. Wederom is een
yen de iiere zeekasteelen te gronde gegaan,
niet in een strijd, die zijn naam zou doen
voortleven in de herinnering, maar op de
roemlooze wijze waarop zoovele slagschepen
reeds in dezen zeeoorlog hun graf hebben
gevondenhet schip is op een mijn geioo-
pen en gezonken. Dit verlies, hoe gevoelig
ook op zich zelf, zal op den loop van den
strijd niet van invloed zijn. De Britsche vloot
is machtig genoeg om het verlies ook van
dit linieschip te kunnen dragen. Er is een
schip meer verloren gegaan, maar de heer
schappij over de zeeën blijft aan Groot-Brit-
tannië verzekerd.
Van meer gewicht is het andere feit, dat
zich op den 9en Januari heeft voorgedaan
de ontruiming van Sedd ul Bahr. Men kan
niet zeggen, dat dit feit bij verrassing is ge
komen. Toen den 20en December van het
vorige jaar de stellingen, die de geallieer
den sedert Augustus aan de noordkust van
het schiereiland Gallipoli bezet hielden, ont
ruimd werden, werd reeds voorspeld, dat de
ontruiming van Sedd ul Bahr spoedig zou
volgen. Van de stellingen aan de Anzac- en
Suvla-baaiën verklaarde de militaire speciali
teit van de Temps, generaal de Lacroix,
ronduit, dat de geallieerden te wachten had
den, dat hunne troepen over weinige
weken in zee zouden worden gejaagd,
wanneer de Duitsche zware artillerie
over den kort te voren geopenden
landweg op Gallipoli in stelling zou
zijn gebracht. Ook de stelling bij Sedd ul
Bahr werd op den langen duur tegen vèr dra
gend geschut van het allerzwaarste kaliber
onhoudbaar geacht. Met die opvatting komt
overeen het besluit tot ontruiming, dat eer
gisteren ten uitvoer is gelegd.
Over de wijze waarop de ontruiming is
geschied, krijgt men eene nieuwe editie te
hooren van 't geen is gezegd na het gebeur
de op 20 December. Het officieele Engel
sche bericht houdt in, dat het geheele ver-
Hes zich heeft bepaald tot één man, die ge
wond is. Er zooi dus ditmaal nog meer stof
tot roemen zijn op het beleid van het leger
bestuur dan drie weken geleden, want toen
zijn er twee gewonden geweest. Van Turk-
sche zijde wil men dat niet laten gelden;
men zegt daar, dat de ontruiming is geschied
onder zwaren strijd en met groot verlies voor
de aftrekkenden. Wie in dezen pennestrijd
gelijk heeft, kan ons koud laten. Wat doet
het er toe of de geallieerden met meer of
minder kleerscheuren, of geheel zonder
kleerscheuren, uit Sedd ul Bahr zijn afge
trokken? De hoofdzaak is, dat zij weg zijn
getrokken. Wat maakt het uit, of de bevel
hebbers van de geallieerde troepen met
meer of minder beleid den sr"ocht hebben
bewerkstelligd! Niet daarnaar wordt de ver
dienste van een krijgsbevelhebber afgeme
ten, maar naar het succes, dat hij met zijne
ondernemingen behaalt. En als men dien
maatstaf aanlegt, dan bestaat in.dit geval in
't geheel geen verdienste. Met het terugne
men van de geallieerde troepen uit de stel
lingen aan de Anzac- en Suvla-baaien is
erkend, dat de Dardanellen-onderneming
fiasco heeft geleden; de ontruiming van
Sedd ul Bahr heeft op die erkenning het
zegel gezet. Dat is het alles overwegende
feit, waarop het hier aankomt.
Niet zonder dat de lippen zich tot een
glimlach plooien, kan men, wetende welk
feit zich den 9en Januari heeft voorgedaan,
lezen de hier volgende zinsneden, die voor
komen in den Spectator van den 8en: „Het
is de vaste en onherroepelijke politiek van
de geallieerden, dat aan het einde van den
oorlog Rusland blijvend gevestigd zal zijn
in Konstantinopel en den Bosporus en de
Dardanelien bezetten zal, zoodat nooit meer
Rusland zal zijn opgesloten, zooals het was
gedurende dezen oorlog, in door ijs bevloerde
wateren. Wanneer er Duitschers zijn, i^waas
genoeg om te meenen, dat er nog eene
paitij in Groot-Brittannie is, die ter elfder
ure zich zou verzetten tegen zulk eene rege
ling, dan kunnen wij hun mededeelen, dat
zij zich vergissen. Zulk een partij bestaat
niet. Integendeel, het Britsche volk is niet
alleen bereid zich bij zulk eene regeling neer
te leggen, maar bekijkt haar met de oprecht
ste sympathie en genoegen. Het zal een
welkome dag zijn, als onze dappere bond-
genooten in staat zijn den standagrd van
Sint-Andreas te hijschen in de stad Kon
stantinopel, den Bosporus en de Dardanel
ien ie bezetten en Konstantinopel te maken
tot wat het behoorde të zijn: een van de
grootste havens van het christendom."
Eén dag nadat dit werd afgedrukt is het
feit geschied der ontruiming van Sedd ul
Bahr, waarmee voorgoed is prijsgegeven de
op 19 Februari 1915 begonnen onderne
ming, die ten doel had den toegang naar
Konstantinopel met geweld te openen voor
de geallieerden. Men behoeft dat feit slechts
aan te stippen om te doen voelen, hoe ver
de afstand is, die de geallieerden scheidt van
wat hier wordt aangeduid als hunne „vaste
en onherroepelijke politiek." Zij zijn daarvan
verder dan ooit verwijderd, en men doet
geene vermetele uitspraak, wanneer men
zegt, dat de uitkomst van den bijna elf maan
den omvattenden strijd heeft aangetoond,
dat dit doel voor hen onbereikbaar is.
De oorlog.
Berlijn, 10 Jan. (W. B.) Bericht van
het opperste legerbestuur uit het groote
hoofdkwartier van heden voormiddag.
Ten noordwesten van Massiges, in de
streek van de hofstede Maisons de Cham
pagne, leidden aanvallen van onze troepen-
deelen tot het nemen van vijandelijke waar
nemingsposten en loopgraven over eene
lengte van verscheidene honderden meters.
423 Franschen, waaronder 7 officieren, vijf
grootere en zeven kleinere mijnwerpers vie
len in onze handen. Een Fransche tegen
aanval ten oosten van de hofstede mislukte.
Een Duitsch vliegtuigeskader viel vijande
lijke etappen-inrichtingen in Furnes aan.
P a r ij s, 1 O J a n. (Havas). Namiddagcom
muniqué.
In Champagne ontwikkelde de vijand
heden de gisteren door hem met een 1 - rig
bombardement vooral een van stikbommen
aangekondigden aanval. In den loop van den
dag en des nachts proefde hij niet minder
d< vier aanvallen op een front van n' ht
K:'ometers. Overal decimeerden ons -uur
d.n vijand en bracht zijn aanvallen tot staan.
Hij kon slechts een oogenblik voet krij -n
op twee punten van onze eerste linie ten
noordoost envan de Butte de Mesnil c.ten
westen van den Mont Pëtu. Een krachtige
tegenaanval verjoeg hun aan -ds weer. Hij
bezet nu nog slechts twee kleine elemen
ten van vooruitgéb. achté loopgraven.
Londen, 10 Jan. (R.) Communiqué
van het hoofdkwartier in Noord-Frankrijk.
Vandaag is de artillerie werkzaam geweest
bij Fauquissart, in het Bois Grenier, bij St.
Elol en in de buurt van Yperen.
Een vijandelijk vliegtuig heeft bommen
geworpen bij Strozello, Hazebrouck en St.-
Omer. Een vrouw en een kind werden ge
dood.
B e11 ij n, 10 Jan. (W. BBericht van
het opperste legerbestuur uit het groote
hoofdkwartier van heden voormiddag.
De toestand op het oostelijk oorlogstoo-
neel is in het algemeen onveranderd. Bij
Berestiany werd de aanval van eene ster
kere Russische afdeeli-é, afgeslagen.
Weenen, 10 Jan. (W. B.) Officieel
bericht van heden 'ag.
In Oost Galicië en aan de grens van
Bukowina hadden gisteren geene grootere
gevechten plaats. Alleen bij Toporoutz werd
des avonds een vijandelijke aanval afgewe
zen, Verder is er niets nieuws gebeurd.
Petersburg, 10 Jan. (Tel.-agent-
schap). Communiqué van den grooten gene-
ralen staf.
Het was gister over 't algemeen rustig op
het geheele front.
In Galicië en ten oosten van Czernowitz
toonde de vijand, die enorme verliezen ge
leden heeft door onzen snellen en hevigen
slag en in verwarring is gebracht door zijne
hardnekkige en vruchtelooze aanvallen tot
herovering van de verloren stellingen, gis
teren den geheelen dag volstrekt geene
werkzaamheid. Zijne zwakke pogingen om
door artillerie-vuur en handgranaten het
werk van onze troepen, die de den vijand
ontnomen stellingen versterkten, te verhin
deren, waren overal zonder succes.
Weenen, 10 Jan. (W. B.) Officieel
bericht van heden middag.
Afgezien van artillerie-gevechten in den
omtrek van Görz, in het gebied van den Col
di Lana en in den sector van Vielgereuht,
hadden er aan het Itallaansche front geene
gevecht-actiën plaats.
Berlijn, 10 Jan. (W. .1) Bericht van
het opperste legerbestuur uit het groote
hoofdkwartier van heden voormiddag.
In den Balkan is niets nieuws gebeurd,
Weenen, 10 Jan. (W. B.) Officieel
bericht van heden middag.
Onze tegen Berane oprukkende colonnes
wierpen de Montenegrijnen wederom van
verscheidene hoogten en bereikten Broca.
Ten noorden van deze plaats werd de oos
telijke Limaoever van den vijand gezuiverd.
De troepen, die op de hoogten sneeuw van
een meter diepte hebben te ov erwinnen, ver
richten prachtig werk. Aan de Tora zijn ar
tillerie-actiën en schermutselingen.
De gevechten aan de zuid-westelijke grens
van Montenegro houden aan.
Londen, 10 Jan. (R.) Montenegrijnsch
communijué.
De hardnekkige strijd aan het Ipekfront
duurt voort. De Montenegrijnen waren, of
schoon zij den vijand bij herhaling met
enorme verliezen terugsloegen, genoodzaakt
Berane te ontruimen. Het Oostenrijksche of
fensief mislukte tegen Rogiro en Moskavatz,
maar na het hernemen van Tonriek waren de
Montenegrijnen genoodzaakt terug te gaan
naar den linkeroever van den Lim. De Oos
tenrijkers deden een woedenden aanval ge
durende verscheidene dagen op den Lovcen-
berg onder dekking van de oorlogsschepen
en de forten van Cattaro; zij slaagden met
de hulp van gassen in het bezetten van Kuk
en Rastatz. De strijd duurt voort.
Konstantinopel, 9 Jan. (W. B.)
Volgens een bericht uit Athene hebben de
gezanten van de vierbondstaten daar een
protest igediend tegen de door de Franschen
op Mytilene verrichte arrestatiën. Deze ar-
restatiën doen vermoeden, dat Mytilene tot
eene operatiebasis zal worden gemaakt.
B e r 1 ij n10 Jan. (K. N.) Uit Lugano
wordt aan het Berl. Tagebl. geseind, dat de
te Saloniki gevangen genomen consuls
thans te Toulon zijn en aldaar gevangen ge
houden worden. De Petit Parisien spreekt
met nadruk het bericht tegen, dat zij zullen
worden vrijgelaten.
Petersburg, 10 Jan. (Tel.-agent-
schap.) Communiqué van den grooten gene-
ralen staf.
in de kuststreek bekroop eene afdeeling
verkenners in den nacht van den 8en onder
een hevig vuur van de Turken de brug, die
den rechteroever van de Arkhave verbindt
met een der door den vijand bezette eilan
den; zij vernielde die brug en keerde zonder
verliezen terug.
Londen, 10 Jan. (R.) De minister van
Indië Chamberlain deelde in het Lagerhuis
mede, dat eene Engelsche colonne op den
rechter-oever van de Tigris eene vijandelijke
stelling heeft genomen en twee kanonnen
en 700 gevangenen buit heeft gemaakt. De
strijdmacht die oprukt om Kut el Amaru te
ontzetten, heeft tegenstand ondervonden van
drie Turksche divisiën; maar den 9en heb
ben de Turken zich terug getrokken. Zij
worden door de Engelschen vervolgd.
Generaal Nixon is door zijne slechte ge
zondheid genoodzaakt zijn commando neer
te leggen. Zijn opvolger is generaal Percy
Lake.
Salonik 10 Jan. (Havas). De Jeanne
d Are bombardeerde het station van Mersini
(zuidkust van Klein-Azië), dat geheel vcr>
woest werd. Alle voorraden, die er opgesta
peld waren, gingen in vlammen op.
Londen, lOJan. (R.) Officieel bericht.
De postmeester-generaal Herbert Samuel is
benoemd tot Home Secretary in plaats vun
Sir John Simon, die is afgetreden omdat hij
zich met het dienstplichtvoorstel van i' re
geering niet kon vereenigen.
Tweede telegram. Anderson, lid
van het lagerhuis en afgevaardigde van de
arbeidspartij, zal morgen de verwerping van
het dienstplicht-ontwerp voorstellen. Een lid
van de liberale partij zal dit voorstel steu
nen.
Aan den anderen kant wordt officieel me
degedeeld, dat de arbeidspartij de uitnoodl-
ging van den premier Asquith, om morgen
met hem zekere punten van het wetsontwerp
tte bespreken, heeft aangenomen.
Petersburg, 10 Jan. (Havas). De
minister van buitenlandsche zaken Sazonow
verklaarde aan den correspondent van de
Daily Chronicle, dat de in het buitenland en
het binnenland gedane pogingen om een af
zonderlijken vrede met Duitschland te slui-
ten, krachtiger zijn geweest dan de wereld
kan weten. Die pogingen zijn nog niet opge
geven; maar het grootste gevaar is voorbij,
want de Russen van alle rangen en standen
zien het gevaar thans duidelijk in en zijn
eensgezind om het af te wenden. De minis
ter verklaarde nooit vaster van vertrouwen te
zijn geweest dan tegenwoordig. Het is
slechts eene vraog van tijd en hulpbronnen-
De oorlog zal beslist worden op de zelfde
fronten, waar hij begon, namelijk ln Polen
en in België. De Belgische kwestie is voor
Engeland en Frankrijk wat de Poolsche
kwestie voor Rusland is. De geallieerden zul
len strijden, totdat de beide landen aan de
Duitsche klauwen ontrukt zijn.
Ber 1 ij n, 10 Jan. (W. B.) Naar aanlei
ding van het Stockholmsch bericht uit de
Politiken, te Kopenhagen, dat er op de kust
van Gotland reddinggordels zijn aange
spoeld, die van een in den storm op Nieuw
jaar vergaan Duitsch oorlogsschip afkomstig
zijn, vernemen wij van bevoegde zijde, dot
er geen sprake is van een ramp, die aan een
Duitsch oorlogsschip is overkomen. Van-
neer er thans in het Oostelijk deel van de
Oostzee meermalen wrakstukken, boeien,
zwemgordels en dergelijken worden aange
troffen, dan kunnen zij slechts afkomstig zijn
van den ondergang van de Bremen.
De menschen verraden hun geheime be
doelingen nooit sterker dan wanneer hun
plannen mislukken.
ROMAN VAN ANNA WAHLENBERG.
Geautori-seerde vertaling door
B. NORTAKKER.
12
„Toch niet." zei ze. „Indien hij je een op
voeding lieeft gegeven is hij er ook verant
woordelijk voir, dal je de natuurweten
schappen bestudeerd hebt. En hii heeft geen
recht je te verhinderen op een weg. dien hij
je zelf heeit aangewezen-"
DU pleidooi was misschien niet zeer lo-
jtisch, en het lokte een glimlach op zijn lip
pen. Toch was het opwekkend, en hij voeld^
lijn mcnschenwaarde groeien, nu zij hem op
zijn rechten wees. En plotseling leek hem het
Voorstel vaai zijn vrienden volstrekt niet on
uitvoerbaar. Strijd was het toch in elk geval
wel waard, al was het ook maar om haar te
Iconen, dat hij het durfde....
„En een wek. dien hij mij gedeeltelijk heeft
feiten gaanvulde hij haar zin aan. ..Iiij
laat mij materiaal verzamelen voor raijn boek,
Jh dat dicht bij huis kan gnchieden, hij
■eert ©iets tegen mijn proeftuin, en keurt
onderzoekingen goed zoo Ung het ïuaar
niet ten nadeel van mijn schoolwerk is. Maar
dat behoef ik toch niet af te breken 0111 voor
een jaar tropische studiën tc maken? En ik
heb er werkelijk over gedacht vader tc vra
gen
Hij hield op. want het was niet volkomen
waar. wat nu over zijn limoen kwam. Hij had
immers neen tegen zijn vrienden gezegd, en
had geen oogenblik vóór nu er aan gedacht
dit ongerijmde voorstel aan zijn vader te
doen.
Maar nu was de gedachte e in elk geval
„eraan gedacht aan vader te vragen", her
haalde hij wat zekerder, „of zulk een onder
breking zoo veel te bet eek enen heeft."
„Ja. doe dat," barstte Blenda vol geestdrift
uit „Het zou goed voor je zijn er uit te ko
men."
Haar stem had een warmen klank, die zijn
oor streelde. Zij verachtte hem dus niet al te
zeer en geloofde misschien wel aan zijn be
kwaamheid en aam zijn toekomst. En nu gaf
hij zich zonder voorbehoud over aan zijn
nieuw ontwaakte hoop. Die scheen hem niet
meer zoo moeilijk te verwezenlijken, en liij
verklaarde aan Blenda de pas ontdekte gron
den. waarop hii zijn verwachtingen kon steu
nen. Kjell Borin zou immers met het nieuwe
jaar als leeraar aan de school verbonden
worden, en ais na-bloed verwant, een zuster-
zoon van den rector, moest hij een goede po
sitie hebben, die eveneens in evenredigheid
stond met zijn reeds bewezen bekwaamheid.
Tot den volgenden herfst zou hij zich heel
goed op de hoogte kunnen stellen, zoodat hii
Birger gedurende zijn afwezigheid kon ver
vangen. Op hem zou vader best kunnen ver
trouwen.
.Ja, vraag liet oom Simon, ca nu naar hem
toe. nu dadelijk!" spoorde Blenda hem aan.
Maar deze haast stond Birger ni-et aam. Hii
wilde op een passende gelegenheid wachten,
„later op den avond of den volgenden mid
dag". verklaarde hij.
In afwachting van deze gelegenheid begon
hij echter te sprekan over hot doel van de
reis, de tropisohc landen, die hij nu nog na
der was gekomen dan zooeven. toen liij met
de hand op liet schrift zat te droomen. Hii
beschreef de flora, die hij kende, maar nooit
had zien bloeien. Ilii beschreef die zoo vol
verlangen, alsof het voor hem het beloofde
land was. E11 de blauwe schriften lagen ver
gelen op een hoek van de schrijftafel en hei
papier mei de sommen op een anderen.
IX.
De vraag was gedaan.
Ze waren op weg naar huis van hun dage-
lijkschen arbeid, en hadden gesproken over
Kjell Borin en welk een aanwinst hij zou
zijn voor de school De rector beschouwde
hem als een zeer waardevolle onderwijs
kracht. En nadat hii een lange lofrede op
dezen vcclhelovenden nieuwen leeraar had
gehouden, begon Birger het gesprek te leiden
naar de mogelijkheid van een semester voor
zich zelf, een tamelijk lang semester, ver
scheiden maanden, misschien een jaar. mis
schien zelfs iets meer. En toen kwam het
groote woord er uil. de studiereis naar Zuid-
Amerika.
De rector bleef midden op het trottoir
staan, tnsschcn alle menschen. en keek zijn
zoon vf het hoofd tot de voeten aan. Daarna
lichtte hij ziin hoed op van het voorhoofd en
wilde welen wat Birger ermee bedoelde.
Maar hij wachtte niet op het antwoord.
„Ik dacht dat we over die zaak uitgespro
ken waren", zei hij. zijn wandeling in een heel
wat haastiger tempo vervolgend dan te vo
ren.
Birger moest groote stappen nemen om hem
bij tc houden, n
..Maar vader, 't is immers niet de kwestie
van mijn beroep, maar
„Ja zeker is het <lat. Het begint met een
semester/eerst zou bet canige maanden du
ren. toen iels langer dan een jaar. Toen werd
het een expeditie. Dit duidt op voortzetting,
ik kan niet anders zien. Maar ik wil geen
voortzetting, waar we eenmaal een einde
gemaakt hebben. Ik wil den grond, waarop
ik gebouwd heb. niet omgewerkt hebben. Wat
gedaan is. moet gedaan blijven.
Birger zweeg en zwijgend liepen ze verder
naar huis. Geen woord werd verder op de
geheele wandeling meer gesproken. En toen
ze, thuis gekomen, weer met elkaar spraken,
was het over heel andere dingen.
Gedaan was gedaan.
Ook op dezen avond werd er op de deux
van Birger geklopt. En toen hij .binnen"
riep, vertoonde zich dezelfde bezoekster in
de deur als den vorigen avond.
„Nu", vroeg ze. terwijl de nieuwsgierigheid
uit haar schitterende oogen blonk.
Een korte lach het antwoord.
,Jk begriin niet, boe Ik gisteravond zoo'n
idioot kon zijn", zei hij. mei een lach voi bit
terheid ..Om te droomen over iels. waarvan
ik moest weten dat het een onmogelijkheid
is1
-Het was dus oeen?"
„Een duidelijk, onherroepelijk neen."
Blenda's rond gezicht vertrok van veronb
waardiging. en ze heet op haar onderlip.
„Weet ie wat Birger," zei ze. „als i'; kw
was. ging ik toch."
Hij staarde hajuc aan.
Daar was de opwekkking oru een man tv
ziin, zich los te rukken van alle hinderlijke
banden, om een vrije, groote daad te verrich
ten. de opwekking, die zoo dikwijls in hem
zclt weerklonk. Maai' sterker klonk ze. nu ze
uit den mond van een ander, en dat vooral
van een meisje kwam. Een meisje moest hem
voorhouden, datI Schaamte brandde in
zijn borst en daarna toorn, omdat hij steeds
door schaamte vervolgd werd. Was het ziin
moederlijk erfdeel dal dit stavenmerk in rijo
natuur had gebrand
Maar hii onderdrukte onmiddellijk deze ge
dachte. De levensverhoudingen waarin hi|
geraakt was. maakten hem zoo onvrij. Blendai
moest dat toch inzien.
„Toch vertrekken", hertiaaide hii. „Zou iU
dag in dag uit kunmen aannemen, jaar na jaar,
na je kindsheid tot ver in je jeugd zonder ie
gebondem te voelen Volgde jij altijd je eigen
zin toen ie bij ic pleegmoeder was
„Ja, natuurlijk deed ik dat. zij ongeliitf
had en ik geliik," antwoordde Blenda zon
der zich te bedenken.
'7 t.Y'l
