DE E EM LAN DER". Zaterdag 5 Februari 1916. N* 187 Eerste Blad. 14"- Jaargang. Uitgevers: VALKHOFF 6 Co. Bureau: UTRECHTSCHESTRAAT 1. Kennisgevingen. Hoofdredacteur! Mr. D.J. VAN SCHAARDENBURG. ABONNEMENTSPRIJS: fif maandeD root Amersfoort t l.GO, Idem franco pet poet - 1-5 O. Per week Imet gratie verzekering tegen ongelukken) - o.iu. Afzonderlijke nummers O.Oa. Wekelijks bijvoegsel ,it Hollandtcht Buiserouw" (ondet redactie van Thérèse van Hoven! per 8 mnd. 50 ets. Wekeljjkseb bijvoegsel „Pot m, er es" per 8 mnd. 40 ets. Intercomm. Telefoonnummer 66. PRIJS DER ADVERTENTIÜN; Van t— 6 regels0.50. Elke regel moor0.10. Dienstaanbiedingen 83 cents bü vooruitbetaling. Groote lettors naar plaatsruimte. Voor handel en bodrpt bestaan zeer voordeelige bopalinti ii tot het herhaald advertoeron in dit BIkiI, bij abonnement. Ecno circulaire, bevattende de voorwaarden, wordt uil aanvraag toegezonden. Burgemeester en Wethouders van Amersfoort brengen ter kennis van belanghebbenden dat de vorderingen ten laste der gemeente over het dienstjaar 1915 ten spoedigste moeten worden ingediend, teneinde verjaring volgens de wet van 8 November 1815, Staatsblad No. 51, te voor komen. Amersfoort, 4 Februari 1916. De Secretaris, De Burgemeester, A. R. VEENSTRA. v. RANDWIJCK. De Burgemeester van Amersfoort maókt be kend, naar aanleiding van ontvangen klachten, dat er geen roode en gele kool en uien, in de gewenschte kwaliteiten aanwezig zouden zijn, dat vanaf 5 Februari 1916, genoemde groen ten, dagelijks van 9 uur tot 12 uur v.m., ver krijgbaar zullen zijn voorparticulieren, aan het Levensmiddelen-bureau Appelmarkt 11, tegen aldaar bekend gemaakte prijzen. Amersfoort, 4 Februari 1916. De Burgemeester, v. RANDWIJCK. Voorloopige prijzen: Roode kool per K.G. 5 Y% cent. Gele n n 5 cent Uien 7 cent HINDERWET. Burgemeester en Wethouders van Amersfoort brengen ter openbare kennis, dat bij hun besluit dd. 28 Januari T9I6 aan J. J. Vcrmeij alhier en zijne rechtverkrijgenden voorwaardelijk vergun ning is verleend tot het hebben van een berg plaats, tevens zouterij van huiden in het perceel, alhier gelegen aan de Bloemendalsche straat, ka- dastrual bekend gemeente Amersfoort, Sectie E No. 3149. Amersfoort, 28 Januari 1916. Burgemeester en Wethouders voornoemd, De Secretaris, De Burgemeester, A. R- VEEN^^A. v. RANDWIJCK. Burgemeester en Wethouders van Amersfoort: Gelezen het verzoek van G. J. Prins, dd. 6 De cember 1915, om vergunning tot het uitbreiden v; n eene bakkerij, door bijplaatsing van een r*. ctromotor van Wt P.K. voor het drijven van een kneedmachine in het perceel, alhier gelegen aan den Utrechtschen weg, kadastraal bekend gemeente Amersfoort, Sectie C No. 968. Besluiten: De beslissing op voormeld verzoek te verda gen, op grond, dat het ingesteld onderzoek nog niet is vH'ooid. Amersfoort, 1 Februari 1916. Burgemeester en Wethouders voornoemd. De Secretaris, De Burgemeester, A. R. VEENSTRA. v. RANDWIJCK. Burgemeester en Wethouders van Amersfoort: Gelezen het verzoek van C. de Jager, dd. 25 November 1915. om vergunning tot het uitbrei den van eene bakkerij door plaatsing van een electromotor van 1 PJC. in het perceel, alhier ge legen aan de KrankeledenstTaat No. 4, kadastraal bekend gemeente Amersfoort, Sectie E, No. 5187. Besluiten; De beslissing op voormeld verzoek te verda gen, -op grond, dat het ingesteld onderzoek nog niet is voltooid. Amersfoort, 1 Februari 1916. Burgemeester en Wethouders voornoemd. De Secretaris, De Burgemees er, A. R. VEENSTRA. v. RANDWIJCK. De winkelsluiting, Reeds eenige malen is over dit onder werp in het „Amersfoortsch Dagblad ge schreven, en het was misschien niet noodig geweest er nog een artikel aan te wijden, Indien niet gebleken was o.a. uit het in gezonden stuk van den heer Caes, in het nummer van 2Q Januari dat zoovelen, d'e zich als voorstander der „winkelsluiting uilgeven, v. n. slechts een arbeidsverkorting yan het personeel beoogen. Uit dit zelfde ingezonden stuk, en uit het feit dat nieumand er op gereageerd heeft, blijkt verder dat velen denken dat er geen ernstige bezwaren tegen den „sluitings- dwang" in te brengen zijn. Niets is minder waar dan dat. Wat is „sluitingsdwang"? Dit is niet meer öf minder dan „een zich niet in loondienst beyindend individu, te beletten van zijn arbeidskracht gebruik te maken, terwijl hij met dien arbeid niemand tot last is". Dit nu is een ingrijping in de persoonlijke vrijheid, die van zeer ver-strekkenden aard is. De indertijd benoemde Staatscommissie, die in 1900 een ontwerp-wet op de winkelsluiting het licht deed zien, heeft dit ook wel de gelijk gevoeld. Zij maakte zich hier echter van af, met eenige phrases, dat de winkelier door dezen dwang pas tot de werkelijke vrij heid geleid zal worden. Wat voor resultaten verwacht men nu van *en sluitingsdwang lo. meer vrijheid voor het personeel 2o. meer vrijheid voor den patroon. Meer vrijheid voor het .personeel is zeker In verschillende bedrijven gewenscht. Maar het gaat niet aan, om nu tal van winkeliers zonder personeel, of met personeel dat vol doende vrijen tijd heeft, te dwingen ook maar te sluiten. Aangenomen dat er hier ongehoorde ar beidstijden zijn, aangenomen dat noch een zachte dwang bij dien patroon uitgeoefend, noch een meer algemeen optreden door het vereenigde personeel dezen slechten toe stand .verhelpen kunnen, zou het dan niet op den weg liggen van dat personeel een verzoek bij den wetgever in te dienen, om hun arbeidstijd te beperken? Aangenomen nu dat het personeel uit gaat van het standpunt, dat het doel de mid delen heiligt, zouden zij dan nog wel zoo'n groot voordeel van een winkelsluiting heb ben Uit een in A'dam gehouden enquete bleek, dat het sluitingsuur tusschen 9 en 11 uur lag, hier zeer zeker nog vroeger. Ge middeld zoidat clan per dag een uur min der diensttijd zijn. Uit die zelfde enquête bleek, dat in de meeste bedrijven het pu bliek pas 's middags en 's avonds komt dienstmeisjes, arbeiders, militairen. Tegen het nu vervroegde sluitingsuur, zal er dus meer publiek te helpen zijn dan anders, een eenvoudig rekensommetje maakt dit duide lijk. Bartjes zou zeggen, in 2 uur 2 x men- schen, dus per uur één x, nu per uur 2 x. Jammer komt dit niet precies uit. De winst voor het personeel is van niet zooveel beteekenis, als men oppervlakkig zou vermoeden. Zeer zeker mogen we om deze reden geen heele categorie van win keliers aan banden leggen. Dat het personeel vaak erger over den arbeidstijd klaagt dan noodig Is, bleek uit de A'damsche enquête. Verschillende vrou welijke bedienden verlangden korteren ar beidstijd, omdat zij dan zelf haar kleeren konden maken. Dit is een handige manier om loonsverhooging te verkrijgen, en wel met het bedrag dat nu aan de naaister be taald wordt. Echter geen bewijs van te lan gen diensttijd. 2o. Meer vrijheid voor den patroon. Duidelijk moet ons hier voor oogen staan, het principieele verschil tusschen winkelier en werkman. De arbeider heeft een zekeren arbeidstijdde winkelier daarentegen een zekeren tijd waarin hij arbeidt. Krijgt een arbeider verkorting van ar beidsdag, dan beteekent dat verkorting van arbeid en d u s minder vermoeidheid. Bij den winkelier zal verkorte arbeidsdag, echter ongeveer gelijk blijven van arbeid, en zeker geen vermindering van vermoeid heid veroorzaken. Een winkelier opent zijn zaak tegen den morgen niet te vroeg. Nu wacht hij af tot er een klant komt, deze komen in het algemeen 's middags en 's avonds. Komen zij met tusschenpoozen, dan zal hij alles op zijn gemak af kunnen doen. Komt er echter een zekere opeenhooping van publiek, dan zal hem dat tot meer intensieve krachtsin spanning dwingen. De middenstand, die zich toch al niet te krachtig schijnt te gevoelen, vanwaar anders die vraag naar bescherming, zal voor een deel financieel nadeel ondervinden. Dit erkennen ook de voorstanders der winkel sluiting, zij het vaak in voorzichtige termen, zooals b. v. in het „Rapport van de Studie commissie, benoemd door het nationaal comité voor de winkelsluiting, enz." v. n. zal de afzet van verbruiksartikelen als ge bak, drank, sigaren, enz. een groote vermin dering ondergaan; alle artikelen die een plotseling opkomenden prikkel moeten be vredigen. Mr. Levy zei terecht in zijn prae- advies„ontwent men het groote publiek het koopen niet" Ware dit in de practijk niet zoo, waarom zouden dan tal van winkeliers aandringen op een afschaffing van den sluitingsdwang, in plaatsen waar deze is. En laten we zelf eens even in den spie gel kijken, onze vrijwillige winkelsluiting dfln, hoogstens kunnen we in Flehite, als historisch overblijfsel, nog een 9 uur slui- tingskaart vinden. We hebben vrijwillige winkelsluitingen gehad in: Amersfoort, Bussum, Leeuwarden, Groningenin bepaalde branches in Am sterdam en in Rotterdam. Al deze vrijwillige sluitingen zijn volkomen mislukt. Juist deze mislukking, is een niet te verwaarloozen argument, tegen den sluitingsdwang. Waarom zijn deze winkelsluitingen alle volkomen mislukt? V. n. omdat de winke liers voelden dat het nadeel niet opwoog tegen de voordeelen. Dat zij overal volko men mislukt zijn, geven de voorstanders van den sluitingsdwang toe, zoowel mr. Schürmann, als mr. Roodenburg. Inplaats van nu dieper op de zaak in te gaan, zeggen zij, particulier initiatief mislukt, dan maar dwang. Zij wilden den .opkomenden tegen zin van den winkelier, den alkeer van het publiek niet zien. Zoo zegt deiheer Besuycn, voorstander sluitingsdwang in zijr. boekje „vervroeg de winkelsluiting", de in Leeuwarden in 1905 97 der winkel), rs vrijwillig sloten een paar branches uitgezonderd een poosje later stonden tegenover 3 niet-slui- ters, 197 wèl-sluiters en ziehier het slót-re sultaat Ondanks deze medewerking, niet tegenstaande dit aanvankelijk succes, zijn de bevochten resultaten weer versmolten als sneeuw voor de zon, is de beweging op een fiasco uitgeloopcn." Concurrentie kan hier niet de oorzaak ge weest 2ijn. Hebben we nu eenmaal sluitingsdwang zie b. v. A'dam dan baat terugkrabbelen niet meer. Eenmaal is hier in A'foort op vreedzame wijze een ongezonde beweging de vrij willige sluiting gestorven, laten we op passen voor een sluitingsd wang. Nog is het niet te laat. Laten de voorstanders rijpe lijk overwegen of ze wel zoo heel zeker van de te verwachten voordeelen zijn, laten de tegenstanders niet laks blijven. Om niet te veel uit te wijden, zullen we niet spreken, van de verschillen tusschen groot- en klein- winkelier. Komt er slüitingsdwang dan zul len onze winkelstraten op den duur, 's avonds heel wat stiller en doodscher wor den dan zij nu zijn. j Latèn die raadsleden, die B. en W. uitge- noodigd hebben een óntwerp-verordening in te dienen, eens aan de woorden Van Thor- becke denken „Een eerste wet is onthouding". Amersfoort, 2 - 2 - '16. M. de V. De gescli led en ft van de week. Zondag 30 Jan. De Oostenrijkers bezetten Alessio en San Giovanni di Medua in Albanië. Russisch offensief aan de Strypa. Politiek Overzicht De verwisseling van het hoofd van het Russische kabinet. In Rusland is Iwan Logginowitsch Gore- mykin als minister-president afgetreden en is het bijeenkomen van de rijksdoema op den 18en Februari te verwachten. Het twee de bericht is het eerste bijna op den voet gevolgd. Beiden staan waarschijnlijk met el kaar in oorzakelijk verband. Goremykin was de man, op wiens raad de czaar een half jaar geleden de doema naar huis zond. Hij han delde daarmee naar de overtuiging, die hij kort te voren had uitgesproken tegenover eene deputatie, die met Miljoekow, den lei der der kadetten, aan het hoofd, bij hem verscheen, aan wie hij verklaarde, dat hij niet begreep wat voor nut er stak in de vele redevoeringen,, die in het Taurische paleis gehouden werden. Hij heeft ook weten te be werken, dat de weder-bijeenroeping van de doema, die tegen November was toegezegd, werd verschoven. Zijn weerzin tegen samen werking met de volksvertegenwoordiging kwam voort uit zijne politieke overtuiging. Nu is hij afgetreden en onmiddellijk daarop is het bericht gekomen, dat de doema zal bijeenkomen. De gevolgtrekking ligt voor de hand, dat met zijn heengaan het struikel blok, dat de volksvertegenwoordiging van de plaats harer werkzaamheid verwijderd hield, uit den weg is geruimd. De rijksdoema, die de nu afgetreden be windsman wilde uitschakelen, wordt dus in eere hersteld; zij zal weer worden bijeenge roepen. Of haar invloed op den gang van za ken zal worden gegeven eh of zij, als men haar dien wil onthouden, gezind en in staat zal zijn, haren invloed te doen gelden, zijn intusschen' vragen, waarover nog al slcep- tisch wordt gedacht. Het Zweedsch dagblad c r, tDagens Nyheter, dat tot directeur heeft dr. Een Zeppelin werp! bommen op Parijs; 26.^,^ >cn mfm die gQe(J op de hoo„te js dooden. Bedrijvigheid aan het Fransche front. Maandag 31 Jan. Het Ned. stoomschip Maasdijk loopt op een mijn en wordt op het strand gezet. De Russen blijven vorderen aan het Kau- kasische front. Landing der geallieerden op de Anatoli- sche kust in Klein-Azië. De Grieksche regeering protesteert tegen de bezetting van Kara Boernoe door de ge allieerden. Zeppelin-raid naar Engeland. Dinsdag 1 Febr. Het Ned. stoomschip Prinses Juliana bij de Theemsmonding op een mijn geloopen. De justitie doet een huiszoeking op de bu reaux van de Telegraaf en de heer Holdert. Zeppelin-aanval op Saloniki. Alle textielvoorraden in Duitschland in beslag genomen. De Chineesche opstandelingen rukken op Moekden aan. Woensdag 2 Febr. De nieuw benoemde Gouv.-Gen. van In- dië, graaf van Limburg Stirum, gaat aar boord van de Insulinde. De Turksche troonopvolger pleegt zelf moord wegens ongeneeslijke ziekte. Goremykin, de Russische minister-presi dent, treedt af en wordt opgevolgd door Sturmer. Het verloren gewaande Britsche stoom schip Appam valt een Amerikoansche haven binnen met Duitsche bemanning, welke het schip vermeesterd en een kaaptocht onder nomen had. Essad Pasja belooft krachtige hulp de geallieerden in Albanië. Mini*er Treub vraagt schriftelijk zijn ont slag aan de Koningin Het Nederl. motorschip Artemis getorpe deerd. Stakingsongeregeldheden te Lissabon. Donderdag 3 Febr. De Zeppelin L 19 in de Noordzee ver gaan. Minister Lansing heeft besloten, dat de Appam een prijs is. De overstroomingen op Java blijken dus danige schade te hebben aangericht, dat de steun van het moederland wordt inge roepen. Vrijdag 4 Febr. De Oostenrijkers hebben Kruya in Alba nië bereikt. Durazzo en Valona zijn door watervliegtuigen gebombardeerd. De Spaansche minister-president heeft aan een dagbladcorrespondent verklaard, dat het geschikte tijdstip nog niet is aangebroken, voor een poging tot bemiddeling ten gunste van den vrede. van den toestand in Rusland en die land en volk door eigen onderzoek op zijne herhaal de reizen, laatstelijk nog in den Kersttijd, kent, schrijft over het heengaan van Gore mykin „Het bericht daarvan komt geheel verras send. In Rusland had men reeds deze moge lijkheid opgegeven, want men wist, dat de oude man de rest van zijn leven op den mi nisterzetel wilde doorbrengen. Wat nu zijn heengaan beteekent, is natuurlijk moeielijk te zeggen. Waarschijnlijk zal de opgegeven reden-van den gezondheidstoestand wel juist zijn. Wel had deze reden reeds vroeger het aftreden kunnen motiveeren, want Goremy kin, ofschoon lichamelijk nog kras, was reeds lang zeer zenuwachtig. Maar het is mogelijk, dat de 76-jarige staatsman nu geheel in elkaar is gezakt. Aan zijn aftreden verwach tingen omtre-nt eene verandering van den koers in de Russische regeering vast te knoopen, is zeker verkeerd. Het Russische kabinet bezit thans eene sterke representa tieve verzameling van de beste reactionaire krachten, waaronder vooral de nieuwe mi nister van binnenlandsohe zaken Chwostow zich in den laatsten tijd allengs tot eene lei dende stelling heeft opgewerkt. Over de poli tieke denkwijze van Goremykin's opvolger als minister-president, het lid van den rijksraad Stürmer, weet men nog niets met zekerheid." De indruk, die hier is weergegeven over den persoon van het nieuwe hoofd der Russische regeering, wordt ook door anderen uitgedrukt. De nieuws minister-president Stürmer is als staatsman tot. dusver op den achter-grond gebleven. Op grond daarvan wordt hij genoemd een onbeschreven blad papier. Geheel juist schijnt die kwalificatie niet te zijn. Hij is een lid van de hooge Rus- sisohe bureaucratie, die in den rijksraad wel is waar slechts zelden, maar dan steeds als woordvoerder van onverzoenlijke reactio naire denkbeelden is opgetreden. Hij voelt zich dus zeker thuis in het kabinet, dat on der Goremykin's leiding gaandeweg eene beslist reactionaire kleur heeft gekregen. De man, die door het vertrouwen van den czaar aan het hoofd van de Russische re^ee- ring is geroepen, draagt een naam, die een Duitschen klank heeft. Hij is vermoedelijk ontsproten uit een Duitsch-Russische familie, die, zooals de Frankf. Ztg. niet zonder bit terheid opmerkt, met vele Russische ambte naren dit gemeen heeft, dat hij door halsstar rige reactionaire gezindheid en verzet tegen de eischen van een verstandigen vooruit gang zijne Duitsche afstamming tracht te doen vergeten. Het is waarschijnlijk voor een deel op rekening te schrijven van den loop, dien de >orlog heeft genomen, dat de oude Goremy- ken is moeten heengaan en door een nieu wen man is vervangen. Wonneer Rusland er beter voor stond, zou men er misschien niet aan gedocht hebben een ander te lntcn optreden aan het hoofd van de regeeering. In zoover is ook dit voorval als een teeken van de innerlijke ongerustheid in dc vegee- rende kringen van Rusland aan te mer ken. Maar voor de buitenlandsche poli tiek van Rusland en voor^ de vraag: Oorlog of vrede? is deze verwisseling van v personen in het hoogste regeerings- ombt zonder belang. Nog pas een paar (la gen geleden heeft de minister van buiten landsche zaken Sozonow de hierover in de Russische regeering heerschendc meeningen verkondigd. Uit zijn mond hebben wij ver nomen, dat men in Rusland nog steeds zich' vléit met de hoop, dat de eindoverwinning zal zijn aan de Entente, al kan men niet blind blijven voor het feit, dat het Russische wa pengeweld tot heden is te kort geschoten om den tegenstander ten onder te brengen. De oorlog. B e r I ij n, 4 Febr. (W. B.) Bericht van het opperste legerbestuu uit het groote hoofdkwartier van heden voormiddag. Ten zuiden van Hulluch werd een door ons bezette'trechter door eene nieuwe En- gelsche opblazing met puin gevuld. Bij Loos en Neuville waren levendige handgranaat gevechten. De vijandelijke artillerie ontwik kelde op vele plaatsen van het front, vooral in de Argonne, eene levendige werkzaam heid. Ten westen var. Morle viel een Fransche tweedekker, doordat de bestuurder zich in den weg vergiste, onbeschadigd In onze handen. Pa r ij s, 4 F e b r. (Havas). Namiddag-com muniqué. In de Vogeezen was de artillerie aan bei de zijden vrij werkzaam aan den Barrenkopf (in het Fechtdal) en in Altmatt (ten noord westen van Metzeral). Avond-communiqué. De dog is betrekkelijk kalm verloopen. Fransche zware kanonnen beschoten eene vijandelijke infanterie-colonne en in Roye binnen komende convooien. Duitsche wer ken in Champagne, de Argonne en Lotha ringen werden gebombardeerd. Londen, 4 Febr. (R.) Communiqué van het Britsche hoofdkwartier. Onze artillerie is vandaag werkzaam ge weest tegen vijandelijke loopgraven tusschen de Ancre en de Somme. Onze loopgraven bij Elverdinghe werden hevig gebombardeerd. B e r 1 ij n, 4 Febr. (W. B.) Bericht van het opperste legerbestuur uit het grooto hoofdkwartier van heden voormiddag. Van het oostelijke oorlogstooneel zijn geene bijzondere gebeurtenissen te melden- W e e n e n, 4 Febr. (W. B.) Officieel be richt van heden middag. Een Oostenrijksch-Hongaarsch vliegtuig eskader bewierp de ten oosten van Kramie- niec liggende Russische etappenploats Szumsk met bommen. Talrijke gebouwen branden. Verder is er niets bijzonders gebeurd. Weenen, 4 Febr. (W. B.) Officieel be richt van heden middag. De artilleriegevechten bleven aan het front in het kustland tamelijk levendig en strekten zich ook uit tot verscheidene plaat sen in het Karintische en het Tirolsche grensgebied. Het slot Duinio is door ver scheidene trefschoten van de vijandelijke ar tillerie gedeeltelijk verwoest. Voor het brug- hoofd van Tolmein gingen de Italianen ten gevolge van de laatste ondernemingen van on re troepen terug op de hellingen ten wes ten van den straatweg Ciginj—Selo. Rome, 4 Febr. (R.) Officieel commu niqué. Een vijandelijke aanval op den Col (H Lana is onder zware verliezen afgeslagen- Onze artillerie heeft vijandelijke detache menten in de streek van Tofana verstrooid en krachtig geantwoord op het bombarde ment door den vijand van de bevolkte plaat sen aan de Isonzo. Berlijn, 4 Febr. (W. B.) Bericht vart het opperste legerbestuur uit het groote hoofdkwartier van heden voormiddag. Onze vliegers namen in het Vardardal, ten zuiden van de Grieksche grens, en bij de aanlegplaatsen In de haven van Saloniki uit« gebreide branden waar. W e e ne n, 4 Febr. (WB.) Officieel bericht van heden middag. De in Noord-Albanië opereerende Oos- tenrijksch-Hongaarsche troepen bezetten Kruja en bereikten met hunne 6pitsen de rivier IschmL-

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1916 | | pagina 1