„DE EEMLANDER". Zaterdag 18 Maart 1916. BUITENLAND. N* 223 Eerste Blad. 14d# Jaargang. Uitgevers: VALKHOFF Co. Bureau: UTRECHTSCH ESTRAAT 1. Bericht. De klassieke tijd van Amersfoort. Weekkroniek. Verspreids Berichten. BINNENLAND. Hr F. A. EBBINOE WUBBEN. Ifootareaactiei M|> D j yAN SCHAARDENBUR0. ABONNEMENTSPRIJS: Ftor 8 maanden voor Amersfoort f 1-GO. Idam franco por post - Per week (met gratis verzekering tegen ongelukken) O.IO. afzonderlijke nummers 0.05. W.kelljksch bijvoegsel „De Hollandse}» Huisvrouw?' (ond.r redactie van Thériae Hoven) por 3 mnd. 50 cl«. W.kelijkscb bijvoegsel „Pak mt mee' por 3 mnd. 40 ets. Intercomm. Telefoonnummer 66. PRIJS DER ADVERTENTIËN: Van 1—5 regelsf Elko regol meeri, O.Kt Dienstaanbiedingen 23 cents bij vooruitbetaling. Grooto letterS'naar plaatsruimte. Voor handel on bedryt bos taan zeer voordooligo bepalin; n tot het herhaald adverteoron in dit Blad, bn abonnotuont. Eone circulaire, bevattondo do voorwaarden, wordt up aanvraag toegezonden. Zij, die zich met 1 April a.s. opgeven als abonné op het Amersfoortsch Dagblad ont vangen de tot dien datum ver- •ohijnende nummers GRATIS. Kennisgevingen. RAADSVERGADERING. De Burgemeester vun Amersfoort, Gezien art. 41 der Gemeentewet, Brengt ter kennis van de ingezetenen, dat de Raad dezer gemeente zal vergaderen op Dins dag dei» 21. Maart aanstaande, des namiddags tan b ure. Amersfoort, 17 Maart 1916. De Burgemeester voornoemd, v. RANDWIJCK. De Burgemeester van Amersfoort maakt be kend, dat op Zondag', den 19. Maart 1916, schiet oefeningen op dc Leusderheide zullen gehouden irorden. Amersfoort, 17 Maart 1916. Do Burgemeester voornoemd, v. RANDW1JCK. Burgemeester en Wethouders van Amers foort Gelezen het verzoek van J. G. Fontein, d.d. 18 Januari 1916, om vergunning tot het oprich ten van eene machinale lijstenfabriek waarin geplaatst zal worden een electro-motor van 4 iP-K. voor het drijven van een lintzaag, een iraisbank en een draaibank in het perceel, al hier gelegen aan de Langestraat No. 23, kadas traal bekend gemeente Amersfoort, Sectie E No. 2565; Besluiten: De beslissing op voormeld verzoek te verda gen, op grond, dat het ingesteld onderzoek nog niet is voltooid. Amersfoort, 7 Manrt 1916. Burgemeester en Wethouders voornc -rd. De Secretaris, De Burgemeester, A. R. VEENSTRA. v. RANDWDCK. 't Is een wèlbekend rijmpje dat, sedert het ln 1543 ontstond, tallooze malen herhaald werd Amersfoort was een kamp vol stieren, Keyser noch Koning kost haer regieren: Maer doen Meerten van Rossem quam, Die maeckte van elcken stier een lam. Toch verleide 't niemand tot de meening, alsof destijds de Amersfoorters door stug heid en plompheid en ruwhekl den naam van stieren verdienden, 't Was er wel verre vandaan. Juist omstreeks dezen tijd was de beschaving er zóó groot, dat zelfs de geringste ambachtsman Latijn verstond en de dienstmeisjes (om van de jonge juf frouwen te zwijgen) gewoon waren liedjes in die taal te zingen. Ging men over straat, links en rechts hoorde men Latijn spreken, zóó zuiver en nauwkeurig, dat Gcero t zelfs niet verbeterd zou hebben; geen wonder, want slechts „zeer", zeer enkele inwoners wo^en er te vinden, zóó diep onkundig, dat zij Laiijn niet verstonden. In de hoogere standen, bij de kooplieden b.v., was men evengoed thuis in het Grieksch. En wat misschien nog verwonderlij ker heeten mag de vloek der zestiende eeuw, de bedelarij, had te Amersfoort ge heel opgehouden. De klassiek gevormde burger wist wel dat hij werken moest, als hij eten wilde. En hoe had men zulke schitte rende resultaten verkregen? Enkel door schoolonderwijs. De regeering kende geen waardiger voorwerp van aanhoudende zorg dan dit. Hare zes meesters werden ruim en rijkelijk bezoldigd, van alle stadslasten vrij gesteld, zelfs van den krijgsdienst: riep 't bestuur de burgerij onder de wapenen, de rector ging met plak en roede in de hand voor de poort van het schoolgebouw staan, omstuwd door zijne leeilingen en niet één hunner, veel min hij zelf, behoefde mee op te trekken. Maar ook de oudeis werkten mede. Toen plotseling een geweldige overstrooming de weiden rondom de stad onder water zette, getroostten zij zich liever zware onkosten, om hun vee dat buiten de wallen graasde, te laten afhalen door vreemden, dan dat zij ook maar één enkelen dag hunne kinderen om dit te doen de school hadden laten ver zuimen. Waarlijk, te Amersfoort was des tijds nog geen afdeeling van 't School verbond noodigf Wie er aan twijfelt, hij leze 't nog eens na in den brief van 30 Juni 1584, statig van stijl en deftig van inhoud, geschreven aan de overheid, van Amersfoort zelve, die zeker ten volle in staat was de waarheid dezer voorstelling te onderzoeken, door den hoog bejaarden en geleerden Christoffel Vlader- acken, wiens getuigenis te meer geloof verdient, omdat hij zelf in 1550 rector te Amersfoort was en dus al die Latijnsche straatgesprekken en Latijnsche meidendeun tjes met eigen ooren gehoord had. Wij troffen bovengaand opstel aan in een Nuts-almanak van het jaar 1872, en \onden het belangrijk genoeg om 't onder de oogen van het lezend publiek te brengen. Tempora mutantur nos et mutamur in illis. De tijden zijn veranderd en wij met hen. Stel u voor Jaantje of Pietje Latijn par levinkende met een bewoner van de Teut, die bosjes hout nan de deur verkoopt. Uit een klassiek oogpunt is Amersfoort er dan wel op achteruit gegaan; gelukkig in an dere opzichten niet! Zaterdag 11 Maart. Aanval der Duitschers bij Reims, waar de Duitschers, volgens de overeenstemmende berichten, eenig voordeel behalen. Aardbeving in Kroatië en het kustgebied van Fiume. Zondag 12 Maart. Hevige artilleriegevechten ten N. van de Aisne. m Klein voordeel der Duitschers in Woevre. Hevig vuur over en weer bij Yperen. Russische torpedoboot door Duitsohe duikboot aan de kust bij Warna opgeblazen. De Engelsche hulpkruiser Fauvette op een mijn geloopen en gezonken. Alle Duitschers te Beira (Mozambique) ge ïnterneerd en de Duitsohe schepen opge vorderd. Volgens Havas anti-Duitsche betoogingen te Sofia. Amerikaansche straf-expeditie naar (de grenzen van) Mexico. Maandag 13 Maart. Ten N. van Verdun is het bombardement in hevigheid toegenomen. Verhoogde bedrijvigheid der Italiaansche artillerie aan het geheeie front aan de Isonzo. Samenkomst van den militairen krijgsraad der geallieerden in het FranSohe hoofd kwartier. Volgens bericht van Eng. zijde (Reuter), Overlijden te Nizza van den Belgischen minister Davignon. Dinsdag 14 Maart. Geene gebeurtenissen van beteekenls aan een der fronten. Talrijke luchtgevechten in de streek van Verdun. Turken worden aan het Kaukasische front teruggedreven. Woensdag 15 Maart. Groote bedrijvigheid op den rechter Maasoever in de streek van Vaux en Dam- loup. Over en weer geschutvuur bij Hulluoh en Yperen. Groot-admiraal von Tirpitz neemt zijn orit- slag; admiraal Ed. Capelle volgt hem op. Donderdag 16 Maart. Het s.s. Tubantia der Kon. Holl. Lloyd, 's morgens om 2.30 nabij het Noord-Hinder- vuurschip getorpedeerd en gezonken; alle passagiers op één na gered. Aan de Isonzo artillerie-vuur en nieuwe infanten e-aanvallen, De Amerikaansche troepen rukken Mexico binnen. Vrijdag 17 Maart. Voortzetting der gevechten op de oevers van de Maas en in Woevre. Krachtige aanval der Duitschers op de Morthomme zonder succes. den, waar hij een beslissenden slag kan doen neerkomen. Weenen, 1 7 M a a r t. (W. B.) Officieel bericht van heden middag. Op verscheidene plaatsen aan het Strypa- front leverden wij met succes voorposten gevechten. Ten westen van Tarnopol dron gen hierbij onze troepen in de Russische vóórstelling; zij maakten een vaandrig en 67 man tot gevangenen en maakten een machinegeweer en vier mijnwerpers buit. Petersburg, 17 Maart (Tel.- Agentschap). Communiqué van den grooten generalen staf. Onze artillerie richtte met veel succes haar vuur op vijandelijke kampen ten Zuid- Oosten van Ikskul en bij Tornsdorff. In de streek van 'Dwinsk dreef onze ar tillerie een marcheerende vijandelijke colon ne ten Zuid-Westen van het dorp Garboe- nowka uiteen. Weenen, 17 Maart. (W. B.) Offi cieel bericht van heden middag. De Italianen hebben hunne vruchtelooze aanvallen aan het Isonzofront gestaakt. Ook ditmaal bleven al onze stellingen vast in ons bezit. Ro m e, 17 Maart. (R.) Officieel com muniqué. In de streek van Tofana bezetten wij on der eene ongunstige weersgesteldheid de stellingen van Forcella en Fontana Negra op een hoogte van 8600 voet. Gisteren was er langs het geheeie Isonzo-front eene Intense artillerie-actie.* Petersburg, 17 Maart. (Tel*» agentschap). Communiqué van den grooten generalen staf. Aon het front in den Kaukasus bezetten wij na een gevecht op 90 werst ten Westen van Erzeroem de stad Mainahatoen. Wij veroverden daarbij vijf kanonnen, machine geweren, trein en konvooien en maakten 44 officieren en 770 Askari's gevangen. Weenen, 17 Maart. (W.-B.). Aarts hertog Karei Frans Jozef, de troonsopvol- ger, is tot luitenant-veldmaarschalk en vice- admiraal benoemd. We enen, 17 Maart. (W. B.) Uit het oorlogsperskwartier wordt gemeld, dat aarts hertog Karei Frans Jozef eergisteren naar verlangt het Bulgaarsche volk demobilisatie. Marburg is vertrokken en zich daar bij ge- Dg OoHoq. P a r ij s, 17 Maart. (Havas). Avond communiqué. De slag van Verdun blijft woeden aan den rechter Maasoever. De Duitschers deden Donderdagavond van acht uur tot midder nacht vijf achtereenvolgende aanvallen op ons front, die telkens, ondanks hunne ver woedheid, gestuit werden door ons versper- lingsvuur en het vuur van onze machinege weren. De nauwkeurigheid van ons vuur hield de aanvallers letterlijk op de plaats gekluisterd en belette hen zoo tot een hand gemeen te komen. De onoverkomelijke slagboom van onze artillerie hield de herhaalde pogingen tegen van den hardnekkigen vijand, die Vrijdag ge durende den dag geen teeken van leven meer gaf. De aanhoudende veranderingen van objectief getuigen van besluiteloosheid bij den vijand, die het Fransche pantser- werk in Verdun schijnt te willen onderzoe ken om te zien of hii een gebrek kan vin neraal aartshertog Eugen aanmeldde. Gis teren zette de troonopvolger over Laibach de reis naar het front voort. Par ij s, 18 Maart. (Havas). De Temps bericht, dat generaal Gallienl binnen kort eene chirurgische operatie zal ondergaan. P a r ij s, 17 Maart. (Havas.) De nieu we minister van oorlog, generaal Roques, is een technicus en organisator van den eer sten rang. Als legerhoofd boezemde hij het vo'ste vertrouwen in. Hij heeft zich meer malen onderscheiden in den loop van den tegenwoordigen oorlog door hooge militaire intelligentie en door bewonderenswaardige eigenschappen van methode en beslistheid. De soldaten zijn bij verschillende gelegen heden getuige geweest van zijne dapperheid, waaraan nog onlangs in eene speciale ver melding hulde werd gebracht. Generaal Roques werd geboren te Mar seille den 28en December 1856. B e r 1 ij n18 Maart. (W. B.) Officieel bericht. De centrum-fractie van den rijksdag heeft een voorstel ingediend om de volgende verklaring aan den rijkskanselier toe te zen den: Nu de duikboot gebleken is een kracht dadig wapen tegen Engelands oorlogvoering te zijn, spreekt de rijksdag de verwachting uit, dat, daar de vraag van het gebruiken van de duikboot als wapen in het volken recht nog. niet geregeld is, bij de onderhan delingen met de buitenlandsche staten de vrijheid om dit wapen te gebruiken, zal ge handhaafd worden. Kopenhagen, 18 Maart. (W.-B.). Van heden af gelden uitvoerverboden voor levend en geslacht pluimgedierte, rendier- vleesch, chocolade en cacao in eiken vorm, peper, ijzervitriool en katoenlompen. Adelaide, 16 Maart. (R.) De minis ter van landbouw heeft eene mededeeling gedaan over den bijzonderen overvloedigen oogst. Volgens zorgvuldige berekeningen is de oogst 34 h 36 millioen bushels, terwijl het vorige rec^H w8s 25 rr.Illioen. Noorwegen. Stockholm, 18 Maart. (W. B.) De beroemde wiskundige Leffler heeft op zijn 70en verjaardag bekend gemaakt, dat hij en zijne vrouw hun geheeie vermogen verma ken aan eene nieuw opgerichte internatio nale stichting voor de zuivere wiskunde. Deze stichting zal in het leven treden zes maanden na den dood van Leffler. VereenIgde Staten. Londen, 17 Maart. (R.) Bericht van Lloyds uil Colon van den 16en. De kolenschepen van de Vereenigde Sta ten Mars, Prometheus en Maume, die een maximum-diepgang hebben van 21 voet, zijn heden door het Panamakanaal gegaan. China. Hongkong, 17 Maart. (R.) Officieel bericht. De provincie Kwangsl heeft hare onaf hankelijkheid uitgeroepen. Majesteitsschennis in Duitschland. De Nederlander Karei Kaper, verver te Dinslaken, is Dinsdag door de strafkamer te Duisburg wegens majesteitsschennis, n.l. het zich herhaaldelijk op hatelijke wijze uit laten over het keizerlijke huis, veroordeeld tot zes maanden gevangenisstraf. Weenen, 17 Maart. (Corr.-bureau). In de munitiefabriek te Woellersdorf is gisteren bij het overnemen van spring- hhulzen een ongeval voorgekomen. Het lokaal, waarin dit werk werd verricht, is daardoor gedeeltelijk vernield. De werkmandie hiermee bezig wasschijnt een van de hulzen te hebben laten vallen, die daardoor ontplofte. Ook van de overige in het lokaal aanwezige springhulzen is een gedeelte ontploft, waardoor vier menschen- levens zijn verloren gegaan. Kort te voren is een dergelijk ongeluk gebeurd, waardoor vijf personen zijn ge dood. Boedapest, 17 Maart. (W. B.) Naar de Az Est uit Konstantinopel ver neemt is gisterennamiddag het hospitaal van het Hongaavsche Roode Kruis aldaar in vlammen opgegaan. In het hospitaal waren 325 meest zwaar gewonde soldaen onderge bracht. Onder de zieken ontstond een groo te paniek. De verplegers zijn er in geslaagd alle zieken naar den tuin van het hospitaal over te brengen. Aan de Staatscourant von 17 Maart ont- leenen wij nog de volgende Kon. besluiten benoemd tot consul der Nederlanden te Bayonne, buiten bezwaar van 's lands schatkist, de heer A. Cabiro. Het ressort van het consu laat omvat de Basses Pyrenees en Hautas Pyré- nées. Aan den heer Cabiro moet in dc Fransche taal geschreven worden benoemd tot luitenant ter zee der 2de klasse bij de Koninklijke Marine-reserve voor den tijd dat Nederland zich in oorlogsgevaar of in oor log zal bevinden, dc gewezen tijdelijk gepension- neerde luitenant ter zee der 2de klasse M. A. van Kervel. De nieuwe leening. H. M. de Koningin heeft gisteren de wet tot het aangaan van een leening of leenin gen van 125 millioen gulden bekrachtigd. J. A. R o y e r. De heer J. A. Royer, administrateur bij het departement van Bin- nenlandsche Zaken en chef der afdeeling Kunsten en Wetenschappen bij dat ministe rie zal met 1 Juni e.k. het ambtelijk leven vaarwel zeggen. De heer Royer volgde jhr. De Stuers, toen deze in 1901 Kamerlid werd op aan het hoofd dier veel omvatlende afdeeling, aan welke hij overigens reeds ruim 24 ja ren werkzaam is. In 1917 zou hij een kwart eeuw aan die afdeeling verbonden zijn ge weest. Hem is thans op zijn verzoek eervol ont slag verleend met dankbetuiging voor de ve le eh gewichtige diensten door hem aan den lande bewezen. Krankzinnigenverpleging. Gemeld wordt, dat binnenkort is te verwach ten de benoeming tot inspecteur van het staatstoezicht op krankzinnfgen en krank zinnigengestichten, van dr. W. M. van der Scheer, thans geneesheer aan het provin ciaal krankzinnigengesticht Meerenberg te Bloemendaal. Op 95-jarigen leeftijd is te 's Graven- hage overleden vrouwe J. C. J. van Zoute- lande en Wezendijke, douairière Z. E. luite nant-generaal N. van Willes, eere-presidente van het Vrouwencomité van het Nederland- $che Roode Kruis, ridder in de Orde van Oranje Nassau. Nederland en de oor!og« De Tubantia- De kapitein Wijtsma heeft aan het N. v. d. D. bijzonderheden verhaald over de redding. Diep was hij gegriefd over-de beschuldi ging hier of daar gedaan, dat het bij de red ding ongeregeld zou zijn toegegaan. „Waf weten zij er vanf" beklaagde hij zich. „Wat weten zij van de techniek van de zeevaart, die vooral zoo moeilijk is bij een redding in volle zee!" Toen de ramp gebeurde, zoo vertelde ka pitein Wijtsma, was ik in de kaartenkamer. Om twaalf uur was ik naar kooi gegaan na bestek te hebben gemaakt en den officier van de wacht precies den koers te hebben aangegeven," en ik had den vierden officier opgedragen mij om kwart vóór twee te wek ken. Dit was geschied en ik was naar de kaartenkamer gegaan om de peiling te con troleeren. Ik slond over de kaart gebogen en hoorde in eens den vierden officier op de brug roepen: „Kijk daar eens! Kijk daar eensf" Ik snelde naar buiten, maar werd meteen weer in de kaartenkamer terugge gooid door de ontploffing, 't Moet vlak on der mij geweest zijn, nu nog stinkt mijn over jas naar het gas van het schietkatoen. Hef schip was aan stuurboord getroffen en helde direct naar bakboord over, maar daarna her stelde het zich weer. Ik sneldè naar de brug om mijn orders te geven. Toen de vierde officier mij had ge» wekt en medegedeeld had waar wij ons be vonden, had ik order gegeven om te ankeren. - De telegraaf stond reeds op „stop" en het schip liep dus uit toen de ramp gebeurde. Er was geen wind, maar ec stond zware zee, waarmede ik rekening moest houden bij het uitzetten van de booten. Ik voorzag dat de stuurboordsbooten bij het uitzetten zouden worden stukgeslagen en gaf dus bevel alleen de bakboordsbooten te strijken. Toen dit ge beurd was liet ik het anker vallen, zoodat het schip om zijn anker zwaaide. Daarna konden de stuurboordsbooten worden uitge zet. De boot boven de plaats waar de ont ploffing was gebeurd, was aan honderddui zend stukken gescheurd. Ja, natuurlijk, toen was er even consternatie, omdat de men- schen, die op de boot waren aangewezen, hun boot niet vonden, maar dat is toch geen reden om van een ongeregelden boel te spre ken! 't Was integendeel direct geredres seerd, hun werd eenvoudig een andere boot aangewezen. Trouwens, van al de menschen, die aan boord waren, was er maar één, die niet wist, in welke boot hij thuis hoorde. Een tremmer kwam mij vragen, welke ziin boot was, ik heb den kerel gezegd: „Slun gel, moet je dat nu nog vragen! Als je 't nog eens waagt, zal ik je er een geven die je heugt! Al de overigen, bemanning en passa giers, wisten precies waar zij zijn moesten. Of wil men van ongeregeldheid spreken, omdat enkele menschen niet deden wat hun bevolen werd? Er was één boot, die, toen zlf het water raakte, niet genoeg werd afgehou den. Zij sloeg lek tegen het schip, maar de officier die er bij hoorde, zag dat zij nog wel zou blijven drijven, en riep dus de men schen toe: in de boot blijven! zij blijft drij ven! Maar enkelen sprongen toch over boord! Daar kan je niet voor zijn. Wij hebben zo allemaal weer netjes opgepikt en aan boord gebracht, ik heb de baar opengebroken en ze allemaal een borrel cognac ingegoten, en ik heb zelfs droge kleeren gehaald en hun die laten aantrekken. Het meest maakte ik mij er angstig ovef dat ik de booten ujt het gezicht verloor. Ef was langzamerhand een dikke mist komen opzetten en daarin dreven de booten weg. Het eerste wat ik dan ook aan de „Breda- vroeg, toen die te hulp kwam, was of zij do ronddrijvende booten bij elkaar zocht. En gelukkig is dat allemaal goed gegaan. Naar gemeld wordt bevonden zich aan boord van het stoomschip Tubantia 400 postzakken, hoofdzakelijk van Duitschland. Deze waren bestemd voor Portugal, Spanjo en de Zuid-Amerikoansche Staten. De gezant van Bolivia te Berlijn, dr. U Salines Vega, die met echtgenoote en drio kinderen aan' boord van de Tubanlia was, heeft, naar de Tel. meldt, aan boord een portefeuille met een bedrag van 150.00C achtergelaten. Ook een tasch met officieele stukken van de legatie is hii kwijt geraakt. De Ask. Gisterenavond is te Rotterdam aangeko men het Zweedsche stoomschip Ask,.kapi tein H. E. Flak. Omstreeks half zes in den morgen is het schip 7 miil W.NW van den Noord-Hinder o? een mijn geloopen of ge torpedeerd, hetgeen nog niet met zekerheid is uit te maken. De bemanning, bestaande uit 16 man en 5 vrouwen, begaf zich in de booten, doch' bleef in de nabijheid. Toen na anderhalf uur bleek, dat het schip op zijn lading hout bleeT drijven, is men aan boord teruggegaan en heeft de hulp ingeroepen van het Noorsche s.s. Lisbeth, dat op weg was van de West kust van Afrika naar Rotterdam. Poor den schok van de ontploffing waren n.l. de kompassen uit den koers geslagen en

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1916 | | pagina 5